Skip to main content

Full text of "Die Handschriften-Verzeichnisse der Cistercienser-Stifte, Vol. 2. Wien 1891"

See other formats


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  preserved  for  generations  on  library  shelves  before  it  was  carefully  scanned  by  Google  as  part  of  a  project 
to  make  the  world's  books  discoverable  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 
to  copyright  or  whose  legal  copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 
are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  culture  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  marginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  file  -  a  reminder  of  this  book's  long  journey  from  the 
publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  steps  to 
prevent  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  technical  restrictions  on  automated  querying. 

We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  of  the  files  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  from  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  system:  If  you  are  conducting  research  on  machine 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  large  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encourage  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attribution  The  Google  "watermark"  you  see  on  each  file  is  essential  for  informing  people  about  this  project  and  helping  them  find 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  responsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can't  offer  guidance  on  whether  any  specific  use  of 
any  specific  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  means  it  can  be  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liability  can  be  quite  severe. 

About  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organize  the  world's  information  and  to  make  it  universally  accessible  and  useful.  Google  Book  Search  helps  readers 
discover  the  world's  books  while  helping  authors  and  publishers  reach  new  audiences.  You  can  search  through  the  full  text  of  this  book  on  the  web 

at  http  :  //books  .  google  .  com/| 


Digitized  by 


Google 


ikibtsqsaf 


^tmcefatt  limit*  taiijr. 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by  VjOOQLC 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


""Si, 


Digitized  by  VjOOQLC 


! 

FT 


Digitized  by 


Google 


Xenia  ]>e  unarm  na 


San<ti  r>K.nx,\i:i)i 

PRIMI  ABBATIS  CLARAVALLENSIS 

OCTAVOS  NAT  A  Li  ;S  <\\](  TL AUK; 

PI  A   MENTE  CELEBRANTES  EDIDERUNT 
PROVINCIAE  AUSTRIACO-HUNGARICAE 


PARS  SECDNDA 

HANDSOHRIFTEN-VERZEICHNLSSE 

II 


VTNDOIK>NrAE  ANNO  M  DC'A.'XOI 
IN    COM  MISSIS    A  PUD    ALFREDUM    HOLDER 

CAES.  REG.  AULAE  ET  UNIVEKSITAT3S  BIBLIOPOLAM 


Digitized  by 


Google 


DIE 


DER 


REUN  IN  STEIERMARK 

BEILIGENKREUZ-NEUKLOSTER  ZWETTL  LIL1ENFELD  IN  NIEDER- 

WILHERING  UND  SCHLIERBACH   IN  OBER-OESTERREK  l\ 

OSSEGG  UND  HOHENFURT  IN  BOEHMEN 

STAMS  IN  TIROL 


ZWEITER  BAND 


WIEN 

IN    COMMISSION    BEI    ALFRED    HOLDER 

K.  U.  K.  HOF-  UND  UNIVERSITAETS-BUCHHAfcNDLER 
1891 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Die  Handschriften 


DER 


Stiftsbibliothek  zu  Wilhering 


Beschrieben 


P.  OTTO  GRILLNBERGER 

STIFT.S-AKCHIVAR 


Xenia  Bernardina  II.  Handschriften-VerzeichnisBe  II. 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Vorwort 


Vorliegende  Arbeit  hat  nicht  den  Ehrgeiz,  alle  Fragen 
zu  beantworten,  welche  sich  an  die  Wilheringer  Handschriften 
kniipfen;  sie  will  uber  dieselben  keine  Abhandlungen  liefern, 
sondern  bloss  ein  knapp  beschreibendes  Verzeichnis  derselben 
bieten.  "Wenn  ich  aber  in  einzelnen  Fallen  mehr  gethan,  als  die 
Natur  eines  solchen  Verzeichnisses  fordert,  so  bitte  ich,  das  fur 
nichts  weiter  als  far  eine  —  wie  ich  hoffe  -  nicht  gerade  uner- 
wiinschte  Zugabe  anzusehen.  Dass  mir  hiebei  die  Werke  von 
Albin  Czerny,1  Hugo  Schmid,2  P.  A.  Tiele3  und  Anton  Weis4 
vortreffliche  Dienste  geleistet  haben,  darf  ich  hier  ebensowenig 
verschweigen,  als  es  fur  mich  eine  angenehme  Pflicht  ist,  es  offent- 
lich  auszusprechen,  dass  mir  die  Vorarbeiten  meiner  Hochwur- 
digen  Mitbriider,  der  Herren  PP.  Bernhard  Sollinger  und  Joseph 
Burchner,  die  ebenso  zeitraubende  als  schwierige  Aufgabe  wesent- 
lich  erleichtert  haben.  Wenig  bot  die  „Notitia  historico-literaria 
de  codicibus  manuscriptis  in  bibliotheca  monasterii  Hilariensis 
S.  O.  C.  extantibus.  Congessit  P.  Johannes  Ev.  Schallmeyer  S.  0.  C. 
monasterii  B.M.  V.  de  Raittenhaslaco  professus  ac  monasterii  Hi- 
lariensis bibliothecarius  MDCCCIVa,  ein  Werk,  dem  die  Frage 
nach  den  Verfassern  der  anonymen  Tractate  feme  liegt  und  das  — 
nur  auf  das  Wichtigste  bedacht  —  Stiicke  von  geringerem  Um- 
fange  in  der  Regel  gar  nicht  beriicksichtigt.  Welche  Grrundsatze 


1  Die  Handschriften  der  Stiftsbibliothek  St.  Florian,  Linz  1871. 

*  Catalogus  codicum  manuscriptorum  in  bibliotheca  monasterii  Cremi- 
fanensis  ord.  s.  Ben.  asservatorum,  Lentii  1877—1881. 

8  Catalogus  codicum  manu  scriptorum  bibliothecae  universitatis  Rheno- 
Traiectinae,  Traiecti  ad  Rhenum  1887. 

4  Handschriffcenverzeichnis  der  Stiftsbibliothek  zu  Reun.  Beitragp  zur 
Kunde  Steiermarkischer  Geschichtsquellen  XTI  C1875). 

1* 


Digitized  by  VjOOQIC 


Schallmeyer  bei  seiner  Arbeit  befolgt  hat,  ist  theilweise  aus  den 
eingefugten  Beschreibungen  verlorener  Handschriften  ersichtlich. 
Wenn  ich  diese  Aufzeichnungen  nach  dem  Vorgange  M.  Keuffers f 
mitgetheilt  habe,  so  war  der  Grund  davon  weniger  die  Hoffnung, 
welche  dieser  Forscher  in  die  Worte  gekleidet :  „ Vielleicht  fiihrt 
ihre  Veroffentlichung  zurWiederauffindung  des  Verlorenen,  viel- 
leicht zur  Wiedererlangung  entweder  auf  dem  Rechtswege  oder 
durch  die  Grossmuth  der  derzeitigen  Nutzniesser",2  als  der  Ge- 
danke,  welchem  derselbe  Gelehrte  die  Fassung  gegeben:  „An 
hiesiger  Statte  gewachsen  oder  mit  ihr  durch  den  Gebrauch  amal- 
gamiert,  ist  jeder  einzelne  Oodex  ein  Denkmal  der  Geschichte  des 
Landes  und  seiner  Bewohner.  Der  eine  setzt  sich  die  bewusste 
Aufgabe,  diese  Geschichte  zu  iiberliefern,  der  andere  meldet  uns 
unbewusst  von  demRingen  und  SchafFen,  dem  Leiden  und  Streiten 
eines  iiberwiegend  durch  das  geistliche  Element  bestimmten, 
socialen,  korporativen,  staatlichen  Lebens  und  seines  Antheils 
am  Wahren  und  Schonen  sowie  seiner  Auffassung  dieser  Be- 
griffe."  3 

Gliicklicherweise  ist  die  Zahl  der  seit  1804  in  Verlust  ge- 
rathenen  Handschriften  keine  allzu  grosse.  Wie  und  wann  sie  ab- 
handen  gekommen,  lasst  sich  im  allgemeinen  mit  Sicherheit 
nicht  bestimmen ;  Thatsache  ist  nur,  dass  die  Mehrzahl  derselben 
in  der  Zeit  von  1850—1880  in  unredliche  Hande  fiel. 

Bedeutender  ist  ohne  Zweifel  der  Verlust,  welchen  die 
Handschriftensammlung  in  friiheren  Jahrhunderten,  besonders 
im  XV.  und  XVI.,  erlitten  hat.  Davon  zeugen  vor  allem  die  Ein- 
bande  der  alteren  Druckwerke  des  Stiftes.  Besonders  waren  es 
die  liturgischen  Handschriften,  welche,  einst  der  Stolz  ihrer  Be- 
sitzer,  nun  gerade  gut  genug  erschienen,  die  Erzeugnisse  der 
Typographie  zu  bekleiden.  Ebenso  weisen  auch  die  Einbande 
der  Manuscripte  oft  genug  auf  Verwendung  von  handschrift- 
lichem  Materiale  hin.  Im  einzelnen  dies  zu  verfolgen,  ist  Aufgabe 
einer  ausfuhrlichen  Geschichte  der  Wilheringer  Handschriften, 

1  Beschreibendes  Verzeichnis  der  Handschriften  der  Stadtbibliot-hek  zu 
Trier,  1.  Heft,  Trier  1888. 
*  A.  a.  0.  VH. 
8  A.  a.  0.  V. 


Digitized  by  VjOOQLC 


und  eine  solche  zu  schreiben,  liegt  keineswegs  in  meiner  Ab- 
sicht.  Deshalb  soil  auch  die  Frage  nach  der  Herkunft  unserer 
Codices  hier  nur  kurz  beriihrt  werden. 

Was  von  Archiven  behauptet  wurde,  gilt  auch  von  Hand- 
schritftensammlungen :  sie  werden  nicht  geschaffen,  sie  entstehen. 
Schenkung,  Kaufund  Selbsterzeugung  bedingen  ihr  Werden  und 
Wachsen.  Die  zwei  ersteren  von  diesen  drei  Erwerbungsarten 
haben  in  Wilhering  nur  diirftige  Spuren  zuriickgelassen. 

Was  die  Schenkung  betrifft,  so  haben  sich  aiisser  den  bei 
der  Beschreibung  der  Handschriiten  IX,  9.  89.  161  und  163  er- 
wahnten  Aufzeichnungenfolgende  Zeugnisseerhalten:  1298  6.VI. 
urkundet  Vlricus  miseratione  divina  decanus  in  Tauershaim1: ... 
„libros  etiam  nostros,  quos  eidem  ecclesie  (Wilhering)  ex  nunc 
prout  ex  tunc  donacione  libera  tradidimus  atque  damus,  volumus 
eidein  ecclesie  plenarieremanere".2  Dann  heisst  es  im  Wilheringer 
Todtenbuche  vom  Jahre  1462  zum  15.  Mai:  „Obiit  magister  Gre- 
gorius  Pvff*  de  Neunburga,  ob  cuius  memoriam  monasterio  data 
sunt  tria  volumina  ab  amico  suo,  videlicet  nouum  et  vetus  te- 
stamentum  et  libri  sentenciaruin  in  papiro.a  Dass  ferner  IX,  57 
ein  Geschenk  des  Abtes  von  St.  Emmerain  in  Regensburg,  Coele- 
stin  (II)  Steiglehner,  ist,  steht  ebenso  fest,  als  es  sich  von  VI,  3 
vermuthen  lasst.  Audi  die  Handschrift  IX,  163  wurde  nach  dem 
Prologe  von  ihren  Verfassern  dem  Stifte  verehrt. 

Noch  weniger  Spuren  finden  sich  uber  den  Ankauf:  alles  in 
allem  die  zwei  bei  der  Beschreibung  von  IX,  23  und  27  mitge- 
theilten  Bemerkungen. 

Reichlicher  fliessen  die  Quellen  hinsichtlich  der  Selbst- 
erzeugung. Bei  IX,  2.  4.  5.  12.  28.  43.  44.  58.  59.  62.  67.  72.  74-77. 
81.96.  103.104. 106. 119;  VI,  2.  5.  6.  9.  10.  12.  14.  15.22-24.28-31. 
34.  37—43.  46.  51-57  haben  sich  Wilheringer  entweder  selbst  als 
Schreiber  genannt  oder  konnten  durch  Schriftvergleichung  als 
solche  ermittelt  werden.  Ausserdem  haben  uns  die  Stifts-Nekro- 
logien  folgende  Namen  auf bewahrt :  „Trautmannus  scriptor  missa- 

1  Steiereck  in  Oberosterreich  (vgl.  Notizenblatt  1856,  413  ff.). 

2  Urkundenbuch  des  Landes  ob  der  Ens  IV,  191,  Nr.  207.  Vgl.  das  Wil- 
heringer Todtenbuch  vom  Jahre  1462  zum  13.  November:  „Dominus  Vlricus 
decanus  in  Tauershaim,  ecclesie  huius  magnus  amicus." 


Digitized  by  VjOOQLC 


6 

lis  ad  8.  Trinitatem"  (z.  28.  V.) ;  „Hohenerler  scriptor  noster  sub- 
mersus  in  Danubio  circa  lapidem,  qui  dicitur  Weisenstain, 
anno  etc.  (MCCCC)  lxxvoa  (z.  31.  V.);  ^Vlricus  Koberger  scriptor 
noster  1472oa  (z.  28.  VII.);  „Wolfgangus  Dietpoltzperger  scriptor 
noster  anno  etc.  (150)  2°a  (z.  19.  XL);  „Leopoldus  Turk  scriba 
huius  monasterii  1694  (z.  27.  V.).  Ob  und  welche  Handschriften 
von  den  vier  letzteren  herriihren,  muss  freilich  dahingestellt 
bleiben. 

Gegenwartig  sind  unsere  Manuscripte  im  ersten  Gemache 
der  Bibliothek  in  zwei  Doppelschranken  aufgestellt.  Ihre  An- 
ordnung  geht  zum  grossten  Theile  auf  Johannes  Schallmayer 
zuriick.  Sie  steht  nun  allerdings  nicht  auf  der  Hohe  der  Zeit ; 
aber  an  ihr  zu  rutteln,  konnte  ich  mich  deshalb  nicht  entschlies- 
sen,  weil  einerseits  die  alten  Katalognummern  in  die  Literatur 
iibergegangen  sind,  andererseits  einestrengstofflicheEintheilung 
nur  theilweise  zu  erzielen  war. 


Digitized  by 


Google 


FachlX.1 

1.  Pg.  XV.  Jahrh.  245  +  203  Bll.  gr.  Fol.  Vol.  I,  Foil.  243  vo- 

244  vo  2  Coll.  2  Held.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld.  Vol.  II  auf 
der  ausseren  Seite  des  Vorderdeckels  das  Wappen  des  Abtes 
Kaspar  II  von  Wilhering.  Zahlreiche,  meist  roth  und  blau  ge- 
farbte  Initialen.  Vol.  I,  Fol.  95  umschliesst  der  Buchstaben- 
korper  von  D  eine  Darstellung  der  hi.  Agnes.  Vol.  II  Menschen- 
und  Thiergestalten.  Im  II.  Vol.  fehlen  im  Anfange  24,  nach 
Fol.  12  14,  am  Ende  ungefahr  10  Bll. 

(Antiphonale  Cisterciense.)  Vol.  I.  Proprium  de  tempore  (Adv.—  Pasoh.). 
Proprium  sanctorum  (Andreas  —  Annunt.  B.  M.  V.).  Commune  sanctorum. 
Rymni  mit  vielfachen  Abweichungen  von  den  jetzt  gebrauchlichen.  Venite 
exultemus,  sechsmal.  Cantica.  Ymnus  de  Sancto  Benedicto.  Auf  dem  Riick- 
deckel,  innen,  Angabe  des  Inhaltes. 

Vol.  II.  Ymnus  de  festo  sanctissimi  patris  nostri  Benedicti.  Hieraul": 
In  dem  dinst  ich  das  tiin  .  ut  celestem  merear  rum.  Off.  s.  Margar.  Off.  fest. 
Coron.  spin,  (bis  zur  Non).  Proprium  de  tempore  (Pasch.  —  letzt  Sonnt.  nach 
Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Bened.  —  Clemens).  Commune  sanctorum. 
Off.  dedic.  ecclesiae.  Off*,  defunctorum.  Venite  exultemus,  zweimal.  Abr.  schl. : 
manus  eius  venite.  Auf  dem  Vorder-  und  Riickdeckei,  innen,  Angabe  des  In- 
haltes. Vol.  II,  Foil.  162-167  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

2.  Pg.  XV.  Jahrh.  197  Bll.  gr.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr. 
Schwld.  Viele,  meist  roth  und  blau  verzierte  Initialen.  Fol.  86 
in  R  eine  Darstellung  der  Auferstehung  Christi.  Fol.  178  vo  in 
S  oben  Maria,  unten  ein  Monch.  Thier-  und  Menschengestalten. 
Fol.  194fehlt. 

(Graduate  Cisterciense.)  Mit  Guidonischer  Notenschrift.  Die  Fa-Linie 
ist  mit  rother,  die  C-Linie  mit  griiner  Farbe  ausgefullt  (Guido  bezeichnete 
die  beiden  Linien  mit  rother  und  gelber  Farbe  fs.  Gabriel  Meier,  Die  sieben 
freien  Kunste  im  Mittelalter,  Einsiedeln  1887,  21J).  Hymnus  auf  den  hi.  Bern- 
hard.  0  salutaris  hostia.  Proprium  de  tempore  (Adv.  —  24.  Sonnt.  nach  Pfingst.). 
Kyrie.  Gloria.  Proprium  sanctorum  (An dr.  — Clemens).  Off.  dedic.  ecclesiae, 

1  Abkttrzungen:  Abr.  beg.  —  Abrupt  beginnend;  Abr.  schl.  =  Abrupt  achliessend; 
Anf.  =  Anfang;  Beg.  =  Beginn;  beg.  —  beginnt;  Bl.,  Bll.  =  Blatt,  Blatter;  gepr.  =  gepresst; 
Hd.,  Hdd.  =  Hand,  Hlnde;  Kalbl.  =  Kalbleder;  Pg.  =  Pergament;  Pp.  =  Papier;  Prov.  = 
Provenienz;  R.  =  Rubrum;  ^-.  —  Responsoriuui ;  Scbaff.  =  Schaffcll;  Schafl.  —  Schafleder; 
8chl.  =  Schluss;  Schwld.  =  Schweinsleder ;  Schwldr.  =  Schweinslederrut-ken ;  Thl.,  Thll.  = 
Theil,  Theile.  —  Die  unter  Klammern  gesetzten  Aufschriften  sind  von  mir  gefunden  oder  ge- 
•chaffen. 


Digitized  by  VjOOQIC 


8  _ 

Dedic.  altaris.  Missae  votivae.  Missae  de  Requiem.  Kyrie.  Gloria.  Credo.  Sanc- 
tums. Agnus  Dei.  Vidi  aquam.  Haec  est  dies.  Confitemini  domino.  Emitte  spiri- 
tum.  Litaniae.  Humiliate  capita  vestra.  Ite  missa  est.  Charitate  vulneratus. 
Dann:  Anno  domini  M°  CCCC0  XX0  scriptus  et  completus  est  hie  liber  per 
manus  fratris  Bernhardi.  Sub  venerabili  patre  ac  domino  domino  Jacobo  ab- 
bate  huius  domus.  Esto  merces  Christe  per  quern  scriptus  est  liber  iste.  Amen. 
Fol.  176  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

3.  Pg.  XV.  Jahrh.  216  Bll.  gr.  Fol.  Foil.  214vo-216vo  2  Coll. 
2Hdd.;  eine  derselben  wahrscheinlich  jene  des  Schreibers  von 
Nr.  2.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld.,  2  niessingene  Schliessen. 
Zahlreiche,vorwiegendroth  und  blau  gefarbte  Initialen ;  4  sind 
vergoldet.  Menschen-  und  Thiergestalten.  Die  ersten  28  Bll. 
fehlen. 

(Antiphonale  Cisterciensc.)  Proprium  de  tempore  (Resp.  11.  Noct.  Nativ. 
Dom.  — Sabb.  s.).  Proprium  sanctorum  (Steph.  Protom.  —  Annunt.  B.  M.  V.j. 
Commune  sanctorum.  Hyinni,  vieltach  abweichend  von  den  jetzt  gebrauch- 
lichen.  Venite  exultemus,  sechsmal.  Cantica.  Regina  coeli.  Kein  Off.  s.  Bernardi. 

4.  Pp.  XVII.  Jahrh.  243  Bll.  gr.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr. 
Schwld.  Die  Initialen  abwechselnd  roth  und  grim. 

(Antiphonale  Cisterciensc.)  Dedicationsepistel  des  Schreibers  an  den 
Wilheringer  Abt  Georg  Griill.  Off.  s.  Andreae.  R.  cum  suo  Versu  omnibus  do- 
minicis  diebus  ad  benediction  em  salis  et  aquae  et  cantu.  Proprium  de  tempore 
(Adv.  —  Pascha).  Proprium  sanctorum  (Steph.  Protom.  —  Annunt.  B.  M.  V.). 
Regina  coeli.  Salve  regina.  Commune  sanctorum.  Hymni  init  Abweichungen 
von  den  gegenwilrtig  imGebrauche  stehenden.  Gloria  patri,  8mal.  lnvitatoria. 
Te  Deum.  Fol.  240 :  Anno  virginei  partus  /  Millesimo  sexcentesimo  .'  trige- 
simo,  sub  Reverendissimo,  Nobili  et  Amplissimo  Domino  Domino  Georgio 
Cele/berrimi  Monastery  D.  Virginia  in  Withering  S.  Ord.  Oisterciensis  Ab- 
bate  .  .  .  hie  S.  Cisterciensis  Ordinis  liber,  per  manus  ;  P.  Andrec  Grasmann 
eiusdem  loci  professi  if  5.  X.  1646), ;  in  honorem  semper  V.  Marie,  nee  non 
et  omnium  /  Sanctorum  scriptus  et  completus  jest.  /  Sis  illi  merces  Christe,  per 
quem  scriptus  est  liber  iste.  Foil.  215  vo,  241—243  vo  leer.  Ohne  Off.  s.  Bernardi. 

5.  Pp.  XVII.  Jahrh.  45  Bll.  gr.  Fol.  2  Hdd. ;  der  grosste  Theil 
von  jener  des  P.  Andreas  Grasmann.  Pappe  in  Pg.  mit  gepr. 
Schwldr.  Rothe  Initialen. 

R.  Antiphonarium  continents  aliquot  Nona  quorum  Indicem  sequens  pagina 
exhibebit  absolutum  Anno  Domini  1632.  20  Off.  Foil.  3,  4,  44, 45  leer.  Kein  Off. 
s.  Bernardi. 

6.  Pg.  XIU.  Jahrh.  124  Bll.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr. 
Schwld.  Rothe  Initialen.  Fol.  1 :  liber  sancte  marie  In  Wit- 
hering. Joh.  Deiser.  Viele  Bll.  verstummelt.  Foil.  48-56,  70, 
87,  115-120,  128-145  fehlen. 

(Graduate  Cister dense.)  Guidonische  Notenschrirt.  Die  Fa-Linie  roth, 
die  C-Linie  gelb.  Proprium  de  tempore  (Adv. —23.  Sonnt.  nach  Pfingst.). 


Digitized  by  VjOOQIC 


Proprium  sanctorum  (Steph.  Protom.  —  Cosmas).  Fol.  120  vo  Off.  s.  Bernardi 
(20.  Aug.). 

7.  Pp.  XV.  Jahrh.  190  Bll.  Fol.  2  CoU.  3  Thll.:  1)  Foil.  1-10; 
2)  Foil.  11-22 ;  3)  Foil.  23-190.  3  Hdd.  Holzdeckel  in  weissem 
Schafl.  Roth,  blau  und  griin  gefarbte  Initialen.  Die  1.  Heft- 
lage  fehlt. 

1 .  Foil.  1—2  vo.  R.  Sermo  Jeronimi  presbiteri  de  Assumpcione  beate  virginis 
Marie.  Anf. :  Cogitis  me  o  Paula  .  .  .  Schl. :  implete  hunc  sermonem.  /  Mundi 
post  maria  scriptori  sancta  Maria  /  Pro  spe  redde  vices  tua  proles  sit  mihi 
merces.  Foil.  3-10vo  leer.  —  2.  Foil.  1 1-18.  (Sermones  de  B.  M.  V.)  Anf. :  Sermo 
de  assumpcione.  Hodie  namque  gloriosa . . .  Schl, :  mundi  qui  viuit  et  regnat  etc. 
Die  zwei  ersten  vom  /*/.  Augustin.  —  3.  Foil.  18— 20  vo.  R.  vcnerabilis  Bede  (ho- 
milia).  Anf. :  Liber  generacionis  Jesu . . .  Moyses  vir  sanctus . . .  Schl. :  prestare 
dignetur  qui  viuit .  .  .  /  per  manus  christoff.  p.  Annorum  XL  7  super  yphff. 
(=  Niedemeukirchen  V).  Foil.  21-22  vo  leer.  —  4.  Foil.  23-182  vo.  Anf. :  Incipit 
prologus  In  matutinale  Beate  marie  virginis,  quod  dicitur  laus  virgbium.  Ad 
laudem  et  matris  .  .  .  Schl. :  veniam  adepturi  Per  dominum  Jesum  Christum 
Amen  amen.  Scriptus  est  liber  iste  per  Stephanum  Olpechk  Anno  doniini  1414. 
Balbinus,  Vita  ven.  Arnesti  primi  archiepisc.  Prag.,  Pragae  1664,  208,  schreibt 
dieses  Werk  dem  Prager  Erzbischof  Ernest  vor  Pardubitz  zu ;  Prochaska, 
Comment.  163,  dem  Trienter  Bischofe  Meinhart  von  Neuhaus.  Das  Richtige 
ist,  „dass  ein  grosseres  auf  Geheiss  des  K.  Karl  und  des  Erzbischofs  Ernest 
zura  Gebrauch  der  Prager  Metropolitanmansionarien  von  einem  Karthauser 
vor  demAugezderThore  zu  Prag  und  ein  kleineres  auf  Anregung  des  Bischofs 
Meinhart  von  ebendemselben  Karthauser  verfasst  wurdeu.  (Maximilian  Mil- 
lauer,  Kritische  Beitrage  zu  A.  Voigt's  Versuch  einer  Geschichto  der  Univer- 
sitat  in  Prag,  Abhandl.  der  k.  bohm.  Gesellsch.  der  Wissensch.  1820,  10).  Wir 
haben  es  hier  mit  dem  kleineren  zu  thun.  Foil.  183—184  leer.  —  5.  Foil.  184 vo 
bis  185  vo.  R.  Hoc  opus  deuotum  asscribitur  sancto  Bernliardo  et  primo  ad  ma- 
tutinum.  Anf. :  Gaude  mea  speciosa  . .  .  Schl. :  Salua  in  me  filii  tui  plasma 
Amen.  —6.  Foil.  185 vo— 186.  R.  Oracio  sancti  Augustini.  Anf.:  Tibi  o  beatis- 
sima  .  .  .  Schl. :  uiuos  et  mortuos.  —  7.  R.  Jubilus  beati  [Pseudo-J  bernardi  de 
nomine  Jesu.  Anf. :  Dulcis  Jesu  memoria  .  .  .  Schl. :  frui  cum  celi  cunibus  (!). 
Amen.  Foil.  187-190  leer. 

8.  Pg.  XV.  Jahrh.  265  Bll.  gr.  Fol.  2  CoU.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
braunem  Kalbl.  Reiche  Goldpressung.  Goldschnitt.  Messin- 
gene  Schliessen,  Ecken  und  Buckeln.  Zahlreiche,  meist  blau 
und  roth  verzierte  Initialen;  8  vergoldet.  Fol.  120vo  Darstel- 
lung  des  Gekreuzigten  zwischen  Maria  und  Johannes. 

(Missale  Pataviense.)  Kalendarium.  Proprium  de  tempore  (Adv.  — Corp. 
Chr.).  Gloria,  2  mal.  Credo.  Praefationes.  Canon.  Evangelium  quod  cantatur 
in  die  nativitatis.  Exultet  iam  angelica.  Proprium  de  tempore  (1.  Sonnt.  nach 
Corp.  Chr.  — letzt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Andr.  —  Virgil.).  Com- 
mune sanctorum.  Mi'ssae  votivae.  Missae  de  Requiem.  Sequencie  de  tem- 
pore et  de  Sanctis  per  totum  annum.  Orationes.  Fol.  251  vo  leer.  Kein  Off. 
s.  Bernardi. 


Digitized  by  VjOOQIC 


10 

9.  Pg.  XIV.  Jahrh.  282  Bll.  Fol.  3  Hdd.  Holzdeckel  in  braunem 
Kalbl.  Reiche  Goldpressung.  Goldschnitt.  Roth  und  blau  ge- 
farbte,  zum  Theile  in  Gold  verzierte  Initialen.  Fol.  5  ein  Monch 
in  A.  Fol.  90vo  eine  hochst  interessante  Darstellung  des  Ge- 
kreuzigten  zwisehen  Maria  und  Johannes.  (Vgl.  Jos.  Neu- 
wirth,  Datierte  Bilderhandschriften  osterreichischer  Kloster- 
bibliotheken,  Sitzungsber.  der  kais.  Akad.  d.  W.  in  Wien  OIX, 
581-585).  Fol.  90 :  Liber  altaris  sancti  Andree  Apostoli  Mona- 
sterii  In  Wil/hering  quern  comparauit  Dominus  Mychael  Sacer- 
dos  de  newnburga  fundator  eiusdem  altaris. 

(Missale.)  Orationes.  Ave  viuens  hostia  Veritas  et  vita.  Messrubriken. 
Proprium  de  tempore  (Adv.— Sabb.  s.).  Praefationes.  Communicaiites.  Canon. 
Proprium  de  tempore  (Pasch.  —  letzt.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sancto- 
rum (Steph.  Protom.  — Thorn,  apost.).  Commune  sanctorum.  Missae  votivae. 
Orationes.  Missae  de  Requiem.  Missae  votivae.  Dann :  Si  quis  uult  dei  clemen- 
tiam  inuocare  et  christum  pro  peccatis  suis  deprecari  has  XXX  missas  sicut 
hie  habentur  pro  se  uel  pro  alio  amico  uel  pro  qualicumque  necessitate  dici 
iubeat  absque  dubio  infra  XXX  dies  liberabitur  res  enim  sepius  est  probata. 
Am  Ende  der  30  Messen  die  Urkunde  liber  die  Weihe  des  Andreasaltares 
(Anno  domini  incarnacionis  M°  CCC°  XX0  pridie  Idus  Augusti  Indiccione 
tercia  consecratum  est  hoc  altare. . .).  Verschiedene  Messen.  Orationes.  Bene- 
dictiones.  Fol.  173  vo  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

10.  Pp.  (Foil.  1-176, 186-351)  und  Pg.  (Fol.  177-185).  XV.  Jahrh. 
351  Bll.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr.,  braunem  Kalbl.  Rothe 
Initialen.  Im  Anfange  fehlen  9  Bll.,  am'Ende  1. 

(Mismle  Pataviense.)  Proprium  de  tempore  (3.  Sonnt.  im  Adv.  —  3.  Sonnt. 
nach  Pfingst.).  Missa  in  festo  dedicacionis  ecclesie.  Gloria.  Credo.  Orationes. 
Praefationes.  Canon.  Am  Ende  desselben  (Fol.  185 vo):  Anno  domini  M°. 
CCCC0  LVIII0.  Finitus  /  est  liber  omnium  Missarum  secundum  /  breuiarium 
Patauiense  per  dominum  Thomam  hamer  de  mistelbach.  pro  /  tunc  socium 
diuinorum  In  Strudem  ad  sanctum  Nicolaum  (St.  Nicolaus  am  Struden,  kleine 
Pfarre,  die  ehemals  zum  Stifte  Waldhausen  gehorte).  Proprium  de  tempore 
(4.  — letzt.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Thorn,  ep.  —  Thom. 
apost.).  Commune  sanctorum.  Missae  votivae.  Missae  de  Requiem.  Orationes. 
In  einigen  Messen  Sequenzen.  Kein  Oft',  s.  Bernardi. 

11.  Pg.  (Foil.  1,  3,  4,  6,  7,  9)  u.  Pp.  (Foil.  2,  5,  8,  10).  XVII.  Jahrh. 
1  Hd.  Pappe  in  schwarzem  Kalbl.  mit  Goldpressung. 

R.  MON1MENTA  /  MONVMENTORUM:  /  MANIBVS  /  Defuncto- 
rum  Fratrum  /  A  MANIBVS  /  Vivorum  Erecta.  j  QVIBVS  /  Piae  Memoriae  / 
DEFVNCTIS  i  Sicut  POMI  Morsus  Fatum  fecit,  /  sic  /  POMAEHIVM  NO- 
STRVM  Ex  I  SOLVIT  j  Fati  morsum  in  Confratribus  /  DeVota  aC  pla  sVffra- 
glorVMj  obLatlone  (1668).  6  Bilder.  Fol.  I  Darstellung  des  Todes.  Fol.  3:  Otto 
Comes  in  Marchland  . . .  Monasterium  Montis  Pomaerij  . . .  fundat.  MCXLII. 


Digitized  by  VjOOQIC 


11 

Fol.  4 :  Praedictus  Fundator  .  .  .  consentiente  Nobili  Vxore  .  .  .  omnibus  pro- 
prietatibus  propriaeque  Vxori  renuncians  .  .  .  spondet  in  deinceps  ad  Iussi- 
onem  Abbatis  .  .  .  vivere.  M.CXLVIII.  Fol.  6 :  Eugenius  Papa  III.  Monastery 
Fundationem .  .  .  approbat.  Fol.  7:  Monastery  Montis  Pomaerij,  pro  moderna 
facie,  Vera  Ichnographica  Delineacio  facta  Anno.  MDCLXVIII.  Fol.  9  Dar- 
stellung  des  Fegefeuers  mit  der  Inschrift :  Ad  solatium  Animarum  e  Monte 
Pomaerio  Pie  defunctarum  /  haec  Monimenta  hactenus  non  reperta  /  Erexit.  / 
Fr.  Bernardus  in  Monte  Pomaerio  hvmilis  Abbas  Anno  /  Salutis  M.D.C.LXVTII. 
Die  Papierblatter  leer. 

12.  Pg.  XVIL-XIX.  Jahrh.  56  Bll.  gr.  Fol.  Mehrere  Hdd.  Pappe 
in  gepr.,  schwarzem  Leder.  Zahlreiche,  meist  in  Gold  verzierte 
Initialen. 

Fol.  1,  von  einem  bunt  ornamentierten  Rahmen  eingefasst,  R.  NECRO- 
LOGIVM  j  IN  Quo  NOMINA  DEFVNCTOliVM  /  Fundatorum,  Abbatum, 
BcnefaiCtorum,  Fratrum,  Consanguineorum,  j  Confoederutorum,  ac  aliorum  atni- 
corum  Injclyti  Monasterii  nostri  Hilar  lends  contitientur.  /  Iussu  AC  PIETATE 
ERG  A  DEFVNCTOS  /  REVERENDISS1MI  ET  AM/plissimi  Domini  Domini 
OASPAR1  eiusdem  Monastery  /  Abbatis  etc. :  ex  antiquo  mortilogio  descrip- 
tum,  /  ac  mortuali  Rotulae  abs  se  nouiter  erectae  accommodatum  /  Anno  a 
partu  Virgineo  millesimo  sexcentesimo  quinquagesimo  (|iiarto.  Am  Ende:  .  . . 
ex  antiquo  et  peruetusto  mortilogio  liber  /  iste  descriptus  et  completus  est, 
per  manus  F.  P.  Simonis  Daz  (f  29.  XII.  1657),  eiusdem  Mo/nasterii  Professi 
et  Sacerdotis.  Ad  honorem  Sanctissimae  ac  Gloriosissiraae  /  Virginis  Mariae 
et  ad  refrigerium  animarum  omnium,  quarum  nomina  /  in  hoc  libro  continen- 
tur.  Amen.  /  Notandum  est,  quod  antiquus  liber  mortuorum  ex  quo  praesens  / 
descriptus  est  sic  finitur.  Finitus  est  presens  liber  mortuorum  /  per  manus 
fratris  Johannis  longi  Professi  Iu  Wille/ring.  Anno  Millesimo  Quadringente- 
simo  Sexagesimo  secundo.  Quem  mandavit  scribere  /  Venerabilis  in  Christo 
Pater  et  Dominus  Dominus  Wilhelmus  Abbas  ibidem.  Hierauf :  ANNO  DO- 
MINI /  MILLESIMO  TRICENTESIMO  /  Quadragesimo  quinto  Registrata 
sunt  haec  /  infra  scrip ta  servitia  .  .  . 

13.  Pg.  XIV.  Jahrh.  130  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
gepr.  Schwld.  Prachtige,  vorwiegend  roth  und  blau  gefarbte 
Initialen;  von  den  22  vergoldeten enthalten  2  den  Gekreuzigten 
zwischen  Maria  und  Johannes,  1  die  s.  Jungfrau,  1  das  letzte 
Abendmahl,  17  den  Bischof  in  seinen  Amtsverrichtungen.  Im 
Anfange  und  am  Ende  fehlen  mehrere  Bll. 

(Pontificate  Romunum.)  Praefationes.  Canon.  Benedictiones.  In  conse- 
cracione  ecclesie.  Exorcismus  consecracionis  et  reconciliacionis  cymiterij  et 
ecclesie.  Consecracio  altaris.  Benedictiones.  Ordines.  Absolutiones.  Abr.  schl. : 
In  principio  erat  verbum. 

14.  Pp.  XV.  Jahrh.  68  Bll.  Fol.  Foil.  50-62  vo  2  Coll.,  2  Hdd. 
Pappe  in  braunem  Kalbl.  Eothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1—48  vo.  Anf. :  Anuahet  dy  vorred  des  heyligisten  vnd  gott  an- 
genemmesten  der  Miiniche  vatern  Sand  Benedicten  In  sein  Regl.  Eruorsch  vnd 


Digitized  by  VjOOQIC 


12_ 

lern  o  sun  .  .  .  Schl. :  hoch  vnd  leer.  Amen.  Hierauf  Tafel  oder  Register  In 
Sand  Benedicten  Regl.  Foil.  49-51  vo  leer.  —  2.  Foil.  52-62  vo.  (2  Visitations- 
recesse  von  1452  und  1466,  Niederaltaich  betrettend  fherausgegeben  in  den  Stu- 
dien  und  Mittheilungen  aus  dem  Bened.-  undCist.-Orden  1889, 1—17]).  a)  Anf.: 
In  nomine  sancte  et  indiuidue  trinitatis.  Amen.  Redemptor  humani  generis . . . 
Schl.:  vtor  pro  presenti.  Datum  .  .  .  b)  Anf.:  IN  nomine  sancte  et  indiuidue 
trinitatis.  Nos  Thomas  lambacensis  .  . .  Schl. :  curauimus  munire.  Datum  . .  . 
Foil.  63— 68  vo  leer.  Aufdem  Vorderdeckel,  innen,  Fragm.  eines  Giltenbuches 
(XV.  Jahrh.). 

15.  Pg.  XVII.  Jahrh.  48  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
gepr.  Schwld.  Zahlreiche,  vorwiegend  roth  und  blau  verzierte 
Initialen.  Fol.  1  Maria  mit  dem  Jesukinde ;  unter  ihrem  ausge- 
breiteten  Mantel  rechts  derhl.Bernhard,  links  der hi. Benedict; 
unten  das  Wappen  des  Abtes  Georg  II  und  das  Stift  Wilhering. 

R.  Sanctissimi  et  Deo  /  acceptissimi  Confcssorix,  j  Patris  et  legislatoris  no- 
bin  /  BENEDICTI  /  REGVLA  j  1)E  SCRIPT  A  ]  Anno  Salutis  Milksimo  / 
Sexccntesimo.  trigcsimo.  Das  43.  Cap.  fehlt. 

16.  Pg.  XIV.  Jahrh.  434  Bll.  Fol.  Foil.  1-408  mit  2,  Foil.  403  vo- 
434  vo  3  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld.  2  messingene 
Schliessen.  Prachtvolle,  meist  blau  und  roth  gefarbte  Ini- 
tialen;  131  in  Gold  verziert  mit  Darstellungen  mannigfacher, 
zumTheile  komischer  Art.  Aufdem  Vorsteckblatte :  NB.  Umb 
diese  Lateinisch  geschribene  Bibl  hat  mir  herr  Dr.  Simon  / 
Vicarius  der  Staat  Pfarrkhiirche  zu  Griiz  in  Steyermach  /  Anno 
1648  den  12.  Juny  Zwelff  Reichstallcr  wollen  geben.  /  Den 
b.  Decembris  obigcn  Jahrs  will  herr  Pfarrer  von  /  Strassngang 
bei  Griiz  mir  Sechs  Ducaten  in  Specie  geben.  Georg  Peter 
Cypressus.  Fol.  1 :  Ex  libris  Petri  Cypressi  Anno  1647. 

(Biblia  V.  et  N.  T.)  Enthiilt  sammtliche  Biicher  der  hi.  Schrift.  Fast 
jedem  ist  die  Vorrede  des  hi.  Hieronyinus  beigegebeu.  Am  Ende  ein  Ver- 
zeichnis  von  Interpretationen  hebraiseher  Namen  und  die  Bemerkung:  Laus 
tibi  sit  Christe  quoniani  liber  explicit  iste. 

17.  Pp.  XV.  Jahrh.  194  Bll.  Fol.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem 
Schafi. 

(Biblia  K.  T.)  Ordnung  der  einzelnen  Biicher:  Evang.,  Apoc,  Epp.  ss. 
Jac,  Petri,  Joann.,  Judae,  Pauli,  Act.  Auf  dem  Vorsteckblatte  (Pg.)  eine  Ur- 
kunde,  lompnycz  betrettend  (1499).  Aufdem  Vorderdeckel,  innen,  Fragm.  eines 
Urbars  ^XV.  Jahrh.). 

18.  Pp.  XV.  Jahrh.  25G  Bll.  Fol.  Foil.  167-2B6  2  Coll.  1  Hd.  Holz- 
deckel in  rothem  Schaff.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1-166  vo.  (Biblia  N.  T.)  Fast  jedes  Buch  mit  der  Vorrede  des  hL 
Hieronyinus.  Am  Schlusse  Memorialverse  uber  die  einzelnen  Capitel  des  N.  T. 


Digitized  by  VjOOQIC 


13 

(Natus  adoratur  to  turn  tentat  beat  orat . . .).  Fol.  73  (am  Ende  der  Evangelien) : 
Et  sic  est  finis  (!)  hoc  opus  ewangelistarum  Sub  anno  Domini  /  Miilesimo  CCCC0 
quinquagesimo  sexto  in  vigilia  s.  Thome.  —  2.  Foil.  167— 254  vo.  (Sermones.) 
Aiif. :  Ad  Philippenses  primo  capitulo  hortatur  . . .  Schl. :  modo  de  aliis  Amen. 
Et  sic  est  finis  Deo  gracias  1467.  —  3.  Foil.  255—256.  R.  Sequitur  tractatus  de 
decern  preceptis  vtilis  qualiter  simplices  sunt  informandi.  Anf. :  [Pjrimum  precep- 
tum  est  .  .  .  Abr.  schl. :  permanet  viuus.  Fol.  256  vo  leer. 

19.  Pp.  XY.  Jahrh.  195  £11.  Fol.  2  Coll.  Etwa  4  Hdd.  Holzdeckel 
in  griinem  Schafl.  Rothe  und  grime  Initialen. 

l.Foll.  1—134.  (Expositio  epistolarum  dominicalium.)  Anf.:  Cum  sacro- 
sancta  mater  ecclesia  premonstrante  . . .  Schl. :  per  prudenciam  deciperetur. 
Et  sic  est  finis  Withering  /  Et  sic  est  finis  huius  operis  /  De  quo  fine  dominus 
laudandus  nunc  et  semper  in  secula  seculorum  Amen  Hilft'  iungfraw  maria 
czu  allir  zeit  amen.  Fol.  134  vo  leer.  —  2.  Foil.  135—173.  (Expositio  passionis 
D.  N.  J.  Chr.  secundum  Matthaeum.)  Anf. :  Scitis  quia  post  biduum  ...  Ad  in- 
tellectum  sequencium . . .  Schl. :  concedat  qui  sine  line  uiuit  et  regnat  in  secula 
seculorum  Amen.  —  3.  Foil.  173— 105  vo.  (Sermones.)  Anf.:  Hodie  peragimus 
diem  .  .  .  Schl. :  saluum  facere  quod  perierat.  Als  Vorsteckblatt  Fragm.  eines 
Antiphonale  (XIV.  Jahrh.) 

20.  Pg.  XV.  Jahrh.  378  Bll.  Fol.  2  Coll.  2  Held.  Pappe  mit 
braunem  Kalblederrucken.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—141.  (Postilla  super  epiMolas  dominicales.)  Anf.:  [C]arissimi 
DEus  caritas  est .  .  .  Et  leccio  .  .  .  Schl. :  concedere  dignetur  Dominus  noster 
Jesus  Christus  sine  fine  benedictus.  Amen,  et  finite  sunt  epistole  magistri 
pauli  (richtig:  Matthiat  de  [vgl.  Balbinus,  Bohemia  docta  II.  205J)  liknitz  per 
Jacobum  lubosonder  cuius  memoria  sit  cum  beatis  Anno  domini  etc.  1476 
feria  tercia  ad  vincla  petri.  Fol.  142  leer.  —  2.  Foil.  143— 354vo.  (Expositio  evan- 
geliorum.)  Anf. :  [SJimile  est  regnum  celorum  .  . .  Quid  hoc  genus  hominum  . .  . 
Schl.:  perducere  dignetur  dominus  noster  .  .  .  Finitum  in  die  Ambrosii  Epi- 
scopi  Anno  Domini  etc.  1476  sine  manibus  (!).  — 3.  Foil.  355—358.  R.  Collectura 
modica  de  quingue  iuribus  parochialibus.  Anf. :  Quia  quottidiana  interrogacio  . . . 
Abr.  schl.:  abrahe  decimo.  —  4.  Foil.  358 vo— 361.  R.  de  nupcijs.  Anf.:  Nupcie 
facte  sunt .  .  .  Quamquam  heretici  .  .  .  Schl.:  quo  ad  presens.  —  5.  Foil.  361 — 
365.  (S.  Bonaventurae  tractatus  de  prueparatione  ad  musam.)  Anf. :  Ad  honorem 
gloriose  .  .  .  Schl. :  michi  prestare  dignetur.  —  6.  Foil.  365—369.  (Tractatus  de 
morte.J  Anf. :  In  hac  vita  positi  fratres  .  . .  Schl. :  hie  et  in  eternum.  Amen.  Anno 
Milleno  quadringentesimo  septuagesimo  quinto.  Fol.  369  vo  leer.  —  7.  Foil. 
370— 378 vo.  (Expositio  evangeliorum.J  Anf.:  Ego  vos  elegi  . .  .  Christus  elegit 
apostolos  .  .  .  Schl.:  rogemus  ergo  dominum  nostrum  deo  gracias. 

21.  Pp.  XV.  Jahrh.  213  Bll.  Fol.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem  Kalb- 
lederrucken. Rothe  Initialen.  Fol.  1 :  liber  Caspari  Zinner 
camere  Imperialis  Advocati  (XVI.  Jahrh.). 

(Expositio  s.  evangelii  secundum  Matthaeum  [I— VIII,  XIX— XX VJ).  Anf. : 
Sicut  referunt  Matheum  conscribere  . .  .  Abr.  schl. :  omnes  spirituale  relin- 
quimus. 


Digitized  by  VjOOQIC 


14 

22.  Pg.  XIV.  Jahrh.  144  Bll.  Fol.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederrtieken.  Sehr  schone,  roth  und  blau  gef&rbte  Ini- 
tialen;  2  vergoldet. 

(Expositio  ss.  evangeliorum  secundum  Mattliacum  et  Marcum.)  In  der  Mitte 
der  Text,  rechts  und  links  die  Erklarung.  Anf. :  Sit  i.  e.  subdendo  seruo  .  .  . 
Schl. :  quam  locucionibus  eruditur.  Explicit  Marcus  evangelista. 

23.  Pg.  XIV.  Jahrh.  339  Bll.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe 
Initialen. 

Anf. :  Incipit  liber  animalium  primum  qui  est .  .  .  Scienciam  de  anima- 
libus . . .  Schl. :  parum  euro  reprehensiones.  Explicit  Opus  Naturarum  domini  et 
Magistri  Alberti  Ratisponensis  conparatum  pro  Monasterio  hilariensi  presents 
in  volumine  per  venerabilem  in  Christo  patrem  et  dominum  Jacobum  honora- 
bilem  Abbatem  Cysterciensis  ordinis  ibidem.  Deo  gracias.  sub  Anno  Domini 
Millesimo  Trecentesimo  Nonagesimo  quinto  in  vigilia.  Marie  Magdalene.  Amen. 
Amen.  Amen. 

24.  Pp.  XVI.  Jahrh.  219  Bll.  Fol. 

Wappensammlung  in  1170  gemalten  Stiicken.  Am  Ende  ein  Index  von 
spaterer  Hd.  (XVIII.-XIX.  Jahrh.). 

25.  Pp.  XIV.  Jahrh.  179  Bll.  Fol.  2  Coll.  2  Thll. :  1)  Foil.  1-120 ; 
2)  Foil.  121-179.  4  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Viele,  meist 
roth  gefarbte  Initialen. 

1.  Foil.  1— 104  vo.  R.  Hugo  (de  s.  Victore)  De  claustro  anime.  Anf. :  Incipit 
prologus  primi  libri  De  claustro  anime.  Rogastis  nos  frater . . .  Schl. :  immortalis 
benedictus  deus  amen,  tinit  (!)  liber  quartus  qui  intitulatur  claustrum  anime 
magistri  hugonis.  —  2.  Foil.  104  vo— 115  vo.  R.  hugo  (de  s.  Victore)  de  hypocrita. 
Anf. :  Videndum  est  qualitev  Christus  . . .  Schl. :  non  obedienti  pena  debetur.  — 
8.  Fol.  116—118.  R.  Sermo  consolatorius  de  diuersis  temptacionibus  quibus  clau- 
strales  indocti  et  precipue  nouicii  temptantur.  Anf. :  Peccator  ego  indignus  .  .  . 
Schl.:  in  trinitate  per  secula  viuit  et  regnat  Amen  Foil.  118 vo— 120  vo  leer.  — 
4.  Foil.  121— 152  vo.  Anf. :  Quia  sic  ceco  longe  . . .  Schl.:  debemus  qui  viuit . . . 
Explicit  exposicio  canticorum  secundum  beatum  Gregorium.  —  5.  Foil.  153— 154vo. 
Anf. :  Age  iili  ut  oportet . . .  Schl. :  quid  cepisti  despicio  Sic  est  finis  huius  tracta- 
tus  Qui  intytulatur  tractatus  beati  yaidori  de  norma  viuendi.  Dann  eine  Stelle  aus 
dem  hi.  Augustin.  —  6.  Foil.  155— 178  vo.  (Statuten  der  Prager  Provincialsynode 
von  1849  [vgl.  Archiv.  f.  osterr.  Gesch.  XXXIX.  413  ft']).  Anf. :  In  nomine  . . . 
Rex  magniiicus  qui  facit . . .  Schl. :  et  pastor  nescit.  Unmittelbar  darnach :  In- 
cipit (TJwmae  Hibernici)  summula  de  tribus  essencialibus.  Anf. :  Religio  munda 
et  immaculata . . .  Schl. :  prolixum  compillare  decreuit.  Dann :  Explicit  statutum 
pro/vinciale  finitum  sab/bato  in  albis  circa  XIX  /  horas  anno  domini  MCCC/ 
LXXXIII.  Amen,  ma'ria  mater  casta  michi  semper  /  firmiter  asta  hostes  de. 
Hierauf  ein  Decret  des  Prager  Erzbischofs  Johannes  II  von  Jenzenstein 
(18.  Oct.  1386).  Fol.  179  leer.  Fol.  179  vo :  Tu  quis  .  cur  queris  .  non  ergo  mireris 
fers  dominum  celi  cui  seruis  mente  fideli.  Auf  dem  Vorsetzblatte  Angabe  des 
Inhaltes. 


Digitized  by  VjOOQIC 


15 

26.  Pg.  Xm.  Jahrh.  117  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
gepr.  Schwld.  Messingene  Ecken,  Schliessen  und  Buckeln. 

(Jacobi  de  Voragine  legenda  sanctorum.)  Anf. :  De  sancto  Alexio  confes- 
sore.  Alexius  . .  .  Schl. :  usque  hodie  vacat.  79  Legenden.  Vorausgeht  ein  In- 
haltsverzeichnis.  AufdemVorderdeckel,  innen,  ein  Fragm.  eines  Antiphonale 
(XIII.  Jahrh.) ;  auf  dem  Riickdeckel,  innen,  Fragm.  eines  juristischen  Trac- 
tates (Xm.  Jahrh.). 

27.  Pg.  XIV.  Jahrh.  365  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
gepr.  Schwld.  Viele,  meist  roth  und  blau  gefarbte  Initialen; 
25  vergoldet.  Fol.  8  Jesus  als  Lehrer.  Fol.  365 :  Liber  sancte 
Marie  in  Wilhering  quem  comparauit  Dominus  Hermanus  abbas 
domino  Michali .  quondam  sacerdoti  de  Newnburga  post  mor- 
tem suam  ad  monasterium  reuocandum  .  quem  qui  abstulerit . 
Anathema  sit  (XIV.  Jahrh.). 

Anf. :  Incipit  prologus  super  legendas  sanctorum  quas  compilauit  f rater 
Jacobus  nacione  Januensis  de  ordine  predicatorum.  De  quadruplici  tempore 
universum  tempus . . .  Schl. :  annunciacionis  sollempnitatem.  Vorher  2  Legen- 
den (Passio  sancti  Georii  martiris  und  Vita  sancti  Alexii  confessoris)  und 
Inhaltsangahe.  Letztere  beg. :  Incipit  prologus  in  nouum  passionale  magistri 
Jacobi  de  Voragine  ordinis  fratrum  predicatorum  in  legendas  sanctorum. 

28.  Pp.  XIV.  Jahrh.  232  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
Schwld.  Rothe  Initialen.  Fol.  1  verstiimmelt.  Foil.  1  und  230 : 
Liber  Sancte  Marie  In  Wilhering  (XIV.  Jahrh.). 

Anf.:  Firmiter  credimus  et  simpliciter  fidem  .  .  .  Schl.:  Qui  homa- 
gium  complet.  Expliciunt  decretales  per  manus  fratris  Andree  Anno  domini 
M0C°C0C01XVIIII  In  die  sancti  Clementis.  Dann :  Versus  librorum  decretalium 
(PArs  prior  offtcia  creat . . .),  Versus  Rubricarum  (Sola  tides .  consta .  rescrip- 
tum  .  consue  .  postul .  .  .).  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Fragm.  eines  Trac- 
tates uber  Musik  (XIV.  Jahrh.). 

29.  Pp.  XIV.  Jahrh.  187  Bll.  Fol.  2  Coll.  2  ThlL:  1)  Foil.  1-104; 
2)  Foil.  105-187.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Ini- 
tialen. 

1.  Foil.  1— 104  vo.  R.  Flares  decretalium  magistri  Johannis  de  deo  hyspani 
doctoris  decretorum.  Anf. :  Ad  honorem  summe  trinitatis  . .  .  Schl. :  invtile  vi- 
ciari.  Dann  Rubrice  et  capitula  libri  sexti  decretalium  und  casus  libri  sexti 
decretalium.  —  2.  Foil.  105—144.  Anf. :  Decursis  in  quibus  extra  . . .  Schl. : 
torquetur  sine  fine.  Explicit  tractatus  de  penitencia.  —  3.  Foil.  144—187.  R.  In- 
cipit tractatus  de  consecracione.  Anf. :  DE  ecclesiarum  consecracione  et  de  mis- 
sarum  celebracionibus  .  .  .  Schl. :  viderit  patrem  facientem.  Deo  Sancte  Trini- 
tati  Gracias.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Darstellung  des  Heilandes  auf  dem 
Oelberge;  auf  dem  Ruck  deckel,  innen,  eineUrkunde  (1376)  und  ein  Urkunden- 
fragm.  (XIV.  Jahrh.),  Neuberg  betreifend. 


Digitized  by  VjOOQIC 


16 

SO.  Pp.  XV.  Jahrh.  456  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
gepr.,  braunem  Kalbl.  Messingene  Schliessen,  Ecken  und 
Buckeln.  Rothe  und  hiaue  Initialen. 

Modemer  Titel :  Liber  JHstinctionum  de  Sacramentis.  Anf. :  In  nomine 

patris  .  . .  Cum  desiderarem  .  .  .  Schl. :  sollicitudo  per  infinita  secula  seculo- 

rum.  Amen.  Finitus  est  liber  iste  quinto  kalendas  decembris  Anni  domini  1463. 

Vorher  ein  Inhaltsverzeichnis.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Bemerkungen 

iiber  den  Ablass. 

31.  Pp.  XIV.  Jahrh.  412  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
Schwld.  Roth  und  blau  gefarbte  Initialen. 

Inhalt,  wie  in  Nr.  30.  Am  Ende :  Anno  M  320.  Sit  laus  deo  In  vigilia  pal- 
marum  Deo  gracias  Amen.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Verse  iiber  die  ro- 
mischen  Zahlen  (I  monos  v  quinos  x  denos  dupla  vicenos . . . )  und  Bemerkungen 
iiber  den  Ablass.  Foil.  21,  410vo— 412vo  leer. 

32.  Pp.  XV.  Jahrh.  24G  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
rothem  Schafl.  Messingene  Buckeln.  2  Lederschliessen.  Rothe 
Initialen. 

1.  Foil.  1—2.  (Sermo  de  ascetmone  If.  N.  J.  Chr.)  Anf.:  Sic  veniet .  .  .  Ho- 
die  sancta  mater  .  .  .  Schl. :  regnum  celorum  ingredieris.  Sanctus  Nicasius. 
Foil.  2vo— llvo  leer.  —  2.  Foil.  12— 52  vo.  R.  Incipit  pastorale  sancti  Gregorii. 
Anf. :  Pastoralis  cure  me  pondera .  . .  Schl. :  manus  leuat  leuet  Amen.  Explicit 
pastorale.  Dann  Inhaltsangabe.  —  3.  Foil.  52  vo— 104.  (Tractatus  decern praecep- 
torum.)  Anf. :  Audi  Israel  precepta ...  In  verbis  propositis  . . .  Schl. :  deus  bene- 
dictus  in  secula  seculorum  Amen.  Hierauf  tabula  decern  preceptorum.  In  der 
Hs.  Nr.  69  des  Klosters  zu  St.Ulrich  und  Afra  in  Augsburg  heisst  es  am  Ende 
dieser  Schrift:  Explicit  tractatus  decern  praeceptorum  editus  pro  instructione 
anno  Domini  MCCCLXXVII  in  crastino  Johannis  baptiste.  (Vgl.  Plac.  Braun, 
Notitia  historico  -  litteraria  de  codd.  mss.  in  biblioth.  monast.  ad  SS.  Udalri- 
cum  et  Afram  Augustae  extantibus  IV,  119).  Nacli  Denis  II,  1,  280  ist  der 
Verfasser  Heinricus  de  Vrimaria,  nach  der  Florianer  Hs.  88,  Fol.  44  vo  Hen- 
ricus  de  Hassia.  —  4.  Fol.  104—114.  R.  Incipit  tractatus  de  occultacione  vici- 
orum  sub  specie  virtutum.  Anf. :  Est  via  que  videtur  . . .  Quia  secundum  Grego- 
rium  . . .  Schl. :  preire  dignetur  dominus  noster  Jesus  Christus.  Amen.  Explicit 
tractatus  de  occultacione  viciorum  sub  specie  virtutum.  Fol.  114  vo  leer.  — 
5.  Foil.  115— 244  vo.  R.  Sermones  sine  postilla  de  Tempore  Anthoni  partnensis. 
Anf. :  Cum  appropinquasset  Jesu  . . .  Tempus quod  hodie  incipit. . .  Schl. :  utri- 
usque  dominus  Amen :  Explicit.  Foil.  245  -246  vo  leer.  Auf  dem  Vorderdeckel. 
innen,  Verse  iiber  das  Pater  noster  (O  pater  alme  tuum  sit  nomen  sanctifica- 
tum  . . .)  nebst  Bemerkungen  iiber  dieselben ;  auf  dem  Ruckdeckel,  innen,  Na- 
men  von  Buchern  der  hi.  Schrift  und  des  Aristoteles  und  der  Vers :  Jussio 
consilium  . . .  mit  Erklarung. 

33.  Pp.  XV.  Jahrh.  30G  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederrucken.  Rothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1—36.  (Jacobi  de  Theramo  liber  Belial  sive  processus  lAiciferi  contra 
Jesum.)  Anf. :  Vtrum  Christus  de  iure  spoliaverit . . .  Schl. :  contingat  discordia 


Digitized  by  VjOOQIC 


17 

eligere.  Fol.  36  vo  leer.  —  2.  Foil.  37—306.  Anf.:  Alpha  et  o  principium  .  .  . 
Schl. :  nobis  prestare  dignetur  qui  viuit  et  regnat  deus  in  secula  seculorum. 
Explicit  postilla  milicii  (Johannis  Milicz)  per  manus  nicolai. 

34.  Pp.  XV.  Jahrh.  310  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
braunem  Kalbl.  Messingene  Buckeln,  Ecken  und  Schliessen. 
Rothe  Initialen. 

(Sermones  de  tempore.)  Anf. :  [  A]nnuncia  populo . . .  Ita  speculatori  prelato 
Ecclesie  preoipit . . .  Schl. :  ad  regnandum  ess©  mereamur. 

3».  Pg.  Xm.  Jahrh.  94  Bll.  Fol.  2  Coll.  2  Thll.:  1)  Foil.  1-60; 
2)  Foil.  61-94.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1— 60vo.  Anf. :  Cum  venit  plenitudo  temporis ...  In  propositis  ver- 
bis . . .  Schl. :  benedictus  in  secula  seculorum  Amen.  Expliciunt  sermones.  di- 
ver si.  apostolici.  Innocentum.  paparum.  uirgmum.  Vorher  ein  papstliches  Schrei- 
ben  (Innocencius)  an  den  Cistercienserabt  Arnold.  AmEnde :  Vita  Jeremie  pro- 
phete.  —  2.  Foil. 61— 94 vo.  R. Incipiunt sermones.  Anf.:  0  vos  omnes  qui  trans- 
its per  viam.  Hec  via  intelligitur  .  .  .  Abr.  schl. :  in  preces  eorum.  Als  Nach- 
setzblatt  und  zur  Befestigung  des  Buchdeckels  am  Riicken  der  Handschrift 
wurden  Fragm.  des  altesten  Wilheringer  Todtenbuches  verwendet.  Dieselben 
befinden  sich  gegenwartig  im  Archive. 

3«.  Pg.  XIV.  Jahrh.  138  Bll.  Fol.  Foil.  110-138  2  Coll.  2  Hdd. 
Holzdeckel  mit  Schwldr. 

R.  Sermones  GuiUelmi.  Anf. :  de  sancto  Andrea.  Vestigia  eius  tramites  . . . 
Absit  hoc  scelus  . . .  Schl. :  concedat  qui  cum  deo  patre  . . .  Als  Vorsetzblatter 
Fragm.  eines  Psalteriums  (XII.  Jahrh.). 

37.  Pp.  XIV.  (Foil.  1-370)  und  XV.  (Foil.  370-372)  Jahrh.  372  Bll. 
Fol.  2  Coll.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  griinem  Schafl.  Messingene 
Buckeln.  Rothe  und  grune  Initialen. 

1 .  Foil.  1—370.  R.  Incipit  summa  de  casibus  ad  honorem  dei  compilata  per 
fratrem  Astexanum  de  ordine  fratrum  minorum  vbi  premittitur  Utera  eiusdemfra- 
tris  ad  dominum  Johannem  Gaitanum  sancti  theodori  dyaconum  cardinalem  et 
preterm  subiungitur  immediate  Utera  eiusdem  domini  quam  guum  recepit  summam 
misit  ad  supradictum  fratrem.  Anf. :  Bonorum  laborum  bonus  . . .  Schl. :  eftectus 
sacrificii  hec  Thomas.  Explicit  liber  quartos  de  summa  fratris  Astexani  de  Asti 
ordinis  fratrum  minorum.  —  2.  Foil.  370—372.  R.  Casus  papales  .  episcopates. 
Anf.:  Falsificatores  litterarum  papalium  .  .  .  Schl.:  peccancium  introductam. 
Per  Magistrum  Hainricum  (richtig :  Nicolaum)  de  Dinkelspuhl  Juris  canonici 
doctorem  hec  sunt  collecta  ad  informacionem  presbiterorum  copiam  Juris  non 
habendum. 

38.  Pp.  XIV.  (Foil.  1-249)  und  XVH.  (Foil.  249  vo-268  vo)  Jahrh. 
296  Bll.  Fol.  2  Coll.  Etwa  4  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem  Schafl. 
Rothe  und  gelbe  Initialen. 

1.  Foil.  1—249.  R.  Incipit  Summa  Pisani.  Anf.:  Veni  sancte  Spiritus  . .  . 
Quoniam  ut  ait  Gregorius  .  .  .  Schl.:  ut  supra  Tiividia  capitulo  tercio  dictum 

Xenia  Bernardina  II.  Handschriften-Ver/.eichniHse  11.  2 


Digitized  by  VjOOQIC 


18 

est  amen.  Deo  gracias.  Dann  Verzeichnis  tier  Capitel  und  Abkiirzungen. 
Hierauf:  Consummatum  fuit  hoc  opus  in  ciuitate  Pisaua  Per  frutrem  Bartho- 
lomeum  de  sacro  concordio  ordinis  fratrum  predicatorum  qui  erat  doctor  decre- 
torum  sub  anno  domini  M°CCC38°  die  septima  mensis  decembris  tempore 
sanctissimi  patris  ac  domini  benedicti  pape  XII.  Predict  us  autem  f  rater  Bar- 
tholomeus  compositor  huius  summe.  Obiit  Anno  domini  M°CCC°47  die  2llrt 
mensis  iulij  cuius  anima  requiescat  in  pace.  Amen.  —  2.  Foil.  249vo— 257.  Anf. : 
Multorum  tarn  laycorum  quam  clericorum  .  .  .  Schl.:  corpus  domini  nostri 
Jesu  Christi  Qui  cum  deo  .  .  .  Explicit  tractatus  MayUtri  Mathie  (richtig :  Mat- 
thaei)  de  kracouia  (Chrochove)  doctoris  sacre  tlieoloyie  de  racione  et  consciencia  et 
sacra  communione  per  fratrem  pernhardum  (Vetting)  canonicum  et  professum 
Monastery  beate  virginis  Marie  In  plaga  1667.  Wurde  noch  von  Gutenberg 
gedruckt  (s.  Fischer.  Typographische  Seltenheiten  III,  79).  —  3.  Foil.  257  vo 
bis  268  vo.  (Enyelbcrti  abbatu  Admontemis  tractatus  de  fascinalione.)  Anf. :  CVm 
secundum  philosophum  in  primo  .  .  .  Schl. :  plebi  sue  Benedictus  deus  qui 
viuit .  .  .  Vorher  Bemerkungen  iiber  das  Interdict.  Foil.  269— 295  vo  leer. 

39.  Pp.  XV.  Jahrh.  245  Bll.  Fol.  2  Coll.  2  Hdrl.  Holzdeckel  mit 
rothem  Schafl.Viele,  meist  roth  gefarbte  Initialen.  Fol.  lvo :  Ego 
Bernhardt^  nyminerwol  plebanus  in  Schonhering  (erseheint 
urkundlich  5.Febr.  1454)  in  . .  ./  librum  Summam  pysani  libere 
et  sponte  dedi  monasterio  In  .  .  .  /  remedium  ibidem  perpetue 
permansurum  in  cuius  rei  .  .  .  /  manu  mea  propria  illud  exaraui. 

Inhalt,  wie  in  Nr.  38,  1.  Am  Ende  Verzeichnis  der  Abkiirzungen  und 
einige  Bemerkungen  theologischen  Inhalts. 

40.  Pg.  Xn.  Jahrh.  145  Bl.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Roth,  blau,  griin  und  gelb  verzierte  Initialen.  Fol.  145  vo  von 
gleichzeitiger  Hd. :  Liber  Sancte  Marie  In  hilaria. 

(S.  Bernardi sentwnes  in  Cantica  Canticorumj  Anf.:  IN  cipit  sermo  Quin- 
Qua/GESIMVS. ,  FORSITAN  /  Expectatis  .  .  .  Schl. :  super  omnia  deus  bene- 
dictVS  IN  SEOVLA  AMEN.  Vorher:  Mucetum  de  beata  virgine  mit  Musik- 
noten  (Inperatrix  supernorum  Consolatiix  miserorum  . . .  |XIII.  Jalirh.J).  Am 
Ende  ein  Marienh>Tnnus  (Aue  regina  celorum  mater  regis  angeiorum  .  .  . 
[XIV.  Jahrh.])  und  die  Verse:  Res  quecumque  tibi  magnum  prebebit  honorem  / 
Te  peccai*e  scias  si  concipis  inde  pudorem  (XIV.  Jahrh.);  Sunt  tria gaudia pax 
sapiencia  copiena  cena  (XIII.  Jahrh.). 

41.  Pg.  XII.  Jahrh.  80  Bll.  Fol.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen.  Fol.  1 :  Liber  fratris  Henrici  de  Wilhering 
(XIV.  Jahrh.). 

(Buperti  abbatis  Tuitienais  expositio  super  Cantica  Canticorum.)  Anf.:  IN- 
CIPIT  PROLOG VS  IN  LIBRO  DE  INCARNATION E  DOMINI.  Qvi  contra 
hominem  . . .  Schl. :  permanet  in  secula  seculorum.  Amen.  Explicit  liber  8epti- 
mvS  in  Canticis  CanticoRuM.  Auf  dem  Vorsteckblatte  ein  Hymnus  aut*  die 
hi.  Afra  mit  Musiknoten  (GRates  deo  et  honor  sit  per  secvla.  Qui  in  Sanctis 
suis  facit  muabilia  .  .  .  |XIII.  Jahrh. |). 


Digitized  by  VjOOQIC 


19 

42.  Pg.  XIIL-XIV.  Jahrh.  74  Bll.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederriicken.  Blau  und  roth  verzierte  Initialen.  Fol.  2 : 
Liber  fratris  Henrici  de  "Wilhering  (XIV.  Jahrh.).  Im  Anfange 
und  nach  Fol.  25  je  1  Bl.  herausgeschnitten ;  am  Ende  arg 
verstummelt. 

Anf. :  De  contemptu  mundi.  VAnitas  vanitatum  etc.  Nota  triplicem  vani- 
tatem  .  .  .  Abr.  schl. :  ardorem  ire  Nam.  Vorher  Inhaitsverzeichnis  (2.  Halfbe) 
mit  dem  Schl. :  Expliciunt  capitula  de  omnibus  viciis.  Dann :  Item  diuisi  eciam 
ibi  palmas.  XII.  et  saroccia.  VII.  et  inter  dominos  XIII.  diuisi  et  libellos  5  . . . 

48.  Pp.  XV.  Jahrh.  197  Bll.  Fol.  Foil.  9vo-197  2  Coll.  2  Thll.: 
1)  Foil.  1-10;  2)  Foil.  11-197.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Messingene  Buckeln. 

1.  Fol.  1.  R.  Nota.  Das  regimen  fur  den  gemainen  lawff.  Anf. :  Hie  ist  ze 
merkchen  . . .  Schl. :  von  dem  tod.  —  2.  Foil.  2—11.  (Kalendarium  mit  den  ge- 
wohnlichen  Tabellen.)  Anf. :  Si  aureum  numerum  quolibet  anno . . .  Schl. :  vicii 
medela  negatur.  Dann  Bemerkungen  iiber  Phlebotomie,  die  Namen  der  12  Mo- 
nate  und  die  bekannten  Verse:  Sex  sunt  ad  puri . . .  Fol.  11  vo  leer.  —  3.  Foil. 
12— 65  vo.  (S.  Hieronymi  ejnstolae.)  Anf. :  Incipit  epistola  Sancti  Jeronimi  pres- 
biteri  ad  heliodorum  monachum.  Quanto  amore  . . .  Schl. :  cauenda  sunt  no- 
uerit.  Explicit.  —  4.  Foil.  65vo— 70.  (Sirmone*  s.  Hieronymi.)  Anf. :  Sermo  Sancti 
Jeronimi  presbiteri  de  viciis  lingue.  Domino  libera  . . .  Schl. :  vanitatis  num- 
quam  humanum.  —  5.  Foil.  70  vo— 71  vo.  R.  Sermo  Beati  Augustini  episcopi  de 
oracione  dominica.  Anf.:  Reddidistis  quid  credatis  . .  .  Schl. :  conferre  dignetur 
Jesus  Christus  qui  viuit. . .  Hierauf  einige  Viiterstellen.  —  6.  Foil.  72— 83  vo. 
R.  Incipit  tractatulus  de  confessione  bonus  et  utilin.  Anf. :  Licet  multa  damp- 
nanda  . . .  Schl. :  ammonicionibus  non  acquiescere.  Et  sic  est  finis  huius  trac- 
tatuli  de  confessione  h'nito  (!)  Anno  domini  vicesimo  Septimo  kl.  Octobris. 
Explicit  tractatulus  de  confessione  Per  manus  vlrici  In  Wilhering  professi 
1420.  —  7.  Foil.  83vo-104  vo.  R.  Sequitur  (Henrici  de  Hassia?  [Vgl.  Aschbach, 
Gesch.  derWiener  Uni versitiit  1, 394J ;  Jacobi  Gruytrodii  Y  f  Vgl.  Denis  1, 2, 2222J ; 
Gerardi  van  Vliederhoven?  [Vgl.  P.  A.  Tiele,  Cal.  codd.  mss.  bibl.  univ.  Rheno- 
Traiectinae,  109])  tractatus  quatuor  nouissimoram  seu  de  morte  iudicio  iehenna  et 
gloria  celesti.  Anf. :  Memorare  nouissiina  tua . . .  Schl. :  inteliigerent  et  nouissima 
prouiderent  et  sic  est  finis  Explicit  cordiale.  Explicit  tractatus  qui  intitulatur 
Cordiale  per  manus  Vlrici  In  Wilhering.  —  8.  Foil.  105—133.  R.  Incipit  trac- 
tatus bonus  de  tribus  substancialibus  religiosorum.  Anf. :  Amice  comoda  michi . . . 
Schl. :  amator  castissimus  in  secula  seculorum  Amen.  Explicit.  Explicit  trac- 
tatulus trium  substancialium  religiosorum.  —  9.  Foil.  133— 164  vo.  R.  Sequitur 
Speculum  regule  monachorum  Beati  Benedicti  Abbatis.  Anf. :  Incipit  prologus. 
Precordialissimis  fratribus  Johanni . . .  Schl. :  ad  faciem  in  eternum.  Explicit 
speculum  monachorum  regule  beati  Benedicti  abbatis  editum  per  venerabilem 
abbatem  et  doctorem  Bernhardum  (AygUrium)  Cassionensem  per  manus  fratris 
vlrici  professi  in  Wilhering  Anno  domini  M°  CCCC  vicesimo  secundo  In  die 
sancti  Sixti  pape  et  martiris.  —  1 0.  Foil.  164  vo— 170.  R.  Sequitur  Epistola  domini 
francisci  et  questianes  super  aliquos  articulos  retigiosos  concementes.  Anf. :  Reue- 
rende  ma^ister  et  amice . . .  Auditu  lama . . .  Schl. :  perficere  valeamus.  Explicit 

2* 


Digitized  by  VjOOQIC 


20 

Epistola  fratris  francisci  professi  in  Casteilo  ordinis  Sancti  Benedicti.  Explicit 
epistola  per  raanus  fratris  vlrici  Anno  1422.  —  11.  Foil.  170— 192  vo.  R.  Sequitur 
tractatus  fratris  Johannis  (Roden  de  Hamborch  fvgl.  Nr.  101,  3J)  ordinis  Carthu- 
siensi8  multum  edifieatorius.  Anf.:  Honorabili  et  discreto  viro  multa  .  .  .  Schl. : 
feliciter  requiescunt  fiat  fiat.  Deo  gracias.  Et  sic  est  finis  huius  exhortationis 
pulchre  et  bone  compilate  a  quodam  fratre  ordinis  Carthusiensis  prope  pra- 
gam  per  manus  fratris  vlrici  Anno  domini  1423  et  Sexta,  decima  die  mensis 
aprilis.  —  12.  Foil.  193—195.  R.  Speculum peccatorum  valde  vtile  et  motiuum  ad  sut 
ipsius  cognicionem  . . .  Anf. :  Quoniam  fratres  karissimi  in  via . . .  Scbl. :  poterit 
tibi  qui  viuit  et  regnat  Amen.  Explicit  speculum  peccatorum.  Das  Werk  ist 
unter  den  Namen  Gregors,  Augustins  und  Aegids  f  Romanus),  Erzbischofs  von 
Bourges,  (im  Cod.  Nr.  71  des  Trinity  College  zu  Oxford  |s.  Odilo  Rottmanner  in 
der  iiterar.  Rundschau  1888,  298 1)  iiberliefert.  —  13.  Foil.  195-197.  R.  Incipit 
regula  contra  conscienciam  erroneam.  Anf:  Scire  debes  quod  acerbissime  .  .  . 
Schl. :  nobis  hoc  ysidorus.  —  1 4.  Foil.  197.  R.  Cassianus  offert  nobis  tres  vocaciones 
quibus  vocamur  ad perfecciofiem  rite.Ar\t\ :  Notandum  quod  tres . . .  Schl. :  ut  emis- 
sius  exequeremur  hoc  ille  Cassianus.  Finitus  est  liber  per  manus  fratris  vlrici 
Anno  domini  1423  Vicesima  prima  die  mensis  aprilis.  Hierauf  Wetterregeln  und 
Recepte  von  Magister  Johannes  Schindler.  Auf  dem  vom  Riickdeckel  losge- 
losten  Blatte  (Pg.)  ein  Recept  gegen  die  Kahlkopfigkeit  (Si  cupis  capiti  caluo  tibi 
posse  mederi . . .,  herausgegeben  von  Johann  Huemer  in  den  Wiener  Studien 
f.  class.  Philologie  1887,  77)  und  eine  Urkunde  (1404),  Wilhering  betretfend. 

44.  Pp.  XV.  Jahrh.  277  Bll.  Fol.  4  Thll. :  1)  Foil.  1-226;  2)  Foil. 

227-230;   3)  Foil.  237-267;   4)  Foil.  208-277.   3  Hdd.  Holz- 

deckel  in  braunem  Kalbl.  Das  1.  Bl.  felilt. 

1 .  Foil.  1— 220  vo.  (Dialogw  de  scrutinio  scripturarum.)  Abr.  beg. :  tua  do- 
mine  . . .  Schl.:  sine  miseria  cui  honor  et  gloria  in  secula  seculorum.  —  2. Foil. 
221—223.  R.  Sequitur  modus  viuendi.  Anf:  Est  prima  regula  ad  nobiles . . .  Schl. : 
pax  super  illos  et  misericordia.  —  3.  Foil.  223—226.  R.  Tractatus  beati  [Pseudo-J 
Augustini  de  tribus  Jtabitaculis  celo  mundo  et  inferno.  Anf. :  Tria  sunt  sub  omni- 
potentis  Dei . . .  Schl.:  nunc  et  per  omnia  secula  seculorum.  In  der  Mauriner 
Ausgabe  von  AugustinsWerken,  Paris  1836, VI,  2, 1443,  kommt  die  Schrift  unter 
demTitel  vor:  De  triplici  habitaculo  liber  unus  incerti  auctoris  nee  ineruditi. 
Fol.  226vo  leer. —  4.  Foil.  227— 236vo.  R.  Ledum  A  rboris  Domini  Johannis  Andree. 
Anf. :  Circa  lecturam  Arboris . . .  Schl. :  utrumque  leue.  Hec  Johannes  andreas 
eximius.  —  5.  Foil.  237— 276vo.  (Acten%tucke,das  Hosier  Concil  betreff'md.)  a)  Foil. 
237—245.  Anf. :  Frequens  generalium  conciliorum  .  .  .  Schl. :  cuiuslibet  melius 
sencientes.  Explicit  tractatus  de  neutralitate.  Dicta  famosissimi  magistri  sacre 
theologie  professoris  magistri  Johannis  de  Segobia  circa  materiam  neutralitatis 
principum  quoad  sacrum  Basileense  concilium  et  gabrielem  de  Condulmarie  (!)  olim 
Eugenio  (!).  —  b)  Foil.  245  vo— 249.  R.  Consilium  vnirersitatis  studii  erffordensis  ad 
dominum  Archiepuicopum  maguntinensem  principem  ekctorem  pro  sacro  Basiliensi 
concilio  transmissum  contra  olim  Eugcnium  et  neutralitutem  principum  ekctorum 
ad  concilium  provinciate  in  Asschafl'enburgch  nuper  in  rrastino  Assumpcionis  vir- 
ginis  gloriose  inchoatum  Anno  prestnti  videlicet  Milhsimo  quadringentesimo  qua- 
dragesimo.  Anf.:  In  nomine  sancti  spiritus  .  .  .  Nedum  per  .  .  .  Schl.:  auctor 
concedat  Qui  cum  patre  .  .  .  Explicit  tractatus  vniuersitatis  Studii  erfordensis 


Digitized  by  VjOOQLC 


21 

super  neutralitate  principum.  —  c)  Foil.  249—252.  K.  Determinacio  sat  consilium 
vniver»itatis  studii  wyennensis  Datum  Domino  Archi^piscopo  Salczburgcnsi  suo 
metropolitano  ipsam  consulenti  super  materiam  imionis  et  neutralitatis  principum 
ehctorum  imperii  et  aliorum  adherencium  quam  fecerunt  in  facto  discordie  inter 
concilium  Basileense  et  olym  ewgenium  HIT  Anf. :  Circa  materiam  vnioDis  quam 
inierunt . .  .  Schl. :  Christum  ducem  imitari.  Et  sic  est  finis  Determinacionis 
seu  concilii  (!)  Vniversitatis  studii  Wyennensis  quam  vel  quod  dederunt  me- 
tropolitan! suo  Archiepiscopo  Salczpurgensi.  Et  licet  multa  hinc  inde  fuissent 
per  doctores  collects  Presertimdoctorum  facultatis  Theoiogice  etmagis  tamen 
inter  cetera  placuit  hec  determinacio  in  materia  et  forma  que  erat  coilecta  per 
solennissimum  sacre  pagine  doctorem  Magistrum  Narcissum  hercz  de  perching. 
Et  hoc  primo  quia  erat  in  forma  et  materia  solemnior  et  notabilior.  Das  von 
Braun  a.  a.  0.  VI,  181  tf.  verofFentlichte  Gutachten  ist  kurzer  (=  Foil.  249  bis 
250  vo ;  vgl.  auch  Bulaeus,  Histor.  univers.  Paris.  V,471,  und  zu  den  folgenden 
Tractaten  ebd.  V, 460, 479).  —  d)  Foil.  252  vo-265  vo.  Anf. :  In  nomine  Domini . . . 
deliberantibus  nobis . . .  Schl. :  error  subesse  non  potest.  Tractatus  iste  editus  fuit 
in  vniuersitate  cracouiensi  anno  M.CCCC°Xl  primo.  —  e)  Foil.  266—267.  R.  Ad 
requestam  revcrcndiasimi  domini  domini  Thcodorici  Archiepwcopi  Colloniensis  studii. 
Anf. :  Ecclesia  sinodaliter  congregata . . .  Schl. :  prouocant  iram  dei.  Foil.  267vo 
bis  268  vo  leer.  — f)  Fol.  269.  R.  De  Eugenii  pape  preuaricacionc  et  Sentencia 
dcposicionvi.  Anf.:  Sacrosancta  Generalis  Sinodus  .  .  .  Prospexit  dominus  .  .  . 
Schl.:  roboris  et  momenti.  Datum  in  sessione  nostra  publica. . .  VII  kal.  Julij 
Anno  a  Natiuitate  domini  M0CCCCmo  Tricesimo  nono.  —  g)  Fol.  270.  Anf.: 
Johannes  in  Christo  deo  fidelis  Imperator  .  .  .  Basiliensi '  concilio  .  .  .  Per  vene- 
rabilem  Henricum  Menger  .  .  .  Schl.:  in  formate.  Datum  Constantinopolim  (!) 
M°CCCC°XXXX1°  die  XVIII0  Decembris.  —  h)  Foil.  270-271  vo.  Anf. :  Reue- 
rendissime  in  Christo  pater  . . .  omni  debita  . . .  Schl. :  rogo  deum  Amen  Scrip- 
turn  in  Constant  inopoli  die  nona  februarii  Anno  domini  Miliesimo  quadrin- 
gente.simo  Tricesimo  sexto. . . .  frater  Johannes  de  ragusio.  —  i)  Foil.  271  vo  bis 
274.  Anf. :  Sacrosancte  generali  Sinodo  Basiliensi  .  .  .  Licet  iam  gracia  .  .  . 
Schl. :  feiiciter  in  agendis  Amen.  Scriptum  in  Constantinopoli  die  nona  fe- 
bruarii Anno  domini  Miliesimo  quardringentesimo  Tricesimo  sexto  .  .  .  frater 
Johannes  de  ragusio  Ordiuis  predicatorum  et  Symonf rerun  (Janonicus  Aureli- 
anensis.  —  k)  Foil.  274—275.  Anf. :  Reuerendo  in  Christo  pater  . . .  post  debitas  . . . 
Schl. :  et  longeue  Amen.  Scriptum  in  Constantinopoli  die  10.  Marcij  Anno  do- 
mini Miliesimo  quadringentesimo  tricesimo  sexto  . . .  frater  Joliannes  de  Ragu- 
sio. —  I)  Fol.  275.  Anf. :  Joseph  . . .  Archiepiscopus  Constantinopolitanus  . . .  Basi- 
liensi Sinodo  .  .  .  Ambasiatore  domino  .  .  .  Schl. :  a  latore  preseucium  Datum 
In  constantinopoli  a  creacione  inundi  sexmillesimo  14.  quadragesimo  quarto 
mense  marcij  Indiccione  IX.  Subscripcio  domini  patriarche  propria.  — m)  Foil. 
275—277.  R.  Alia  littera  missa  domino  legato  per  magistrum  symonem  f  rerun  Lecta 
ut  supra.  Anf. :  Reuerendissimo  .  .  .  Juliano  sancte  Romane  ecclesie  presbi- 
tero  Cardinali . . .  Scribimus  ad  plenum  . . .  Schl. :  salute  ecclesie.  Ex  Constan- 
tinopoli die  quinta  Marcij.  Vester  capellanus  symon  freron  sacri  Concilii  Basi- 
liensis  orator  indignus.  Dann:  Auscultate  sunt  supradicte  littere  per  me  Gre- 
gorium  frey  Sacri  Basiliensis  Concilii  Notarium  et  concordant  oimi  originali- 
bus.  frey.  —  6.  Foil.  276  vo— 277.  (Einladungsschreiben  des  Coiner  Erzbischofs 
Theoderich  II  ad  eligendum  Bomanorum  regem.)  Anf. :  Vniuersis  et  singulis 


Digitized  by  VjOOQLC 


22 

christitidelibus  . . .  Cum  nos  tamquam  conuocator  electorum  .  .  .  Schl. :  fuerit 
expedire.  Datum  frankfordie  1439.  Foil.  277  vo  leer. 

45.  Pp.  XV.  Jahrh.  320  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
blauem  Schafl.  Rothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1-28  vo.  R.  (Nicolai  Sawk  [vgl.  St.  Florianer  Hs.  XI,  608, 5J)  Trac- 
tatus  bonus  de  super sticionibus.  Aiif. :  Quoniam  lumbi  mei . . .  Schl. :  diuine  volun- 
tatis et  sic  est  finis  huius  de  supersticionibus  Deus  sit  benedictus.  —  2.  Foil.  29 
bis  90.  (Sermones  in  concilia  Constanciensi  Jiabiti.)  a)  Foil.  29—34.  R.  Sermo  Bern- 
Itardibaptisati  ordinis  sancti Benedicti.  Ant'. :  Duo  homines  ascenderunt . . .  Reue- 
rendissimi  quasdam  protestaciones  .  .  .  Schl.:  concedat  filius  dei  patris  amen 
amen.  —  b)  Foil.  34—44  vo.  R.  Sermo  dc  purificacione  marie  virginis  a  doctore  et 
cancellario  parisiensis  studii  Johannc  gerson  in  constancia  pronunciatus.  Anf. : 
Tulerunt  ilium  in  Jerusalem . . .  et  in  ewangelio  hodierno  videtur . . .  Schl. :  qui 
est  benedictus  in  secula  seculorum  amen.  —  c)  Foil.  44vo— 52.  R.  Sermo  de 
Aduentu  domini  magistri  Johannis  parisiensis  de  almania.  Anf. :  Domiuus  enim 
prope  est . . .  hec  verba  scribuntur .  . .  Schl. :  Jesus  benedictus  amen.  Explicit 
sermo  magistri  Johannis  de  Almania  magistri  parisiensis  factus  coram  papa 
in  constancia.  —  d)  Foil.  52—58.  R.  Sequitur  sermo  factus  coram  reuerendissimis 
in  Christo  patnbus  archiepiscopis  ejnscopis  et  speciulitcr  coram  toto  generali  con- 
cilio  dominica  die  qua  cantatur  Circumdcdcrunt  per  reuerendissimum  in  (Jhristo 
patrem  et  dominion  Episcopum  cartliagint nsem  amltassiatorcm  etc.  (TJieodoricum 
de  Monasterio?  [Vgl.  Walch,  Mon.  med.  aovi  I,  3,  95|).  Ant*.:  Ite  et  vos  in  vi- 
neam  meam  . . .  Reuerendissimi  patres  ceterique  onuies  . . .  Schl. :  est  deus 
benedictus  in  secula  seculorum  Amen.  —  e)  Foil.  58  vo—  64  vo.  R.  Sermo  f actus 
in  generali  constunciensi  concilio  per  magistrum  (Leonardum  de  Ikitis  ?  \  Vgl .  Wien er 
Hs.  Nr.  4300, 14] ;  Theodoricum  de  Monasterio  ?  [  Vgl.  Kremsiminsterer  Hs.  Nr.  47 
47|)  ordinis prcdicatorum  prima  die  inquadrugesima.  Anf.:  Reuerendissimi  patres 
prestantissimi . . .  Schl.:  concedat  Jesus  Christus  benedictus  in  secula  Amen.  — 
f)  Foil.  64 vo— 7 1.  R .  Sermo  Coloniensis  ejnscopi  de  tribus  rcgibus  etc.  utjxUcbit.  Anf. : 
Magi  inuenerunt  puerum . . .  Ex  hvs  verbis  elicit ur . . .  Sr-hl. :  nos  perdueat  Jesus 
Christus  qui  cum  patre ...  —  g)  Foil.  71—77.  Anf. :  Dispone  doinui  tue ...  In  pre- 
sents Epistola  diei . . .  Schl. :  in  secula  benedicti  Amen.  —  h)  Foil. 77— 82.  R.  Sermo 
de  corpore  cristi  per  Magistrumfirmtmnm  in  constancia  pronunciatus  jnitcbit  infra. 
Anf. :  Caro  mea  vere  est  cibus . . .  vt  vere  carnis . . .  Schl. :  quom  nobis  concedat 
qui  in  trinitate  viuit  et  regnat  Amen.  —  i)  Foil.  82—90.  R.  Sermo  magistri  mau~ 
ricii  Dc  praga  sacre  thcologicprofessoris  dominica  septima  post  festum  pentecostis 
in  constancia  predict (tns  ut  patcbit  infra.  Anf. :  Attendite  a  falsis  ]>ro])hetis  . . . 
Patres  Reuerendissimi  propter  . . .  Schl. :  ipse  prestare  dignetur,  qui  est  in  se- 
cula benedictus  Amen.  —  H.  Foil.  90—92.  R.  Vulchra  recommendacio  regis  Sigis- 
mundi  facta  in  constancia  Et  postca  ipsius  citttpcracio.  a)  Anf. :  Die  tat  iuris  na- 
turalis  . . .  Schl. :  magis  illuscescunt  etc.  audisti  commendacionem  eius  audi 
et  nunc  vituperacionem  eius.  b)  Anf :  Nam  a  progenie  in  progenie  . . .  Schl. : 
Imperio  obrugendo.  —  4.  Foil.  92  vo— 106  vo.  R.  Pulcra  reconciliacio  de  vcteri  et 
katlwlica  ecclcsia  in  constancia.  Anf. :  Locuturus  pro  publica .  . .  Schl. :  dignetur 
qui  viuit. . .  —  5.  Foil.  106 vo— 119.  R.  Sermo  de  corpore  Christi.  Anf.:  Parasti 
in  conspectu  . . .  Mensa  ista  quam  . . .  Schl. :  rex  celorum  Jesus  Christus 
Dominus  qui  viuit  ...  —  6.  Foil.  119—128.  R.  Determinacio  quedam  certorum 


Digitized  by  VjOOQIC 


23 

punciorum  circa  venerabile  sacramentum  ewkaristic  thcologurum  ft  Juiiatarum. 
Anf. :  In  exordio  presentis  negocii . . .  Schl. :  expediebat  et  sufticiebat.  Deter- 
minacio  magistroruin  Theologorum  Juristarum  Wiennensium  Super  quibus- 
dain  punctis  Johannes  (!)  munczinger.  Verfasser  ist  wahrscheinlich  Henricus 
de  HasMa  (vgl.  Hugo  Schmid  a.  a.  O.  122).  —  7.  Foil.  128-215  vo.  (Sermones  d* 
festis.)  Anf. :  Senxio  de  sancto  spiritu  ad  clerum.  Spiritus  domini  repleuit  .  .  . 
Bernhardus  In  sermone  presentis  . . .  Schl. :  ascendit  et  cetera  Amen.  — 
8.  Foil.  215vo— 317  vo.  R.  Incipiunt  Naturalia  pulcherrime  mistificata.  Anf. :  Me- 
dici dicunt  quod  sanguis  puerorum . . .  Sic  legitur  . . .  Schl. :  non  toilet  a  vobis. 
Foil.  318— 3*20vo  leer.  Auf  den  Deckeln,  innen,  Fragm.  eines  Psalteriums  (XII. 
Jahrh.). 

4«.  Pp.  XIV.  Jahrh.  47  Bll.  1  Hd.  Holzdeckel  mit  Schweinsleder- 
rticken. 

Anf. :  Januarius  habet  dies  31  luna  30  Circumcisio  domini  Secundum 
caraem  .  .  .  Schl.:  virtutibus  quieuit  in  pace.  /  Explicit  kalendarium  de  festis 
sanctorum  indicendis  Collectum  ad  laudem  eius  qui  in  Sanctis  est  mirabilis 
et  gloriosus  in  secula.  Amen. 

47.  Pp.  XIV.  Jahrh.  24  Bll.  Fol.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
Schwld. 

R.  Incipit  (Walafriedi  Strain)  vita  ct  actus  mncti  Galli  abbatis.  Anf. :  Nisi 
me  sanctorum  auctoritas  .  .  .  Schl.:  nausiantis  mentem  offendant.  Explicit 
liber  secundus.  Dann  ein  Hymnus  auf  den  hi.  Gallus  (fVjita  sanctorum  via 
spes  salusque  Christe  .  .  .).  Fol.  24  vo  leer. 

48.  Pg.  XIV.  Jahrh.  209  Bll.  4l\  Etwa  5  Hdd.  Holzdeckel  in 
Schwld.  Roth  mid  blau  gefarbte  Initialen.  Nach  Fol.  1  fehlen 
2  Bll. 

Moderuer  Titel :  Liber  Cullectarum.  Kalendarium.  Collectae.  Capitula.  Col- 
lectae.  Hymnus  de  s.  Benedicto.  Off.  coronae  spin.  Ymnus  de  beato  Wernardo 
ad  terciam.  Hymnus  de  Benedicto.  Proprium  de  tempore  (Adv.  — 25.  Sonnt. 
nach  Ptingst.).  Proprium  sanctorum  (Steph.  Protom.  — Thom.  Ap.).  Commune 
sanctorum,  mit  Ausnahme  des  Commune  apostolorum,  das  sich  im  Off.  s.Tho- 
mae  apost.  tindet.  Commune  dedicacionis  ecclesiae.  Hymni,  vielfach  abwei- 
chend  von  den  jetzt  gebrauchlichen.  Foil.  149—150  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

49.  Pg.  XIV.  Jahrh.  110  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Viele;  meist  roth  gefarbte  Initialen.  Fol.  llOvo:  Liber  sancte 
marie  virginis  in  Withering  (XIV.  Jahrh.). 

Moderner  Titel :  Liber  Cullectarum.  Off',  test.  corp.  Chr.,  s.  Magdalen., 
s.  Ann.,  coron.  spin.,  s.  Catharin.,  concept.  B.  M.  V.  Collectae.  Proprium  sanc- 
torum (Steph.  Protom.  — Thorn,  apost.).  Commune  sanctorum,  mit  Ausnahme 
des  Commune  apostolorum,  das  im  Off.  s.  Thomae  apost.  enthalten  ist.  Com- 
mune dedic.  eccl.  Benedictiones.  In  suscepcione  episcopi.  Si  quando  suscipien- 
dus  fuerit  imperator.  Ad  clericum  faciendum  de  seculari  habitu  receptum.  Off. 
s.  Achacii.  Fol.  75  vo  Off  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 


Digitized  by  VjOOQIC 


24 

5©.  Pg.  (Foil.  1-48,  63-144)  und  Pp.  (Foil.  49-62)  .  XIII.  (Foil. 

1-48  vo,  63-144 vo)  und  XIV.  (Foil.  49-62  vo)  Jahrh.  144  Bll. 

4to.  Etwa  5  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Roth  und  blau  ge- 

farbte  Initialen. 
(MissdU.)  Missae  de  s.  Thoma  apost.,  corp.  Chr.,  visit,  B.  M.  V.  Prae- 
fationes.  Canon.  Proprium  de  tempore  (Adv.  — Coena  Dom.).  Orationes.  Pro- 
prium  sanctorum  (Barnab.— Nicol.,  Steph.  Pro  torn. —Joann.  ante  port.).  Pro- 
prium de  tempore  (Pasch.— Ascens.  Dom.).  Missae  votivae.  Orationes.  Missae 
de  Requiem.  Gloria.  Credo.  Missae  de  ss.  Bernardo  (Fol.  143  vo  am  Rande  von 
einer  Hd.  des  XV.  Jahrh.),  Thoma  ep.,  Lucia.  Auf  den  Deckeln,  innen,  Fragm. 
von  sermones  (XIII.  Jahrh.). 

51.  Pp.  (Foil.  1-130, 140-354)  und  Pg.  (Foil.  131-139).  XV.  Jahrh. 
854  Bll.  410.  2  Hd.  Holzdeckel  in  braunem  Kalbl.  Messingene 
Buckeln  und  Schliessen.  Rothe  Initialen.  Fol.  134  vo  eine  Dar- 
stellung  des  Gekreuzigten  zwischen  Maria  und  Johannes.  Fol. 
139  vo  :  Sigismundus  plebanus  In  hofflein. 

(Missale  Patavtense.)  Kalendarium.  Orationes.  Proprium  de  tempore 
(Adv.  —25.  Sonnt.  nachPfingst.).  Missa  in  ded.  eccl.  Praefal iones.  Gloria.  Credo. 
Canon.  Proprium  sanctorum  (Audr.  apost.  —Virgil.).  Dann :  Explicit  liber  mis- 
salis  de  Sanctis.  Commune  sanctorum.  Missae  votivae.  Orationes.  Missae  de 
Requiem.  Exorcismus  aquae  et  salis.  Foil.  6,  7  vo,  H— 11,  280  vo— 282,  351  vo, 
352  leer.  Fol.  353  vo  am  Rande  die  Zahl  1476.  Kein  Off.  s.  Bemardi. 

52.  Pg.  XIII.  Jahrh.  130  Bll.  4l".  2  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Zahlreiche,  meist  roth  gefarble  Initialen;  viele  in  Scheingold 
verziert.  Thier-  und  MenschengeHtalten ;  Fol.  44  Maria  mit 
dem  Jesukinde;  Fol.  98  vo  der  Erloser  zwischen  2  Engeln; 
Fol.  94  Maria  als  Konigin.  Das  1.  Bl.  der  1.  Lage,  die  beim 
Einbinden  an  die  Stelle  der  2.  gerathen  ist,  fehlt. 

(Psalterium.)  Abr.  beg.:  eos  et  dominus  .  .  .  Vorher  ein  Kalendarium. 
Am  Schlusse  Cantica,  Te  Deum,  Pater  noster,  Credo,  Canticum  Simeonis, 
Symboliun  Athan.,  Lytanie  de  omnibus  Sanctis.  Letztere  abr.  schl. :  Sancte 
Stephane. 

53.  Pg.  XV.  Jahrh.  104  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen.  1  vergoldet. 

(Rituale.)  Anf. :  Hie  incipit,  exorcismus  salis  et  aque  dominicis  diebus. 
Adiutorium  nostrum  .  .  .  Benedictiones.  Ordines.  Exequie  mortuorum.  Fol. 
104:  W/  Anno  l.X.X.UII. 

54.  Pp.  XIV.  Jahrh.  220  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  und  grime  Initialen.  Ini  Anfange  und  in  der  Mitte 
mehrere  Bll.  herausgeschnitten. 

(Zacfiariae  episcopi  Chrysopolitani  in  unum  ex  quattuor.)  Abr.  beg. :  Que 
autem  cause  extiterint .  . .  Schl. :  tria  sacramenta  redisse  (!).  Als  Vorsetzblatt 
Fragm.  eines  philosophischen  Tractates. 


Digitized  by  VjOOQIC 


_25_ 

55.  Pg.  XII.  Jahrh.  259  Bll.  410.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen.  Fol.  259  vo :  Liber  sancte  Marie  virginis  in 
Wilhering  (XIV.  Jahrh.). 

Moderner  Titel:  Homiltae  super  Evangelia  Dominicarum  et  Festorum. 
Ant'.:  In  illo  tempore:  Dixit  Jesus  discipulis  suis  Erunt  signa  . .  .  Quibusdam 
interrogantibus  . .  .  Schl. :  sed  male  habentes.  Dann  von  spaterer  Hd. :  Hec 
sunt  XV  signa  ante  diem  iudicii .  . .  Auf  dem  Vorderdeckel  Fragm.  einer  Ur- 
kunde  (1454). 

5«.  Pg.  XUI.  (Foil.  1-227  vo)  und  XIV.  (Foil.  228-231)  Jahrh. 
232  Bll.  4to.  Foil.  87-127vo  2  Coll.  3  Thll. :  1)  Foil.  1-86; 
2)  Foil.  87- 127  ;  3)  Foil.  1 28-232. 3  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Fol.  86  vo:  Liber  sancte  Marie  In  wilhering  (XIV.  Jahrh.). 

1 .  Foil.  1—85  vo.  (B.  Isidori  Hisjjalcnsis  commcntaria  in  V.  T.)  Anf. :  In- 
cipit  prefacio  ysidori  in  explanacionem  historialem.  Hystoria  sacre  legis  .  .  . 
Schl. :  non  iteramus  in  nomine  domini  amen.  Dann  ein  Excerpt  aus  Ambro- 
sius.  Fol.  86  leer.  Fol.  86  vo :  Obiit  ladisslaus  Rex  ungarie  .  .  .  Anno  domini 
M1V1I  In  die  dementis  (XV.  Jahrh.).  —  2.  Foil.  87-1 1 5vo.  {Bibliscfie  Geschichte.) 
Anf.:  Sicut  moyse  prinio  omnium  .  .  .  Schl.:  quod  steterat  annos  CCCl.  — 
3.  Foil.  HGvo— 12lvo.  (Kleitie  Weltgeschichte.)  Anf.:  De  prima  etate  mundi. 
Prima  etas  continet . . .  Schl. :  in  quodain  fiuniine  armenie  obiit.  —  4.  Foil.  122 
bis  127 vo.  (Vita  Jesu  Christi.)  Anf.:  Ab  adam  secundum  ysidorum  .  .  .  Abr. 
schl.:  apparicione  VIII.  —5.  Foil.  128—131.  (Genealogische  Tabetic  n  [Adam  — 
David].)  Anf.:  Iste  sunt  geueraciones  . . .  Schl.:  amello  edifticant.  Foil.  231  vo 
bis  232  vo  leer.  Als  Vorsetzblatt  diente  ein  Fragm.  eines  Servitienverzeich- 
nisses  fur  den  Wilheringer  Convent;  gegenwartig  im  Stiftsarchive. 

57.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  UO  Bll.  4to.  Pappe  in  braunem  Kalbl. 

R.  Epitaphia  notatu  digniura  in  Celebcrrimo  Monaster h  Sacri  et  exempti 
Ordinis  Cisterciensis  ad  B.  V.  Mariam  in  Withering  descripta  Anno  J 800.  Hierauf 
von  anderer  Hd.:  A  Revere ndisshno,  ac  Gets.  1)  1)  S:  R:  J:  Principe  et  Ratis- 
bonaeadSctum  Emmeranum  Abbatc  Dignissimo  Meritissimo  Coelestino.  IL  (Steig- 
lehner).  Zeichuungen,  Inschriften. 

58.  Pp.  XIV.  Jahrh.  120 Bll.  4*.  2  Till. :  1)  Foil.  1-32 ;  2)  Foil.  33- 
120.  3  Hdd.  Dergrosste  Thl.  (Foil.  30  vo  ff.)  ist  von  Friedrich 
Meiehsnergeschrieben.  Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen; 
1  in  Scheingold  verziert. 

1.  Foil.  1— 32 vo.  R.  De  kartis  Visitacionum.  Anf.:  Nos  frater  W.  dictus 
Abbas  in  Wilhering  .  .  .  Schl. :  domino :  papa  Sexto  Anno  prinio.  Occ.  Baum- 
gartenberg,  Ebrach,  Eugelszell,  Goldenkron,  Gramastetten,  Heiligenkreuz. 
Heilsbronn,  Hohenfurt,  Reun,  Siiusensteiu,  Nepoinuk,  Sedlec,  Stams,  Sittich, 
Wilhering.  —  2.  Foil.  33-108.  (Friedcrici  Meiclisner  processus  iudicii.)  Auf. :  CVm 
enim  quelibet  ecclesiarura  curia . . .  Schl. :  facilius  soiet  dispensari.  Foil.  108vo 
bis  109 vo  leer. —  8.  Foil.  110— 117 vo.  (Tractatus  iuris  canonici.)  Anf.:  Abici 


Digitized  by  VjOOQIC 


26 

vocaiitur  qui  .  .  .  Schl. :  discordia  nondum  flnita.  Foil.  118— 120  vo  leer.  Als 
Vorsteckblatt  diente  eine  Urkunde,  ausgestellt  vom  Cardinal  Pileus  (1379). 
Auf  dem  Vorderdeckel  war  eine  Urkunde  vora  Erzbischofe  Pilgrim  II  von 
Salzburg  (1376).  Beide  Stiicke  befinden  sich  gegenwiirtig  im  Stiftsarchive. 

59.  Pp.  XVII.  Jahrh.  209  BU.  4l . 

R.  Anno  virginei  partus  Milleximo  /  Sexcentesimo  decimo  quinto  hoc  !  Sacri 
Cisterciensis  Ordinisj  Ordinarium  descriptum  est  i  in  celeberrimo  Altovadensi  j  Coe- 
nobio  per  me  Fratrem  j  Matthiam  Froschmair  Monasteiii  /  Hillariensis  professutn  j 
turn  temporis  in  Altojvado  hospitantcm.  Anf.:  Incipit  Prologus  .  .  .  Quoniam 
multi  et  maxime  . . .  Schl. :  in  festi  St.  Petri  ad  Vincula.  Explicit  Ordinarium. 
Dann:  aliqua  Notabilia:  Imprimis  /  Quomodo  officia  dominicalia  ante  Ad/ven- 
tum  domini  canantur.  Hierauf  von  anderer  Hd. :  Quid  per  Octavos  S.  Bernardi 
sit  I  agendum.  Foil.  184—204  vo  leer. 

6©.  Pg.  XIV.  Jahrh.  213  BU.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  rothem 
Schafi.  Prachtvolle,  roth  und  blau  verzierte  Iuitialen.  Vgl. 
Archiv  der  Gesellschaft  t'iir  altere  deutsche  (Teschiclits-Kunde, 
VII,  81)2  ff. 

(Codex  epistolaris.)  a)  Foil.  1— 14  vo.  (Formular  der  pitpMchim  Kanzlci.) 
Ant'. :  Cum  pro  regis  reuerencia  . . .  Schl. :  renascendo  succrescit  tibi  etc.  Bloss 
Fragmente,  aber  hie  und  da  init  Bezug  aul'die  Z(iiten  Fried  rich  II.  —  b)  Foil. 
14  vo— 107  vo.  (Sfimmlung  von  pdpstlichen  Brie  fen  1 1  loj. )  Anf.:  Clemens  episco- 
pus  .  .  .  regi  Richardo  .  .  .  Quia  lingua  t.ercia  .  .  .  Schl.:  »edis  graciam  pro- 
mo vendo.  —  c)  Foil.  108—  111).  (Formular  der  kaiserlichen  Kanzlci.)  Anf. :  Cum 
fauor  et  proteccionis  .  .  .  Schl. :  obstaculum  veritate.  294  kurze  Formeln.  Fol. 
Ill)  vo:  I.  Imperiali.s.  —  d)  Foil.  120— 208  vo.  (Sammlung  ivn  kaiserlichen  Brie  fen 
[177,  darunter  56  von  Pctrusde  Vinca].)  Anf.:  Meritis  tue  probitatis  .  .  .  Schl.: 
de  puluere  procedatis.  —  e)  Foil.  209— 213  vo.  (Kaiserliche  Briefe  [7,  darunter 
5  von  Pctrus  de  Vinca].)  Anf.:  Satis  honoris  nostri .  .  .  Schl.:  fecimus  commu- 
niri.  Dann  eine  Urkunde  Friedrich  II. 

61.  Pg.  XIII.  Jahrh.  98  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld. 
Roth  und  blau  gefarbte  Initialen;  3  vergoldet.  Thier-  und 
Menschengestalten. 

Anf. :  Quoniam  ignorancie  nubilo  . . .  Schl. :  diptota  turn  tu.  /  Explicit 
cbrardi  (Bethuniensis)  grecismus  nomine  Chris ti  /  Qui  dedit  alpha  et  o  sit  laus 
et  gloria  Christo.  /  Deficiunt  partes  natura  significati  /  deficiunt  eciam  duo 
dum  documenta  repugnant  /  desunt  per  simile  cum  deficit  usus  /  Iste  liber 
fuit  scriptus  anno  domini  m ecl x  / Tercio  mense  Februarii.  Den  Text  begleitet 
der  Randcommentar  des  Vincentius  Metulinus.  Am  Ende :  Vitam  de  pomo  per- 
didit  omnis  homo,  Bemerkungen  zur  lateinischen  Grammatik  (XV.  Jahrh.)  und 
Recepte  (XIII.  Jahrh.).  Foil.  1,  98  vo  leer.  Fol.  1  vo  Anmerkung  de  inuencione 
grammatice  (XV.  Jahrh.). 

62.  Pp.  XIV.  (Foil.  39-97)  und  XV.  (Foil.  1-38  vo,  97vo-117) 
Jahrh.   117  BU.  4l°.  3  Thll.:  1)  Foil.  1-38;  2)  Foil.  39-98; 


Digitized  by  VjOOQIC 


27 

8)  Foil.  99-117.  3  Held.  Foil.  39-96  vo  von  derselben  Hd.,  wie 
Nr.  58,  Foil.  30  vo  ff.  Holzdeckel  in  rothem  Schafl.  Rothe  Ini- 
tialen. 

1.  Foil.  1— 14  vo.  R.  Incipiunt  ammunitioned  ad  spiritualcm  vitam  vtiUs. 
Anf. :  Qui  sequitur  me  non  ainbuiat  in  tenebris.  Hec  sunt  /  verba . . .  Schl. : 
tibi  ipsi  vim  intuleris  et  sic  est  finis.  —  2.  Foil.  15— 38  vo.  R.  Novem  questioner 
de  sennonibus  Dinchkelspiichl.  Anf. :  Benedictus  qui  venit  . . .  Ewangelium 
quod . . .  Schl. :  ysaie  prophete  et  cetera.  —  3.  Foil.  39— 96  vo.  (Sermones  de  tem- 
pore et  de  Sanctis.)  Anf. :  Hoc  fac  et  vives  iuc.  x.  Hec  possunt  esse  verba  .  .  . 
Schl.:  vitam  eternam  Amen.  Dann  dogmatische  Bemerkungen  und  14  Verse 
liber  die  7  leiblichen  Werke  der  Barmherzigkeit  (Panis  terrenus  quern  gau- 
dens  sumit  egenus  . . .).  —  4.  Foil.  97—98  vo.  R.  Incipit  epilogus  de  virtute  psall- 
morum.  Anf.:  [0]pus  dei  prophetamm  . .  .  Schl.:  Saluum  me  fac  deus.  Amen. 
Hierauf  14  Verse  uber  das  Breviergebet  fCanonicas  horas  si  deuote  canis  oras . . ., 
nur  zum  Theile  iibereinstimmend  mit.  den  von  P.  Vetter,  Germania XXXII 
fl887|,  76,  77  veroftentlichten).  —  5.  Foil.  99-114.  R.  Incipit  Speculum  puri- 
talis  ct  mundicie  Tractatus  bonus.  Anf. :  QVoniam  fundamentum  et  ianua  .  .  . 
Schl.:  perducat  ipse  deus  qui  uiuit . . .  Explicit  tractatus  bonus  de  confessione 
qui  intitulatur  Speculum  puritatis  editus  per  magistrum  Mathcum  de  Cracocia 
sacre  theologie  professorem  anno  MCCCCXXXl.  Iiu  Reuner  Cod.  Nr.  G,  8 
tragt  dasWerk  die  Aufschrift :  Tractatus  de  confessione.  ~  6.  Foil.  114— 1 10. 
R.  Secuntur  quedam  uotabilia  pulchra  ct  vtilia  etc.  ( iiber  latitude,  longitudo, 
subliinitas  und  profunditas  s.  Script-urae-.  Anf.:  IjAtitudo  sacre  scripture  con- 
sists . . .  Schl.:  Ideo  sacra  scrip tura  etc.  -  7.  Foil,  lib— 117.  R.  Sequitur  oracio 
edificatoria.  Anf. :  F  Vit  quidam  papa  qui  dum  ad  extrema  venisset . . .  tibi  sero 
contitentem  Qui  cum  deo  et.  spiritu  sancto  viuis  . . .  Hanc  visioneni  diligenter 
considera.  Fol.  117  vo  Federproben. 

OS.  Pp.  XV.  Jahrh.  2»8  Bll.  4*.  6  Thll. :  1)  Foil.  1-13 ;  2)  Foil.  14 
bis  127;  tf)  Foil.  128-185);  4)  Foil.  140-163;  5)  Foil.  164-189; 
6)  Foil.  1D0-238.  4  Hdd.  Holzdeokel  in  rothem  Schafl.  Rothe 
Initialen. 

1.  Foil.  1— ltf  vo.  R.  Flares  beati  Auyuslini  ex  libris  conf'essionum  suarum. 
Anf.:  Quod  ad  beatitudinein  .  .  .  Schl.:  nee  iudicanda  deo  gracias.  —  2.  Foil. 
14—55.  R.  Incipit  tractatus  perutilis  Magistri  dicli  magni  albcrli  de  veris  trirtutibus 
in  quo  homo  mlde  lucide  invenire  pottrit  quod  scilicet  sibi  desit  et  qualis  in  con- 
sciencia  sua  sit.  Anf. :  SVnt  quedam  vicia. . .  Schl. :  vnite  sunt  in  gracia.  Amen, 
finito  libro  sit  laus  et  gloria  christo.  —  8.  Foil.  55—06.  R.  Sequitur  Tractatus 
bonus  Beuerendi  Magistri  Johannis  Gcrson  Concellarii  (!)  jxirisiensis  de pollucioni- 
bus  et  de  freepu-ntucionibus  ciiebrare  diuiua  Verte  folium  Bonus  Tractatus.  Anf.: 
Capitulum  primum  DVbitatum  est  apud  me  .  .  .  Schl. :  omuls  homo  Amen  / 
Explicit  tractatus  Magistri  Johannis  /  Gerson  Cancellarij  parisiensis  /  de  pol- 
lucionibu.s  et  de  trepidant i/ bus  celebrare  etc  etc.  —  4.  Foil.  66  vo— 76.  R.  Senna 
bonus  In  aduentu  Domini.  Anf. :  ECce  venio  cito  .  .  .  Receptis  pro  diuersis  .  .  . 
Schl. :  examen  et  cum  patre  et  sj)iritu  regnans  in  secula  secuiorum  Amen  et 
sic  est  finis.  —  5.  Foil.  76 vo — 97.  Anf.:  XRistianitati  suus  qualiscumque  .  .  . 
Schl  :  laudabiliter  obseruatur  et  sic  est  finis  operis  huius.  Explicit  tractatus 


Digitized  by  VjOOQIC 


__28 

bonus  (de  praeccptvs,  confessione,  arte  moricndi)  magistri  Johannis  Gerson.  — 
6.  Foil.  97  vo— 102  vo.  R.  Copia  Doctorum  Wyennensium  De  XXII II  senioribus 
qui  dicuntur  sanctificti  utrum  in  rerum  natura  existant.  Anf. :  Venerabili  prouido 
et  sollicito  .  .  .  ordodoxe  (!)  fidei  Veritas  .  .  .  Schl.:  illicitum  latere.  Et  sic  est 
finis  huius  tocius  Datum  Wyenne  in  ducali  collegio  In  nostra  gen erali  congre- 
gacione  super  hoc  soliempniter  celebrata.  Anno*M°CCCC°  vicesimo  primo 
Decima  septinia  die  Mensis  Octobris  sub  nostri  Sigilli  A])])ensione  ad  maiorem 
certitudinem  prescriptorum.  Foil.  103— 104  vo  leer.  —  7.  Foil.  105—125.  R.  Sol- 
lemjmis  Tractatus  domini  Innoccncij  pape  tercii  I  de  vilitate  humane  condicionis. 
Anf.:  Liber  primus  Prologus  /  Domino  patri  karissimo  P.  portuensi  epi- 
scopo  .  .  .  Modicum  ocij  .  .  .  Schl. :  ardens  in  secula  seculorum  Amen  Repro- 
bis  etc  et  sic  est  finis  horum  trium  librorum  explicit  summa  De  miseria 
humane  condicionis  Edita  a  lothario  dyacono  Cardinal!  sanctorum  Sergii  et 
bachi  Qui  postea  Innocencius  tercius  appellatus  est  cum  fuerat  electus  in 
papam  quod  factum  est  Anno  domini  MCC  Nono  pontificatus  sui.  Foil.  125 vo 
bis  127  vo  leer.  —  8.  Foil.  128—154  vo.  R.  Notn  Tractntus  pcrutilis  qualiter  confes- 
sor debeat  se  rcgere.  Anf'.:  Confessor  contra  conn*  ten  torn  . . .  Schl.:  superius  ex- 
pressis.  Et  sic  est  finis  huius  summule.  —  9.  Foil.  154  vo— 156  vo.  R.  Incipit 
notabile  de  diucrsis  defectibus  sew  negligcncm  que  committuntur  in  missa.  Anf. : 
Et  primo  queritur  que  sit  forma  .  .  .  Schl. :  de  sanguine  domini  teneatur.  - 
10.  Foil.  157—168  vo.  R.  Nota  aliqua  articula  et  soluciones  corundem  Magistri 
vnius  wyctinensis  sucrc  thcologie  de  negligenciis  que  Jiunt  in  missa.  Anf. :  Quia 
aliqui  casus  .  .  .  Schl.:  manet  sangwis  Christi  Amen  deo  gracias.  —  11.  Foil. 
164— 169  vo.  Anf.:  Quinque  palmas  dicit. . .  Schl. :  in  nomine  indiuidue  trinitatis. 
Explicit  Inocvncii  tercii  super  missam  tractatus.  —  12.  Foil.  170— 179  vo.  R.  Trac- 
tatus exposicionis  missc  Beuerendi  Magistri  henrici  de  hassia.  Anf. :  Quam  breuis 
fuerit  Misssa...Schl. :  In  omelia  paschali.  —  13.  Foil.  180— 184 vo.  R.  (S.Bona- 
venturae)  Tractatus  compendiosus  et  pcrutilis  De  sacramento  corporis  et  sanguinis 
Christi.  Anf. :  Ad  honorem  gloriose  . . .  describam  tibi  forinam  . . .  Schl. :  michi 
prestare  dignetur  Amen.  —  14.  Foil.  185— 188  vo.  (Tractatus  de  corpore  Christi.) 
Anf. :  Ad  honorem  corporis  .  .  .  Schl. :  de  materia  sufficiant  Amen  deo  gracias 
finis  adest  huius.  Fol.  189  leer.  —  15.  Foil.  190— 288  vo.  R.  Secuntur  aliqui  ser- 
mones  Reuermdi  Magistri  Nicohri  Dinkelspuehcl  De  sacramento  corporis  et  san- 
guinis Christi.  Anf.:  Caro  mea  vere  est  cibus  ...  In  textu  hoc  .  .  .  Schl.:  onus 
deus  in  secula  benedictus  Amen.  Auf  den  Deckeln,  innen,  Urkundenfragin. 
(XV.  Jahrh. ;  genanntwird  ecclesia  Mawerslglagouie  diocesisWratislauiensis). 

64.  Pg.  XII.  Jahrh.  106  Bll.  4tu.  2  Hdd.  Pappe  mit  braunem  Kalb- 
lederriicken.  Iin  Anfange  und  am  Ende  verstummelt ;  nach 
Fol.  48  fehlen  mehrere  Bll.,  naeh  Fol.  93  1  Bl.  Fol.  53:  Liber 
Sancte  Marie  de  Wilheringen  (XII.  Jahrh.). 

1.  Fol.  1— 48  vo.  (S.  Bci'nardi  de  considcratione  libri  quinque  ad  Euge- 
nium  III.)  Beginn  im  111.  Buche,  2.  Capitel:  onem  et.  contemptus  excusati- 
onem  . . .  Schl.  im  XIV.  Capitel  des  V.  Buches :  et  nunc  adverte  in.  —  2.  Foil. 
49—52.  Abr.  beg.:  sponsi  eterni.  Inspector  scientiarum . . .  Schl.:  non  potui 
pluribus  impeditus  EXPL1CLT  E PISTOL  A  (s.  Bernardi'S).  Fol.  52  vo  leer.  — 
3.  Foil.  53—10(3  vo.  (S.  Bernardi  sermones  de  tempore.)  Anf. :  De  aduentu  domini 


Digitized  by  VjOOQIC 


29 

et  sex  circiunstanciis  eius.  HODIE  FRATRES  celebramus  aduentus  . . .  Abr. 
schl. :  demoni  trari  (!). 

«5.  Pp.  XIV.  Jahrh.  116  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr. 
braunem  Kalbl.  2  Lederschliessen. 

Auf  dem  1.  Vorsetzblatt :  Stimulus  amoris  Bonaventure.  Anf. :  Caput  pri- 
mum  /  Incipit  stimulus  amoris  Boneventure  de  passione  domini  /  CVrrite 
gentes  vndique . . .  Schl. :  pia  in  correctis  dulcis  prelectis  Amen.  /  Explicit 
Stimulus  Bone  venture  de  passione  /  domini.  scriptus  per  manus  dietrici  cap- 
pellani  in  /  chirchperig.  anno  domini  1394.  In  vigilia  sancti  /  Jacobi  apostoli. 
Laus  tibi  sit  Christe.  Vorsetzbll.  lvo— 4vo,  Foil.  112vo— 116vo  leer. 

60.  Pg.  Xn.  Jahrh.  134  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen.  Am  Ende  fehlt  1  Heftlage. 

1.  Foil,  lvo— 4vo.  R.  Incipit  pre  facto  iohunnis  heretfiite.  Ant.:  DEBITUM 
Quod  BEATISSIMO  . . .  Schl. :  Sed  nunc  iam  ad  collaciones  eorum  et  instituta 
properemus.  Explicit  prefacio.  Vorausgehen  Antiphonen.  —  2.  Foil.  4vo— 66. 
Collaciones  (I.,  II.)  Moysis  (Matis  mit  vorangehendem  Capitelverzeichnis.  Anf. : 
Cum  in  heremo  . . .  Schl. :  attingi  omuino  non  possit.  Explicit  collacio  secunda 
abbatLs  Moy sis.  —  3.  Foil.  66—91.  R.  Incipit  collacio  abbatis  pafnucii  de  tribus  ab- 
renunciacionibus.  Anf. :  In  illo  sanctorum  choro .. .  Schl. :  percepisse  noscimus. 
Explicit  collacio  abbatis  pafnucii  de  tribus  abrenunciacionibus.  —  4.  Foil.  91  bis 
109  vo.  R.  Incipit  abbas  duniel  de  concupiscencia  carnis  et  sjdritus.  Anf. :  INTER 
ceteros  cristiane  . . .  Schl. :  uoluntatem  diuitis.  Explicit  collacio  danielis  ab- 
batis de  concupiscencia  carnis  et  spiritus.  —  5.  Foil.  109  vo— 134  vo.  R.  Incipit 
collacio  abbatis  serapionis  de  victim  principalibus.  Anf. :  In  illo  cetu  . . .  Abr. 
schl.:  quod  in  pugna.  Auf  dem  Riickdeckel,  innen,  der  Hymnus:  Salue  regina 
celorum. 

67.  Pp.  XV.  Jahrh.  243  Bll.  4to.  8  Thl. :  1)  Foil.  1-12 ;  2)  Foil.  13 
bis  206;  3)  Foil.  207-243.  3  Hdd.  Holzdeckel  in  gepr.  schwarzem 
Leder. 

1.  Foil.  1— 3vo.  R.  Epistola  beati  /Pseudo-JBerenhardi  de  cura  ret  fami- 
liaris.  Anf. :  GENEROSO.  MILITI.  FAMOSO/que  domino  Johanni  Castro 
Ambrosy  Bern/hardus  de  sacra  valle  in  senium  ductus  /  Saiutem  doceri  petis . . . 
Schl. :  dampnabilis  senectutis  /  Et  tamen  De  Epistola  beati  Berenhardi  de 
Curia  (!)  rei  familiaris  etc.  —  2.  Foil.  3  vo— 5.  (Schreiben  uber  den  1.  Kreuzzug.) 
Anf. :  Anno  Domini  M°C°  /  Pisanus  archiepiscopus  et  alii  episcopi  Et  gode- 
fridus  . . .  Schl. :  consedere  faciat  qui  viuit ...  —  3.  Foil.  5  vo— 7  vo.  R.  Epistola, 
fPseudo-JAristotelisadallexandrum  magnum.  Anf. :  O  Allexander  cum  sit  corpus 
mobile  .  .  .  Schl. :  marcij  ijems  finiatur.  —  4.  Foil.  7 vo— 11  vo.  Anf.:  Presbiter 
Johannes  potencia  et  virtute  dei  et  domini  nostri  Jesu  Christi  Rex  regum  . .  . 
Schl. :  essemus  referti  Bene  vale  etc.  Dann  ein  kurzer  Brief  des  Konrad  Paes- 
dorfer  an  seinen  Vater.  Fol.  12  leer.  —  5.  Foil.  13— 184  vo.  R.  Epistole  magistri 
petri  blesensis  batfwniensvi  archidyajconi  Et  prima  obtinet  vicern  prologi  etc.  Anf.  : 
HEinrico  dei  gracia  illustrissimo  anglorum  regi  . . .  Rogatus  a  vobis  . . .  Schl. : 
scribere  petrus  odonis  etc.  Deo  gracias  Expliciunt  epi stole  magistri  petri  ble- 
sensis bathoniensis  archidyaooni  /  Anno  domini  1460  fcria  quarta  in  die  scilicet 


Digitized  by  VjOOQIC 


30 

sanctorum  Abdon  et  sennes  (!)  Dominica  post  iacobi.  Hierauf :  Capitula  Episto- 
larum  Magistri  Petri  Blesensis . . .  Et  sunt  in  numero  147 .. .  Explicit  tabula . . . 
Anno  Domini  1460  F :  C :  P :  A :  M :  D :  N :  F :  T.  T.  P.  M.  L  H.  (=  Frater  Con- 
radus  Paesdorfer  Arcium  Magister  De  Newnburga  Forensi  Tunc  Temporis 
Professus  Monasterii  In  Hilaria)  Anno  etc.  1461.  —  6.  Foil.  185—198.  R.  Incipit 
basnij  geruntichon  id  est  ludus  seniorum  regis  /  Ojms  magistri  petri  blesensis  super 
Job.  Anf. :  HEinrico  Dei  gracia  illustrissimo  anglorum  regi  .  .  .  Gracias  ago 
gracie  largitori  .  .  .  Schl.:  triumphat  et  regnat  per  omnia  secula  seculorum. 
Bekannt  unter  dem  Titel:  Moralia  super  Job.  Dann :  breuis  epistola  ad  ami- 
cos. —  7.  Foil.  198  vo— 203  vo.  R.  Scribit  petrus  bl-esensis  Regi  anglie  per  quern 
modum  debeat  conjiteri  peccata  sua  etc.  Anf. :  ROgastis  me,  vt  vobis . . .  Schl. :  tue 
dileccionis  accendas.  —  S.  Foil.  203  vo— 205vo.  R.  Hie  facit  petrwt  blesensis  quen- 
dam  tractatum  contra prelatos  qui  audierunt  confessiones  subditarum  qui  eos  postea 
despiciunt  ipsos  subditos  vilipendendo.  Anf. :  NImia  tui  rigoris  austeritas  .  .  . 
Schl. :  super  nos  memoria  eius.  Fol.  206  leer.  —  9.  Foil.  207—218.  (Acta  concilii 
Constanciensis.)  a)  Foil.  207 — 20f>.  R.  Constanciensis  Sy nodus  scribit  baronibus 
regni  boemie  in  hec  oerlja.  Anf. :  SAcro  sancta  Constanciensis  Synodus  vniuer- 
salem  Dei  .  .  .  Schl. :  merito  in  exemplum  Datum  Constancie  Anno  Domini 
etc.  XV°Indiccione  VITT  die  vero  vicesimo  sexto  Mensis  Julij  Sub  appensione 
Sigillorum  presidencium  quatuor  nacionura.  Bei  HoHer,  Geschichtsschreiber 
der  husitischen  Bewegung  in  Bohmen,  Font.  rer.  Austr.  VI,  1,277,  findet  sich 
unser  Schreiben  unter  dem  Titel:  Litera  sive  bulla  Cone.  Const,  ad  civitates 
Pragenses  pro  exstirpatione  haereticorum  in  eisdem.  —  b)  Foil.  209—211.  R. 
Besponsio  .  baronum  regni  .  boemie  .  in  .  hec  .  verba.  Anf. :  REuerendissimis  In 
Christo  patribus  .  .  .  Nos  milites  militares  famosi  armigeri  .  .  .  Schl.:  defen- 
dere  volumus  et  tueri  Datum  prage  anno  Domini  M°CCCC°XV°  /  die  secunda 
mensis  Septembris.  —  c)  Foil.  211  vo— 212  vo.  R.  Littera  mhscripta  missa  est 
generojso  Domino  Domino  Johanni  juniori  /  baroni  boemie  De  nourt  /  Domo  a 
synodo  sacra  Constanciensi.  Anf. :  SAcro  Sancta  Generalis  Constanciensis  .  .  . 
Salubre  extitit  et  visum  t'uit  .  .  .  Schl.:  tan  tarn  pestem  Datum  Constancie 
VIII0  /  kal.  Septembris  Anno  Domini  etc.  XV"  Indiccione  VIII  /  Appostolica 
sede  vacante.  —  d)  Foil.  212  vo— 215  vo.  R.  Littera  Directa  per  sacrum  Constant- 
dense  /  Concilium  Serenissimoprincipi  ■  Domino  Sigismundo  liomanorum  regi /  Et 
Vngarie.  Anf.:  SERenissime  princeps  . . .  variis  delacionibus  .  .  .  Schl.*  pietas 
vestra  excelsa  Datum  etc.  —  e)  Foil.  216—218.  R.  Sequitur  alia.  Anf. :  PRuden- 
tes  ac  honorabiles  fideles  Dilecti  Quia/  Serenissimus  princeps  frater  noster  . . . 
Wenceslaus  .  .  Schl. :  vos  /  volumus  excusari  Datum  Constancie  Die  N.  Re- 
gnorum  /  nostrorum  Vngarie  XXXI0  Romanorum  vero  VII  per  De  A  Archiepi- 
scopum  Collocensem  Johannem  De  Strigonia  .  .  .  /  Superscripcio  huius  /  Pru- 
dentibus  et  honorabilibus  Magistro  ciuium  nee  non  /  consulibus  ac  tote(!)con- 
ciuitati  Ciuitatis  N  fidelibus  dilectis.  —  10.  Foil.  218  vo— 221  vo.  R.  Copia  littere 
quam  scribit  frater j  Johannes  De  capistrano  Johanni  /  Bokyczan.  Anf.:  Affectum 
salutis  tue  et  proximorum  .  .  .  Schl. :  omnibus  pateat  /  Ex  Crumpnaw  in  bo- 
emia  XVIII  octobris  1451°.  In  der  Ausgabe  von  Walouch,  Ziwotopis.  sw.  Jana 
Kapistrana,  Briinn  1858,  711  f..  ist  der  19.  Oktober  angegeben;  ebenso  in  der 
Hs.  Nr.  152,  Fol.  49  der  Stadtbibliothek  zu  Liibeck  (vgl.  Wattenbach,  Notizen- 
biatt  1851,  382).—  11.  Foil.  221vo-222vo.  R.  Copia  littere  quam  scribit  Jo- 
hannes I  Rokyezan  benedicto  patri  sine    joltanni  De  Capistrano.  Anf.:  SAlutem 


Digitized  by  VjOOQIC 


31 

et  salutis  opera  .  .  .  Schl. :  vir  religiosus  et  senatus  Datum  Magistrorum 
suorum  minimus  /  Johannes  Rokiczan.  —  12.  Foil.  223—232.  (Actenstiicke,  den 
Krtuzzug  gegen  die  Tiirken  unter  Calixtus  III  betreffend.)  a)  Foil.  223—224.  R.  Sol- 
danus  scribit  pape.  Anf. :  CEsar  turcorum  illustris  filius  machometi  .  . .  Ortho- 
doxe  iidei  fundaraentum  . . .  Schl. :  exigit  racionem.  —  b)  Foil.  224—226.  R.  Re- 
sponsio  pape  ad  Cesarem.  Anf. :  KAlistus  .  .  .  Cesari  turcorum  . . .  Candor  lucis 
eterne  .  .  .  Schl.:  demerita  puniantur  Datum  kai.  Augusti  Anno  domini  etc. 
LV°.  —  c)  Foil.  226—230.  R.  Anf. :  KAlistus  . . .  Cum  hys  superioribus  annis  . . . 
Turcorum  tirannus  . . .  Schi. :  se  nouerint  incursuros  Datum  Rome  aput  sanc- 
tum /  petrum  Anno  incarnacionis  domini  Millesimo  quadrin/gentesimo  Quin- 
quagesimo  sexto  X  kal.  Julij  Pon/tificatus  nostri  Anno  secundo.  —  d)  Foil. 
230  vo— 232.  Anf. :  VDalricus  Dei  gratia  Episcopux  patauienms  . . .  aduersus  Tur- 
cas  .  .  .  integram  decimam  . . .  Schl.:  stabimus  relacionem  Datum  Wienne  die 
quinta  mensis  Marcij  Anno  domini  etc.  LVI°.  —  13.  Foil.  232—241.  R  Oracio 
Enee  Episcopi  Senensis  Legati  Ce! saris  habita  In  conttentu  franckfordensi  I  Die 
XV  Octottris  Anno  domini  etc.  L4°.  Anf. :  COnstantinopolitana  clades  . . .  Schl. : 
amore  suscipietis  amen.  —  14.  Foil.  241—242.  R.  Epistola  beati  Ambrosii  Epi- 
scopi d£  moribm  et  honesta  cita.  Anf.:  Dlleete  iili  Dilige  . . .  Schl.:  viuendo  con- 
tempnas  Explicit  Epistola  Ambrosii  Episcopi.  Fol.  243  leer.  Auf  dem  Vorsteck- 
blatte  Inhaltsverzeicbnis  und  die  Bemerkung:  Scriptus  est  iste  liber  (nur  Foil. 
1— 205vo)  per  fratrem  Conradum  pasdortler  /  De  Newnburga  forensi  professum 
In  hylaria  /  arciuin  magistrum  In  vniuersitate  Wiennensi  /  Anno  Domini  14C0. 
IUigatus  autem  est  per  fratrem  /  vitum  de  Ried  professum  ibidem  Anno  etc. 
LXI  /  Regente  venerabili  patre  domino  Wilhelmo  abbate.  Auf  den  Deckeln 
innen,  Fragm.  eines  Florilegiums  aus  den  Schriften  des  hi.  Bernhard  (XIV. 
Jahrh.).  • 

68.  Pg.  (Foil.  1-69)  und  Pp.  (Foil.  70-129).  XIII.  (Foil.  1-69) 
und  XIV.  (Foil.  70-129)  Jahrh.  129  Bll.  4to.  4  Thll.:  1)  Foil. 
1-69;  2)  Foil.  70-99;  3)  Foil.  100-121;  4)  Foil.  122-129. 
5  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld.  2  Lederschliessen.  Nach  Foil. 
98  1  Bl.  herausgeschnitten.  Auf  dem  Vorsteckblatte  von  einer 
Hd.  des  XV.  Jahrh. :  Liber  sancte  Marie  In  Wilhering. 

1 .  Foil.  1—69  vo.  R.  Excerpta  Megingoti  de  Sanctis  patribus  rogatu  liegi- 
mari  Episcopi.  Anf. :  Placuit  pie  humilitati  uestre  .  .  .  Schl. :  testimonio  non 
probemus.  Dann  ein  Hymnus  (Ante  tronum  maigestatis  [!j  laus  diuine  pote- 
statis  .  .  .;  steht  auch  Fol.  36  vo)  und  die  Worte:  Hei  regor  durch  dine  gute 
nu  hab  mich  hiute.  —  2.  Foil.  70—99  vo.  (Tractatus  de  confessione.)  Anf. :  Ad 
utilitatem  eoruin  .  .  .  Schl.:  ad  vitam  eternam.  Amen.  Amen  dicent  omnia. 
Hierauf :  Scriptori  pro  penna  detur  bona  cereuisia.  Qui  me  scribebat  Andreas 
nomen  habebat.  Dann  Memorialverse  iiber  Decern  precepta  (Speme  deos 
fugito  periuria  .  .  .,  Est  deus  est  noinen  sunt  sabbata  suntque  parentes  . . .) 
Septem  sacramenta  ecclesie  (Abluo  finno  cibo  fleo  copulor  ordinor  vngor), 
Sex  opera  misericordie  (Colligo  poto  Cibo  redimo  tego  Visito  condo),  Sex 
peccata  in  Spiritum  sanctum  (Factis  honore  grauoi-  impugna  vera  scienter. . .), 
Casus  Episcopates  (Qui  tacit  incestum  detlorans  aut  homicida  .  .  .),  Septem 
mortalia  peccata  (Cum  sis  in  vita  semper  saligia  vita  .  .  .\  Quinque  sensus 


Digitized  by  VjOOQLC 


32 

(Gustus  Auditus  Olfactus.  Visio  tactus)  und  Bemerkungen  theologischen  und 
astronomischen  Inhaltes.  Fol.  98  vo:  Postea  dicas  et  repetas  dicendo  Anno 
domini  M°CCC  12.  Fol.  99  leer.  —  3.  Fol.  100-119.  Anf. :  De  Caritate  .  Caritas 
paciens  .  .  .  Schl. :  purgans  detinet  ignis  .  Explicit  cintillanus  liber  vtilis  et 
bonus.  Darin  Inhaltsverzeichnis.  —  4.  Foil.  119— 121  vo.  (Excerpte  aus  verschie- 
denen  ascetischen  Schriftstellern.)  Anf. :  Ama  scienciam  scripturarum  .  .  .  Schl. : 
obligacio  infemi.  —  5.  Foil.  122—125.  R.  Flebotomia.  Anf. :  Minucio  alia  est . . . 
Schl.:  purgat  ne  coaguletur.  —  6.  Foil.  125— 127 vo.  R.  Tabula  vrinarum.  Anf.: 
VRina  est  sanguinis  . . .  Schl. :  menstruorum  signihcat.  Hierauf  Bemerkungen 
de  iudicio  vrinarum. —  7.  Foil.  128—129  vo.  R.  Plmonomia  Tabula.  Anf. :  Disci- 
puli  quidem  ysocratis  .  .  .  Schl.:  toti  orbique  dictus  fuit .  /  Expliciunt  tabule 
per  manus  vlrici  dicti  Scriptoris.  Dann :  Manig  straffet  mich  der  selb  nye  der- 
chant  sich.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Fragm.  eines  papstlichen  Schreibens 
(XV.  Jahrh.)  und  Angabe  des  Inhaltes,  auf  dem  Riickdeckel  ein  liturgisches 
Fragm. 

69.  Pp.  XV.  Jahrh.  328  Bll.  4<°.  7  Thl.:  1)  Fol.  1-168;  2)  Foil. 
169-188;  3)  Foil.  189-222;  4)  Foil.  223-270;  5)  Foil.  271  bis 
281 ;  6)  Foil.  282-304 ;  7)  Foil.  305-328.  Etwa  10  Hdd.  Holz- 
deckel  in  gepr.  Schwld.  1  Lederschliesse.  Auf  der  inneren 
Seite  des  Vorderdeckels :  Allerspach  monasterium.  Fol.  328 : 
frater  iohannes  kirchmair  dedit  marie  virgini  in  Wilhering 
hunc  librum  M°CCCCCXI°.Vgl.  das  Wilheringer  Necrologium 
vom  Jahre  1462  z.  10.  Juni :  Johannes  Kirichmair  monachus 
et  sacerdos,  prouisor  in  Krembs  anno  etc.  (MD)XX0. 

1.  Fol.  1— 74  vo.  R.  Dicta  magistri  heinrici  de  perchin  supra  canonem  et 
totam  mvssam.  Anf. :  Quoniam  sapiens  clamitat . . .  Schl. :  tunc  indeclinabiie  no- 
men.  —  2.  Foil.  75—91.  (Dominici  Capranicae  ars  bene  moriendi  [vgl.  Franz  Falk, 
Die  deutschen  Sterbebiichlein,  Coin  1890,  24]).  Anf. :  Cum  de  presentis  exilii 
miseria . . .  Schl. :  mori  discat.  Et  sic  est  finis.  —  3.  Foil.  91—94.  R.  Hie  signantur 
quedam  dubia  circa  defectus  sacramenti  altaris  contingencia  et  preceptis  Christi  et 
ecclesie  institutis  obuiancia.  Anf. :  primuin  /  [SJi  contingat  quod  sacerdos . . .  Schl. : 
nee  una  die.  Expliciunt  dubia  quedam  circa  celebracionem  niissarum.  —  4.  Foil. 
94— 121vo.  (Sermones  de  tempore  et  de  .Sanctis.)  Beim  1.  und  5.  sincl  die  Verfasser 
angegeben :  Marsilius  de  or  dine  minorum  sacre  Tfieologie  doctor,  beziehungsweise 
magister  oddo;  beim  8.  steht  die  Bemerkung:  habitus  in  cellis  Sancte  Marie 
Ordinis  sancti  Benedict!*.  Anf.:  [HJomo  quidam  fecit . . .  Dorainus  noster  hora 
ceoe . . .  Schl. :  omnia  ex  legenda  ipsius.  —  5.  Foil.  121vo— 125.  Nach  einer  Be- 
merkung iiber  die  Gnade :  R.  Secuntur  quedam  metrapulehra  e  diuersis  libris.  Anf. : 
Oderunt  peccare  mali  formidine  pene  . . .  Schl. :  Et  canit  et  sequitur  necnon 
sacrata  reuelat.  —  6.  Foil.  125— 128  vo.  (Anmerkungen  theologischen  Inhalts.) 

Anf. :  Commendacio  verbi  dei.  Legitur  1  Reg Schl. :  erit  dies  iudicii.  Hierauf: 

Salue  Regina  (Gegruest  seystu  rayne  maid  chunigin . . .)  und  2  Besegnungen.  — 
7.  Foil.  129—132  vo.  (Sermo  de  mrginitate.)  Anf. .  Simile  est  regnum  . . .  per 
istum  thesaurum  . . .  Schl. :  Christus  grauiter  puniet.  —  8.  Foil.  133—168.  Anf. : 
Johannes  duxit  vxorem  legitime  .  .  .  Schl.:  que  incipit  Multa  mentis  etc. 


Digitized  by  VjOOQIC 


33 

Expliciunt  excerpta  quinque  decretalium  Juris  canonici  aim  omnibus  questionibus 
distinccionibus  solucionibus  et  capitulis  Epilogata  et  ad  septem  sacramenta  coadap- 
tata  cum  singulis  casibus  collocata  annotatim  etc.  Fol.  168  vo  leer.  —  9.  Foil.  169 
bis  189.  R.  Sequitur  Tractatulus  Magistri  Gersonis  PaHsiensis  et  Cancellarii  Regis 
Francie  de  decern  Preceptis.  Anf.:  Christianitati  suus  qualiscumque  . .  .  Schl. : 
parisiis  laudabiliter  obseruatur.  Dann  ein  Fragm.  ejnes  Giltenbuches  und  Feder- 
proben.  Fol.  189  vo  leer.  —  10.  Foil.  190 vo— 210 vo.  Anf.:  Januarius  Jenner  / 
Jenner  pin  icb  genannt  gros  truncker  sein  mir  bechant . . .  Scbl. :  hoc  signum 
pro  phlebotomia.  Explicit  hoc  kalendarium  editum  per  reuerendum  Magistrum 
Johannem  de  Gmund  Anno  domini  1439.  Et  durabit  vsque  ad  annum  domini 
1514  inclusiue  Et  sic  durabit  76  annis  absque  mutacione  et  subtraccione  ho- 
rarum  minutorum  et  secundorum.  Vorausgeht  Fol.  190:  Sancti  spiritus  assit 
nobis  gracia.  Fol.  205  vo  ist  das  Werk  durcb  eine  Bemerkung  dogmatischen 
Inhalts  unterbrochen.  —  11.  Foil.  210  vo— 222  vo.  R.  Sequitur  deJeiunio  quatuor 
temporum.Ant'. :  Queritur  de  Jeiuniis . . .  Schl. :  pretermits tur  ieiunanda.  Hieraut 
Bemerkungen  theologischen  und  astronomischen  In  halts,  tabulae  festorum 
mobilium,  39  Verse  (Ve  tibi  lingwa  mala  tu  pessima  demoni.s  ala  . . .),  Loos- 
spruche,  Recepte,  vorwiegend  fur  Lederbereitung,  Notizen  iiber  Phiebo- 
tomie.  —  12.  Foil.  223—253.  Anf.:  Omnia  cum  inferiora  . . .  Schl.:  veniet  /  tibi 
quadra  secunda  Et  in  hoc  terminat  ur  computus  nurenbergensis  de  quo  /  sit  laus 
et  gloria  deo  in  secula  secuiorum  /  Amen.  Mit  Randcommentar  und  Inter- 
linearscholien.  Foi.  253  von  der  Hd.  des  Commentators :  Walthmar.  —  1 3.  Foil. 
253vo— 254 vo.  R.  Munucio  (!)  cum-puriu  XII  mensium.  Anf. :  Vns  lert  aristo teles 
vnd  gewizzet  \ms  des  . . .  Schl. :  vnd  wirt  ein  vncheuscher  man  da  sol  dye  ler  / 
en  ende  han.  Hierauf :  dies  caniculares  XII  mensium.  —  14.  Foil.  255—258, 
277  vo— 279 vo.  (Bemerkungen  iiber  die  Gurtncrei.)  Fol.  258  bricht  das  Werk 
mitten  in  ein  em  Satze  ab  und  wird  Fol.  277  vo  fortgesetzt.  Anf:  Man  sol  er- 
kennen  . . .  Schl.:  als  ich  vor  gelert  han.  Dann  astronomische  Bemerkungen 
und  Recepte.  Foil.  258vo-259vo  leer.  -  15.  Foil.  260-267.  R.  Hectabula  in 

Mo  cccn  prlino  U02 

I,  H 

modum  orucionis  conpiluta.  Anf. :  fB]Enedic  sancta  .  .  Schl. :  VI0  annus  In- 
diccionis.  Hierauf  Erklarung  hebriiischer  und  griechischerWorter. —  16.  Foil. 
267  vo— 269.  R.  dm  kraut  der  Junckfraw  genant  viuana.  Anf :  Czw  wissen  das 
czu  romam  ist  ein  chloster  .  .  .  Schl.:  In  Roma  Amen.  Anno  1463  sexta  die 
aprilis.  Dann  Lebensregeln,  preambula  In  sermonibus  fieri  consueta,  Recepte 
und  Verse,  ein  wundersames  agnus  Dei  betreif  end  (Balsamus  vnd  bachs  chlare 
vnd  rayne.  Der  heilig  kresen  damit  gemaine  .  .  .  [s.  den  lateinischen  Text  bei 
Mabillon,  Museum  Italic.  II,  377J).  Fol.  269  vo  leer.  —  17.  Foil.  270-277. 
(Kalendarium  [Marz  bis  December]  mit  den  gewohnlich  vorkommenden  Tabellen.) 
Hierauf  (Foil.  279  vo—  282) :  Nota  de  historiis  post  penthecosten  inponendis, 
2  chronologische  Tabellen  und  18  Sprichworter  (Was  du  gewinst  mit  arbeit  / 
Das  verczer  mit  beschaydenheit ...).  —  18.  Foil.  282  vo— 304  vo.  (Algorismus.) 
Anf. :  [OJMnia  que  a  primeua  rerum  origine  . . .  Schl. :  idem  redibit  etc  et  est 
finis  etc.  Theilweise  Randcommentar  und  Interlinearscholien.  —  19.  Foil. 
305— 328 vo.  R.  Tractatus  De  copia  latinitatis  simul  de  modo  dictandi.  Anf.:  Iste 
liber  rethoricalis . . .  Schl. :  vite  sinit  rragilitas.  Zum  Theile  in  Versform.  Dann 
Recepte  und  theologische  Bemerkungen. 

Xenia  BernanHna  II.  IlAn<W.hrift«,n-V«r7.cu,hniss«»  II.  _ 


Digitized  by  VjOOQIC 


34_ 

70.  Pg.  XIIL  Jahrh.  101  Bll.  4*.  2  Hdd.  Pappe  mit  Lederriicken. 
Blau  und  roth  gefarbte  Initialen.  Auf  dem  Vorsetzbl. :  Istum 
hugonem  de  sancto  Victore  dedit  michi  hainrico  tunc  /  tem- 
poris  predicatore  (!)  ad  Scotos  Venerabilis  professor  sacre  theo- 
logie  /  dominus  dominicus  ordinis  predicatorum  anno  do- 
mini  etc  LXXXV1I0  circa  festum  penthecostes  (Hd.  d.  XIV.— 
XV.  Jahrh.). 

(Hugonis  de  s.  Victore  de  sacramentis  cJtristianae  fidei  lib.  I.)  Beg.  ini 
11.  Cap.:  disposui.  fortassis  quia  prius  scriptura  .  .  .  Schl. :  precepta  sacra- 
mente  promissa.  EXPLICIVNT  SENTENTIE  TOTIVS  VETERIS  TE- 
STAMENTI.  Hierauf :  Collecta  reprobata  ex  quatuor  libris  sentencianun. 

71.  Pp.  XV.  Jahrh.  638  Bll.  4'°.  11  Thll.:  l)  Foil.  1-36;  2)  Foil. 
37-48;  3)  Foil.  49-82;  4)  Foil.  83-279;  5)  Foil.  280-283; 
6)  Foil.  284-295;  7)  Foil.  296-323;  8)  Foil.  324-370;  9)  Foil. 
371-432;  10)  Foil.  433-591;  11)  Foil.  592-638.  Zahlreiche 
Hdd.  Pappe  in  braunem  Kalbledemicken. 

1 .  Foil.  1—3.  R.  Hec  est  practica  magistri  ypocrutis  et  aristotelis  et  plura 
scripta  eorum  sub  scripta  sunt  in  sequcntibus.  Ant". :  Alb  us  color  vrine  . .  .  Schl. : 
suffatoribus  et  faluis.  —  2.  Foil.  3vo— 11.  R.  Incipiunt  intcrpretaciones  vrinarum 
secundum  magistrum  ypocratem  et  aristoteletn  yalenum  Constantinum  bartholo- 
meum  nee  non  aliorum  phisicorum.  Anf. :  Primo  si  quis  scire  desiderat . . .  Schl. : 
potu  et  medicinis.  —  3.  Foil.  11  vo— 31.  R.  De  vritui.  Ant'.:  Item  kunig  Salomo- 
nis  sun  in  arabia  der  machet  ein  buch  von  dem  harm  .  .  .  Constantinus  .  .  . 
prachs  es  .  .  .  in  latein.  Nun  wil  ich  meister  ortulf .  .  .  diss  puech  zu  teiitsch 
pringen  .  .  .  Schl.:  zu  kunftigen  grossen  smerczen.  Fol.  31  vo  leer.  —  4.  Foil. 
32— 83  vo.  R.  Von  dem  puis.  Anf. :  Nun  hab  ich  gesagt . . .  Scld. :  sanguine  plene. 
Foil.  34— 36  vo  leer.  —  5.  Foil.  37—39.  R.  Das  puech  ist  con  dem  liurme.  Anf.:  So 
dy  speiss  chumpt . . .  Schl. :  sint  gesait  etc  tinis.  —  6.  Foil.  39  vo— 48.  (Ein  Buch 
iiber  den  Urin.J  Anf. :  Swarcz  vrin  dickh  und  vill  Vier  tagig  we  losen  will . . . 
Schl. :  Melancolej  spinnt  im  karcz.  Hierauf  Bemerkungeu  iiber  den  Urin,  Verse 
De  coloribus  oculi,  Metra  ad  noscendum  condiciones  quatuor  complexionum 
(Natura  pigues  [!J  isti  sunt  atque  iocantes . . .)  aus  dem  Regimen  sanitatis  Saler- 
nitanum,  Instrumenta  medicorum  metrice  dicta  (Auum  cliscere  purgant  pes- 
sariavuluam. . .)  und  modus  iudicandi  vrinas  (Tabellej.  Foil.  48 vo— 49 vo  leer.  — 
7.  Foil.  50— 63  vo.  (Angabe  cerschicdener  HeihnitteLj  Anf. :  De  Opiacis.  Basis  do- 
sis  ..  .  Schl. :  Oleum  rosatum.  —  8.  Foil.  64—70.  R.  De  ctnis  In  ha»ui,no  corpore 
existentibus.  Zum  Theile  in  Versform.  Anf.:  Due  vene  In  faucibus  .  .  .  Schl.: 
yctericus  erit.  Dann  48  Verse  iiber  Phlebotomie  (In  Jana  claris  calidisque  cibis 
paciaris . . .).  —  9.  Foil.  70vo— 74 vo.  R.  Wund  erczney.  Anf. :  De  lesione  et  vulne- 
ribus  capitis  et  tocius  corporis.  Contra  offensionem  . . .  Schl. :  eo  loca  perunge. 
Dann  ein  Recept.  Foil.  75— 78  vo  leer.  —  10.  Fol.  79.  R.  Tabula  de  cibis.  Anf.: 
Et  primum  de  cibis  qui  generant  liumores  . . .  Schl. :  in  lacu  euntes.  —  11.  Foil. 
80—81.  R.  De  conseruacione  sanitatis.  Anf. :  iSicut  died  Cathmus  .  .  .  Schl. :  pro 
personis  elegendis.  Dann:  Hec  precepta  sequi  debes  aliosque  docere  .  .  ., 


Digitized  by  VjOOQIC 


35 

22  Verse,  zura  Theile  aus  dem  Regimen  sanitatis  Salernitanum.  Foil.  81  vo 
bis  82  vo  leer.  —  12.  Foil.  83—251  vo.  (Sammlung  manniyfacJier  Mecepte.  Viele  Bt- 
scgnungen.)  Zura  Theile  in  Versform.  Anf. :  Das  haupt  ist  das  pest . . .  Schl. :  in 
suessen  wein.  —  13.  Foil.  252—271  vo.  R.  Questioner  diuerse  de  secretis  mulierum. 
Anf. :  Quare  animalia  creant .  . .  Schl. :  fouella  existit.  Foil.  262—264  leer.  — 
14.  Foil.  272—279.  R.  Termini  tnedicinales  sett  eyritudinum  tocius  corporis  cum 
sttis  diffinicionHms  et  cutis  eorundem  secundum  ordinem  alphabeti  secundum  magi- 
strum  gordonium.  Anf. :  Et  primo  de  A  Allapicia  est . . .  Schl. :  solucio  continuis. 
Fol.  279  vo  leer.  —  1 5.  Foil.  280-281  vo.  R.  Incipiunt  nomina  infirmitatum.  Anf. : 
Anatrophia  di  verstiiczung  des  magen . . .  Schl. :  auf  dem  schwarczen.  Foil.  282. 
283  leer.  —  16.  Foil.  284—291.  R.  Auicena  de  apostenibus.  Anf.:  Item  est  scien- 
dum quod  magister  .  .  .  Schl. :  sy  vor  zertraibt  etc.  Fol.  292  leer.  —  17.  Foil. 
293—295.  R.  Aliqua  fierbarum  nomina  nostro  more  et  consuetudine  vulgar  isata. 
Anf. :  A  mar  ac  us  meieran  .  .  .  Schl. :  herbarii  apposita.  Fol.  295  vo  leer.  — 
18.  Foil.  296— 311  vo.  (Angabe  verschiedener  Heilmittel.)  Anf.:  Item  dux  est .  .  . 
Schl.:  soluitur  in  aere.  —  19. Foil.  312— 323vo.  R.  Capitulum  de  lepra.  Anf. :  In- 
cipit  tractatus  de  leprosis  . . .  Schl.:  et  habet  calculum.  —  20.  Foil.  324— 382vo. 
R.  De  aquis  artificialibus  primo  de  aqua  auri.  Anf. :  Aqua  extinccionis  auri  .  .  . 
Schl.:  vocatur  balsamus  artis.  Hierauf  verschiedene  Recepte.  —  21.  Foil.  433 
bis  605.  R.  Hye  hebt  sich  an  ain  schons  capitel  von  tcund  erczney.  Anf. :  In  nomine 
domine  incipit . . .  Schl. :  nirab  dafiir  menich.  Foil.  557,  582,  604  leer.  —  22.  Foil. 
605— 638 vo.  (Verschiedene  Becepte.)  Anf.:  Pillule  regis  francie  .  .  .  Schl.:  vnd 
tleisch  3  tag.  Vorausgehen  Zeichnungen  von  sachh  mit  chreiit,  scutum,  sac- 
culus. 
72.  Pp.  XV-XVI.  Jahrh.  227  Bll.  4to.  Foil.  1,  73-80,  109-116 

2  Coll.  Etwa  3  Hdd.  Pappe  mit  braunem  Kalblederrucken. 
1 .  Foil.  1—72.  R.  Incipit  liber  continent  Vocabula  secundum  ordinem  diner- 
sitatis  et  perfeccionis  ouam  habent  inter  se  et  iste  vocabularius  est  valde  vtilis  om- 
nibus vt  postea  videbitur.  Anf. :  Essencia  Wesen  . . .  Schl. :  Detunctus  verschay- 
den  Anno  [14]81°.  Fol.  72vo  leer.  —  2.  Foil.  73-90.  R.  Secuntur  nunc  de  Verbis 
que  accionem  etpassionem  rerum  significant  Et  primo  ponuntur  verba  generalissima 
post  nomina  prius  posita.  Anf. :  Esse  sein  . . .  Schl. :  reperiuntur  in  latino.  Ste- 
phanus  gmunder  81°  De  Egenburga  professus  In  Withering  (f  11.  VIII.  1524). 
Foll.90vo-94vo  leer.  —  3.  Foil.  95-103.  (Glossarium.)  Anf. :  Abstractum  abge- 
zogen  . . .  Schl. :  Zura  Wadel.  Vorher  ein  Brief  des  Abtes  Thomas  von  Withe- 
ring (1497).  Foil.  95vo,  103vo  leer.  —  4.  Foil.  104-117.  (Tractatus  yrammaticus.) 
Anf. :  Composita  verborum . . .  Schl. :  absvm  et  possum  Jesus  et  Maria  Ament. — 
5.  Foil.  117 vo—  227  vo.  (Ein  Formelbuch.)  Anf.:  Secuntur  superscripciones  et 
primo  domini  pape  Sanctissimo  in  Christo . . .  Schl. :  dei  evangelia.  Occ.  Alders- 
bach.  Altenberg,  Altzelle,  Baumgartenberg,  Ebrach,  Engelszell,  Fiirstenfeld, 
Fiirstenzell,  Goldenkron,  Gotteszell.  Haina.  Heiligenkreuz,  Heilsbronn,  Her- 
renalb,  Hohenfurt,  Kaisersheim,K6nigsbrunn,  K6nigssaal,Lilienfeld,Marien- 
see,  Neuberg,  Sausenstein,  Stams,  St.  Thomas,  Toplica,  Victring,  Walderbach, 
Waldsassen,  Wilhering,  Wongrowitz,  Zwettl,  Edramsberg,  Gramastetten, 
Leonfelden,  Oberneukirchen,  Ottensheim,  Weissenbach. 
78.  Pp.  XIV.  Jahrh.  147  Bll.  4'°.  Etwa  4  Hdd.  Holzdeckel  in 

Schwld.  Auf  der  inneren  Seite  des  Rtickdeckels:  relegi  hunc 

3* 


Digitized  by  VjOOQIC 


36 

codicem  Altovadi  anno  1805.  S.L.  und :  Dr.  Strehlke  Archiv.  Bero- 
linensis  Secret,  hoc  codice  usus  est  teste  epist.  dd^2.  Aug.  1862. 
Vgl.  Franz  Palacky,  Ueber  Formelbiicher,  Abhandlungen  der 
k.  bohm.  Gesellschaft  derWissenschaften  V,  2,  247-253. 

Auf  dem  Vorsetzblatte  von  gleichzeitiger  Hd. :  Formularius  diuersorum 
dictaminum.  Formeln  in  3  Abtheilungen.  a)  Foil.  6— 47  vo.  Vorzugsweise  Bo- 
hemica  von  und  unter  Konig  Johann  und  Bischof  Johannes  von  Prag.  Anf. : 
In  Nomine  domini.  Amen.  Anno  Nativitatis  ejusdera  . . .  Schl. :  qua  cantatur 
misericordia  domini.  —  b)  Foil.  48— 59 vo.  Formeln  meist  ohne  individuelle  An- 
gaben.  Ant'. :  Venerabili  et  karissimo  patri  ig Schl. :  prenominatis  anno  do- 
mini M°CCC°XLIII.  Foil.  57— 59  werden  dieselben  durch  Bemerkungen  ju- 
ridischen  Inhalts  unterbrochen.  —  c)  Foil.  60— 147vo.  Der  grosste  Theil  der  For- 
meln betrift't  salzburgische  Angelegenheiten  unter  Friedrich  III  (1315—1338). 
vielfach  iibereinstimmend  mit  den  von  Dr.  Fr.  Mayr,  Archiv  fur  osterr.  Gesch. 
LXII,  149  ff.  erwahnten.  Anf.:  Sanctissimo  .  . .  Johanni .  .  .  Schl.:  dirigere 
festinetis  etc.  Amen.  Vorhergeht  (Foil.  1—6)  eine  Bulle  Clemens  V,  betreffend 
die  Jubilaumsfeier  in  Rom.  Fol.  60:  Ne  scribam  vanum  due  pia  virgo  manum. 

74.  Pp.  XIV.  Jahrh.  157  Bll.  41".  Foil.  20-157  2  Coll.  1  Hd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen.  Schreiber:  Friedrich 
Meichsner. 

1. Foil.  1-16 vo.  (Ein Formelbuch.)  Ant'.:  Michael  (rich tig:  Urban VI)... 
dilecto  filio  .  .  .  Dudum  attendentes  .  .  .  Abr.  schl.:  quarto  et  vltimo.  Ver- 
fasser:  Friedrich  Meichmer.  Occ.  Neuberg.  —  2.  Foil.  17— 19  vo.  R.  Moyses  sub- 
missa  .  qui  et  doctor  orthodoxus.  Anf. :  Fuere  iam  plures  .  .  .  Schl.:  suauissimas 
litteras.  (Ueber  Homero-  und  Vergiliocentones.)  Dann  (Fol.  20)  philologische 
Bemerkungen. —  8.  Foil.  20vo— 28vo.  (Tractatus  de  s.  Scriptura.)  Anf. :  Argumen- 
tum  genesis. Manifestissima  est . . .  Schl. :  nichil  querere.  Deo  gracias.  Amen.  — 
4.  Foil.  29—51  vo.  (Vocabularium  iuris.)  Anf. :  De  summa  trinitate  .  .  .  Schl. : 
Beneficium.  —  5.  Foil.  51  vo— 55.  R.  Submittere  tibi  colui  lector  insignis  prestan- 
dores  titulos  sen  terminos  predicabiliores  super  quibm  iuris  potissimum  corpora 
locuntur.  Anf.:  Abbas  Abbatissa  . . .  Schl. :  Xristo  Jesu  Yconomum.  Fol. 55  vo 
leer.  —  6.  Foil.  56 — 157.  (Compendium  iuris  canonici.j  Anf.:  Abbates  ten  en- 
tur  .  .  .  Schl.:  inutile  viciari .  Deo  gracias..  Fol.  157  vo  leer.  Auf  dem  Ruck- 
deckel,  innen,  ein  Notariatsinstrument  (1388).  Occ.  Neuberg. 

75.  Pp.  XIV.  Jahrh.  168  Bll.  4to.  Foil.  1-19  vo,  164vo-168vo 
2  Coll.  3  Thll.:  l)  Foil.  1-18;  2)  Foil.  19-82;  3)  Foil.  83-168. 
1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen.  Schreiber: 
Friedrich  Meichsner. 

1.  Foil,  lvo— 2vo.  R.  Incipit  tabula  in  minus  lumen  ttnime.  Anf.:  Alti- 
tudo . . .  Schl. :  Passio  .  Resurreccio  .  Explicit  tabula  .  In  lumen  aniine.  Fol.  1  ro 
leer.  —  2.  Foll.2vo— 18  vo.  R.  Incipit  tabula  (Friederici  Meichsner  [vgl.  Nr.  78]) 
in parua  naturalia.  Anf.:  Non  quod  detruncatum  .  .  .  Schl.:  Voluptati  in  prin- 
cipio  resistere  —  Delectacioni  Explicit  conportacio  ydiotalis  .  Deo  gracias  . 
quam  si  lector  dedignatus  non  fuerit  facilius  exemplis  subtilibus  verbum 


Digitized  by  VjOOQIC 


87 

dei  pronunciaturus  erit.  —  3.  Foil.  19—60.  Anf.:  Superbia .  Philosophus  in  VI0 
libro  .  .  .  Schl. :  resiliit  in  abissuni  etc.  Deo  Sancte  Trinitati  Gracias  Explicit 
minus  lumen  anime  MCCCLXIX.  Fol.  60 vo  leer.  —  4.  Foil.  61-#2vo.  Anf.: 
Dorotheus  imperator  statuens  .  .  .  Schl.:  nobis  prestet  qui  viuit  et  regnat 
Amen.  Explicit  Romano,  hystoria  mystice  interpretata  MCCCL  (die  folgenden 
Ziffern  weggeschabt.  XIX  ?;.  Dann :  Conditores  Canonis  Clemens  .  scolasti- 
cus  .  Alexandrinus .  presbiter .  Magister .  Origenes.  —  5.  Foil.  82— 164  vo.  (Ser- 
mones  de  corpore  Christi  et  coena  Domini.)  Anf. :  Gloriosus  deus  .  .  .  Schl. :  in 
aquis  vehementibus.  —  6.  Foil.  164  vo— 168  vo.  R.  Incipit  tabula  secundum  or- 
dinem  alphabeti  super  quatuor  libros  sentenciarum.  Anf. :  Anima  est  ymago  . . . 
SchL :  capitulo  secundo. 

76.  Pp.  XIV.  Jahrh.  146  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  braunem 
Kalbl.  Rothe  Initialen.  Schreiber :  Friedrich  Meichsner. 

1.  Foil.  1—17.  Anf. :  Non  quod  detruncatum  . . .  Schl. :  voluptati  in  prin- 
cipio  resistere  ibi  Delectacioni.  /  Explicit  conportacio  ydiotalis  .fratris  friderici . 
vulgo. ,  Meichsner. vocati.  ipsam  coinponentis  deo gracias. / Quam  si  lector  dedi- 
gnatus  non  fuerit .  facilius  exemplis  /  subtilibus  verbum  dei  pronunciaturus  erit. 
Laus  Christo.  —  2.  Foil.  17—18  vo.  (Sermo.)  Anf.:  Sicut  misit  me  pater . . .  Cum 
diuinum  corpus  . . .  SchL :  operam  vidorer  impertire.  —  3.  Foil.  19— 73  vo.  Anf. : 
Abicit  mundus  pauperes . . .  Schl. :  pennas  virtutum  non  habent .  explicit  (Jacobi 
de  Lusanna  |so  vvird  der  Veriasser  im  Prologe  genanntj)  conpendium  moralium 
quod  adscribitur  domino  subpriori  in  Seusenstein.  —  4.  Foil.  73  vo— 102  vo.  R. 
historiule.  Anf. :  Legitur  in  libro  regmn  . . .  Schl. :  earn  subiungendum.  Verschie- 
den  von  dem  bekannten  Werke  dcs  Vincentius  Bellovacensis.  —  5.  Foil.  I02vo 
bis  113vo.  R.  Commune  sanctorum  (sermones).  Anf. :  Principes  populorumcongre- 
gati  sunt .  .  .  dixit  dominus  .  .  .  Schl. :  Ad  quid  nos.  —  6.  Foil.  113  vo— 136.  R. 
Enelieniarum  sermones.  Anf. :  Facta  est  leticia  magna  . . .  Hoc  verbum  . . .  Schl. : 
puniendus  esset.  —  7.  Foil.  136  vo— 146  vo.  (Friederici  Meidisner  tabula  in  histo- 
riule.) Anf.:  Historiale  paruis  subnexum  naturalibus  . . .  Schl. :  retrudit  oculo. 
Benedicta  sit  sancta  triuitas  atque  indiuidua  unitas  que  scienciam  atque  sapi- 
enciam  omnibus  deuote  poscentibus  tribuit  habundauter.  Dann  Bemerkungen 
theologischen  Inhaltes.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  eine  Tabelle,  color 
Urinarum  betretiend;  auf  dem  Riickdeckel,  innen,  Fragm.  eines  Missale 
(XU.  Jahrh.). 

77.  Pp.  XV.  Jahrh.  228  Bll.  4l°.  Foil.  16-18  vo,  178  2  Ooll.  6ThU.: 
1)  Foil.  1-89;  2)  Foil.  90-101 ;  3)  Foil.  102-126  ;  4)  Foil.  127 
bis  140;  5)  Foil.  141-179;  6)  Foil.  180-228.  5  Hdd.;  eine 
derselben  ist  jene  des  Konrad  Paesdorfer.  Holzdeckel  mit 
Schwldr.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—87.  (MaWioei  lionto  opuscula.)  a)  Foil.  1-5.  R.  Incipit  Epi- 
stola  Et  latina  grecu  metrica  ac  promyca  Per  vcnerubilem  haud  non  eximium  fra- 
trem  Mathcum  lionto  Edita  nostris  temporibus  poetarum  dissertvisimus  (!)  ad  facu- 
lentum  virum  Magistrum  Guarinum  Veronensem.  Anf. :  Celebri  ac  faculento  .  .  . 
Clare  Guarine  precibus  .  .  .  Schl.:  Quam  tuus  equus  amor  veniens  ex  corde 
h'deli.  —  b)  Foil.  5.  (Carmina.)  a)  Anf. :  Occipiens  bellona  ferox  inferre  nefa- 
sta  .  .  .  Schl. :  Verihci  fati  Vel  cordis  amore  meracis.  —  g)  Ipse  sui  genitus 


Digitized  by  VjOOQIC 


38 

quando  parentum  .  .  .  Schl. :  O  utinam  nulla  parte  fuissem.  —  y)  QUI  fratri 
tulerit  suo  maligne  .  .  .  Schl. :  Genti  iam  f acinus  gerens  et  optans.  Fol.  5vo 
leer.  —  c)  Fol.  6.  (Tractatus  de  arte  mctrica.)  Ant'.:  LVculente  iuvenis  tuo  me- 
litto  .  .  .  Schl. :  partitiuus  clamatiuus.  —  d)  Foil.  7— 15  vo.  K.  Hie  imcribuntur 
aliquot  genera  metrorum  boecii  pro  exemplis  solennibus  et  doctrina.  Anf. :  Hie 
ponuntur  Scribunturque  .  .  .  Schl. :  dictiones  incipientes.  Dann  Bemerkungen 
iiber  die  4  Weltalter,  Astronomic,  hebraische  Nainen,  die  7  Weisen  Griechen- 
lands,  Grammatik  und  Rhetorik,  versus  differentiates  (Fidus  amas  genitum  . 
quoniam  te  fidus  amabat . . .)  und  ein  Gedicht  (Pectora  remigio  tonsorum  tun- 
dite  teucri . . .).  —  e)  Foil.  16—19.  (Carmina.)  a)  Fol.  1G.  R.  Translacio  In  metrum 
ymni  aue  maris  stella.  Anf. :  Alma  dei  genitrix  et  celi  ianua  felix  . . .  Schl. :  Spi- 
ritu  sancto  sit  tribus  vnus  honor.  —  js)  Fol.  16.  R.  ymnus  de  viduis Sanctis.  Anf.: 
[E]Uge  confratres  hilares  cananius  . . .  Schl.:  reuerente  rit  (1.:  referente  ritu). 
Vorher  Einleitung  in  Prosa.  —  ?)  Foil.  16—18.  Anf. :  [NjObile  dantis  opus  cele- 
bri  virtu  te  micantis  Leniter  in  met  rum  studui  transferre  latinum  .  .  .  Schl.: 
Nempe  creature  bouitas  et  quelibet  omnis.  Nur  Fragmente  der  vollstandigen 
UebersetzungDantes.  Dem  lateinischen  Texte  ist  der  italienische  beigegeben. 
Vgl.  Bibliographia  Dantesca  compilata  dal  Sig.  Visoonte  Colomb  de  Batines, 
Prato  1845,237  ff.  —  S)  Foil.  18  vo  -19.  R.  Scquitur  ymnus  de  riduis  Sanctis.  Anf.: 
fljsta  prebebat  faciem  face  tarn . . .  Schl. :  Tempus  ad  onine  Amen.  —  e)  Fol.  18vo. 
Anf. :  [H|Unc  ymnum  ad  honorem  gloriosi  apostoli  Saudi  pauli  . . .  fV]t  tibi  gra- 
tuni  modulum  cananius  .  .  .  Scld. :  Tempore  toto  Anieu.  Dann  einige  Sinu- 
spriiche  in  Versen  (Quis  nequit  et  secum  consistere  nescit  amene  .  .  .  Musci- 
pulam  caueat  ne  mus  citus  incidat  antrum  .  .  .  Est  oculo  nimium  mentis  pru- 
denter  vacandum  . . .  Terribilis  mors  constat  eis  et  noxia  quorum  . .  .  Nescit 
abel  iustus  fieri  qui  tempore  multo  .  .  .).  — f)  Foil.  19—27.  (Tractatus  gramma- 
ticus.)  Anf. :  f A]Rs  mea  multorum  est  quos  secula  |n*isca  tulerunt  (—  Phocas 
fs. Keil,Grammat. Latin. V, 4101). .  .Schl.:  el  hissimilia.  /  Finis. Fol. 27 vo  leer. — 
g)  Foil.  28—87.  (Tractatm  grammaticus.)  Anf. :  NOnmilli  quidem  t-riuialium  . . . 
Schl.:  curia  manebit.  Hierauf  Bemerkungen  fiber  lateinische  Orthograpliie, 
uocabula  hebrea.  Fol.  20  werden  die  Schriften  Rontos  durch  Symbola  imter- 
brochen.  —  2.  Foil.  87— 89  vo.  R.  Hieronimns  Dc  malcho  monacho  captiuo  lil>ellus 
ah  ipso  Hieronimo  edi'tii*  I  incipit  kge  fcliciter.  Anf. :  [Q|VI  nauali  pretio  . . .  Schl. : 
non  posse  superari.  Finis.  Explicit  vita  Malchi  Monachi  a  Hieronimo  presbi- 
tero  Sancte  matris  ecclesie  doctori  (!;  edita.  Dann:  |Psoudo-]Plutarchus  S.  d. 
traiano,  fPjLutarcus  etc.  (M]odestiam  tuam  .  . .  und  Ej)istola  [Pseudo-]philippi 
Regis  macedonie  ad  aristotelem  /  [Fjllium  inir.hi  genitum  ...  —  3.  Foil.  90  bis 
1<»0  vo.  (Terentiana .)  a)  R.  Thcrcnciana  vocabula.  Anf. :  Apprime  id  est  valde  . .  . 
Schl.:  Vach  deridentis  vel  impugnantib.  Dann:  nomina  deonun  und  nomina 
omnium  collocatorum  in  comedijs  therencij  poete.  Vgl.  Wiener  St  udien  f.  class. 
Philolog.  1887,  77.  —  b)  (Tractate*  de  Tercntii  vita  et  scriptis.)  Anf.:  TErencius 
poeta  comicus  . . .  Schl. :  est  baceulos.  2  Vitae.  Fol.  101  leer.  —  4.  Foil.  102  bis 
125  vo.  (Glussarium.)  Anf. :  Abstractum  abgezogen  . . .  Schl. :  a<erbitudo  sawer- 
hait.  Fol.  126  leer.  —  5.  Foil.  127—139  vo.  (Tractatus  de  arte  mctrica.)  Anf. :  Ars 
metrica  quanto  honore  .  .  .  Abr.  schl. :  generates  de  acceutu.  Fol.  140  leer.  — 
6.  Foil.  141— 150 vo.  (Tractatus  de  arte  rhetorica.)  Anf.:  Ordinis  cognicio  vide- 
licet .  .  .  Schl. :  non  ex  quo  etc.  —  7.  Foil.  151—153.  R.  Scquitur  tractatus  De 
modus  versificandi  et  arte  metrijicatuli.  Anf.:  Nota  metnim  etc.  .  .  .  Abr.  schl.: 


Digitized  by  VjOOQIC 


39 

per  ortum  Et.  Dann :  Forma  statura  gestaque  Jesu  Christi  et  marie  eius  matris 
habentur  hie  /  Quidam  lentulus  ...  und  verschiedene  kleine  Eintragungen, 
zum  grossten  Theile  in  Versform  (Quid  michi  fit  tibi  fit  malleus  incudi  in- 
quit  .  .  .1.  Foil.  152  vo,  153  vo  leer.  —  8.  Foil.  154— 166  vo.  (Tractate  de  modo 
dictandi.)  Anf. :  Pro  facili  declaracione  . . .  Schl. :  patet  alibi  etc.  Fol.  167  leer.  — 
9.  Foil.  168— 177  vo.  (Briefformeln,  Briefe  [darunter  Ludovici  bauarie  ducis  pe- 
ticio  ut  in  opido  Ingolstat  sit  generale  studium  und  eine  StudienordnungJ). 
Anf. :  Arguret  (! )  forsan  . . .  Schl. :  gradus  fecit.  Foil.  169—170  werden  dieselben 
durch  kleinere  Dichtungen  unterbrochen.  a)  Fol.  169.  R.  Cura  domestica.  Anf.: 
Agricultura  vel  que  sunt  rustica  iura  .  .  .  Schl. :  Nulla  michi  dabitur  ex  hys 
viciis  aperitur.  —  b)  Fol.  169.  Anf.:  Nil  valet  ille  labor  quern  premia  nulla  se- 
quuntur . . .  Schl. :  Nil  valet  hec  terra  que  fit  contraria  legi.  —  c)  Fol.  169  vo.  R. 
De  hys  qui  tarde  surgunt  De  mane  e  lecto.  Anf. :  Nonacius  adolescens  .  .  .  Schl. : 
litigij  finem.  —  d)  Fol.  169  vo.  R.  Becommendacio  ytalie  francisci  petrarche.  Anf. : 
Salue  cara  deo  .  tellus  sanctissima  salue  . . .  Schl. :  Salue  pulchra  parens  .  ter- 
rarum  gloria  salue.  Dann :  Pocula  Janus  amat .  februarius  algeo  clamat ...  — 
e)  Fol.  170.  R.  Exemplum  de  rigmis  (!)  iambicis  bimembribus.  Anf. :  Marie  (!)  mater 
gracie .  tu  pietatis  facie  .  .  .  Schl. :  nos  cum  prolepia  benedicat  virgo  maria  / 
Mille  trecenteni  quinquaginta  quatuor  anni  Mensis  septeni  .  post  festum/ 
quando  iohanni  Collum  truncatur  .  extunc  liber  iste  paratur  Quern  leuitate 
stili  .  necnon  scripsi  puerili  Si  tamen  erores  aliquos  videant  seniores  /  Huius 
Christi  causa  mutant  (!)  cui  laus  sine  pausa.  —  10.  Foil.  178—179.  (Arenga 
de  commendacione  studii  humanitatis  atque  amoenitcUe  aestivalis  temporis  [vgl. 
Wattenbach,  Germania  XVII,  2701).  Ant". :  Aye  anime  mi  respira . . .  Schl. :  Sit 
vel  alumpnis  parta  meis.  Hierauf  Excerpte  aus  Seneca.  Fol.  179  vo  leer. — 
1 1.  Foil.  180— 220 vo.  (Aluni  de  Insult sdeplanctn  naturae.)  Anf.:  IN  lacrimas  risus 
in  luctus  gaudia  verto  . . .  Schl.:  dereliquit  aspectus.  Dann  rhetorische  Bemer- 
kungen.  Foil.  221— 228  vo  leer.  Als  1.  Vor-  und  Nachblatt  (Pg.)  Fragm.  eines 
Psalteriums  (XIV.  Jahrh.) ;  auf  dem  2.  Vorsteckblatte  (Pp.)  Inhaltsangabe. 

78.  Pp.  XV.  Jahrh.  168  Bll.  4'°.  14  Thll.:  1)  Foil.  1-16;  2)  Foil. 
17-27;  3)  Foil.  28-38;  4)  Foil.  34-46;  5)  Foil.  47-60;  6)  Foil. 
61-68  ;  7)  Foil.  69-80  ;  8)  Foil.  81-94 ;  9)  Foil.  95-112 ;  10)  Foil. 
113-135;  11)  Foil.  136-141;  12)  Foil.  142-155;  13)  Foil.  156 
bis  157;  14)  Foil.  158-168.  Etwa  11  Held.  Holzdeckel  mit 
Schwldr.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—8.  R.  Incipit  Arenga  per  Magistrum  Joliann&n  londi  (rich tig: 
Bondi)  de  aquilea,  Anf. :  Arenga  coram  papa  pro  gracia.  Benedictus  deus  . . . 
Schl. :  dubia  non  distinguit  Explicit  Areugarium  factum  per  magistrum  Johan- 
nem  de  aquilea.  —  2.  Foil.  8— 15  vo.  R.  Incipit  practica  si  (1.:  seu)  usus  dicta- 
minis  nagistri  (!)  J[ohannisJ  de  aquilea  comptlata.  Anf. :  Salutaciones  ad  papam 
prima  tabula  Sanctissimo . . .  Schl. :  curricula  longiorum  Amen.  —  3.  Foil.  16  bis 
25vo.  R.  Incipit  processus  J udicii secundum  modum  Juris  canonici.  Anf. :  Antequam 
De  processu  iudicii...  Schl.:  profectum  eoruni  quos  informat  Anno  domini 
1260  dicta  est  hec  suinmula  vnde  versus  Anno  milleno  sexageno  ducenteno 
hoc  opus  hys  annis  etc.  —  4.  Foil.  26—27  vo.  (Actenstucke,  das  Basler  Condi  be- 
treffend.)  a)  R.  Sessio  Cancilii  Basiliensi*.  Anf. :  Quicumque  clericus  . . .  Schl. : 


Digitized  by  VjOOQIC 


40 

oiniii  studio  laboreut.  —  b)  R.  De  excommunicatis  non  vitandis.  Ant'. :  Ad  vitaiida 
scandala. . .  Schl.:  condemnetur.  Datum  in  sessione  publica  huius  sancte  sy- 
nodi  in  maiori  ecclesia  Basiliensi  solemniter  celebrata  XI  kal.  Febr.  Anno  etc. 
M°  CCCC°  L  III0.  —  5.  Foil.  28-33.  R.  De  seruacione  terminorum.  Anf. :  Ordo  de 
obseruacione  terminorum  . . .  Schl. :  et.  finnitate  persistat  etc.  non  est  defectus 
sed  tinis  est.  Dann  ein  Fragm.  eines  kirchlichen  Rechtsbuches.  Foil.  33  vo 
leer.  —  6.  Foil.  34—41.  (Joannits  Andreae  arbor  consanguinitatis.)  Anf. :  Circa 
lecturam  arboris  . . .  Schl.:  eius  qui  est  benedictus  in  secula  seculorum  Amen 
finis  huius.  Dann :  Hanc  lecturam  perlegi  et  correxi  prout  melius  potui  Sed 
quia  exemplar  non  erat  valde  bene  correctum  ideo  oro  vos  inspicere  alias  iectu- 
ras . . .  Foil.  41vo— 45vo,  46  vo  leer.  Foi.  46 :  forma  absolucionis.  --  7.  Foll.47— 55. 
R.  Regule  cancellarie.  Anf:  Sanctissimus  In  Christo  pater  .  .  .  Nicolaus  papa 
quintus  Normam  et  ordinem  .  .  .  Schl. :  irritum  et  inane.  Hierauf  ein  Gedicht 
iiber  ein  wunderbares  Agnus  dei.  (Agne  Dei  miserere  mei  qui  crimina  tollis/Bal- 
samus . . .;.  55vo  leer.  —  8.  Fol.  56.  (Bemerkungen  iiber  die  Kirchett  in  Horn.)  Anf. : 
Dye  tun  ft  haubkirch. . .  Schl. :  vergebung  aller  sundt.  —  9.  Foil.  57— 58vo.  Anf. : 
Sacrosancta  Synodus  . .  .,  wie  4,  a.  Am  Ende:  0.  H.  1448.  Dann  einige  Bemer- 
kungen iiber  die  hi.  Schrit>,  FolL  59-60  vo  leer.  —  10.  Foil.  61-66.  (Die  Vro- 
rincialstatuten  von  Aschnffenburg  1455.)  Anf. :  Sancta  Synodus  provincialis  mo- 
guntine  . .  .  Ad  perpetuam  rei  memoriam  quam  .  .  .  Schl.:  aucinentiun  valeat. 
exercere.  —  11.  Foil.  66vo— 68vo.  R.  In  dk  petithekost^s  ab  hospitc  (sermo).  Anf. : 
Apparueruntapostolis  dispartite  lingwe  . . .  ita  seribitur  .  .  .  Schl. :  deseruare  in 
eis.  Hierauf  Bemerkungen  zur  Musik.  —  12.  Foil.  69— 76.  R.  Processus  Judicij. 
Anf:  Incipit  processus  Antequam  de  processu  . . .  Schl.:  protect  um  eoruni 
quos  informal  anno  domini  1260  dicta  est  Hec  suminula  vnde  versus  Anno 
milleno  sexageno  ducenteno  Hoc  opus  Hvs  annis  etc.  —  13.  Foil.  76  vo  bis 
77  vo.  R.  Scstfio  Concilii  Basilicnxis.  Wie  4,  a  und  I).  Am  Schlussu:  Scriptuin- 
que  in  hagental  Anno  1435.  Foil.  78— «0  vo  leer.  —  14.  Foil.  81— 87.  R.  forme.  Die 
moisten  betretfen  Eheangelegenheiten.  Ant'.:  Forma  Juramenti  Calumnie.  / 
Das  ich  in  der  sach  . .  .  Schl.:  volgarisari  facialis.  Datum  t'risinge,  sub  apposi- 
cione  /  Sigilli  Judicii  dicti  consistorij  Capituli  frisingensis.  Vorher  3  Briefe. 
Foil.  87  vo-92vo  leer.  -  15.  Foil.  93-109  vo.  (Briefe.)  Anf  :  Littera  contirma- 
cionis  feodi.  Wir  Ekhardt  von  gottes  gnaden  Abbte  . . .  zw  Ebersperg . . .  Schl. : 
nichczs  bekumern.  Foil.  110— 112 vo  leer.  —  16.  Foil.  113— 115  vo.  R.  Exposicio 
bulk.  Anf:  Vt  confessores  deputati  In  hoc  anno  graoie  tarn  in  ciuitate  Augu- 
stensi . . .  scient  quam  potestatem  habent  absoluendi . . .  Schl.:  pendeat  sub 
iudice.  Hierauf  Bemerkungen  iiber  die  Bus.se.  -  1 7.  Foil.  116—120.  (Ueber  das 
5.  und  6.  Gebot  des  Dekaloges.)  Anf:  Non  occides  . . .  vnde  Augustinus  . . .  Abr. 
schl.:  qui  libenter.  Foil.  120vo-123vo  leer.  Fol.  124:  Item  septem  sunt  vicia 
loquendi . . .  Fol.  124 vo  leer.  —  18.  Foil.  125—133.  Abr.  beg.:  dicitur  a  subdya- 
cono  . . .  Schl.:  concitaciones  antique.  Finit  libellus  Dininn  eccksie  mcramenta. 
que  numero  septem.  et  alia  quam  plurhua  secum  versans  per  salubria.  pro 
viris  ecclesiastic-is  maxime  curatis.  subditonun  animabus  prouidere  habentibus. 
cui  titulus  in  capit-e  tulgidus.  a  Ginthe  (!)  zeiner  De  Rcutlingcn  artis  huius  in- 
geniose  magistro.  in  vrbe  august  iensi  impressus  feliciter.  Dann  Inhaltsangabe. 
Fol.  133vo— 135voleer.— 19.  Foil.  136—140.  (Tractatusdeoracioiiedominica.)Ant'.: 
Instar  domini . . .  Schl.:  de  sancto  testo  29.  Foil.  140vo— 141  vo  leer.  —  20. Foil. 
142— 143  vo.    R.   Copin  Bulk  En  genii  pope  concedentis  Indulgenvias  pro  die 


Digitized  by  VjOOQIC 


41 

corporis  Christ*  cum  octaua  ct  concessas  conjirmantis  Urbani  pape  predecessoris  sui. 
Ant*. :  Eugenius  . . .  excellentissimum  corporis  . . .  Schl. :  uel  ostense  Datum 
Rome  pontificatus  nostri  anno  tercio.  Dann  Bemerkungen  iiber  den  englischen 
Grass.  Foil.  144-146  vo  leer.  -  21.  Foil.  146-168  vo.  (Briefe  und  Briefformeln. 
Fortsetzung  von  Nr.  15.)  Abr.  beg. :  sein  an  ir . . .  Schl. :  publice  nuncietis  Da- 
tum. Als  Vor-  und  Nachsetzblatt  liturgische  Fragm. 

7».  Pp.  XV.  Jahrh.  94  Bll.  4to.  Foil.  87-94  vo  2  Coll.  6  Thll.: 
1)  Foil.  1-11 ;  2)  Foil.  12-49  ;  3)  Foil.  50-66  ;  4)  Foil.  67-78 ; 
5)  Foil.  79-86;  6)  Foil.  87-94.  Etwa  6  Hdd.  Pgm.-Umschlag 
(Palimpsest),  Kalblederriicken.  Einige,  vorwiegend  rothe  Ini- 
tialen. 

1.  Foil.  1— 11  vo.  (Kalendarium.)  Beg.  mit  Marz  und  end.  mit  Februar. 
Am  Schlusse  chronologische  Bemerkungen  und  Tabellen.  —  2.  Foil.  12— 22  vo. 
Ant*. :  Nota  ex  quo  sequens  tractatus  spectat  ad  rtetoricam . . .  Schl. :  et  dominus 
dominancium  Amen.  —  3.  Foil.  22  vo— 27  vo.  (Exordia,  salutationes,  narrationes, 
petUiones,  conclusions  mit  praktischen  Mustern.)  Auf. :  Sequuntur  exordia  hli- 
orum  ad  parentes  /  Neque  creature . . .  Schl. :  studiis  animum  aftiigendo.  (Unter 
anderen  Briefe  an  uud  von  Jacobus  B  oppidi  haidelbergensis  proconsulis.) 
Foil.  28, 29  leer.  —  4.  Foil.  30— 47 vo.  Anf. :  Ita  proprio  vulgaris  . . .  Schl. :  meum 
proclamatorem  confugitat  Et  sic  est  tinis  modi  dictundi  Magistriponcij.  Vorher 
die  Verse :  GOt  griis  dich  iunckfraw  /  fin :  lass  mich  din  truer  /  diener  sin 
Erliichte:  mich  mit  clarheit  gancz  /  der  lustlicheit  bistu  liligen  crancz.  Foil. 
48—49  vo  leer.  —  5.  Foil.  50—52.  R.  Vlanctus  Origcnis  transtatus  a  beato  Jeronimo. 
Ant*. :  In  aftiiccione  et  dolore  . . .  Schl. :  spiritu  in  sempiterna  secula.  Voraus- 
geschickt  ist  eine  kurze  Biographie  des  hi.  Hieronymus.  —  6.  Foil.  52—57  vo. 
(2 Briefe  des  hi.  Hieronymus:)  1)  ad  zuzanniam  monialem  lapsam;  2)  de  Iwnorandis 
parentibus.  Anf.:  Puto  leuius  esse  ...  Abr.  schl.:  amatores  et  sectatores. — 
7.  Foil.  58— 60.  R.  De  festo  Conctpcionis  Vir (finis  Marie.  Anf.:  Inter  ecclesias 
gallie  constat . . .  Schl.:  iudicio  emendare.  —  8.  Foil.  60—62.  (Auszuye  aus  den 
Schriften  des  hi.  Bernfuird:  1)  aus  der  epist.  ad Bobertum  nepotem.)  Anf.:  Filiole 
si  te  . . .  Schl. :  reperiet  einendacionem;  2)  R.  Beutus  Bernardus  scribit  ad  mona- 
chos  proprios  redarguendo  eos  super  kmeritate  iudicandi  ordinem  alicnum  ( —  Apo- 
log.  VIII  u.  z.  Thl.  IX).  Anf. :  Dicitur  et  veraciter . . .  Schl. :  epulas  fastidi- 
mus.  —  9.  Foil.  62  vo— 65.  (Excerptc  aus  dm  Vatcrn,  das  Lob  des  Origencs  be- 
treffend.)  Anf. :  Ensubius  li.  VI  Supra  modum  accenso  . . .  Schl.:  in  hunc  mun- 
dum.  Darni:  Origenes  de  castitate.  —  10.  Foil.  65  vo— 60  vo.  R.  Ex  belial  pro- 
ptiecia  da  modemis  periculosis  disturbiis  vtrijicalur.  Anf. :  Cum  venerit  sanctus 
spiritus . . .  Schl:  prope  templum  dei.  —  11.  Foil.  07—77  vo.  R.  Incipit  apolo- 
gia ad  alberti  (!)  Banconis  de  Erianio  in  Bohemia  Scolastici  ecclcsie  pragensis 
in  digni  (!)  Sacre  Tfteologic  et  liberalium  arcium  professor  is  stud  it  parisiensis. 
Anf. :  In  tide  viuo  till!  dei . . .  Schl. :  errorem  miclii  imponentis  Et  sic  est  tinis. 
(=  Adalberti  Ranconis  de  Ericinio  apologiae  cap.  I  |de  purgatorioj.)  Fol.  78 
leer.  —  12.  Foil.  79— 85  vo.  (Pharetrajidei  contra  Judaeos.)  Anf.:  In  disputa- 
cione  contra  iudeos  .  .  .  Schl.:  reprobacio  iudeorum  et  emendacio  etc.  — 
13.  Foil.  85  vo— 86  vo.  R.  Ista  sunt  exscripta  de  erroribus  /  iudeorum  in  thalmuth 
quos  transtulit  frater  theobaldus  /  subprior  ordinis  fratrum  predicatorum.  /  Anf.: 


Digitized  by  VjOOQIC 


42 

Thalmuth  est  doctrina  at  diuiditur  .  .  .  Abr.  schl.:  quod  Jesus  Christus.  — 
14.  Foil.  87— 94  vo.  (Thomae  Brabantini  Cantipratani  tractatus  de  discipline 
scholarium.)  Anf. :  Vestra  nouit  intencio  . . .  Schl. :  inquinamenta  permanebuut. 
Am  Ende  Bemerkungen  iiber  Rhetorik.  Als  Vor-  und  Nachbl.  Fragm.  eines 
Breviariums  (Pg.  XIII.  Jahrh.). 
80.  Pg.  (Foil.  1-4)  und  Pp.  (Foil.  5-46).  XV.  Jahrh.  46  Bll. 

4to.  Foil.  2-6  2  Coll.   3  Thll.:    1)  Foil.  1-3;   2)  Foil.  4-15; 

3)  Foil.  16-46.  3  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem  Schafl.  1  Messin- 

gene  Schliesse.  Im  Anfange  und  am  Ende  verstiimmelt. 

1.  Fol.  1.  R.  Miraculum  de  sancto  thoma.  Anf.:  Est  in  India  ciuitas  .  .  . 
Schl. :  saluari  mereamur.  Per  dominum  .  .  Amen.  Vorher  ein  Fragm.  einer 
Lebensbeschreibung  der  hi.  Maria  Magdalena.  —  2.  Foil.  1  vo— 3  vo.  (Sermones 
de  Sanctis.)  Anf.:  Sermo  de  sanct-a  Maria  Magdalena.  Fecit  dominus  . . .  Schl.: 
propter  nomen  meum.  Vorausgeschickt  einige  Bemerkungen  fiber  die  hi. 
Schrift.  —  3.  Foil.  4—5  vo.  R.  Incipiunt  XV  Signa.  Anf. :  Antequam  dies  iudicij 
metuenda/  Veniet . . .  Schl. :  Et  cum  Christ  o  inguri  (!)  celo  coronari.  /  Expliciunt 
signa  ante  consummacionem  seculi.  Vorher  Einleitung  in  Prosa.  —  4.  Foil. 
5  vo — 8.  R.  lncipit  tractatus  qui  templum  dei  nuncupatur  merito  super  vita  homi- 
num \  et  mn-ximc  clericorum.  Anf.:  |T|Emplum  dei  factum.  .  .  Schl.:  a  ueritate 
racione  ecclesie.  Explicit  libellus  bonus  speculum  ecclesic  et  utilis  ad  in- 
struccionem  simplicium  sacerdotum  editus.  —  5.  Foil.  8— 14  vo.  (Francisci  de 
Perusio  tractatus  de  VII  vitiis  capitalilms.)  Anf. :  [1|N  nomine  domini  amen.  In 
Christ  o  sibi  ])irio  de  Run  is  .  .  .  Abr.  schl.:  per  que  luxuriosus. —  6.  Foil.  15 
bis  30 vo.  Anf.:  Vir  Celebris  quondam  qua  me  sub  rupo  recondam  .  .  .  Schl.: 
Sanum  te  video  gloria  sumina  deo  .  Explicit  paraclitus  Ille  auctor.  Am 
Rande:  Hie  scriptor  ccsso  scribendo  pollice  fes.so  /  Finis  decantetur  merces 
cum  laude  paretur.  Vorher:  Conpleat  inceptum  sacra  maria  meum.  Viele 
Glossen.  —  7.  Foil.  31— 45  vo.  Anf.:  Omnibus  in  factis  peragendis  siue  per- 
actis  .  .  .  Schl.:  Quantum  esca  saluatoris  ad  vilam  proficiat  .  /  Explicit  liber 
Ottonis  de  sacramentis  attar  is.  Mebrere  Glossen.  Fol.  4b  leer. 
'81.  Pp.  XIV.  Jahrh.  100  Bll.  4to.  Foil.  56vo-64vo,  66  vo-67  vo 

2  Coll.  2  Hdd.;  Foil.  24-100  von  jener  Friedrich  Meichsners. 

Holzdeckel   in  Schwld.   Melirere,   vorwiegend  roth  gefarbte 

Initialen. 

Auf  der  ausseren  Seite  des  Vorderdeckels  von  der  Hd.  Friedrich  Meichs- 
ners ('?):  [Tractajtns  metric  us  de  regimiue  vocum.  Item  computus  quidam.  Kalen- 
flafriumj.  Dotuitus  mctricus.  Item  textus  uerborum  dcponeucialium-  et  synotiimorum 
et  composita  uerbomm  .  Ft  correetorin.  1.  Fol.  1— 8  vo.  (Tractatus  metricusde  regi- 
viine  vocum.)  Anf.:  Post  regimen  vocum  sequitur  composicio  vocum  . . .  Schl.: 
Dant  foris  yma  gerundia  ]>oscunt  prepositam  Laus  tibi  sit  Christe  liber  ex- 
plicit isteHeu  male  finiui  quia  mendam  scribere  soiui.  Viele  Glossen.  —  2.  Foil. 
8vo— 17.  R.  Computus  vulgaris  istinc.  Anf.:  Aureus  in  iano  numerus  clauesque 
nouantur  .  .  .  Schl.:  Mobilis  ibo  cyfos  arcet  lil)er  habeto  coenos.  Zahlreiche 
Glossen.  —  B.  Foil.  17— 23 vo.  Anf.:  Notaudum  quod  duplex  cyclus  .  .  .  Schl.: 
O  sapiencia  cantat  Explicit  computus  Multi  Multiplicacionis  plica  Multiplica- 
cionis  cionis.  —  4.  Fol.  24.  (Tractatus  de  cycJo  lunae.)  Anf.:  Luna  a  sole. . . 


Digitized  by  VjOOQIC 


43 

Schl. :  sic  pormittes  ibi.  f.  An  der  Stirno :  Fridcricus  Meklumcr.  —  5.  Foil.  25  bis 
32.  (Kalendarium  mit  den  gewohnliclum  Tabellcn.)  Anf. :  Januarius  habet  dies  . 
XXX  . . .  Prima  dies  mentis  et  vua  truncat  ut  ensis  . . .  Schl. :  kalendis  mensis 
eiusdem.  Fol.  32 vo  leer.  —  6.  Foil.  33—35.  (Do  nidus  metricus.)  Anf.:  Partibus 
hys  lorum  penultimus  ens  digitoruni  .  .  .  Schl. :  Et  sic  de  paribus  est  idem 
sermo  tenendus.  Deutsche  Randbemerkungen.  —  7.  Foil.  35  vo— 41.  (Tractatus 
grammaticus.)  Anf.:  Vescor  cum  pocior  fruor  addas  fungor  et  utor  .  .  .  Schl.: 
Exsequitur  regis  mandatum  quoque  fidelis.  Viele  Grlossen.  —  8.  Foil.  41— 52  vo. 
(Jolmnnis  de  Garlandia  synonyma.)  Zuin  Theile  mit  Glossen.  Anf. :  Ad  mare  ne 
videar  latices  deferre  camino  .  .  .  Schl. :  Atque  die  medio  nothus  erit  aft'ricus 
anser.  Hierauf  einige  Verse  aus  dem  Regimen  sanitatis  scholae  Salernitanae 
(Largus  amans  hilaris  ridens  rubrique  colons  . . .)  und  eine  Tabelle,  die  4  Ele- 
ments, 12  Winde,  4  Jahreszeiten  veranschanlichend.  —  9.  Foil.  53—56.  (True- 
tatwf  grummaticus.)  Anf. .  Puto  .  An  si  preponis  puto  scindit  de  dat  minister  . . . 
Schl. :  Ex  enodat  tinit  hoc  plicit  compositiua.  Dann  Memorial  verse  fiber  Voces 
peccatornm  (Tango  cuo  .  .  .),  VII  dona  spiritus  sancti  (Pneuina  timor  pietas 
sciens  fortes  quoque  consul),  VII  peccata  in  spiritum  sanctum  (Inuidus  im- 
pugnans  des])erans  inpenitensque  . . .),  VII  sacramenta  (Ordo  /  matrimonium  / 
fons  /  contirmacio  /  panis  .  .  .),  VIII  heatitudines  'Mundus  paeificus  paciens 
aduersa  beatus  .  .  .). —  10.  Foil.  5Gvo—  63.  Anf.:  Inter  ainicos  et  socios  .  .  . 
Schl.:  consciencia  superatur.  Desinunt  curialis  curudia  quoque  (exordia). — 
11.  Foil.  63—64  vo.  R.  Hcgulc  Juris  secundum  scxtum  vrbani  [tape.  Anf. :  Beneti- 
cium  ecclesiasticum . . .  Schl. :  aliis  delegare.  Datum  Rome  ad  sanctum  petruni 
V'nonas  Marcij  pontiticatus  nostri  anno  X°.  —  12.  Foil.  65— 1)9 vo.  (Friederiei 
Meichsner  correctoria.)  Anf.:  Vt  facilius  a  quoquam  dictetur  .  .  .  Schl.:  die 
loco.  /  homo  est  quin  non.  /  Non  bene  docens  erit  qui  semper  ludere  querit. 
Occ.  Neuberg,  Siiusenstein,  Schlierbach,  Wilheriug.  Fol.  100  leer. 

82.  Pp.  XIV.  Jahrh.  158  Bll.  4*".  Foil.  l-9«jvo  2  Coll.  3  Tliil.: 
1)  Foil.  1-85;  2)  Foil.  86-100;  3)  Foil.  101-158.  1  Hd.  Holz- 
deckel  in  Schwlri.  1  Lederschliesse.  Roth  und  blau  getarbte 
Initialen. 

1.  Foil.  1—84.  R.  Incipit  liber  tiextus  dccretalium  Domini  Bonifacii  pape 
octaui.  Anf. :  Bonifacius  seruus  seruorum  dei  dilectis  . . .  Schl. :  nititum  volun- 
tatem  Datum  Rome  . . .  pontiticatus  nostri  anno  quarto.  Foil.  84  vo— 85  vo  leer. 
Vorher  ein  Inhaltsverzeichnis.  —  2.  Foil.  86—100.  (Tabula  in  decretales  Grego- 
rii  IX.)  Anf. :  Gregorius  etc  per  Raymundum  Hoc  prohemium  . . .  Schl. :  de 
privilegiis  c.  Religiosi.  Vorausgeht  ein  Index.  —  3.  Foil.  100— 158 vo.  Anf.: 
Johannes  episcopus  . . .  dilectis  h'liis  . . .  Auinioni  commorantibus  . . .  Schl. : 
eciam  irritandus  1  x°  x  7°.  Expliciunt  constituciones  Domini  dementis  pape  V 
edite.  in  concilio  Viennensi.  Deo.  Sancte.  Trinitati.  Crracias.  Dann  ein  Fragm. 
eines  Sermo.  Auf  den  Deckeln,  innen,  kleine  Erzahlungeu  und  Fragm.  von 
solchen. 

88.  Pp.  XV.  Jahrh.  B43  Bll.  4to.  Foil.  16,  338-343  2  Coll.  4  Thll. : 
1)  Foil.  1-15;  2)  Foil.  16-313;  3)  Foil.  314-332;  4)  Foil.  333 


Digitized  by  VjOOQIC 


4^ 

bis  343.  2  Held.  Holzdeckel  in  Schwld.  Thier-  und  Menschen- 
gestalten,  zum  Theile  komischer  Art. 

1.  Foil.  1  — 13vo.  (Tractatus  iuris  cunonici.)  Anf. :  Absolucionis  benefi- 
cium. . .  Schl. :  ab  archa  doinini.  —  2.  Fol.  14.  K.  Mithmi  rigaldi.  Anf. :  Decet  re- 
gem  discere  legem . . .  Schl. :  Hec  optime  rex  centum  prouerbiadat  lex.  —  3.  Fol. 
15vo.  (Alani  de  Insulis  carmen  de  incarnation?  Christi  [de  VllartibnsliberalibusJ). 
Anf. :  Exceptiuam  actionem  /  Verbum  patris  excipit . . .  Schl. :  In  hac  verbi  co- 
pula Stupet  omnis  regula.  —  4.  Fol.  15  vo.  R.  Albertus  magnus  de  verbi  incarna- 
cione.  Anf. :  Naseitur  ex  virgine  /  Sine  viri  semine . . .  Nunc  et  sine  termino  bene- 
dicat  domino.  Hierauf :  Difh'nicio  generalis  capituli  florencie  celebrati  (Cum 
districtus  Austrie  sit  bona  et  vtilis  pars  nostre  provincie  bawarie . . .)  und  kleine 
theologische  Bemerkungen.  Fol.  15  ro  leer.  —  5.  Foil.  16—165.  R.  Incipit  liber  qui 
dicitur  lumen  anime  eel  liber  exemplorum  distinctus per  capitula  secundum  ordinem 
alphabeti  Cuius  intentus  est  talis  Prima  philosophi  ponunt  proposieiones philosophi- 
cas  probanda  eas per  ractoitcs  vuidtntes.  drmum  philosophw  exponitur  et  moraliza- 
tur  cum  thcologia  et  hec  exposiciu  et  moraluacio  ab  ay  go  (!)  ab  ayographis  (I)  per  veras 
auctoritates  mere  scripture  probantur.  Anf. :  PTholomeus  Almagesti  primo  quis 
(juidem  . . .  Schl.:  ipsa  capacitatem  forma  Explicit  secundus  liber  anime  Anno 
Domini  1425.  in  die  Sancti  Jacobi  per  manus  Johaiinis  pencz  De  valle  lacri- 
marum  (das  folgende  Wort  unleserlieh;  Sancti  (ialli  Newnkirchen  .  pro  tunc 
Socium  diuinorum  in  Rat  email  (!).  —  6.  Foil.  165—160.  R.  Sequitur  de  Regimine 
sanitatis.  Anf.:  Ypocrates  dicit  quod  San  it  as  .  .  .  Schl.:  ista  sunt  collecta,.  — 
7.  Foil.  166  vo— 178.  R.  Tractatus  magistri  henrici  (de  Hassia)  de  discrecione  spiri- 
luum  .  Anf.:  Sicud  (!)  in  philosophya  .  .  .  Schl.:  posse  retineri  et  sic  ftnitur 
tractatulus  Venerabilis  Magistri  doctoris  Henrici  de  Hassia  de  discrecione 
spirituum  felicis  recordaeionis  Per  Manus  fessas  Johannis  pencz.  De  valle 
lacrimarum  alias  de  Sancti  Galli  Newkirchen.  Sub  anno  domini  MCCCCXXV0 
In  die  et  festo  Pauthaleonis  V"  kal.  Augesti  (!;.  —  8.  Foil.  178-195  vo.  R.  In 
nomine  domini  Sancte  ymagines  fulgcncij  egregij  Doctoris.  Anf:  ymago  ambi- 
cionis  /  Ambicio  describitur  sic  .  .  .  Schl.:  amort'  ortum  habuit.  Et  sic  est 
finis  yniaginum  fulgcncij  Per  manus  Johannis  pencz  presbiteri  patauiensis 
dyocesis.  De  valle  lacrimarum  alias  de  (ralli  Newkirchen  prope  Lincz  et 
Freynstat  Sub  Anno  domini  MCCCCXXV"  in  die  Sancti  Stephani  pape  .  in 
ciuitate  Rotenman.—  9.  Foil.  195  vo—  220  vo.  R.  In  nomine  Domini  incipit  (An- 
selmi  Cantuariensiy  Lucidarins  libellus  bonus.  Anf. :  prologus  Sepe  rogatus  . . . 
Schl.:  honore  deturpabuntur  Exj)licit  .  libellus  iste  tamen  bonus  sicut  et 
utilis  plus  Per  manus  Johannis  pencz  De  valle  lacrimarum  In  vigilia  sancti 

Laurencij  pii  martiris  ob  quod  supplicium  regnat  in  celo  est  collocatus  ad 

quod  nos  perducat  qui  in  celo  viuit  et  regnat  Amen  /  Anno  Domini  1425 

.   ...  t,    Sor  ^  t        supemo^  scriptor      ...    .      pocia  ^  , 

in  vigilia  vero  S.  .,     >"te<>  i     >  I'um^       V      >>  hbn</      .    :>tur. 

Mor  superbo  raptor  mona 

Das  Werk  ist  bekannt  unter  dem  Titel:  Elucidarium.  —  10.  Foil.  221-313  vo. 

R.  De  vita  et  moribus philosophorum  cetcrum  (  Walteri  Barky)  tractatus.  Anf. :  Multa 

que  ab  antiquis  auctoribus  .  .  .  Schl.:  regeni  persaruin.  Letatus  sum  in  his  que 

dicta  sunt  michi.  (Vgl.  Gualt.  Buriaei  Liber  de  vita  et  moribus  philosophorum. 

Mit  einer  altspauischen  Uebersetzung  herausg.  von  H.Kunst,  Tubingen  1886, 

177.  Bd.  der  Biblioth.  des  Utter.  Vereines  in  Stuttgart.)  —11.  Foil.  314-333. 


Digitized  by  VjOOQIC 


45 

R.  Problemata  communitcr  legi  solita  circa  libros  jxiruorum  naturalium.  Anf. : 
Cur  est  cum  oculus . . .  Schl :  huius  libri  queris  alibi  Scriptum  Per  Johan- 
nem  pencz  De  valle  lacrimarum  alias  De  Sancti  Galli  Nevvkirchen  Anno  sub 
domini  1427  In  die  Sancti  Benedicti  Abbatis  Deo  laus  et  gloria  per  intinita 
secula  Amen.  Dann  Bemerkungen  juristischen  Inhalts.  —  1 2. Foil. 338 vo— 337. 
Anf. :  Lex  naturalis  differt  a  iure  forensi .  . .  Schl. :  In  format  monachum  de 
sacro  framine  simul  /  versus  precedentes  sunt  numero  300  minus  7  et  continent 
summam  tocius  decreti ...  —  13.  Foil.  337—343  vo.  R.  Isti  versus  qui  secuntur  con- 
tinent Rubricas  V  librorum  decretalium  ordinate  a  primo  incipiendo.  Anf. :  Prima 
tides  .  consta  .  rescriptum  .  consweque  .  postul .  .  .  Schl.  :  Septimus  sequatur 
qui  clementinus  vocatur  Sepe  iuriste  pro  ere  Hunt  sophiste.  Hierauf  kirchen- 
rechtliche  Bemerkungen. 

84.  Pp.  XV.  Jahrh.  241  Bll.  4"\  3  Thll. :  1)  Foil.  1-99;  2)  Foil. 
100-147;  3)  Foil.  148-241.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  braunem 
Kalbl.  Rothe  Initial  en.  Auf  dem  Vorsteckblatte  von  einer  Hd. 
des  XV.  Jahrh. :  Liber  gloriose  virginis  marie  in  Wilhering. 

1.  Foil.  1—91  vo.  R.  Conclusiones  super  4  libri*  sentenciarum.  Anf. :  In  pre- 
senti  opere  erit  iste  . . .  Schl. :  duabus  alis  velabant.  Expliciunt  questiones.  — 
2.  Foil.  92—99.  R.  Nota  Decern  et  octo  regufas  de  diuinis  nominibus.  Anf. :  Notan- 
dum  secundum  Jacobum  . . .  Schl.:  se  intromittet.  Hierauf  Bemerkungen  fiber 
falsche  Lehrsatze  des  Magister  sentenciarum.  Foil.  97  vo,  99  vo  leer.  —  3. Foil. 
100—142.  (Quaestiones  theologicue.)  Anf. :  VTtrum  sicut  singulis  . . .  Schl. :  quod 
est  perfeccionis.  Foil.  142  vo— 147  vo  leer.  —  4.  Foil.  148—237.  (Tractatus  de  con- 
fessione  etpoeniUntia.)  Anf. :  Circa  Inicium  Huius  libelli  sunt . . .  Schl. :  graciarum 
acciones  in  secula  seculorum  Amen.  Foil.  237  vo— 241  vo  leer.  Auf  den  Deckeln, 
innen,  Fragm.  eines  Missale  (XIII.  Jahrh.). 

85.  Pg.  XIV.-XV.  Jahrh.  129  Bll.  4l".  2  Hdd.  Holzdeckel  in 
braunem  Kalbl.  1  messingene  Schliesse. 

(Quaestiones  theologicae.)  Anf.:   |Q]Va  voluntate  possit  aliquis  diligi. 
Dico  quod  non  bene  . . .  Schl. :  Alienis  alicuius.  Am  Ende  Inhaltsverzeichnis. 
Auf  den  Deckeln,  innen.  Fragm.  eines  Psalteriums  fXIII.  Jahrh.). 

86.  Pg.  XIV.-XV.  Jahrh.  105  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
Schwld. 

Moderner  Titel :  Nokie  morales.  Anf. :  Notandum  super  illud  deum  .  .  . 
Schl.:  ponunt  in  creatura  Jer.  H.  Dann  ein  Index.  Auf  den  Deckeln,  innen, 
Fragm.  eines  Psalteriums  (XIII.  Jahrh.). 

H7.  Pg.  XV.  Jahrh.  18«  Bll.  4to.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
braunem  Kalbl.  1  Lederschliesse.  Koth  und  schwarz  gefarbte 
Initialen. 

R.  Incipit  lectura  super  primo  sentenciarum  Keuerendi  magistri  Johannis 
bramtnart  ordinis  bcate  Marie  de  monte  carmeli.  Anf. :  VErbum  domini  super  io- 
hannem  . . .  Schl. :  conferre  dignetur  Jesus  Christus  in  celesti  gloria  Amen. 
Am  Ende  Verzeichnis  des  Inhaltes. 


Digitized  by  VjOOQIC 


46 

88.  Pg.  XV.  Jahrh.  171  Bll.  4to.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
Schwld.  2  Lederschliessen.  Rothe  Initialen. 

R.  Summa pizani.  Anf.:  [Qu|oniam  vt  ait  sanctus  Gregorius  . . .  Schl.:  ut 
dictum  est  supra  Invidia  cap.  2.  Deo  gracias  eiusque  filio  et  spiritui  sancto. 
Hieraut":  declaraciones  breuiaturarum  in  hac  summa  positarum  und  ein  Capitel- 
verzeichnis.  Am  Ende:  Explicit  summa  comciencie  de  casibus  quam  compilauit 
f  rater  Bartholomews  ordinis  fratrum  predicatorum  in  ciuitate  ut  infra.  /  Consum- 
matum  fuit  hoc  opus  in  ciuitate  pysana  per  dictum  fratrem  Bartholomeuni 
ordinis  predicatorum  anno  domini  MCCCXXX  VIIJ  die  men  sis  decembris  tem- 
pore sanctissimi  patris  et  domini  Benedicti  pape  12.  /  Predictus  autem  frater 
Bartholomeus  compositor  huius  libri  obiit  anno  domini  MCCCXLVIJ  die  Julij 
Cuius  anima  requiescat  in  pace  amen. 

89.  Pg.  XIV.  Jahrh.  318  Bll.  4l".  Foil.  3-317  vo.  2  Coll.  2  Hdd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  Messingene  Buckeln.  2  Lederschliessen. 
Roth  und  blau  gefarbte  Initialen.  Fol.  317  von  spaterer  Hd. : 
Ad  minores  Niirnberge  X7  in  magna  libraria. 

R.  Incipit  stuwmu  (de  poenitentia)  Baimundi  (de  Pennaforti)  cum  apparatu. 
Anf. :  Quoniam  ut  ait  Jeronimus  . . .  Schl. :  et  emendet  Sit  laus  patri  et  filio  et 
spiritui  sancto  Amen.  Hierauf  Verzeichnis  des  Inhaltes.  Foil.  317  vo— 318  vo 
leer.  Auf  den  2  Vorsetzbliittern:  Que  pena  secundum  canones  sit  pro  peccatis 
singulis  iniungenda.  Der  Vorderdeckel  ist  von  innen  init  einem  Fragm.  eines 
papstlichen  Schreibens  (Joh.  XXIII)  an  Rudolf  Elsendortier  Dyaconus  Ratis- 
ponensis  bekleidet. 

90.  Pg.  XIII.  Jahrh.  28  Bll.  4t".  1  Hd.  Pappe  mit  Lederriicken. 

Rothe  Initialen. 

Moderner  Titel:  Summa  menjiciorum.  Anf.:  Candor  est  lucis  eterne  . . . 
Abr.  schl. :  hoc  est  dubium. 

91.  Pp.  XV.  Jahrh.  228  Bll.  41'.  Foil.  73-226  vo  2  Coll.  2  Thll. : 
1)  Foil.  1-72;  2)  Foil.  78-228.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Messingene  Buckeln.  1  Lederschliesse.  Rothe  Initialen.  Im 
Aniange  12  Bll.  herausgerissen,  am  Ende  1. 

1.  Foil.  1—72  vO.  (Summa  de  sacramentis.)  Beginnt  im  sacramentum  or- 
dinis :  maculam  notabilem  interat . . .  Schl. :  videlicet  Dominus  Jesus  Christus 
qui  cum  patre  .  .  .  et  est  finis  huius  operis  sit  laus  et  gloria.  Hierauf  Inhalts- 
angabe.  —  2.  Foil.  73— 22(ivo.  (Hugonis  Argentinensis  compendium  tlieologicac 
ceritatis.)  Anf.:  Veritatis  theologice  sublimitas  .  .  .  Schl.:  ipse  prestare  digne- 

tur  qui  cum  patre  .  .  .  Vorausgeht  ein  Index.  Foil.  75  und  226 vo:  ...     *^  te 

'     ,  *>oruni        *   *>or, .>*bri         .   >-tur.  Foil.  75:  Dulcia  non  meminit 
superb  rapt  li  moria 

qui  non  gustauit  amara.  —  3.  Fol.  227.  R.  Sentencie  sew  Mores  Theodocii. 

Anf. :  PErt'ectus  homo  est  qui  .  .  .  Schl. :  memores  estote.  Amen  hec  Theodo- 

cion.  Auf  dem  Vorder-  und  Ruckdeckel,  innen,  Fragm.  eines  Sermo  (XII. 

Jahrh.).  Fol.  228  leer. 


Digitized  by  VjOOQIC 


_47_ 

92.  Pp.  XV.  Jahrh.  251  Bll.  4to.  4  ThlL:  1)  Foil.  1-114;  2)  Foil. 
14B-205;  3)  Foil.  206-227;  4)  Foil.  228-251.  1  Hd.  Holz- 
deckel  in  gepr.  blauem  Kalbl.  ilessingene  Ecken,  Buckeln 
und  Schliessen.  Rotke  Initialen.  Auf  der  inneren  Seite  des 
Ruckdeckels :  Honorabili  ac  discreto  viro  domino  domino 
Thome  Neyssl  socio  diuinorum  ad  sanctum  Egidium. 

1.  Foil.  1—143.  Anf.:  Sciendum  quod  omnia  . . .  Schl. :  preces  fundat  Et 
sic  est  finis  sit  laus  et  gloria  trinis.  Explicit  manipulus  curutorum  (Guidonis  dt 
monte  Botherii)  per  manus  Martini  grasler  tunc  temporis  socii  diuinorum  in 
Sarleinspach  Sub  anno  Natiuitatis  domini  M°.  CCCC.  x  1  V°  XVIII.  die  Julij 
mensis.  Foil.  143  vo— 144  vo  leer.  —  2.  Foil.  145—205.  (Sermones  de  tempore.) 
Anf. :  Sermo  dominica  In  Aduentu  Domini  /  Discite  filie  sion ...  In  verbis 
propositis  . . .  Schl. :  virtus  in  sancto  spiritu  Amen,  laus  est  finire  pudor  est 
incepta  perire  /  Explicit  angelicus  nomine  Christi  Amen.  Fol.  205  vo  leer. — 
3.  Foil.  206— 214  vo.  R.  Incipit  Speculum  Clericorum  et  primo  de  baptismo.  Ant'.: 
Istud  est  speculum  clarum . . .  Schl.:  dicamus  gracias  Amen.  Istud  speculum 
sacerdotum  per  venerabilem  et  religiosum  virum  fratrem  liermannum  de  west- 
falia  sacre  theologie  Magistrum  et  expertissimum  In  iure  Canon ico  ordinis 
tratrum  heremitarum  sancti  augustini  (juod  ad  laudem  et  honorem  sanctissime 
trinitatis  gloriosissime  del  genitrieis  virgin  is  marie  nccnon  eximij  doctoris 
beati  augustini  omnium  /  (pie  sanctorum  ae  electorum  dei  ad  reuereneiam  in 
Christo  sui  patris  '  ac  domini  domini  Bertholdi  episcopi  Argentinensis  nec- 
non/aderudicionemetvtilem  int'ormacionem  omnium  intuencium  et  precipue 
sacerdotum  huius  itaque  speculi  inspeetoribus  et  pcrlectoribus  gaudium  cum 
pace  et  emendacionem  vite  et  spacium  vere  peuitencie  tribuat  rex  eterne  glorie 
amen.  Fol.  215  leer.  —  4. Fol  216.  Ant'.:  Sanctus  Jcronimus  retort  de  XII  bonis 
sextus  (!)  femineis  (!)  .  .  .  Schl.:  inuenta  soluit.  —  u.  Foil.  216 vo— 218.  R.  De 
octo  turpitudinibus  Luxurie.  Anf.:  Not  a  species  turpitidinis  (!)...  Schl.:  damp- 
nabitur  et  in  hoc  tiniuiitur  octo  turpitudines.  —  6.  Foil.  218  vo— 227  vo.  R.  Ex- 
cerpta  ex  tracUUu  dinketepuhel  super  exposicione  orueionis  dominice.  Anf. :  Si  quid 
pecieritis  .  . .  Schl.:  tuum  et  tiat.  Explicit  Exposicio  super  Dominica  oracione 
ex  dictis  Reuerendi  Magistri  Nicolai  de  Tinkelspiichel.  —  7.  Foil.  228— 243  vo. 
R.  Incipit  (Henrici  de  Hassia)  Tractntus  de  Confessione.  Anf. :  Tibi  dabo  claues  .  . . 
Schl.:  quedam  alia  Et  sic  est  tinis.  —  8.  Foil.  243 vo—  246 vo.  R.  Sequitur  alter 
(Henrici  de  Hassia)  tractatns  excellent  et  determinat  eciam  confess  ionem.  Anf. : 
Nota  quod  tripliciter  potest  fieri  falsitas  . .  .  Schl.:  in  statu  sempiterno.  — 
9.  FoD.  246  vo— 250.  R.  Sequitur  aliud  {Henrici  de  Hassia)  capitulum  De  confes- 
stone.  Anf.:  Nota  quod  duplex  est  confessio  . . .  Schl.:  pro  presenti  sufticiant 
et  cetera.  Foil.  250  vo— 251  vo  leer.  Als  Vor-  und  Xachblatt  (Pg.)  Fragm.  von 
Gebeten  in  deutscher  Sprache  (XV.  Jahrh.). 

98.  Pg.  Xm.  Jahrh.  246  Bll.  4to.  2  Coll.  1  Hd.  Holzrleckel  in 
Schwld.  Rothe  Initialen.  Auf  der  ausseren  Seite  des  Vorder- 
deckels :  Summa  virtutum  .  /  De  linrza  h  (?)  romparauit  earn 
pro  III  (das  folgende  unleserlieh). 

1.  Foil.  1  vo— 24.r>vo.  Anf.:  Prologus  in  Summam  virtutum.  Cum  circa 
vtilia  .  .  .  Schl.:   nostri  celestem  hereditatem.    Tradatus  virtutum  (Guiliehni 


Digitized  by  VjOOQIC 


48 

fPeraldi—Paraldi—PeraUi—dePetra  alta  —  a  Pcira,  Peyra—de  Peyrauta—PcrauUJ 
Lugdunensis)  explicit  Benedictus  dominus  virtutum  qui  Incepit  et  perfecit 
AMEN.  Vorausgeht  em  Index.  Fol.  lro  leer.  — 2.  Foil.  245vo-246.  (SermoJ 
Anf. :  Non  habemns  hie  manentem  ciuitatem  . . .  Schl. :  ipse  prestare  dignetur 
qui  viuit  et  regnat  deus.  Amen.  Fol.  246  vo  leer.  Aufder  inneren  Seite  des 
Vorderdeckels :  Preter  propositum  furandi  dat  locus  ausum. 

94.  Pg.  XII.  Jahrh.  163  Bll.  4t0.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen. 

(S.  Bernardi  sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  a)  Foil.  3— 79  vo.  Sermones 
de  tempore  (38).  Anf. :  De  aduentu  domini  et  sex  circumstantiis  eius.  /  HODIE 
FRATRES  CELEBRAMVS . . .  Schl. :  intelligentie  dona  discernere  faciat  per 
eundem  etc.  —  b)  Foil.  79  vo— 163  vo.  Sermones  de  Sanctis  (33).  Anf. :  Ut  INHA- 
BITET  gloria  . .  .  Schl. :  et  amplius  earn  fuisse.  Auf  dem  Ruckdeckel  Fragm. 
einer  Urkunde;  genannt  ist  Niklas  wurffel  czu  Nusdortf*. 

95.  Pg.  (Foil.  1-36),  Pp.  (Foil.  37-322).  XIV.  (Foil.  1-171)  und 
XV.  (Foil.  172-322)  Jahrh.  4to.  Foil.  37-95,  172-322  2  Coll. 
3  Hdd.  Pappe  mit  braunem  Kalblederruoken.  Rothe  Initialen. 
Fol.  322  :  Dominus  Jacobus  Abbas  Vallis  dei  (XIV.  Jahrh.)  / 
Iste  liber  est  sanote  marie  in  Wilhering  (XV.  Jahrh.). 

1.  Foil.  1—36.  (Sermones  de  tempore  et  de  festis.)  Anl'.:  Ecce  rex  tuus  venit 
tibi  In  his  .  .  .  Abr.  schl.:  negligenter  peragero.  Fol.  36 vo  leer.  —  2.  Foil.  37 
bis  42.  (Erlh'irung  des  Magnificat.)  Anf. :  Item  creauit  earn  in  sapiencia  . . .  Schl. : 
qui  est  benedictus  in  secula  seculorum  Amen.  Dann :  Plodo  puram  papando 
papam  displodo  papillam  /Penna  non  valuit  elicit  qui  scribere  nescit.  —  3.  Foil. 
42 vo— 68 vo.  (Ascrtisclic  Bemcrkungen .)  Anf.:  Nota  decern  mirabilia  .  .  .  Schl.: 
habebit  in  nouissima.  Vorausgeht :  Assit  principio  sancta  maria  meo.  —  4.  Foil. 
69—169.  ( Sermones  de  tempore.)  Anf.:  Induamur  armalucisLegimusquadruplex. .. 
Schl. :  Jesus  Marie  hlius.  Foil.  169vo-171vo  leer.  Hierauf  (Foil.  172, 173):  casus 
reseruati.  —  5.  Foil.  174—307.  R.  Sermones  Escuhmi  (richtig:  Nicolai  Lucinii  de 
Asculo.)  Anf. :  Prologus  Dilecto  sibi  in  Clmsto  Nycolao  . .  .  Schl. :  et  terminum 
finis  ad  est  operis.  Hierauf  ein  Index.  —  6.  Foil.  307—322.  (Sermones.)  Anf.:  De 
benediccione  puelle  ad  habitum  /  Preparate  corda  . .  .  Docent  nos  magistri . . . 
Schl. :  consorcium  nos  perducat. 

96.  Pp.  XV.  Jahrh.  313  Bll.  4to.  Foil.  49-301  vo  2  Coll.  1  Hd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—145.  (Sermones  de  Sanctis.)  Anf.:  Sermo  In  assumpcione  vir- 
ginis  gloriose.  Dominus  assumpsit  .  . .  Experiencia  notum  .  .  .  Schl. :  super 
omnia  benedictus  in  secula  seculorum.  Amen.  Vorher  ein  Register.  Foil.  7—8, 
145  vo  leer.  —  2.  Foil.  146—151  vo.  (Tractatus  de  poenitentia  et  de peccati*.)  Anf. : 
Summe  peniteucie  subiectum  est .  . .  Schl. :  eorum  sunt  peccata.  Dann :  Salue 
nepos  frater  dixit  filie  sua  mater  /  Verum  dicebat  quis  possit  soluere  soluat.— 
3.  Foil.  151  vo— 153.  R.  Secuntur  quedam  et  vtilia  de  confessoribiis.  Anf.:  Scien- 
dum est  breuiter  . .  Schl. :  penitenciam  predictam.  Hierauf:  penitencia  seruata, 
casus  episcopales  et  papales.  —  4.  Foil.  153—278.  (Sermones  de  Sanctis  [13  de 


Digitized  by  VjOOQIC 


49 

s.  Bernardo].)  Anf. :  Sermo  de  sancto  Patre  nostro  Benedicto.  Accipite  disci- 
plinam  . . .  Domini  et  patris  preamandi . . .  Schl. :  benedictus  per  infinita  secula 
Amen.  Dann  Predigtthemata.  —  5.  Foil.  278—279  vo.  R.  Sequitur  (Arnulfi  de 
Boeriis)  Speculum  monachorum.  Anf. :  Si  quis  emendacioris  vite  .  .  .  Schl. :  et 
sal u us  eris.  In  isto  speculo  quilibet  bonus  monachus  iugiter  contempletur 
faciem  sui  interioris  hominis  vt  sciat  ex  hoc  cognoscere  suum  profectum  siue 
defectum.  —  tt.  Foil.  279vo— 285.  R.  Secuntur  miracula  valde  pulchra  et  ad  creden- 
dutn  posmbilia  que  quidem  miracula  in  sermonibus  popularibus  multos  possunt  edi- 
ficare  et  corda  peruersorum  in  melius  mutare  et  ad  penitenciam  peragendum  pec- 
catorum  suorum  prouocare.  Anf. :  Sequitur  miraculum.  Legitur  de  quodam  milite 
qui  libenter . . .  Schl. :  miserabiliter  exspirauit.  Et  sic  est  tinis  miraculorum.  — 

7.  Foil.  285—289.  R.  Secuntur  de  Esopo  et  fabulis  eius  moraliter  fictis  contra  ca- 
lumpniosos  et  insidiosos  et  cautos  et  cupidos  \  Actor  (!)  Eusebius.  Anf. :  ANno 
regni  cyri  primo  . . .  Schl. :  incertum  habeo  et  sic  est  finis  dictum  (!)  Esopi.  — 

8.  Foil.  289—290.  R.  Sequitur  Epistola  Beati  Bemardi  abbatis  ad  Wratislaum 
Tllustrem  ducem  Bohemorum  de  itincre  transmarino.  Anf. :  DVci  Wratislao  .  .  . 
Est  michi  sermo  ad  uos  . . .  Schl. :  seruare  decreta  Valete  in  domino.  —  9.  Foil. 
290-293  vo.  R.  De  duobus  pueris  constmilibus  Amico  et  Amelio  ex  gestis  eorum 
(—  Vincentius  Bellovacensis,  Speculum  historiale  XXIII,  c.  162-166,  169 
[vgl.  Eug.  Kolbing,  Zur  Ueberlieferung  der  Sage  von  Amicus  uiul  Amelius. 
Paul-Braune,  Beitrage  z.  Gesch.  d.  dtsch.  Sprache  und  Litteratur  IV,  271  ft.; 
A.  Schonbach,  Sitzungsber.  d.  kais.  Ak.  d.  W.  in  Wien  LXXXVIII,  849  ff.J). 
Anf.:  Temporibus  Pipini  Regis  Francorum . . .  Schl.:  desiderio  Quarto  ydus 
Octobris.  —  10.  Foil.  293 vo— 294 vo.  (Legenden.)  Anf.:  De  crucicissione  yma- 
ginis  Christi  cuius  miraculo  conuersi  sunt  Judei  quam  plurimi  narracio  mul- 
tum  delectabilis.  Tempore  quoque  constantini  .  .  .  iactari  in  profunda  .  .  . 
Schl.:  Sanctis  ossibus  viduari.  —  11.  Foil.  294 vo— 298 vo.  R.  Incipit prologus 
Aurelii  Augustini  de  laude  psalmorum.  Anf. :  OMnis  scriptura  diuinitus  .  .  . 
Schl. :  exultant  cum  Christo  Amen  Explicit  per  manus  fratris  vlrici  de  weys- 
senburg  professi  In  Wilharing  (!)  Ordinis  Cysterciensis  Patauiensis  dyocesis 
Anno  d.  M°CCCC°.XV°  In  die  sancti  Egidij  abbatis.  Dann  Ausziige  aus  den 
Vatern.  —  12.  Fol.  299.  R.  f rater  Bonauentura  CardincdU  compilauit  opus  infra 
scriptum  A  quolibet  sacerdote  ante  missam  sunt  hec  preltbanda  sunt  facienda.  Anf. : 
Primo  interioris  decussio  .  .  .  Schl. :  diuinitatis  Christi.  Dann :  Quisquis  ad 
altare  Christi  vis  sacrificare  /  Cor  prius  exterge  sic  mundior  ad  sacra  perge.  — 
13.  Foil.  299 vo— 301  vo.  (Sermones  de  tempore.)  Anf.:  ABiciamus  opera  tene- 
brarum  Patres  et  domini . . .  Schl. :  salutem  perducat.  Foil.  302— 318  vo  leer. 

97.  Pg.  Xni.  Jahrh.  152  Bll.  4to.  Foil.  l-75vo  2  Coll.  3  Hdd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  1  Lederschliesse.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1— 56  vo.  (Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  Anf. :  Cvm  appropin- 
quasset  Jesus  ierosulimam  (!)  Ewangelium  istud . . .  Schl.:  prestare  dignetur  qui 
cum . . .  Hierauf  ein  Index.  —  2.  Foil.  57— 75  vo.  (Ascetischer  Tractat.)  Anf. :  De 
corpore  Christi.  Hec  oblacio  soluit . . .  Schl. :  in  diuiciis  diffidencia.  Fol.  76  ro 
leer.  —  3.  Foil.  76vo— 145vo.  (Prediger-Lexikon.)  Anf. :  Abiciuntur  quidam  a  mun- 
do . . .  Abr.  schl. :  ut  receptum.  Dann  Bemerkungen  uber  Joseph  in  Aegypten.  — 
4.  Foil.  146— 148  vo.  Die  Schriftzeichen  weggeschabt.  Soviel  lasst  sich  beim 
blossen  Benetzen  der  Blatter  erkennen,  dass  sie  ein  Urbar  enthielten.  Am 
Xcnia  Benuurdina  II.  Handschriften  - Verzeichnisse  II.  4 


Digitized  by  VjOOQIC 


50 

Schlusse:  drurimus  roborandum  Datum  anno  domini  MCC  .  .  .  Septimo  . .  . 
Isti  sunt  Sancte  crucis  census  in  barochia  (!)...  Fol.  149  leer.  —  5.  Foil.  150  bis 
152  vo  (das  letzte  BL  an  den  Riickdeckel  geklebt).  (Sermo.)  Anf. :  Imtroiero  (!) 
in  tabernacula  domini . . .  Schl. :  prestare  nobis  dignetur. 

98.  Pp.  XV.  Jahrh.  168  Bll.  4to.  2  Coll.  2  Thll.:  l)  Foil.  1-144; 
2)  Foil.  145-168.  2  Held.  Holzdeckel  in  griinem  Schafl.  Roth 
und  griin  gefarbte  Initialen.  Fol.  168:  Iste  liber  est  fratris 
Vlrici  Jagor  ordinis  predicatorum. 

1.  Foil.  1— 123vo.  Anf.:  OVra  appropinquasset  Jesus  ierosolimis  . . .  et 
venisset . . .  Schl. :  in  media  quadragesima.  Expliciunt  expositions  ewangeliorum 
dominicalitmpercirculumanni.  deo  gracias.  Per manus  fratris  Andree  de  lewbna 
Anno  domini  M°  C°  C°  C°  C°  IX0  in  die  sanctorum  martirum  Johannis  et  pauli.  - 

2.  Foil.  123  vo— 125  vo.  R.  Sermo  de  concepcione  beate  oirginis.  Anf. :  [SJemen  ce- 
cidit  in  terram  bonam . . .  Schl. :  idem  benedictus  in  secula  seculorum.  Amen.    - 

3.  Foil.  125  vo— 140  vo.  Anf.:  Magnificat ...  In  istis  verbis  . . .  Schl.:  perducat 
qui  sine  fine  viuit  et  regnat  Amen.  Explicit  exposicio  Magnificat  anima  mea  etc. 
Foil.  141— 144 vo  leer.  —  4. Foil.  145— 168vo.  (Homiliae.J  Anf.:  Non  est  arbor  bo- 
na.. .  Dicit  beatus  gregorius  . . .  Schl. :  seruare  dignetur  Jesus  Christus  etc. 
Auf  dem  Nachsetzblatte  Fragm.  einer  Verordnung,  bctreftend  die  fratres  pre- 
dicatores  und  fratres  minores. 

99.  Pp.  XV.  Jahrh.  454  BU.  4to.  3  Thll. :  1)  Foil.  1-226 ;  2)  Foil. 
227-884 ;  8)  Foil.  835-464.  4  Hdd. 

1.  FolL  1— 217 vo.  (Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  Anf.:  In  Sancti 
Andree  sermo  /  VEstigia  secutus  est  pes  meus  .  .  .  Secundum  vulgares  dici- 
tur . .  .  Schl. :  tamquam  dies  hesterna  que  preteriit  Rogemus  o  d  etc.  Dann 
Inhaltsangabe.  —  2.  Foil.  217vo— 222.  R.  De  Dedicacione  ecclesic.  Anf. :  Egressus 
Jesus  perambulabet  (!)...  Christus  qui  ouem  .  .  .  Schl. :  pro  peccatis  omnium 
nostrum  Quod  vobis  etc.  Hierauf  einige  Stellen  aus  Boetius,  Seneca,  Aristo- 
teles,  dem  hi.  Augustin  und  Bemerkungen  zu  den  Evangelien  vom  2.  Sonntag 
im  Advent  bis  zum  ersten  Sonntag  nach  Weihnachten.  Foil.  222  vo— 226  vo 
leer.  —  3.  Foil.  227—325  vo.  (Sermones  in  concilio  ConstantienM  habiti.)  1)  Foil. 
227— 228 vo.  R.  Dominica  prima  in  aduentu  domini.  Anf.:  SOluite  et  adducite 
michi  .  .  .  Quia  inter  cetera  animalia  homo  dicitur  .  .  .  Schl. :  Michi  viuere 
Christus  est  et  mori  lucrum  ad  quam  (!)  etc.  —  2)  228  vo— 230.  R.  Dominica  se- 
cunda.  Anf. :  CVm  videritis  hoc  fieri  .  .  .  Secundum  doctrinam  philosophi  .  .  . 
quoniam  ipsorum  est  regnum  etc.  —  3)  Foil.  230—231  vo.  R.  Dominka  Tercia. 
Anf. :  ECce  ego  mitto  angelum  .  .  .  Secundum  quod  ait  sanctus  thomas  .  .  . 
Schl.:  nichil  vlterius  desiderare  preter.  —  4)  Foil.  231  vo— 233 vo.  R.  Dominica 
quarta.  Anf. :  EGo  vox  clamantis  .  .  .  Inter  cetera  que  periculosa  . .  .  Schl. : 
neque  vllus  dolor  erit  vltra  Rogemus.  —  5)  Foil.  233  vo-235vo.  R.  Dominica 
5ta.  Anf. :  ECce  positus  est  in  ruinam  . . .  Ad  sensum  videmus  . . .  Schl. :  prima 
ad  quam  nos  per.  —  6)  Foil.  235  vo— 236 vo.  R.'Dominica  6.  Anf.:  GKRacia  dei 
erat . . .  Secundum  sentenciam  philosophi  nichil  agit .  .  .  Schl. :  in  futuro  glo- 
riam  tribuendo  etc.  —  7)  Foil.  236  vo— 238  vo.  R.  Dominica  7*«.  Anf'. :  DEscen- 
dit  cum  eis  in  Nazareth  .  .  .  Secundum  quod  patet  intuenti  .  .  .  Schl. :  verba 


Digitized  by  VjOOQIC 


51 

summe  dulcediriis  fugiet  etc.  —  8)  Foil.  238vo— 240.  R.  Dominica  8.  Anf. :  MAni- 
festauit  gloriam  suam  .  .  .  Secundum  sentenciara  philosophi .  .  .  Schl. :  eorum 
peccatorum  etc.  —  9)  Foil.  240—2^1  vo.  R.  Dominica  norm.  Anf. :  VAde  sicut  cre- 
didisti . . .  Secundum  quod  videmus  in  hominibus  . . .  Schl. :  quia  qui  credere  et 
baptizari.  —  10)  Foil.  241  vo— 244.  R.  Dominica  decima.  (Sermo  Johannis  Hugnetti 
de  Metis  [vgl.  Walch  a.  a.  O.  I,  3,  XXXVIIIJ.)  Anf. :  FActa  est  tranquillitas  ma- 
gna .  .  .  Secundum  sentenciam  philosophi  tinis  motus  .  .  .  Schl. :  nomen  tuum 
deus  benedictum  in  secula  ad  quam  tranquillitatem.  —  11)  Foil.  244— 245  vo. 
R.  Dominica  vndecima.  Anf. :  TRiticum  congregate  in  horreum  meum  Secundum 
philosophum  locus  et  locatum . . .  Schl. :  Benedicta  horrea  tua.  —  12)  Foil.  245vo 
bis  247.  R.  Dominica  12.  Anf. :  Volo  huic  dare ...  Si  aliquis  dominus  reciperet . . . 
Schl. :  vult  Quorum  mercedem.  —  13)  Foil.  247— 249.  R.  Dominica  13  sexagesima. 
Anf. :  CEcidit  in  terrain  bonam . . .  Secundum  philosophum  Materia  est  propter 
tbrmam . . .  Schl. :  accipit  et  vitam  eternam.  —  14)  Foil.  249—251.  R.  Dominica  14 
In  quinquagesima.  Anf. :  IVssit  ilium  duci  . . .  Consweuerunt  domini  mundi. . . 
Schl. :  perdidimus  per  peccatum  primi  parentis  etc.  —  15)  Foil.  251—253.  R.  Do- 
minica 15  Invocauit.  Anf. :  ANge.lus  (!)  accesserunt Si  quis  diligenter  inspi- 

ceret . . .  Schl. :  faciat  nos  participes.  —  16)  Foil.  253— 254 vo.  R.  Dominica  16  Re- 
miniscere.  Flat  tibi  sicut  vis . . .  Inter  ceteras  enim  virtutes . . .  Schl. :  duceret  ani- 
mam  suam  ad  gloriam.  —  17)  Foil.  254  vo-256.  R.  Dominica  17.  Anf. :  REuertar 
in  domum  meam ...  Secundum  sentenciam  philosophy  vnusquisque  habet... 
Schl.:  veDi  in  mundum  iterum  relinquam  etc.  —  18)  Foil.  256-258.  R.  Domi- 
nica 18.  Anf. :  ABiit  Jesus  trans  mare  ...  Si  quis  vellet  inquirere  .  .  .  Schl.  : 
per  tidem  etc.  —  19)  Foil.  258-260.  R.  Dominica  19.  Anf. :  VIdit  et  gauisus  est . . . 
priuacio  solis  materialis  . . .  Schl. :  Intra  in  gaudium  domini  tui  etc.  —  20)  Foil. 
260—261  vo.  R.  Dominica  20.  Anf.:  ET  eum  desuper  sedere  fecerunt .  .  .  Se- 
cundum sentenciam  philosophij  et  ad  sensum  . . .  Schl. :  Sede  a  dextris  meis.  — 
21)  Foil.  261  vo— 264.  R.  Dominica  21.  Anf. :  SVrrexit  non  est  hie  . . .  Secundum 
doctores  sanctos  hec  est  .  .  .  Schl. :  hec  requies  mea.  —  22)  Foil.  264—265  vo. 
R.  Dominica  22.  Anf. :  A Vfer  (!)  digitum  tuum  .  . .  Consweuerunt  iudices  secu- 
lares  . . .  Schl. :  eterne  glorie  meruit  recipere.  —  23)  Foil.  265  vo— 267.  R.  Domi- 
nica 23.  Anf.:  EGo  agnosco  patrem . . .  Duo  sunt  genera. . .  Schl. :  dyadema  super 
caput  eius.  —  24)  Foil.  267-269.  R.  Dominica  24.  Anf. :  VEnit  hora  eius . . .  Con- 
swetudo investigancium  et  scire  volencium  . . .  Schl. :  nos  liberauit.  —  25)  Foil. 
269—271.  R.  Dominica  25.  Anf. :  VAdo  ad  eum . . .  Secundum  philosophum  vnum- 
quodque  perfectum . . .  Schl. :  ad  quas  nupcias  etc.  —  26)  Foil.  271—273.  R.  Domi- 
nica 26.  Anf. :  RElinquo  mundum  . . .  Secundum  philosophum  . . .  locus  debet 
esse . . .  Schl. :  post  mortem  per  gloriam.  —  27)  Foil.  273—275.  R.  Dominica  2a(\). 
Anf. :  CVm  venerit  horam  (!)  eorum . . .  Secundum  philosophum  tres  sunt .  .  . 
Schl.:  ad  quam  filiacionem  nos.  —  28)  Foil. 275— 277.  R. Dominica xxvuj.  Anf.: 
PAcem  Relinquo  vobis  .  .  .  Conswetudo  boni  patris  est . . .  Schl. :  dilectis  suis 
sompnum.  —  29) Foil. 277—279. R. Dominica xxix.  Anf.:  Hie  venit  ad  Jesum... 
Secundum  sentenciam  beati  Gregory  .  .  .  Schl. :  vbi  nox  sicut  dies  illuminabi- 
tur.  —  SO)  Foil.  279— 280  vo.  R.  Dominica  30  Dominica  ipsius  penthecostis.  Anf. : 
POrtabatur  ab  angelis  in  sinu  (!)...  Conswetudo  est  ut  quando  .  .  .  Schl. :  et 
vitam  eternam.  —  31)  Foil.  280vo-282.  R.  Dominica  31.  Anf.:  GVstabit  ce- 
nam  .  .  .  Secundum  quod  communiter  tenent  .  .  .  Schl.:  ad  quam  sanctitudi- 
nem.  —  32)  Foil.  282—284.  R.  Dominica  32  dominica  3.  Anf. :  COngratulamini 

4* 


Digitized  by  VjOOQIC 


52 

inichi  .  .  .  Conswetudo  perdencium  aliquam  rein  .  .  .  Schl. :  quod  vobis  digne- 
tur.  —  38)  Foil.  284—286  vo.  R.  Dominica  33  dominica  4.  Anf. :  Mensuram  bonam 
et  confertam  .  .  .  Conswetudo  mercatorum  est .  .  .  Schl. :  in  octaua  collacione 
ad  quam.  —  34)  Foil.  285  vo— 287  vo.  R.  Dominica  34  dominica  5.  Anf. :  IN  verbo 
tuo  laxabo  rethe  (!)...  Deus  omnipotens  creator  . . .  Schl. :  dextram  maiestatis 
in  excelsis.  —  35)  Foil.  287  vo— 289  vo.  R.  Dominica  35.  Anf. :  Offers  munus  . 
tuum  ante  altare  .  . .  Quia  naturalis  via  . . .  Schl. :  vultus  mei  et  deus  meus.  — 
36)  Foil.  289vo— 291.  R.  Dominica  36  dominica  7.  Anf. :  ACcipiens  septem  panes 
gracias  agens  Inter  cetera  que  sunt  deo  . . .  Schl. :  quod  est  (1. :  et)  nobis  pre- 
rare  (1.:  parare).  —  37) Foil.  291—293.  R.  Dominica  37  dominica  vnj.  Anf.:  Ipse 
intrabit  in  regnum  celorum  Conswetudo  regura  temporalium  .  .  .  Schl. :  vo- 
luntatem  patris  mei  ad  quod  etc.  —  38)  Foil.  293—295.  R.  Dominica  38.  Anf. : 
SCio  quod  facio  ut  cum  amotus  . . .  Homo  sapiens  non  solum  debet .  . .  Schl. : 
in  eterna  tabernacula.  —  39)  Foil.  295—297.  R.  Dominica  39  dominica  x.  Anf. : 
Domus  mea  domus  oracionis  . . .  Conswetudo  est  dominorum  mundi . . .  Schl. : 
quod  est  vita  eterna.  —  40)  Foil.  297—298  vo.  R.  Dominica  xl  dominica  xj.  Anf. : 
Descendit  hie  iustificatus  . . .  Secundum  sentenciam  Aristotelis  vnumquodque 
resoluit . . .  Schl. :  per  gloriam  quam  nos.  —  41)  Foil.  298  vo— 300.  R.  Dominica 
xlj.  Anf. :  BEne  omnia  fecit  Secundum  sentenciam  philosophi  diuerse  cause . . . 
Schl. :  et  non  est  transgressus.  —  42)  Foil.  300—301  vo.  R.  Dominua  xlij.  Anf. : 
FEcit  misericordiam  in  ilium  .  .  .  quando  aliqua  persona  esset  in  carcere  .  .  . 
Schl. :  curam  eius  egit.  —  43)  Foil.  301  vo— 303  vo.  R.  Dominica  xhij.  Anf. : 
SVrge  vade  quia  fides  tua . . .  Quando  aliquis  esset  debilis  . . .  Schl. :  salua  facta 
est  anima  mea.  —  44)  Foil.  803  vo— 305.  R.  Dominica  xlmj.  Anf. :  SAlomon 
coopertus  est  sicut  vnum  ex  istis  .  .  .  Inter  cetera  que  consweuerunt  homi- 
nes . . .  Schl. :  coopertus  est  pallio  celi.  —  45)  Foil.  305—307.  R.  Dominica  xlv. 
Anf. :  OCce  (!)  defunctus  offerebatur  . . .  Secundum  sentenciam  philosophi . . . 
triplex  diuersitas  .  .  .  Schl. :  Jucem  claritatis  sue  videbimus.  —  4G)  Foil.  307 
bis  309.  R.  Dominica  xlvj.  Anf.:  AMice  ascende  superius  .  .  .  Inter  cetera  que 
requiruntur  . . .  Schl. :  ad  celestia  ad  que  etc.  —  47)  Foil.  309— 311.  R.  Domi- 
nica xlrij.  Anf.:  SIlius(l.:  Fllius)  eius  est  Quando  aliqua  videmus  fieri... 
Schl.:  sancti  Israel  regis  nostri  etc. —48)  Foil.  311— 312.  R.  Dominica  xlvnj. 
Anf. :  SEde  a  dextris  meis  . . .  Et  tanguntur  tria  que  ibi . . .  Schl. :  palpebris 
meis  dormitacionem  etc.  —  49)  Foil.  312—314.  R.  Dominica  xlix.  Anf.:  TVr- 
rexit  (1. :  SVrrexit)  abiit  in  doraum  suam . . .  Sunt  aliqua  que  appetunt . . .  Schl. : 
domo  tua  domine  ad  quam  nos  perducat.  —  50)  Foil.  314—815  vo.  R.  Dominica 
I  dominica  20.  Anf. :  OMnia  parata  sunt . . .  Sic  enim  in  regno  alicuius  tempo- 
ralis . . .  Schl. :  ad  recipiendum  eum.  —  51)  Foil.  315  vo— 317  vo.  R.  Dominica  1j 
dominica  xix  (!).  Anf. :  J  Am  autem  eo  descendente  occurrerunt  serui  ei  . . . 
vt  tradunt  antiqui  .  .  .  Schl. :  ascendit  super  occasum  dominus  nomen  1111.  — 
52) Foil.  317 vo— 319.  R.  Dominica  lij  dominica  22.  Anf.:  TVnc  vocauit  ilium 
dominus  suus  . . .  Quoniam  racionalis  esset  multuin  . . .  Schl. :  ad  quam  voca- 
cionem.  —  53)  FolL  319—322.  R.  Dominica  luj.  Anf. :  C Vius  est  ymago  . . .  Con- 
svetudo  dominorum  mundi  est . . .  ascribantur  ipsa  pro  tanto.  —  54)  Foil.  322 
bis  328  vo.  R.  Dominica  Imj.  Anf. :  VEni  impone  manum  tuam  ...  Sic  enim 
ad  sensum  videmus  . . .  Schl. :  quod  te  quod  nobis  prerare  (1. :  parare).  — 
55)  Foil.  328  vo— 825  vo.  R.  Dominica  Iv.  Anf. :  IPse  enim  sciebat  quod  esset 
faefcurus  . . .  Secundum  sentenciam  philosophi  non  potest  tendere  in  finem  . . . 


Digitized  by  VjOOQIC 


53 

Schl. :  ad  quod  regnum  nos  Chris tus  perducat  Amen  /  Et  sic  est  finis  huius 
opens  /  Expliciunt  sermones  speciales  de  animabus  per  circulum  anni  per 
dominicas  collectos  (!)  In  Sinodo  Constanciensi.  Hierauf  ein  kurzes  Register. 
Foil.  326-334  vo  leer.  —  4.  Foil.  335-454  vo.  (Sermones  de  Sanctis.)  Fast  nur 
Legendensammlung.  Anf. :  TRIa  sunt  necessaria  proponendo  sermonem . . . 
SchL :  cui  honor  sit  laus  et  gloria  per  infinita  secula  seculorum  AMeN. 

100.  Pg.  XIV.  Jahrh.  122  Bll.  4to.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr., 
braunem  Kalbl.  Eothe  Initialen.  Nach  Fol.  44  eine  Lage 
(wahrscheinlich  von  10  BU.)  herausgeschnitten. 

1.  Foil.  1— 118vo.  (Das  Baumgartenberger  Formelbuch.)  Zunachst  der 
Tractat  iiber  die  salutatio  (nach  der  Ausgabe  Baerwalds  S.  4—19)  mit  einem 
Prologe:  R.  Incipit  Tractatus  in  for  mas  salutacionum  sine  modos.  Anf.:  [C]Vm 
secundum  diuersas  diuersarum  nacionum  . . .  Schl. :  licet  extraordinarie.  Dann 
Inhaltsangabe  des  folgenden.  Fol.  13.  R.  Incipit  formularius  in  artem  dictandi. 
Pars  principalis  prima.  Ant'.:  Ad  habendam  preclaram  . . .  (=  Baerwald  S.  1). 
Schl. :  ad  grates  et  inerita  debitorum  .  Datum  et  scriptum  anno  domini  M°  . 
CCC  .  XX  .  Deinde  post  et  ante  festum  natiuitatis  est  scriptus  iste  liber.  — 

2.  Foil.  118vo— 122vo.  R.  Incipiunt  qucdam prouerbia  seu  reguU  iuris.  Anf. :  BEne- 
ficium  ecclesiasticum  non  potest .  .  .  Abr.  schl. :  simplicitatem  suam  ad.  Auf 
den  Deckeln,  innen,  Fragm.  eines  Antiphonale  (XII.  Jahrh.). 

101.  Pp.  XV.  Jahrh.  236  BU.  4to.  6  Thll. :  1)  Foil.  1-96;  2)  Foil. 
97-108  ;  3)  Foil.  109-188  ;  4)  Foil.  189-212  ;  5)  Foil.  213-232; 
6)  Foil.  233-236.  Etwa  5  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem  Sehaff. 

1.  Foil.  1— 27 vo.  R.  Incipit  (Henrici  de  Hassia  [Jacobi  Gruytrodii?  Gerardi 
van  Vliedcrlhoven?])  tractatus  bonus  qui  intitulatur  cordials.  Anf.:  Memorare  no- 
uissima . . .  Sic  dicit  Augustinus  . . .  Schl. :  ac  nouissima  prouiderent.  Explicit 
cordiale.  —  2.  Foil.  27  vo— 57.  R.  Sequitur  tractatus  bonus  de  tribus  essencialibus 
seu  substancialibus  personarum  religiosarum.  Anf. :  Amice  comoda  michi . . .  Schl. : 
castissimus  in  secula  seculorum.  Amen.  Hierauf:  Te  deum  laudamus  ...  — 

3.  Foil.  57 vo— 81.  Anf. :  Honorabili  et  discreto  viro  . . .,  wie  Nr.  43, 10.  Am  Ende : 
Anno  domini  MCCCCVII  in  die  sancti  Georij.  —  4.  Foil.  81  vo— 96  vo.  (Tracta- 
tus depeccatis.)  Anf. :  Licet  multa  dampnanda  secuntur. . .  Schl. :  immonicioni- 
bus  non  acquiescere  et  est  finis  huius  tractatuli  Si  (!)  laus  et  gloria  Christo.  — 
5.  Foil.  97— 108vo.  (Kalendariam  mitdengewohnliclien  Tabcllen  [fur  1420—1507]  und 
mit  erldutemden  Anmerkungen.)  Eingestreut  Memorialverse  uber  Phlebotomie 
(Prima  dies  vene  sit  tibi  moderacio  cene  .  .  .),  kirchliche  Feste  (Sex  sunt  ad 
puri  bis  sex  sunt  usque  philippi).  Am  Ende :  Anno  milleno  centeno  bis  minus 
vno  /  Sub  patre  ruperto  cysterciensis  nascitur  ordo,  einige  Verse  aus  dem  Re- 
gimen sanitatis  scholae  Salernitanae  (Quahior  humores  in  corpore  predomi- 
nantur  .  .  .)  und  Memorialverse  iiber  die  Adventzeit  (Andre  festo  vicinior  or- 
dine  quOuis  . . .).  —  6.  Foil.  109—113.  R.  Sermo  laudensis  episcajn  Constancie pro- 
nunciatus.  Anf. :  [BJOnus  pastor  animam  .  .  .  suam  tradet .  .  .  Et  in  ewangelio 
hodierno  .  .  .  Schl.:  deus  per  infinita  secula  amen.  —  7.  Foil.  113—120.  R.  De 
laude  crucis  Eabanus  metrice.  Anf. :  O  crux  que  summi  es  noto  dedicata  tro- 
pheo  . . .  Schl. :  Rabanum  memet  clemens  rogo  Christe  tuere  O  pie  Judicio  etc. 
Hierauf' prosaische  Excerpte  aus  Rhabanus  Maurus,  De  laudibus  s.  crucis  und 


Digitized  by  VjOOQIC 


54 

andere  ascetische  Bemerkungen.  —  8.  Foil.  120  vo— 121  vo.  Flores  Hugonis  de 
sancto  victore.  Zum  grossten  Theile  Ausziige  aus  dem  Speculum  monasticae 
disciplinae.  Anf.:  Quatuor  sunt  precipue  .  .  .  Schl. :  spacium  tenninatur.  — 

9.  Foil.  121  vo— 130  vo.  R.  Flores  Hugonis  defulieto.  Anf. :  larga  est  infirmis  . . . 
Schl. :  unusquisque  leget.  Eingestreut  Excerpte  aus  Richardus  de  s.  Victore.  — 

10.  Foil.  130vo— 134vo.  R.  Richardus  de  sancto  victore.  Anf. :  De  more  contempla- 
cionis  et  eius  ascensu.  /  Magna  altitudo  sciencie  .  .  .  Schl. :  seipsuui  palpans. 
Hierauf  ein  Excerpt  aus  den  4  Biichern  des  Hugo  de  Folieto.  —  11.  Foil.  135 
bis  140vo.  R.  Flores  beati  [Rseudo-]  Bernardi  de  meditacione  hominis  circa  se.  Anf. : 
Multi  multa  sciunt . . .  Schl.:  et  summum  bonum.  Vgl.  Nr.  110,  12. —  12.  Foil. 
141—144  vo.  R.  Flores  beati  AnscJielmi  Cantuariensis  episcopi.  Anf. :  Excita  nunc 
anima . . .  Schl. :  oranem  oftensionem.  /  Expliciunt  flores  beati  Anschelmi  Can- 
tuariensis episcopi.  —  13.  Foil.  144  vo— 160.  R.  Flores  beati  Jeronimi  presbiteri. 
Anf. :  De  vita  Monachi  ad  rusticum  /  nichil  est  christiano  felicius . . .  Schl. :  neces- 
sariam  satisfaccionem.  —  14.  Fol.  160  vo— 163  vo.  R.  Salutacio  beati  Bernardi  ad 
beatam  virginem  mariam  super  salue  regina.  Anf. :  f  A]D  salutandam  virginem  . . . 
Schl.:  remittendis  nobis  peccatoribus. —  J 5.  Foil.  164—166.  R.  Laus  marie. 
Anf.:  [N]On  est  quod  me  .  .  .  Schl.:  inftrmitas  roborans.  Fol.  166  vo  leer. — 
16.  Foil.  167— 188 vo.  Anf.:  Lucerna  pedibus  meis  . . .  Schl.:  ainicoque  dilec- 
tissimo.  /  Explicit  opus  dictandi  /  fratris  wolfgandi  j  De  swans  /  larga  manus 
Christi  benedic  dona  que  dedisti  /  Nos  deus  et  mensam  potum  benedicat  et 
escam.  Hierauf  eine  Tischregel  (Sit  modus  in  dapibus  benediccio  leccio  tem- 
pus  .  .  .)  und  Bemerkungen  iiber  Rom,  die  mit  Tinte  uberstrichen  sind.  Fol. 
167  (nach  dem  Prologe; :  O  Maria  pia  sis  mecum  in  via  /  Roma  manus  rodit  si 
non  valet  rodere  odit/Dantes  exaudit  non  dantibus  hostia  claudit  /  Gracia 
magnatum  nescit  habere  statum.  —  17.  Foil.  189— 190  vo.  R.  Flores  Senece. 
Anf. :  ad  lucilium  /  Non  prodest  cibus  . . .  Schl. :  precessit  et  racio.  —  18.  Foil. 
191—205.  (Proverbia  Salomonis  et  Ecclesiastes.)  Anf.:  |P|Arabole  salomonis 
filii . . .  Abr.  schl. :  magis  quam  erat.  Dann :  In  dem  gut  trost  mir  mein  gemut. — 
19.  Foil.  205 vo— 207.  R.  Incipit  lamentacio  beati  Anschelmi  amisse  castitatis.  Anf. : 
O  anima  mea  anima  .  .  .  Schl. :  es  benedictus  in  secula  Amen.  —  20.  Foil.  207 
bis  208 vo.  R.  Sequitur  Augustinus  de  honcstatc  mulierum.  Anf.:  fNjerao  dicat 
fratres  .  .  .  Schl.:  plena  est  terra  Amen.  —  21.  Foil.  208 vo— 209  vo.  R.  Lamen- 
tacio anime  peccatricis.  Anf. :  [SJuccurre  michi  deus  mens  .  .  .  Schl. :  tibi  gloria 
per  infinita  secula  seculorum.  Hierauf  der  Anfang  eines  Tractates  pro  solacio 
et  exhortacione  Monachorum  bonorum.  Fol.  210  ro  leer.  —  22.  Fol.  210  vo.  R. 
Regimen  sanitatis  (SalernitanumJ.  Anf. :  Anglorum  regi  soribit  scola  salerni .  . . 
Schl. :  concubitum  potum  nimium  cum  sangwine  motum.  —  23.  Foil.  211—212. 
R.  Aliud  regimen.  Anf. :  Surge  mane  cito  spacium  perge  sero  . . .  Schl. :  Mensi- 
bus  .  r.  datis  in  petris  ne  sedeatis.  Dann  Verse  de  saluia  (Lumiua  cor  cerebrum 
confortat  saluia  spasmum  .  .  .).  de  galgano  (Galganum  calidum  siccum  sic 
dicitur  esse  . . .),  de  cincibre  (Cinciber  siccum  calidum  sic  dicitur  esse  . . .),  de 
muscato  (Muscatum  sale  conditum  de  corde  repellit . . .),  de  cairopholo  (Cairo- 
folus  sumptus  de  mane  capud  |!]  bene  purgat. ..),  de  sinapo  (Sinapum  calidum 
siccum  sic  dicitur  esse  .  .  .),  de  iunipero  (Juniperi  genera  sedena  dant  tibi 
dona  .  . .),  de  raphano  (Raphanus  humidus  calidus  cum  sale  conditus  .  . .).  — 
24.  Fol.  212.  R.  Regimen  contra  infeccionem  pestilenticam.  Anf.:  Omnis  autem 
volens  .  . .  Schl. :  aures  et  nares.  Hierauf  Recepte,  Ter  quinquagenos  canit 


Digitized  by  VjOOQIC 


55 

David  ordine  psalmos  /  Versus  sex  mille  sexcentos  sex  tenet  ille  /,  Memoria 
viuorum,  Memoria  mortuorum.  —  25.  Foil.  213—214.  R.  Tractates  de  Antiehristo. 
Anf. :  [D]E  antiehristo  scire  volentibus  .  . .  Schl. :  omnibus  incognitum  est.  — 
26.  Foil.  214— 219  vo.  Anf. :  [SJAnctus  anshelmus  longo  tempore . . .  Schl. :  vir- 
gini  gloriose.  Explicit  anshelmus  de  passione  dominica.  Hierauf  Bemerkungen 
theologischen  Inhalts.  —  27.  Foil.  219vo— 226vo.  R.  In  jCipit  noua  summapeni- 
tencialis.  Anf. :  [I]sayas  dicit . . .  Schl. :  posset  ad  humanam.  Dann  Ausziige  aus 
Aristoteles'  nikom.  Ethik.  —  28.  Foil.  227-228  vo.  (Sermones.)  Anf.:  Vas  elec- 
cionis  michi  erit  iste . . .  hec  /  verba  dixit . . .  Schl. :  tetigit  Rogemus.  Fol.  229  ro 
leer.  —  29.  Foil.  229  vo-232  vo.  R.  De  Officio  misse.  Anf. :  PRerogatiuas  pluri- 
mas  habet . . .  Schl. :  laceremus  dentibus  nostris.  —  80.  Foil.  282vo— 236vo.  (Epi- 
stolae.)  a)  Anf.:  Baldach  .  .  .  Magno  sacerdoti  Romanorum  .  .  .  Orthodoxe 
fidei .  .  .  Schl. :  permanebis  redditurus.  Datum  in  Babylonia  ciuitate  nostra 
opulentissima  Anno  natiuitatis  nostre  XXX  Regni  vero  XIX.  —  b)  Anf.:  Cle- 
mens .  . .  Soldano  .  .  .  Candor  lucis  eterne  .  .  .  Schl. :  demerita  puniantur. 
Hierauf  Excerpte  aus  Aristoteles,  Eth.  nicom.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen, 
Fragm.  eines  Breviariums  (XII.  Jahrh.). 

102.  Pp.  XV.  Jahrh.  228  Bll.  4ty.  2  Thl.:  1)  FoU.  1-115;  2)  Foil. 
116-228.  1  Hd.  Holzdeckel  in  rothem  Schaff.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1— 115vo.  R.  Incipit  (llugonis  de  s.  Victore  [Cod.  S.  Florian.  XI, 
164,  4]  V  Thomae  Bradioardini  [Cod.  S.  Florian.  XI,  97,  2]  V  Petri  de  Ciperia  [Cod. 
Run.  32]?  Johannis  PitJisani  [Hain  11,  1, 162]  V)  Tractatus  moralis  de  oculo.  Anf.: 
Si  diligenter  voluerimus . . .  Schl. :  sine  fine  viuit  et  regnat  Amen.  Explicit 
Tractatus  inoralis  De  oculo.  Inhaltsaugabe.  Fol.  1  vo  leer.  —  2.  Foil.  116—228. 
R.  Incipit  QuadriiKirtittAs  Apologeticus  Cirilli  (AUxandrini  [vgl.  Fabricius,  Bibl. 
Graeca  VIII,  589])  Episcopi.  Anf. :  Secundum  Arlstotelem  . . .  Schl. :  his  digestis 
quieuit.  Explicit  Quadripartitus  Apologeticus  Cirilli  Episcopi.  Dann  ein  Re- 
gister. Am  Ende  desselben:  Et  sic  est  finis  Tabule  super  Apollogeticum  / 
Quadripartitum  Cirilli  Episcopi  collecte  et  compilate  per  fratrem  Johannem 
Alczheim  professum  in  Brunbach  in  Studio  haidelbergensi  /  Anno  Domini  etc 
M°  CCCC0  XXXV0  Sexta  /  feria  post  festum  sancti  Mathie  Apostoli  in  Car-  / 
nispriuio.  Foil.  221  vo,  227  vo,  228  vo  leer.  Als  Vorsetzblatt  eine  Wilhering  be- 
treftende  Urkunde  von  1433,  4.  April. 

lOS.  Pp.  XV.  Jahrh.  252  Bll.  4to.  4  ThlL:  1)  FoU.  1-12;  2)  FoU. 
13-120;  3)  Foil.  121-240;  4)  FoU.  241-252.  4  Hdd.  Holz- 
deckel in  Schwld.  2  Lederschliessen.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  3— 12vo.  R.  Tractatus  de  vita  contemplatiua.  Anf. :  De  vita  contem- 
platiua  super  quam  .  .  .  Schl.:  margine  positum.  Foil.  1— 2vo  leer.  —  2.  Foil. 
13— 66  vo.  R.  Hainricus  de  palma  (rich tig:  Balma)  de  triplici  via  ad  sapienciam. 
Anf. :  In  nomine  tuo  ihesu  (!)...  Schl. :  aliqua  cogitacione  preuia  .  Explicit 
mistica  theologia  vel  Hainricus  de  palma  de  triplici  via  ad  sapienciam.  — 
8.  Foil.  66vo— 78vo.  R.  Bonauentura.  (Itinerarium  mentis  in  se  ipsum  [S.  Florian. 
Cod. XI, 30, 4].)  Anf.:  ECce  descripsi  earn  tibi  tripliciter  .  .  .  Cum  omnis  scien- 
cia  .  .  .  Schl.:  necessitas  requirit.  —  4.  Foil.  78  vo— 81.  (Formula  honestae  vitae.) 
Anf. :  Petistis  a  me  frater . . .  Schl. :  corona  in  domino.  —  5.  Foil.  81  vo— 104  vo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


56 

(S.  Bonaventurae  itinerarium  mentis  ad  Deum.)  Anf. :  In  principio  primum  prin- 
cipium  .  .  .  Schl. :  populus  fiat  fiat.  Amen.  —  6.  Foil.  104  vo— 116  vo.  R.  Incipit 
liber  hugonis  de  sancto  victore  Be  oracione.  Anf. :  Primum  capitulum  de  duplici 
consideracione  in  oracione  /  QVo  aftectu  quoue  studio  .  .  .  Schl. :  ara  cordis 
adoletur.  Dann  Inhaltsverzeichnis.  Foil.  117-121  vo  leer.  —  7.  Foil.  122-233vo. 
R.  Informacio  tabule  exposicionis  symboli  apostolorum.  Anf. :  PRo  tabula  ex- 
posicionis  symboli .  .  .  Schl. :  saluatorem  omnium  Qui  tecum  viuit . . .  Amen  / 
Explicit  exposicio  Symboli  Apostolorum  Magistri  Johannis  /  MarienWerder 
venerabilis  doctoris  Studii  pragensis  /  Finitus  est  liber  per  manus  fratris 
vlrici  In  Wilhering  /  professi  Anno  domini  M°.  Quadringentesimo  vicesimo 
tercio  In  /  vigilia  Natiuitatis  gloriose  virginis  Marie.  —  8.  Foil.  283  vo— 240  vo. 
R.  Plura  de  sequenti  materia  Require  in  primo  sextemo  libri.  Anf. :  Et  sciendum 
quod  humana  anima .  .  .  Schl. :  bonus  hec  Augustinus  Si  lacius  placet  legere 
de  hac  materia  require  In  Malogranato  libro  /  tercio  Capitulo  quadragesimo 
sexto.  —  9.  Foil.  241—252.  R.  Sequitur  de  probacione  Spiriluum  Magistri  Jo- 
hannis de  Gersano  /  Cancelarii  parisiensis  cum  aliquibus  remediis  j  contra  Spiri- 
tuales  temptaciones.  a)  Anf.:  PRobate  spiritus  si  ex  deo  .  .  .  Schl.  (Fol.246  vo): 
omnia  que  dicta  sunt.  -  b)  Anf.  (Fol.  246  vo) :  AD  honorem  dei  dicam  . . .  Schl. : 
iuuante  ipsas  superabis.  Fol.  252  vo  leer.  Als  Vorsteckblatt  (Pg.)  Fragm.  einer 
Wilhering  betrettenden  Urkunde  (1416);  auf  deiu  Nachblatte  (Pg.,):  Forma 
absolucionis  Magistri  Bartholoniei  egregij  doctoris,  Forma  absolucionis  do- 
mini Angeli  abbatis  de  Runa  und  Fragm.  einer  vom  „Abbte  Jacob  ze  Wilhe- 
ring" (1419)  ausgestellten  Urkunde. 

104.  Pp.  XV.  Jahrh.  206  BU.  4to.  Schreiber:  Fr.  Ulrich,  Profess 
von  Wilhering.  Holzdeckel  in  Sehwld.  2  Lederscldiessen. 
Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—7.  R.  Incipit  tractates  de  corpore  Christi  multum  bonus  et  sub- 
tilis.  Anf. :  Ad  honorem  corporis  . . .  Schl. :  doniimca  sufh'ciant  Amen  Doo  gra- 
cias.  Vorher  Index.  Fol.  1  vo  leer.  —  2.  Foil.  7—26  vo.  R.  Scquuntur  questiones 
bone  et  vtiles  de  sacramento  cukaristie  ex  tercio  libro  Summe  conf'cssorum  titulo 
XXIV  dt  sacramentis  iterandis  et  non  itcrandis.  Anf.:  Videndum  est  de  euka- 
ristie  . . .  Schl. :  maiori  crisma  ministro.  Concordat  Thomas.  3.  Foil.  27—33. 
R.  Incipit  tractatus  Bonaucnture  de  corpore  Christi  et  prcparacionc  ad  dcuotom 
sumpcionem  eiusdem  ritamque  celebraciunem  mistcrij  misse.  Anf.:  Ad  honorem 
gloriose  . . .  Schl. :  michi  prestare  dignetur  Amen.  Explicit  tractatus  Bonauen- 
ture  de  corpore  Christi  et  preparacione  ad  deuotam  sumpcionem  eiusdem  ri- 
tamque celebrandam  misterij  misse.  1425.  —  4.  Foil.  33— 49.  R.  Incipit  Trac- 
tatus siue  disjmtacio  Consciencic  et  racionis  magistri  (Mattliaei)  de  kracouia  sacre 
theologic  professoris  de  eclebracione  misse  seu  sacra  communione.  Anf. :  Multorum 
tam  clericorum  . .  .  Schl.:  benedictus  Amen.  Explicit  tractatus  de  corpore  do- 
mini Magistri  Mathei  de  Cracouia.  —  5.  Foil. 49  vo— 68  vo.  R.  Incipit  Speculum 
puritatis  et  mundicie  tractatus  bonus.  Anf. :  Quoniam  fundamentum  et  ianua. . . 
Schl. :  qui  viuit  et  regnat  Amen.  Explicit  tractatus  bonus  de  confessione  qui 
intitulatur  Speculum  puritatis  editus  per  magistrum  Matheum  de  kracouia  sacre 
theologie  professorem.  tinitus  Anno  domini  1425.  —  6.  Foil.  68  vo— 70  vo.  R. 
Sequuntur  quedam  notabilia  pulchra  et  vtilia.  Anf. :  Latitudo  sacre  scripture  . . . 
Schl.:  Ideo  sacra  scriptura.  —  7. Foil. 70 vo— Tj.  R.  Sequitur  oracio  edificatoria. 


Digitized  by  VjOOQIC 


57 

Anf. :  Fuit  quidam  papa  . . .  Schl. :  deus  in  secula  seculorum  Amen.  —  8.  Foil. 
72  vo— 84.  R.  Incipit  tractates  de  decern  preceptis  domini  editus  per  Magistrum 
Johannem  de  Gersano  Cancellarium  vniuersitatis  parisiensis  tempore  concilii  Con- 
stanciensis  doctoris  eximij.  Anf. :  Christianitatis  suus  qualiscumque  zelator . . . 
Schl.:  benedictus  in  secula  seculorum  Amen.  Explicit  tractatus  primus.  — 
9.  Foil.  84—88  vo.  R.  Sequitur  tractatus  secundus.  Anf. :  Quisquis  a  morte  pec- 
cati  . ..  Schl.:  tucius  dimittuntur.  Explicit  tractatus  secundus.  —  10.  Foil. 
88  vo— 91.  R.  Sequitur  tercius  tractatus  (de  arte  moriendi)  multum  edificatorius. 
Anf. :  Si  veraces  fidelesque  . . .  Schl. :  observatur  et  sic  est  finis  huius  operis. 
Explicit  tractatus  de  generalibus  nostre  fidei  principiis  decern  preceptis  aliis- 
que  multum  vtilibus  ad  salutem.  —  1 1.  Foil.  91— 102.  R.  Incipit  tractatus  bonus 
de  hijs  que  requiruntur  ad  veram  confessionem.  Anf. :  Notandum  quod  fideles  . .  . 
Schl.:  hoc  significatur  per  vngueutum.  —  12.  Foil.  102 vo— 113.  R.  Secuntur 
qucstiones  subtiles  et  multum  vtiles.  Anf. :  Restat  nunc  ut . . .  Schl. :  monasterium 
retrudendus  etc  Amen  et  sic  est  finis.  —  13.  Foil.  113vo— 117.  R.  Distinccio 
Baymundi  de  confessiane.  Anf. :  Hanc  distinccionem  lucidain  . . .  Schl. :  et  tamen 
de  illo.  —  14.  Foil.  117vo— 126.  R.  Sequitur  compendium  confessionis  breue  et 
bonum.  Anf.:  Confessor  circa  penitenciam  . . .  Schl.:  ins  suum  prosequi  pos- 
sunt.  Fol.  124vo:  Innocencius  papa  de  satisfaccione  confitenciuin.  —  15.  Foil. 
126—181  vo.  R.  Secuntur  qucstiones  bone  et  t'tilcs  ex  summa  confessorum  lib.  Ill 
Ut.  XXXI III  de penitenciis  et  rcmissionibus  et  hie  questio  prima  est  ibidem  questio 
CXXV.  Anf. :  Que  penitencia  sit  pro  peccatis  . . .  Schl. :  satisfaccionis  iniunccio. 
Dann  Bemerkungen  dogmatischen  Inhaltes.  Fol.  182  leer.  —  16.  Foil.  183  bis 
186  vo.  R.  Contra  certos  urticatus  hussitorum  collccta  per  magistros  quosdam 
Wiennenses  ad  instanciam  domini  Cardinalis  Placmlini.  Anf. :  Jussit  reuerentis- 
sima  (!)  vestra  paternitas  .  .  .  Schl. :  in  secula  benedictus  Amen.  Foil.  187  bis 
206  vo  leer.  Als  Vor-  und  Nachblatt  Fragm.  von  Withering  betreffenden  Ur- 
kunden  (1423, 1424). 

105.  Pg.  XIII.  Jabrh.  85  BU.  4to.  2  Thll. :  1)  Foil.  1-27 ;  2)  Foil. 
28-85.  2  Hdd.  Holzdeekol  in  Schwld.  Eothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—27.  R.  Incipit  tractatus  virtutum.  Anf.:  Nunc  quedam  vicia... 
Schl.:  erudit  et  disciplinat.  Vorher  Index.  Fol.  27  vo  leer.  —  2.  Foil. 28-85 vo. 
(Expositions  morales.)  Anf. :  AQua  spiritui  sancto  . . .  Schl. :  in  torra  viuen- 
cium.  Als  Vorblatt  Fragm.  eines  Visitationsrecesses,  Hohonfurt  betreffend 
(1381);  als  Nachblatt  Fragm.  eines  Schreibens  des  Abtes  Hermann  von  Wil- 
hering  an  den  Abt  Johannes  von  Citeaux.  Auf  demVorderdeckel,  innen,  Fragm. 
biblisch-exegetischen  Inhalts ;  auf  dein  Riickdeckei,  innen,  Bruclistiick  eines 
Breviariums  (XII.  Jahrh.). 

106.  Pp.  XV.  Jahrh.  226  Bll.  4*.  2  Hdd. ;  Foil.  1-220  von  Konrad 
Paesdorfer.  Holzdeckel  in  Schwld.  Vgl.  Archiv  f.  osterr.  Gesch. 
LXXII,  284  ff. ;  Studien  und  Mittheilungen  aus  dera  Bened.- 
und  dem  Cist.-Orden  1890,  104  ff.?  275  tf. 

1.  Foil.  1— 48  vo.  Anf. :  fCJirca  iniciuin  tractatus  de  modo  dictandi  et  com- 
ponendi  litteras  Est  notandum  primo  quod  ipse  .  . .  Schl. :  ad  14  dies.  Occ.  Wit- 
hering, Gramersteten,  Engelszell.  —  2.  Foil.  49-103.  R.  Incipit  Alia  Beihorica 
multum  vtilis.  Anf.:  [SJTephanus  Jiiscus  de  sontino  Juueni  peritissimo  ...  Got 


Digitized  by  VjOOQIC 


58 

helff  vns  Deus  nos  adiuuet  Deus  sit  nobis  adiumentum  . . .  Schl. :  mutuo  fac 
diligas  Ex  venecijs  etc.  Et  sic  est  finis  huius  operis  kl.  January  1460.  —  3.  Foil. 
108  vo— 108  vo.  (Ein  FormeWuch.)  Anf. :  Sigismundus  . . .  Rex  Romanorum  . . . 
Illustribus  principibus  per  totain  almaniani . . .  Cum  secundum  creatorem  . . . 
Schl.:  prosequi  oportunis  Datum  bononie  /  1460.  —  4.  Foil.  109—1 18 vo.  R. 
Incipit  Alia  JRethorica  pro  epistolia  formandis.  Ant'.:  COnquestus  es  mecum  . . . 
Schl. :  et  amor  verus.  Fol.  119-120  vo  leer.  -  5.  Foil.  121-214.  (Ein  Formel- 
buch.J  Anf.:  Sanctissimo  in  Christo  patri . . .  Schl. :  duximus  appendendum. 
Datum  in  prefato  monasterio  nostro  de  Sancta  cruce  duodecima  die  Mensis 
Maij  Anno*  domini  etc.  (14)  LXXXVII0.  Occ.  Aldersbach,  Baumgartenberg, 
Citeaux,  Ebrach,  Engelszell,  Fiirstenzell,  St.  Georgenthal,  Gotteszell,  Heils- 
bronn,  Heiligenkreuz,  Hohenfurt,  lbs,  Langheim,  Lilienfeld,  Marienberg, 
Monasterium  Felicis  Vallis  (Seligenthal),  Monasterium  S.  M.  de  Strata,  Mo- 
rimond,  Neuberg,  Raitenhaslach,  Reun,  Sausenstein,  Schlierbach,  Sittich, 
Stams,  Victring,  Walderbach,  Waldsassen,  Wiener  -  Neustadt,  Wilhering, 
Zwettl.  Foil.  214  vo-226  vo  leer. 

107.  Pp.  XV.  Jahrh.  222  Bll.  4to.  1  Hdd.  Holzdeckel  init  Schwldr. 
Auf'der  innereii  Seite  des  Vorderdeckels:  Iste  liber  est  Andree 
de  piseno. 

R.  Tractatus  de  supjjosHcionibus,  de  ampliacionibus  et  appellacionibiis,  de  syl- 
logismo,  de  dUUeetica.  Anf. :  Circa  tractatum  de  supposicionibus . . .  Schl. :  coniu- 
gacione  inutili.  tuiit  (!;  feliciter  quartus  tractatus  philosophic . anno  89.  Dann: 
Grammaticus  purus  equitat  cum  principe  solus  .  Vt  genus  et  spes  (!)  cogantur 
ire  per  pedes  .  Joseph  diirniczer  australis.  Hierauf  Eintraguugen  verschie- 
denen  Inhaltes,  zum  Theile  in  Versfonn  (In  cratere  meo  thetis  est  iuncta 
lieo  .  .  .). 

108.  Pg.  XIV.  Jahrh.  87  Bll.  41'.  Foil.  1-9 vo,  38-87  2  Coll. 
8  Thll.:  1)  Foil.  1-9;  2)  Foil.  10-37;  8)  Foil.  88-87.  2  Hdd. 
Holzdeckel  in  gepr.  Schwld.  Koth  und  blau  geiarbte  Initialen. 

1.  Foil.  1—7.  R.  Dcquinquc  viis  que  sunt  leccio  colkicio  nueditacio  de  deo  et 
contempkieio.  Anf. :  Qtialia  uis  tibi . . .  Schl. :  non  contraxit.  —  2.  Foil.  7vo— 9vo. 
R.  Incipit  Regula  mncti  Augustini.  Anf.:  Hec  sunt  que  precipimus  . .  .  Schl.: 
in  tentacionem  ne  inducatur.  Dann  Excerpte  aus  dem  hi.  Augustin.  —  3.  Foil. 
10—37  vo.  R.  Liber  Innocencii  pape  de  misteriis  missamm.  Anf. :  Tria  sunt  in  qui- 
bus  .  .  .  Schl.:  continuo  censui  subscribendum.  Hierauf  Bemerkungen  uber 
sacerdotalis  oido.  —  4.  Foil.  38—4 1  vo.  R.  Incipit  sum  ma  Beumundi  de  Peni- 
tencia  et  eonfesbione.  Anf. :  Penitencia  est  ut  ait  ambrosius  . . .  Schl. :  stude  sem- 
per orare.  Explicit.  —  5.  Foil.  42— C5.  R.  Iractatutsdc  mrtutibuset  viciia.  Anf. :  Quo- 
niain  ut  apostolus  . . .  Schl. :  regnat  in  secula  seculorum  amen.  —  6.  Foil.  65vo 
bis  66 vo.  R.  Hunc  librwn  expomit  Seneca  (richtig:  Marti nus  Dumiensis)  Nobi- 
lismnus  orator  ad  galienum  quemdam  amicum  suum  contra  omnes  impetus  et  machi- 
namenta  fortune  fecit  autem  istum  sub  dyalogo  ut  sit  senms  conquerens  et  racio  con- 
fortans.  Liber  autem  iste  et  seusuum  maiestate  et  eloquii  claritate  et  scntenciarum 
breuitate  re  fidget.  Incipit  liber  Luciuni  Senece.  Anf. :  Licet  cunctorum  poetarum 
carmina  .  .  .  Schl. :  ista  feiicitas  rare.  Explicit  tractatus  de  remediis  foriuitorum 
amEN.  —  7.  FolL  67— 68  vo.  Anf,:  Omne  peccatum  est  accio  .  .  .  Schl:  libuit 


Digitized  by  VjOOQIC 


59 

licuit .  amen.  Explicit  libellus  [Pseudo-J  sendee  de  moribus.  —  8.  Foil.  68  vo— 70. 
R.  Incipit  tractatus  Senece  (richtig :  Martini  Dumiensis)  de  quatuor  virtutibus. 
Anf.:  Quatuor  virtutum  species  .  .  .  Schl.:  puniat  ignauiam.  Explicit  Senece 
de  quatuor  virtutibus.  —  9.  Foil.  70—78  vo.  R.  Incipit  liber  cassiodori  de  vera 
amid  da.  Anf. :  Quoniain  diminute  sunt .  .  .  Schl. :  reatus  eliminet  ameN.  Ex- 
plicit tractatus  Cassiodori  de  vera  amicicia.  Dann  Bemerkungen  iiber  con- 
fessio  et  oracio  und  Ausziige  aus  den  hh.  Vatern  und  der  hi.  Schrift.  —  10.  Foil. 
78  vo— 87  vo.  R.  Libei'  Augustini  defide  ad  petrum.  Anf. :  Epistolani  fill  petre  . . . 
Abr.  schl.:  Ita  enim  ista.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  ein  undatierter  Erlass 
an  die  Geistlichkeit  des  Decanates  G-allneunchirchen. 

109.  Pp.  XI.  Jahrh.  102  Bll.  4to.  2  Thll.:  1)  Foil.  1-11 ;  2)  Foil. 
12—102.  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld.  2  messingene 
Schliessen.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—8.  (Conversio  s.  Afrae  et  puclUirum  eius.)  Anf.:  APVD  PRO- 
VINCIAM  RlvTIAM  IN  C1V1TATE  AVGVSTA  Narcissus ...  Schl.:  in  afra 
prosequamur.  2.  Foil.  8—11.  (Passio  s.  Afrae  martyr  is.)  Anf.:  APUD  PRO- 
V1NC1AM  RET1AM  in  ciuitate  augusta  cum  christianorum  . . .  Schl.:  deus  in 
secula seculorum.  amen.  —  3.  Foil.  12— 8;">.  (Vitas.  Udalrid episcopi  Augustani.) 
Anf.:  BONE  1G1TUR  MEMORIAE  ODALRICUS  . . .  Schl. :  in  futurum  geue- 
rationibus.  —  4.  Foil.  85  vo  -102  vo.  (Miracula  s.  Udalrid.)  Anf:  POST  COM- 
MEMORATIONEM  PREClOSi  thesauri ...  Schl. :  sine  hue  in  secula  seou- 
loruni.  amen.  Auf  dem  Vorsetzblatte  von  spiiterer  Hd. :  Vita  Sancti  Odalrici  et 
Sancte  afr§. 

HO.  Pg.  XIII.  Jahrh.  129  Bll.  4l\  3  Hdd.  2  Thll. :  1)  Foil.  1  bis 
85;  2)  Foil.  36-121).  Pappe  mit  braunem  Kalbldr. 

1.  Foil.  1—  24  vo.  R.  Incipit  vita  Sancti  Edmundi  Episcopi  Cantwiriensis. 
Anf. :  Excellentis  ingenii  et  fecunde  facundie  oratores  . . .  Schl. :  abstinentie 
nexibus  alligauit.  -*-  2.  Foil.  25— 33  vo.  R.  Incipit  planctus  beate  virginis  Marie 
editus  a  bcato  Jeronimo.  Anf. :  Quis  dabit  capiti  raeo  aquam  et  oculis  . . .  Schl.: 
cum  Jesu  filio  tuo  Qui  tecum  etc.  Foil.  31-33  unterbrochen  durch  eine  Otnelia 
orienis  (!)  iiber  die  Worte :  In  illo  tempore  .  Maria  stabat  ad  monumentum  . . . 
Anf.:  Amor  faciebat  earn  stare  . . .  Schl.:  non  est  derelicta  a  te.  —  3.  Foil.  34 
bis  40.  R.  Incipit  passio  Margarete  mrginis.  Anf:  Beata  margareta  erat  theo- 
dosii  filia  .  .  .  Schl. :  memoretur  ante  dominum  nostrum  Jesum  Christum  cui 
est  honor  et  gloria  et  potestas  in  secula  seculorum  amen.  Explicit  passio 
Beate  margarete  virginis.  —  4.  Fol.  40.  R.  Sermo  in  natale  domini  Sermo  beati 
Bernhardt  abbatis.  Anf:  Hodie  fratres  karissimi  Chris  tus  natus  .  .  .  Schl.: 
reformationis  domini  nostri  Jesu  Christi  qui  etc.  —  5.  Foil.  40  vo—  43  vo.  R. 
Sermo  beati  augustini  Episcopi  de  incarnatione  domini.  Anf:  Castissimum  Marie 
uirginis  uterum  .  . .  Schl. :  dicaris  saluatoris  qui  uivit  etc.  —  6.  Foil.  44—77  vo. 
R.  (S.  Bertiardi  sermones)  super  ewangelium  Missus  est  ungelus  (von  spiiterer 
Hand).  In  illo  tempore  in  annuntiatione  sancte  Marie.  Anf. :  Missus  est  angelus 
gabriel . . .  Schl.:  deuotissime  destinaui.  —  7.  Foil.  77 vo— 78  vo.  R.  In  vigilia 
assumptionis  sancte  Marie  (sermo  Bedae  Venerabilis).  Anf. :  In  illo  tempore  extol- 
lens  uocem  quedam  . . .  Magne  deuotionis . . .  Schl. :  audiamus  et  faciamus.  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


60 

8.  Foil.  78  vo— 79  vo.  R.  Sermo  de  assumptione  Sancte  Marie.  Ant'. :  ADEST  di- 
lectissimi  fratres  . . .  Schl. :  iilius  matrem  reiiquid  (!).  —  9.  Foil.  79  vo— 99.  R. 
Sermo  beati  Jeronimi  presbiteri  de  assumptione  beate  Marie.  Anf. :  COgitis  me  o 
Paula . . .  Schl. :  appareatis  in  gloria  amen.  Explicit  sermo  s.  Jheronimi  presbi- 
teri de  assumptione  Sancte  Marie.  —  10.  Foil.  99—102.  R.  Incipit  expositio 
super  cantica  (das  folgende  ausradiert).  Anf. :  Optimo  magistro  librorum  . . . 
Abr.  schl. :  Dicitur  ergo.  Fol.  99  am  Rande  von  spaterer  Hd. :  Incipit  expositio 
in  libellum  qui  dicitur  sigillum  Sancte  Marie.  —  11.  Foil.  102—117.  R.  Incipit 
expositio  Uonorii  (Augustodunensis)  super  cantica  canticorum.  Anf.:  Osculetur 
me  osculo  oris  sui.  Quem  reges  et  prophete . . .  Schl. :  omnes  filii  dei.  FoL  117vo 
leer.  —  12.  Foil.  118-129.  R.  Libellus  (das  folgende  Wort  verloscht)  beati  Bern- 
fiardi(\in  rich  tig)  abbatis.  Anf. :  Multi  multa  sciunt . . .  Schl. :  deum  glorie  qui  cum 
deo  patre  etc.  Das  "Werk  ist  bei  Mabillon  (Opp.  S.  Bern.  Paris.  1719,  II,  332  ff.) 
gedruckt  unter  der  Aufschrift:  Meditationes  piissimae  de  cognitione  humanae 
conditionis.  In  den  Hss.  finden  sich  die  Titel :  De  contemptu  niundi,  De  con- 
temptu  mundi  per  modum  contessionis  s.  orationis,  De  miseria  huius  mundi, 
De  contemptu  mundi  s.  de  cognitione  hominis  interioris,  Confessio,  Liber  s. 
tractatus  de  interiori  homine,  Summa.  Als  Verfasser  werden  ausser  Bernhard 
Augustinus  und  Hugo  de  s.  Victore  genannt  (vgl.  Hugo  Schmid  a.  a.  O.  145). 
Fol.  129  vo :  O  maria  pia  sis  mecum  semper  in  via  (XV.  Jahrh.). 

ill.  Pg.  XIII.  Jahrh.  197  B1L  8T°.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalbldr.  Rothe  Initialen.  Iin  Anfange  und  am  Ende  ver- 
stiimmelt. 

(Brcviarium.)  Die  Psalmen  fehlen.  Proprium  de  tempore.  Hymni.  Pro- 
prium sanctorum  (Magdal.— Andreas  apost.j.  Commune  sanctorum.  Dann :  Oft*, 
dominie,  et  fer.  post  epiphan.  Kein  Off.  s.  Bernardi. 

112.  Pg.  XV.  Jahrh.  4(>5  Bll.  8V".  1  Hd.  Holzdeckel  in  gepr., 
rothem  Schaii.  Roth  und  blau  gefarbte  Initialen. 

(Brcviarium.)  Kalendarium.  Invitatoria.  Hymnus  fer.  ad  vigil.  Psalmi. 
Hymni.  Proprium  de  tempore  (Pfingst.  —  letzt.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Pro- 
prium sanctorum  (Potentian.  —  Catkarin.).  Commune  sanctorum.  Off.  dedic. 
eccl.,  ss.  Cornelii  et  Cypriani.  Tabula  de  historiis.  Suffragia.  Benedictiones. 
Fol.  465:  rinitus  est  breviarius  iste  per  iohannem  Seidenfaden.  Anno  domini 
M°.CCCC°lXXIIIJ0.  Sabbato  post  corporis  domini  nostri  Jesu  Christi.  Orate 
pro  scrip  tore.  Kein  Off.  s.  Bernardi. 

113.  Pg.  XV.  Jahrh.  507  Bll.  8vo.  2  Hdd.  Pappe  mit  braunem 
Lederriicken.  Rothe  und  blaue  Initialen. 

(Breviarium  Cister dense.)  Kalendarium.  Proprium  de  tempore  et  de 
Sanctis  (Agnes  — Syl vest.;.  Psalmi.  Cantica.  Hymni.  Benedictio  aquae.  Visitatio 
infirmorum.  Lectiones.  Fol.  206  Off  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

114.  Pg.  XIII.  (Foil.  1-241  vo)  und  XIV.  (Foil.  241vo-247) 
Jahrh.  247  Bll.  8vo.  3  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Roth,  blau 
und  gnin  verzierte  Initialen.  Nach  Fol.  84  fehlt  1  Bl. 

(Breviarium  Cisterciense.)  Kalendarium.  Proprium  de  tempore  (Adv. — 
25.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Agnes  —  Silv.).  Commune 


Digitized  by  VjOOQIC 


61 

sanctorum.  Cantica.  Hymni.  Exorcismus  salis  et  aque.  Visitacio  infirmi.  Lec- 
ciones,  darunter  (Fol.  245)  De  sancto  Wernhardo.  Hymni.  Dann  Bemerkungen 
fiber  Rubriken.  Fol.  161  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

115.  Pg.  XIV.  Jahrh.  286  Bll.  8**.  1  Hd.  Pappe  mit  brauneni 
Kalbldr.  Rothe  Initialen. 

(Breviarium  Cister dense.)  Kalendarium.  Proprium  de  tempore  (Adv.  — 
Sabb.  s.).  Proprium  sanctorum  (Steph.  Pro  torn.  — Annunt.  B.  M.  V.).  Commune 
sanctorum.  Cantica.  Hymni.  Abr.  schl.:  tibi  domine.  Ad  boras.  Fol.  75  vo 
von  anderer  Hd. :  Anno  domini  M0CCC°LXIIII0  (?)  sub  regimine  Johannis 
abbatis  rratres  Rugerus  et  Johannes.  Fol.  278 vo:  Ego  Rugerus  de  Lintza 
MCCCXXVHI.  Kein  Off.  s.  Bernardi. 

116.  Pp.  XIV.  Jahrh.  32  Bll.  8™.  1  Hd.  Pappe  in  Schwld.  Rothe 
Initialen. 

(Passio  D.  N.  J.  Chr.  secundum  Matthaeum,  Marcum,  Lucam.)  Abr.  beg. : 
In  illo  tempore  Dixit  Jesus . . .  Abr.  schl. :  et  tu  aliquando. 

117.  Pg.  XIV.  Jahrh.  60  Bll.  8vn.  4  Hdd.  Holzdeckel  in  gepr. 
Schwld.  Rothe,  blaue  und  griine  Initialen.  Fol.  9vo  der  Ge- 
kreuzigte  zwischen  Johannes  und  Maria. 

(Missale.)  Praefationes.  Canon.  12  Messen  (In  adv.  dom.  —  In  festo  Corp. 
Chr.,  De  sancto  Job.  Bapt.  —  In  festo  saucte  Catbarine,  Missae  de  B.  M.  V.  et 
de  s.  Cruce).  Orationes.  Missae  de  Requiem.  Gloria.  AmEnde:  Finis  adest 
operis  .  mercedem  posco  laboris.  Dann  Collecten  und  misse  de  concepcione 
B.  M.  V.  Foil.  42  vo-43  vo :  De  sancto  bernhardo  abbate. 

118.  Pg.  XVII.  Jahrh.  36  Bll.  8vo.  1  Hd.  Pappe  in  gepr.,  schwarzem 
Leder.  Auf  der  ausseren  Seite  des  Vorderdeckels :  6GAZW/ 
1618.  Sehr  nette,  roth,  griin  und  blau  verzierte  Initialen. 

(Processionale  Cister  dense.)  Am  Scblusse :  protitendi  forma  sub  beatis- 
sima  patris  Benedicti  Regula,  DE  PATENAE  ET  CAlicis  consecratione, 
DE  BENEDICTIONS  SACERDOtalium  indumentorum  in  genere  et  cuius- 
libet  indumenti,  maparum  (!)  altaris,  corporalium.  Dann  von  spaterer  Hd. : 
Processio  in  festo  S.  Patris  nostri  Bernardi.  Fol.  1:  ANNO  1.  6.  17.  /  SUB 
REGIMINE  RE / uerendissimi  ac  Nobilis  Domi/ni  D.  Georgij  Cenobij  Hila- 
riensis  /  vigilantissimi  Abbatis  frater/Nicolaus  Prausser  professus  /  in  Eborah 
scripsit  /  Amor  meus  Cbristus. 

119.  Pp.  XVII.  Jahrh.  70  Bll.  8™.  1  Hd.  Pappe  in  Pg.  mit  Gold- 
pressung.  Prachtvolle,  roth  und  griin  gefarbte  Initialen. 

Fol.  1  umzieht  ein  reich  ornamentierter  Rabmen  die  Worte:  Animi  Syn  / 
ceri  Symbolum.  Hoc  /  PROCESSIONALE  j  Ad  I  Felix  faustumque  noui  anni, 
Natalis  ac  Praesulatus  Auspidum  REVERENDISS1MO  IN  Christo  Patri 
ac  Domino  Domino  '  CASPARO  HILAR  I  j  ensis  Monastery  Electo  Ab/bati 
dignissimo,  Domino  suo  ob  j  servandissimo,  amoris  et  /  obseruantiae  ergo  offert  j 
dedicatque  humilis  /  Monachus  j  F.  Augustinus  Kempff  /  Professus  ibidem.  Anno 
1639.  Foil.  40vo— 42vo.  Processio  in  festo  D.  Bernardi.  Foil.  58— 70  vo  leer. 


Digitized  by  VjOOQIC 


62 

120.  Pg.  XIIL  Jahrh.  116  BU.  8T°.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Scheme,  vorwiegend  roth  und  blau  verzierte  Initialen.  Prov. : 
Eichstadter  Diocese. 

(Pmlterium.)  Kalendarium  mit  Besegnungen  und  einem  Gebete  in 
deutscher  Sprache.  Psahni.  Cantica.  Litaniae.  Deutsche  Randbemerkungen, 
theilweise  uberein9timmend  mit  den  Germania  XXVII  (1882),  339—350,  ver- 
ofientlichten. 

121.  Pg.  XII.  Jahrh.  87  Bll.  8yo.  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld. 
Roth  und  gelb  gefarbte  Initialen.  Fol.  87  vo:  Liber  sancte 
Marie  WilherinGeN  (XIIL  Jahrh.). 

1.  Foil.  1—32.  Anf. :  Incipit  prologus  alchwini  super  VII  psalmos  Sanc- 
tissimo  patri . . .  Sclil. :  est  regnum  celorum.  —  2.  Foil.  32  vo— 41  vo.  R.  Sertno 
alquini  ad  pueros.  S.  Martini  de  confemone  pecatorum.  Anf. :  Dilectissimis  in 
Christo  filiis  . . .  Schl. :  perpetuam  in  celis.  Explicit  senno  alchwini  leuite  de 
confessione  peccatorum.  —  3.  Foil.  42-69  vo.  R.  Incipit  summa  de  catholica  fide. 
Anf.:  DEI  FILIVS  QVEM  propria  . . .  Schl.:  et  expaueram.  —  4.  Foil.  69 vo 
bis  72.  R.  De  Rede  aninie.  Anf. :  Quidam  sedem  anime  . . .  Schl. :  coniuncta  esse 
videatur.  —  5.  Foil.  72  vo -78.  R.  Deposicione  corporis  humani.  Anf. :  Procerum 
anima . . .  Schl.:  seruiret  creatori.  —  6.  Foil.  78— 87  vo.  R.  Incipiunt  interpre- 
tacionesnotarum.  Anf. :  Diuersas  notas  maiorum . . .  Schl. :  spiritus  contribulatus. 
Dann  Beinerkungen  dogniatischen  Inhalts  und:  Hie  liber  talis  tam  paruus 
tarn  manualis  Sunt  tria  que  nullus  poterit  nisi  conferat  usus.  /  Scribere  per- 
fecte.  uersus  componere  recte.  Edocta  lingua,  doctos  certare  latina. 

122.  Pp.  Anfang  des  XV.  Jahrh.  158  Bll.  Etwa  6  Hdd.  Pappe 
mit  braunem  Kalbldr.  Roth  und  blau  verzierte  Initialen. 

1.  Foil.  1—73.  Anf. :  Ille  Rex  et  propheta . . .  Schl. :  regnas  per  infinita  se- 
cula seculorum  Amen.  Explicit  exposicio  Cassiodori  super  Septem psalmos  peniten- 
ciales  valde  vtilis  et  deuota.  Foil.  73  vo— 74  vo  leer.  —  2.  Foil.  75—87.  (Expositio 
psalmorum.)  Anf. :  Eripe  me  de  inimicis  . . .  Schl. :  eiecti  sunt  de  templo.  — 
3.  Foil.  87 vo— 100 vo.  (Sermones  d*  festis.)  Anf.:  Vten  czass  wyssed  . . .  Schl.: 
gest  v  wierze  navczen.  Foil.  101— 102  vo  leer.  -  4.  Foil.  103—118.  (Theologische 
und  pkilosophixche  Definitional.)  Anf. :  Theologia  est  sciencia  pro  naturato  . . . 
Schl. :  oracionum  tuarum  participem.  —  5.  Foil.  118  vo— 123  vo.  (Expositio psal- 
morum.) Anf.:  Beatus  vir  qui . . .  Schl.:  katholica  integra.  —  6.  Foil.  124—128. 
R.  Incipit  Prolofjus  Aurclii  Augustini  de  Uiude  psalmorum.  Anf. :  Omnis  scrip- 
tura  .  .  .  Schl.:  exultant  cum  Christo  Amen.  —  7.  Foil.  128 vo— 138vo.  (True- 
tatus  asceticus.)  Anf..-  Ecce  descripsi  earn  . . .  Cum  omnis  sciencia  . . .  Schl. : 
status  contemplacionis.  —  8.  Foil.  138  vo— 139  vo.  R.  Cassianus  offert  nobis  tres 
uocacion&s  quibus  vocamur  ad  perfeccionem  vite.  Anf. :  Notandum  quod  tres  . . . 
Schl. :  uel  emissius  exequeremur.  Dann  ein  Excerpt  aus  dem  hi.  Augustin.  — 
9.  Foil.  140—147.  R.  Nota  Speculum  pecatorum  mlde  utile  et  motiuum  ad  sui  ipsius 
cognicionem.  Anf. :  Quoniam  fratres  karissimi  in  via  . . .  Schl. :  secula  seculorum 
Amen.  Explicit  speculum  pecatorum.  Vgl.  43,  11.—  10.  Foil.  147—151.  R.  Et 
sequitar  Jam  Itegula  contra  Conscienciam  erroneam.  Anf. :  Scire  debes  quod  acer- 
bissime  ...  Schl.:  nobis  hoc  ysidorus.  —  11.  Foil.  151— 158 vo.  R.  Sermo  de 
Angelis  et  sex  in  qmbm  boni  liomines  conformes  sunt  angelis.  Anf. :  Exibunt  An- 
geli  in  consummacione . . .  Abr.  schl. :  pectus  et  ubera. 


Digitized  by  VjOOQIC 


63_ 

128.  Pg.  (Fol.  1-35),  Pp.  (Pol.  36).  XVII.  Jahrh.  36  Bll.  8T°.  1  Hd. 
Weicher  Umschlag  aus  Pg.  Roth,  blau  und  griin  verzierte  Ini- 
tialen. 

(Processionale  Cisterciense.)  Fol.  1 :  ANNO  1.  6.  15  SVB  REGIMI  /  ne 
Reuerendissimi  /  ac  Nobilis  Domini  Domini  Georgij  /  Cenobij  Hilariensis  uigi- 
lantis/simi  Abbatis  f rater  Nico  :  /  Prausser  professus  in  /  Eborah  scripsit  / 
Amor  meus  Christus.  Fol.  24  vo  Otf.  s.  Bernardi. 

124.  Pp.  XV.  Jahrh.  201  Bll.  8ro.  Foil.  1-15,  44-80  vo  2  Coll. 

3  Thll.:   1)  Foil.  1-15;   2)  Foil.  16-148;  3)  Foil.  149-201. 

4  Hdd.  Holzdeckel  in  Schwld. 

1.  Foil.  1— 8vo.  Anf. :  Audite  fratres  karissimi  salutiferam  . . .  SchL  : 
plena  est  terra  Amen,  finitur  augustinus  de  honestate  mulierum.  —  2.  Foil.  9  bis 
15  vo.  R.  Flores philosophy e  vtriusque  morally  et  naturalis.  Anf. :  ex  prima  metha- 
phisice.  Omnes  homines  . . .  Schl. :  precessit  et  racio.  Dann  Index.  —  3.  Foil. 
16— 24  vo.  (Tractatus  de  arte  rhetorica.)  Anf. :  GRandia  qui  bella  nescis  sutferre 
pudicus. .  .Schl.:  aret  ista.  Dann :  modi  inueniendi  rigmos  (!)  und  Angabe  des 
Grundungsjahres  von  Orden  und  Klostern.  Occ.  abbac.  de  pontiniaco  (1114), 
clareuallensis  (1115),  monast.  Morimundi  (1116),  Ebracense  (1126),  Runense 
(1 129), fontis salutis  ( 1 132), Lanchem  1 1 32),  Nepomuk (1144),  Alderspach  (1 145), 
Willering(1146),  sancte  Corone  (1261),  furstoncel  (1231),  Celle  dei  (1250),  alto- 
vadi  (1259),  furstenueld  '1263),  Wallis  dci  (1335.  — 4.  Foil.  25-34  vo.  (Biblia 
pauperum.)  Anf.:  Sex  prohibet  peccant . . .  Schl.:  mors  ycanoris  et  est  finis 
huius.  Dann:  articuli  pessimi  heresiarche  . . .  Johannis  wiklef.  Fol.  26  Memo- 
rialverse  fiber  plage  egiptiace  (Sangwis  ran  a  culcx  . . .).  —  5.  Foil.  35—42.  R. 
Incipit  compendium  cronicarum  sub  nouo  tesUnnento.  a)  R.  Apostolici  et  gesta  eorum. 
Anf. :  Anno  XLII  imperii  augusti . . .  Schl. :  Paschalis  M.  C.  Hunc  hainricus  im- 
perator  cum  cardinalibus  retro  curia  captiuauit.  —  b)  Imperatores  et  gesta  eorum. 
Anf.:  Octauianus  regnauit . . .  Schl. :  Wonczeslaum  regcm  bohemorum  depo- 
suerunt.  Dann  Bemerkungen  iiber  amicus  triplex.  Foil.  42  vo— 43  vo  leer.  — 
6.  Foil.  44—61.  R.  Incipit  libellu.s  de  hereticis  et  eorum  erroribus  a  fratre  Binhera 
compilatus.  Anf.:  Audistis  quia  antichrist  us . . .  Schl.:  non  scribantur  Amen,  et  sic 
est  finis  de  Erroribus  hereticorum.  Dann  2  regimina  sanitatis  und  Verse  iiber 
saluia,  galganus,  cinciber,  muscatum.  cairopholus  und  sinapum,  alle  gleich 
jenen  in  Nr.  101,  23.  —  7.  Foil.  61— 80vo.  R.  Incipit  tractatus  bonus  de  honesta  et 
religiom  vita.  Anf. :  Vnusquisque  religiosus  . . .  Schl. :  de  partibus  premii  et  est 
finis  laus  tibi  Christe.  —  8.  Foil.  81—111.  R.  Incipiunt  dictamina  quedam  bona 
et  vtilia  de  comite  de  marchione.  Anf. :  Principi  circumuallato  . .  .  domino  h.  tali 
marchioni . . .  Schl. :  executo  vestris  sigillis  sigillatas.  Datum  Anno  domini 
M°  CCC°  LXXIII.  die  natiuitatis  marie  Amen  Expliciunt  correctoria  Dybini 
vna  cum  priuilegiorum  fonnis  tam  temporalium  quam  perpetuorum.  Foil. 
lOlvo— 103vo  leer.  —  9.  Foil.  111—115.  R.  Sequuntur  iam  correctoria  bona.  Anf.: 
Et  primo  de  filio  ad  patrem.  Genitori  sibi  quibusuis . . .  Schl. :  talis  mille  Amen 
Dolamen.  —  10.  Foil.  115  vo— 127.  R.  Epistolaris  dictaminis  quoddam  amicabile 
quoddam  inimicum.  Anf. :  Littere  amicabiles  sunt . . .  Schl. :  post  festum  pen- 
thecosten  domino  laus.  Expliciunt  correctoria  bona  Reuerendi  Magistri  plonis. 


Digitized  by  VjOOQIC 


64 

1st  vielleicht  Magister  Polonus  —  Matthaeus  de  Cracovia  (vgl.  Millauer,  Bei- 
tr&ge  zur  Gesch.  der  Prager  Universitat  13)  gemeint?  —11.  Foil.  127vo— 133vo. 
(Ein  Formelbucli.)  Anf. :  Nisi  nornen  rei  scieris . . .  Schl. :  Anno  domini  die  talL 
Occ.  Ebrach,  Engelszell,  St.  Qotthard,  Hohenfurt,  Kaisersheim,  Langheim, 
Neuberg,  Salem,  Scalic,  Wilhering.  Foil.  134-148  vo  leer.  -  12.  Foil  149  bis 
201  vo.  R.  Indpiunt  dicta  questionum  magistri  durandi  super  quartum  senten- 
ciarum.  Anf. :  Samaritanus  quidarn . . .  Schl. :  nidior  pena  et  sic  patet  Super 
quartum  Sentenciarum.  Vorher  Bemerkungen  de  confessione;  nachherFragm. 
eines  Briefes.  Auf  dem  Vorderdeckel  Fragm.  einer  Urkunde  (1400). 

125.  Pg.  XIV.  Jahrh.  128  Bll.  8vo.  2  Coll.  2  Thll. :  1)  Foil.  1-57 ; 
2)  Foil.  58-128.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld.  Roth  und  blau 
verzierte  Initialen.  Fol.  1  von  spaterer  Hd. :  Liber  Theodorici 
Rysichei  Germani  J.  V.  doctoris.  Diese  Worte  finden  sich  auch 
in  vielen  Incunabeln  der  Stiftsbibliothek  verzeichnet,  zumeist 
im  Vereine  mit  dem  Namen  des  Caspar  Zinner  (vgl.  Hs.  21). 
Letzterer  gehort  einer  spateren  Zeit  an. 

1.  Foil.  1—57.  Ant.:  Incipit  prologus  beati  Ambrosij  Episcopi  Mediola- 
nensvi  in  libros  scriptos  de  officii?  /  Non  arrogans  uideri  . .  Schl. :  instructions 
conferat  Explicit.  Fol.  57  vo  leer.  —  2.  Foil.  58— 128 vo.  Anf.:  Tantumne  opini- 
onis  . . .  Schl. :  semper  et  in  omnia  secula  amen  Explicit  exaemeron  beati  am- 
bro&ij  archiepiscopi.  Auf  den  Deckeln,  innen  Fragm.  eines  kirchenrechtlichen 
Tractates  (XIII.  Jahrh.). 

126.  Pp.  XV.  Jahrh.  38  Bll.  8vo.  1  Hd.  Pappe  mit  Lederriicken. 
Rothe  und  blaue  Initialen. 

1.  Foil.  1—28.  R.  Lofiica  Incipit  Mfagistri]  pauli  p [ergutensis] .  Anf.: 
OMNES  QUI  ALIORUM . . .  Schl. :  gloriose  Marie  intemerate  Virginis  Amen 
amen.  Fol.  29  leer.  —  2.  Foil.  30— 32  vo.  (Pauli  Pergulensi*  libellus  de  sensu  di~ 
viso  et  comjwsito.)  Anf. :  CUM  SEPE  NVMERO  COGITarem . . .  Schl. :  omnis 
populus  amen  amen  amen.  Foil.  33— 38  vo  leer. 

1ST.  Pp.  XIV.  Jahrh.  89  Bll.  8™.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem 
Schafl.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—26.  R.  Indpiunt  Extrauagantes  domini  Benedicti  pape  XII. 
Anf. :  Constitucio  prima  de  visitacionibus.  /  Benedictus  .  .  .  Schl. :  publicatum 
Actum  Auione  in  palacio  nostro  .  .  .  pontificatus  nostri  Anno  4°.  Expliciunt 
extrauagantes  domini  Benedicti  pape  XII  exemplate  et  compilate  Anno  domini 
MCCC.XLVI  in  Octaua  Epyphanie  domini.  —  2.  Foil.  26vo-53vo.  (Compen- 
dium iuris  canonici.)  Anf. :  Saluatoris  gracia  misericorditer  adiuuante  . . .  Schl. : 
8.  9.  Occidat.  —  3.  Foil.  54—60.  R.  Casus  nouellarum.  Anf. :  Cum  in  multis  . .  . 
Schl. :  frequencius  exerceri.  /  Expliciunt  nouelle.  —  4.  Foil.  60—81  vo.  R.  Trac- 
tatus  de  causis  in  corpore  detreti  (Gratiani).  Anf. :  Submissorum  versuum  acci- 
ones  .  .  .  Schl. :  coniugium  .  Deo  gracias  .  verte  folium  propter  videre.  Dann 
Gliederung  des  decretum  Gratiani,  Bemerkungen  iiber  die  casus  beneticiales 
und  Memorialverse  iiber  die  cause  in  corpore  decreti  (Tempora  labuntur . . .).  — 
5.  Foil.  81vo-88.  R.  Nunc  submittamus  de  decretorum  veritate  dicturi.  Anf. :  Disce 


Digitized  by  VjOOQIC 


65 

quod  humanum  ius  diuinumque  uocetur  .  .  .  Schl. :  Quinta  confirmat  ieiunia 
laude  coronans.  Sit  laus  et  gloria  Christo.  Foil.  88  vo— 89  leer. 

128.  Pg.  XH.  Jahrh.  141  Bll.  8V".  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  Initialen.  Fol.  1  Zeichnung  eines  Gitters.  Fol.  140 vo: 
Liber  sancte  MArie  de  hilaria  (XDI.  Jahrh.). 

R.  Incipit  exposicio .  S.ieronimi  presbiteri .  super  lamentaciones  ieremie  pro- 
phete.  Anf. :  HA.besin  lainentacionibus  . . .  Schl. :  dei  comprehenduntur  Explicit 
exposicio  sancti  ieronimi  prespiteri.in lamentaciones  JEREMIE.  Dann Feder- 
proben.  Fol.  141  vo  leer.  Auf  dem  Vordordeckel,  innen,  Fragm.  eines  gramma- 
tischen  Tractates ;  auf  dem  Riickdeckel  Bruchstiick  theologischen  Inhalts. 

120.  Pg.  XIII.  Jahrh.  200  Bll.  8vo.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederriicken.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1—34.  R.  Incipiunt  sentencie  diuerse  .  quarum  concordancie  secun- 
dum alphabetum  sunt  notate.  Anf. :  Jeronimus  .  Aput  dominum  .  .  .  Schl. :  bona 
voluntate.  —  2.  Foil.  34 vo— 132.  (S(Tmones  de  tempore.)  Anf. :  Dominica  in  ad- 
uentu  domini  prima  /  matth.  XX°I  capitulo.  Cum  appropinquaret  Jesus  . . . 
Ewangelium  istud  . . .  Schl.:  oculos  Jesus  etc.  DEO  GRACIAS.  Fol.  132 vo 
leer.  —  3.  Foil.  133—199.  (Sanctorum  vitae  et  miracula.)  Abr.  beg.:  Jesum  Chri- 
stum dominum  et  saluatorem  .  .  .  Agricole  et  vitalis  .  .  .  Abr.  schl. :  in  hora 
mortis.  Dann  von  spaterer  Hd. :  Miraculum  de  sancto  thoma  apostolo.  Foil.  197, 
199  vo  bis  200  vo  leer. 

130.  Pg.  XIII.  Jahrh.  29  Bll.  8V".  2  Coll.  1  Hd.  Pappe  in  Schwld. 
Rothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1—28  vo.  Anf. :  De  ARTE  dictandi  breviter  et  lucide  secundum 
usum  .  .  .  Schl. :  et  turris  fortitudinis  ERIGATUR.  Explicit  summa  poncii 
(rich tig :  Ludolfi  de  Hildesheim  fvgl.  Grotefend,  Archiv  des  hist.  Vereines  fur 
Niedersachsen  1871,87  ff.J).  Qui  me  scribebat  Renlinus  nomen  habebat.Wolue- 
linus.  Dann  einige  Verse  (Primo  reum  index  citet  et  post  hoc  liber  illi . . .)  und 
Bemerkungen  iiber  das  hi.  Kreuz  und  die  Tugenden  Mariens.  —  2.  Foil.  28  vo 
bis  29 vo.  R.  Sermo.  Anf.:  Que  est  ista  .  .  .  conuenientissime  maria  .  .  .  Schl.: 
sanatrix  adiutrix.  Hierauf  Bemerkungen  de  confessione  und  tres  status  homi- 
nis  und  Briefanfange  (von  spaterer  Hd.). 

131.  Pg.  XIII.  Jahrh.  172  Bll.  8vo.  Foil.  3-134  2  Coll.  2  Hdd. 
Holzdeckel  in  gepr.,  braunem  Kalbl.  Rothe  Initialen. 

1.  Foil.  1— 138  vo.  R.  Bona  collecia  secundum  ordinem  alphabeti  pro  sermo- 
nibus.  Anf. :  Abhorrere  Creatura  irracionabih's . . .  Schl. :  pre  timore  nimio.  Vor- 
her  Index.  Foil.  184  leer.  —  2.  Foil.  135-189.  (Cpncordantiae  V.  et  N.  T.)  Anf. : 
Aaron  egreditur  .  . .  Schl.:  corde  pacihci.  —  3.  Foil.  139 vo— 172 vo.  (Sermones 
de  tempore.)  Anf. :  Veniet  desideratus  .  .  .  Quoniam  ad  misericordiam  perti- 
net .  .  .  Abr.  schl. :  cogita.  certe  quia.  Auf  dem  Vorderdeckel,  innen,  Fragm. 
eines  Psalteriums  (XIII.  Jahrh.) ;  auf  dem  Riickdeckel,  innen,  Fragm.  eines 
Missale  (XII.  Jahrh.). 

Xeni*  Bernardina  II.  Hantfechriften  Ver/eichnisse  II.  5 


Digitized  by  VjOOQIC 


06 

132.  Pg.  XIII.  Jahrh.  101  Bll.  8vo.  Fol.  81  vo  2  Coll.  3  Hdd.  Holz- 
deckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen.  Im  Anfange  verstummelt. 

1.  Foil.  1— 8vo.  Anf.:  Quid  superbis  terra  . . .  Abr.  schl.:  demum  con- 
traria.  Zum  grossten  Theile  Excerpte  aus  Pseudo-Bonacentura,  Profectus  relir 
gt08orum.  —  2.  Foil.  9— 15 vo.  R.  Prima  particula  de  viciis  et  virtutibus.  Ant'.: 
Serpens  cum  venerit . . .  Schl. :  cogitaciones  diuitum.  Vorher  Index.  —  3.  Foil. 
15 vo— 21  vo.  R.  Incipit  secunda  particula  de  cupiditate.  Anf.:  TRIA  Maxinie 
solent .  . .  Schl.:  a  facie  dei.  Explicit  secunda  particula.  —  4.  Foil.  22—23.  R. 
incipit  III.  . . .  Anf. :  EXIBIT  spiritus  .  .  .  Schl. :  ardens  in  secula  seculorum 
Amen.  —  5.  Foil.  23— 87  vo.  R.  Incipit  opus  beati  fPseudo~]bernhardi.  Anf. :  Mvlti 
multa  sciunt . . .  Schl. :  manibus  est  tactus.  —  6.  Foil.  37vo— 40vo.  R.  Incipit  trac- 
tatus  beati  bcrnhardi  de  XII gradibus  superbie.  Anf. :  primus  gradus  superbie  . . . 
Schl.:  karitas  dat  securitatem.  -  7. Foil. 40 vo-42vo.  R.  Incipit  tractatus  beati 
bernlutrdi  de  XII  pradibus  humilitatis.  Anf. :  Locuturus  de  gradibus  . . .  Schl. :  mi- 
sericordiam  Domino.  —  8.  Foil.  42vo— 48 vo.  R.  Tractatus  bcrnhardi  de  obediencia. 
Anf. :  Nouit  fidelis  seruus  . . .  Schl. :  custoditur  ab  illis.  Dann  kleine  Erzahlun- 
gen,  Parabeln,  Vergleiche.  —  9.  Foil.  49—07.  R.  Incipit  exposicio  Bemigii  BRE- 
SINT (Genesis).  Anf.:  In  principio  creauit .  . .  Auctor  huius  . . .  Schl.:  domino 
ofierebant.—  10. Fol. 67.  (Sermo.)  Anf.:  [EJxsurge  quare  obdormis . . . Quoniam 
secundum  Thomam  . . .  Schl. :  a  nobis  dominus  AMEN.  —  11.  Foil.  08— 73  vo. 
(Pseudo-Chrysostomi  de  bestiarum  statu r is  s.  Physiologns  [vgl.  H eider,  Archiv  f. 
Kunde  dsterr.  Geschichtsqueilen  V,  .r>7.*>  if.|^  Anf. :  Legitur  iacob  benedicens . . . 
Schl.:  noua  et  vetera  explicit.  —  12.  Foil.  74  ui\d  78  vo.  (Sermo.)  Anf:  [CJon- 
siderauit  agnum  . . .  Schl. :  nos  qui  viuit  etc.  —  13.  Foil.  74  vo— 78  vo.  (Sermo.) 
Anf. :  Die  qui  in  sabbatho . . .  Schl. :  pic  dispensando.  —  1 4.  Foil.  79—81.  (Albini 
[ATbuni]  Eremitae  epistola  ad  Heribertum  cpiscopum  (Joloniensem.)  R.  Exordium 
Antichristi.  Anf.:  Heriberto  Coloniensi  episcopo  . . .  Schl. :  iudicandura  esse 
predixit.  Dann  Bemerkungen  philosophischen  Inhaltes.  —  1 5.  Foil.  81  vo— 82vo. 
(Memorialverse  iiberj  X  precepta  (Hoc  sunt  iussa  decern  totam  preignancia  [!j 
legem . . .),  signa  martins  (Hec  tria  martirium  faciunt  sin(i  sangwhie  plenum . . .), 
die  Hollenstrafen  (Flamma  gelu  vermes  fetor  tenebre  fiagella  . . .),  confessio 
(Sit  simplex  humilis  confessio  pura  fidelis  . . .),  hore  canonice  (Quo  matutini 
cantantur  tempore  spalmus  [!] . . .).  Dann  Sinnspriiche  (Vxor  uilla  boues  cenam 
clasere  [1.:  clauserej  citatis  /  Mundus  cura  caro  cladunt  [1. :  claudunt]  eterna 
uocatis  . . .),  epitaphia  (Hue  non  introeas  nisi  que  sint  hec  tria  soluas  . . .).  Be- 
merkungen theologischen  Inhalts  und  ein  Brief  des  Papstes  Innocenz  m  (?) 
an  Gualterus.  —  16.  Foil.  83—95  vo.  (Sermones  de  tempore.)  Anf. :  Cvm  venit 
plenitudo . . .  Schl.:  qui  est  benedictus.  amen.  —  17.  Foil.  96— 98 vo.  R.  In 
Christi  nomine  incipit  liber  [Pseudo-] method ii  episcopi  ecclesie  patarefisia  et  mar- 
tiris  Christi  .  quern  de  hebreo  et  greco  in  latinum  trans  ferre  curauit  i.  e.  de  principio 
seculi  et  interregnis  genciuni  et  finem  (!)  seculorum.  Quern  illustris  uirorum  beatus 
Jeronimus  in  opusculis  suis  collaudauit  Incipit  Methodius  episcopus  et  martir. 
Anf. :  Sciendum  nobis  fratres  .  .  .  Schl. :  deus  per  omnia  secula  seculorum 
Amen.  Vgl.  iiber  dieses  Werk  die  Praefatio  der  Ausgabe  von  Alb.  Jahn,  Hal. 
Sax.  1865.  —  1 8.  Foil.  98  vo-101.  (Sermones.)  Anf. :  [SJVrge  aquilo  et  veni . . . 
Schl.:  creatura  colligitur.  Fol.  101  vo  Register. 


Digitized  by  VjOOQIC 


67 

133.  Pp.  XV.  Jahrh.  157  Bll.  8Trt.  6  ThlL:  l)Foll.  1-84;  2)  Foil. 
85-104  ;  3)  Foil.  105-116 ;  4)  Foil.  117-124 ;  5)  Foil.  125-136  ; 
6)  Foil.  137-157.  Etwa  7  Hdd.  Holzdeckel  mit  rothem  Schaf- 
lederrucken.  Rothe  Initialen.  Fol.  1 :  Iste  liber  est  Monastery 
B.  Nicolai  Patauie  Canonicorum  Regularium.  B.  Augustini 
(XV.  Jahrh.)  /  modo  autem  Monasterii  BVM.  de  Hilaria  1804. 

1 .  Foil.  1—10  vo.  R.  Incipit  conpendium  de  profectu  spirituali.  Anf. :  Primo 
de  regimine  in  religione.  /  Si  vis  in  spiritu  . . .  Schl. :  reuerenciam  exhiberi  Ex- 
plicit compendium  de  profectu  spirituali.  Dann :  Quid  valet  altus  honor  cum 
vita  repugnet  honori  /  Si  detur  homis  criminis  absit  onus.  —  2.  Foil.  1 1— 13vo. 
R.  Ex  epistola  frutris  canonici  reguturis  de  eymsteyn  (Johannis  de  Schoonhovia?). 
Anf. :  FRater  mi  karissime  octo  tibi . . .  Schl. :  in  disciplina  velle  perseuerare.  — 
3.  Foil.  13  vo— 20  vo.  R.  Incipiunt  vtilia  et  noiabilia  quedum  collecta  precipue  ex 
libro profectuum  religiosarutn.  Anf.:  Quatuor  sunt  in  quibus  . . .  Schl.:  obediuit 
cristus.  —  4.  Foil.  20vo— 22vo.  R.  Incipit  informacio  beati  bernhardi  de  modo  pro- 
fidendi.  Anf. :  Si  plene  vis  assequi. ..  Schl. :  miserieors  et  benedictus  in  secula 
Amen.  —  5.  Foil.  23-48vo.  R.  In  vitas  Patrum.  Anf. :  Nequaquam  verbis  docere . . . 
Schl.:  consumere  non  pertiniescunt.  —  6.  Foil. 49— 64  vo.  Anf.:  Nota  quod  tri- 
plex est... Schl. :  in  illis  est  ions  vite.  Explicit  paruum  (bonum  —  Regimen  con- 
scientiae — Fons  vitae  —  Centiloquium)  compilation  a  bonauentura.  deo  gracias.  — 
7. Foil.  64  vo— 80  vo.  R.  Incipit  liber  albtrti  de  adherendo  deo  nudato  intellects,  et 
affeciu  et  vltima  et  summa  perfeccionehomiais  quantum  possibile  est.  Anf. :  Cogitanti 
michi  aliquid  . . .  Schl. :  custodiat  iesus  cristus  AMEN.  —  8.  Foil.  80  vo— 84 vo. 
R.  Incipiunt  sentencie  vtiles  sanctorum  patrum.  Anf. :  Gracia  vult  laudari  .  .  . 
Schl.:  contrarium  suo  bono  Amen.  Dann  Bemerkungen  theologischen  In- 
halts  und  Verse  auf  den  hi.  Hieronymus  (O  tios  pudicicie  doctor  fons  Jero- 
nime  . . .)  und  iiber  Erziehung  der  Kinder  (Wer  sein  kint  lieb  hat .  der  czaigt 
im  dy  gaisel  .  true  und  spat ...).—  9.  Foil.  85—107.  (Auctoritates  ex  scriptis 
88.  patrum.)  Anf. :  Jeronimus  de  mortificacione  /  SI  quis  diligit  .  .  .  Schl. :  et 
non  aliud.  Dann  Verse  iiber  Monachus  (Claustri  qui  replicas  in  corde  grauia 
maria  dicas  . . .),  Religio  perfecta  (Bona  voluntate  inchoatur  /  Puritate  fun- 
datur  . . .),  Perfeccio  vite  christiane  (Ora  deuote  frequenter  /  Conh'tere  sepius 
sinceriter . . .),  Obediencia  religiosa  (Prompta  sine  dilacione  /  deuota  sine  de- 
dignacione  . . .),  Presbiter  ignarus  (Presbiter  ignarus  animas  in  thartara  mer- 
git . . .),  Annalis  ordo  (Annalis  ordo  scripto  sub  tali  noscitur  ordo  . . .),  Bemer- 
kungen iiber  das  Rosenkranzgebet  und  Zusammenstellung  von  septem  pec- 
cata  mortalia,  filie  superbie,  invidie,  ire,  auaricie  u.  a.  Fol.  107  vo  leer.  — 

10.  Foil.  108— 109  vo.  R.  Be  consciencia  erronea  ex  compendio  theologice  veritatis. 
Anf. :  Error  consciencie  octo  modis  . . .  Schl. :  peiora  prioribus.  Fol.  110  leer.  — 

1 1.  Foil.  Ill— 116.  R.  Speculum  sacerdotale  quadripartitum.  Anf. :  QVia de  sacre 
eukaristie . . .  Schl.:  percuciat  eos.  Dann  ein  Gebet  zur  s.  Jungfrau.  Vorher 
Bemerkungen  iiber  die  Feier  des  hi.  Messopfers.  Fol.  116  vo  leer.  —  12.  Foil. 
117—125.  R.  Incipit  tabula  sacerdotum  naufragancium  et  negligenciarum  circa 
sacrificium  altaris  concurrencium.  Anf. :  Ad  noticiam  igitur  . . .  Schl. :  et  mori. 
Vorher  Memorialverse  iiber  Missa  rite  celebranda  (Missa  sacerdotes  om- 
nes . . .).  Nachher Bemerkungen  theologischen  fnhalts,  pulueres  contra  pestem, 


Digitized  by  VjOOQIC 


68 

Excerpte  aus  der  summa  Raimundi  de  Pennaforti.  Foil.  120—122, 125vo  leer.  — 
18.  Foil.  126— 186  vo.  R.  Rosarium  gloriose  virginis  Marie . . .  (herausgegeben  in 
den  „Studien  und  Mittheilungen  aus  dem  Bened.-  und  dem  Cist.-Orden",  1886, 
S.  181  ff.).  Anf. :  Ave  Maria  gracia . . .  Schl. :  per  eterna  secula  Amen.  /  Ex- 
plicit rosarium  beate  Marie  semper  virginis.  Dann:  Exempla.  Anf.:  HOmo 
quidam  simplex  . . .  Scbl. :  et  Ave  Maria.  —  14.  Foil.  137—157  vo.  (Tractatus  de 
poenitentia.)  Anf. :  [Vjolens  purgari  a  peccatis  . . .  Schl. :  viuis  et  defunctis  Qui 
viuis  et  regnas  . . .  /  Regi  celorum  sit  laus  pro  tine  laborum.  Dann :  Nee  hodie 
nee  beri  nee  eras  credas  mulieri  /  Nee  te  collaudes  nee  te  culpaberis  ipse  Hoc 
faciunt  stulti  quos  gloria  vexat  inanis  /  Dominus  Albertus  1.4.5.4.  Anno  do- 
mini  /  presbiter.  Hierauf  Bemerkungen  uber  septem  status  bominis,  septem 
sacramenta,  quatuor  consilia,  Pater  noster  und  Excerpte  aus  den  bb.  Vatern. 
Auf  den  Deckeln,  innen,  Auszuge  aus  den  bb.  Vatern  und  der  hi.  Scbrifb. 

134.  Pg.  XIII.  Jahrh.  58  Bll.  8vo.  2  Coll.  Holzdeckel  mit  rothem, 
gepr.  Leder.  Die  2  Schliessen  abg.  1  Hd.  Kothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1—25.  R.  Jncipit  summa  dictaminis  magistri  Guidonis  Fabe.  a)  Fol.  1 . 
Prologus.  Anf. :  Quasi  modo  geniti  infantes  .  .  .  Schl.:  unquam  appareant  siti- 
bundi.  —  b)  Foil.  1—25.  R.  Deviciise.rMirj>atis(\)  et  virtutibus  inserendis.  Anf. :  Quia 
scire  malum  non  est  malum  . . .  Scbl. :  a  ttumine  usque  ad  terminos  orbis  terra- 
rum.  Dieser  Tractat  ist  nicbt  —  Summa  de  virtutibus  et  vitiis.  Er  bestebt  aus 
2  Tbeilen:  1)  Foil.  1-8  vo.  De  vitiis  exstirpatis  (!);  2)  Foil.  3vo-25.  Summa 
dictandi,  2.  Thl.  Die  Widmung  des  Verfassers,  die  in  anderen  Hss.  in  der  Regel 
zwischen  der  Summa  dictandi  und  den  Dictamina  rhetorica  steht,  findet  sich 
amEnde  unseres  Tractates  in  Form  eines  Briefes  ad  populum  Bononiensem.  — 
2.  Foil.  25— 51vo.  R.  Incipiunt  dictamina  magistri  giridonis  j  secundum  diuersasfor- 
mas.  Anf. :  Qualiter  filius  scribit  ad  parentes.  REuerendis  parentibus . . .  Scbl.: 
nunc  deducentes  ualeamus.  —  3.  Foil.  51  vo— 52  vo.  R.  (Guidonis  Fabae)  Pro- 
verbia  inter  amicos  et  socios.  Anf. :  Ordo  racionis  expostulat . . .  Schl. :  unionem 
sepultus  non  reguirit  (!).  —  4.  Foil.  52  vo— 58  vo.  R.  (Guidonis  Fabae)  Exordia. 
Anf.:  Exordia  inimicis  detractoribus  con/speratoribus  (!j  et  delinguentibus  (!). 
Ferro  secanda  sunt  vulnera  .  .  .  Scbl. :  apertis  probacionibus  demonstrare. 
Dann  einige  Briefe.  Abr.  scbl. :  vestra  sapiencia  destinacion(!  >.  Hierauf:  Arenge 
adhuc  deficiunt  que  tenentur  adhuc  huic  libro  annecti. 

135.  Pg.  Xin.  Jahrh.  70  Bll.  8T°.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Eothe  Initialen. 

1 .  Foil.  1—59.  Anf. :  Dicendum  est  hie  de  sacramentis  . . .  Schl. :  merum 
non  est  vinum.  —  2.  Foil.  59—70  vo.  Anf. :  Dicto  de  sacramentis  dicendum  est 
de  resurreccione  .  .  .  Schl. :  magister  in  litera.  Dann  Bemerkungen  iiber  die 
Zahl7. 

136.  Pg.  XIII.  (Foil.  l-64vo,  80-lllvo),  XIV.  (Fol.  112-127vo), 
XV.  (Foil.  64V0-79)  Jahrh.  128  Bll.  8vo.  Foil.  25-64  2  Coll. 
4  Thll. :  1)  Foil.  1-25  ;  2)  Foil.  26-71 ;  3)  Foil.  72-79 ;  4)  Foil. 
80-111;  5)  Foil.  112-128.  Etwa  9  Hdd.  Holzdeckel  in  gepr. 


Digitized  by  VjOOQLC 


69  _ 

Schwld.  1  messingene  Schliesse.  Roth  und  blau  verzierte  Ini- 
tialen. 

1 .  Fol.  1  nach  einigen  Federproben :  Summa  Raymundi.  Fol.  1  vo  leer. 
Foil.  2—25  vo.  R.  Lncipit  summa  Remundi  (Raimundi  de  Pennaforti).  Anf. :  In 
summis  festis  ad  missam  dicitur  vna  .  .  .  Schl. :  Demonis  aspectus  scelerum 
confusio  nexus.  /  Explicit  summa  Reniundj.  /  Non  bene  tiniui  quia  mendam 
scribere  sciui.  Zwischen  Demononis  .  .  .  und  Explicit .  .  .  von  gleichzeitiger 
Hd. :  Vertice  de  syna  nos  exaudi  katerina  virgo  sacra  dej  pete  nobis  spem  re- 
quiei.  Nach  Non  . . .  von  der  gleichen  Hd. :  Aue  preclara  maristella  (!)  in  lucem 
gencium  missa  /  0  magdalena  tu  Christi  stella  sena.  —  2.  Foil.  26—59  vo.  R. 
lncipit  summa  introductoria  super  officio  advocatoris  in  foro  ecclesie  a  bona  gut- 
done  de  aritio  iuris  canonici  professore  composita.  Anf. :  Cum  advocationis  offi- 
cium  perquam  utile  .  .  .  Schl.:  breuitatis  auxilio  fretus. —  3.  Foil.  60— 64 vo. 
Anf. :  Atteudens  ego  bona  guida  (!)  de  aritio  licet  insufhciens  canonici  iuris 
professor  .  .  .  Schl. :  dulcia  poma  gerit.  Explicit  summa  de  dispensacionibus.  — 
4.  Foil.  64  vo— 71  vo.  (Bemerkungen  zum  vanonisclien  Rechte  und  zur  Moral.)  Anf. : 
Primum  edictum  citatorium  .  .  .  Schl.:  pena  apponatur.  —  5.  Foil.  72— 78 vo. 
Anf.:  Annunciatur  filii  dei  conceptio  .  .  .  Schl.:  diuisiones  sacrilicii  abrahe  . 
Genesis  XV.  /  Expliciunt  concordance  ceteris  ct  noui  testamenti.  Dann :  Versus 
de  Ordine  libroruin  biblie  (Post  pentateucum  sequitur  Josue  . . .).  -  6.  Fol.  79. 
(Hymnus  aufdie  hi.  Katiwrina.)  Anf.:  [AJVe  katheiina  martir  et  regina/  uirgo 
deo  digna  uiitis  et  benigna  .  .  .  Sold. :  spiritui  sancto  honor  /  trinus  et  vnus 
Amen  (vgl.  Wiener  Studien  f.  class.  Philolog.  1887,  77).  Vorher:  Assit  prin- 
cipio.  Fol.  79 vo  leer.  —  ".  Foil.  80—  llivo.  (Bogmatischer  Tractat.)  Anf.: 
|FJLecto  genua  uiea . . .  Schl.:  vngentorum  tuoruni  currimus.  Fol.  102  leer.  — 
8.  Foil.  112—126.  (Dialog  zwisJien  cittern  Ungkiabigen  und  der  KircJie.)  Der  Prolog 
in  der  Reuner  Hs.  72,  10  niit  der  Ueb'eisehrift :  Prologus  qui  vocatur  victoria 
tidei.  Anf.:  Ezechielis  in  visione  .  .  .  Schl.:  per  infinita  secula  Seculorum. 
A. M.E.N./  Qui  scripsit  scribat  et  iongo  tempore  viuat/  Finito  libro  sit  laus 
et  gloria  (Jhristo.  —  9.  Foil.  126— 128  vo.  (Bemerkungen  iiber  einige  Stellen  der 
hi.  Schrift  mit  kurzen  Legcnden.)  Auf. :  |  Rjeuela  oculos  meos...\Abr.  schl. :  non 
fuerunt  Rogus  .  .  .  Fol.  128  vo.  Am  Rande:  Antiquo  more  semel  bibis  abs- 
que pudore  /  Si  bis  terque  bibis  nisi  solueris  turpiter  ibis  /  Si  tibi  quis  loqui- 
tur in  vultu  cure  loquentis  /  Et  sua  verba  tue  secretis  insere  mentis.  Fol.  128: 
Antiquo  more  .  .  .  Auf  den  Deckeln,  innen,  Fragm.  eines  Psalteriums  (XII. 
Jahrh.). 

137.  Pg.  XIII.  (Foil.  26-98  vo  J  und  XIV.  (Foil.  1-25,  99)  Jahrh. 
100  Bll.  8T°.  Foil.  1-22  vo,  62-97,  99  2,  Foil.  97-98  VO  4  Coll. 
3  Thll. :  1)  Foil.  1-22 ;  2)  Foil.  23  -61 ;  3)  Foil.  62-100.  4  Hdd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  Roth  und  blau  gefarbte  Initialen. 

1 .  Foil.  1— 22vo.  (Sermones  de  Sanctis.)  Anf. :  Memoria  Josie  . . .  Abr.  schl. : 
eius  imitatores.  —  2.  Foil.  23—61  vo.  (Emngclium  secundum  Lucam.)  Vorausgeht 
ein  Prolog.  —  3.  Foil.  62—97.  R.  postille  super  apocalypsim.  Anf. :  Liber  iste  di- 
uiditur  . . .  Schl. :  et  sic  mansuetudo.  —  4.  Foil.  97—98  vo.  (Concordantiae  V.  et 
N.  T.)  AoL :  Abscondi  in  speluncis  . . .  Schl. :  dicitur  arcus.  —  5.  Foil.  99—100. 


Digitized  by  VjOOQIC 


70 

(Sermo.)  Auf.:  Justus  de  angustia . . .  Schl. :  sonteucie  execucio.  FoL  lOOvo  ieer. 
Auf  den  Deckeln,  innen,  Fragm.  eines  grammaticalischen  Tractates  (XV. 
Jahrh,). 

138.  Pg.  XIV.  Jahrh.  255  Bll.  8vo.  8  Hdd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederriicken.  Rothe  Initiaien. 

1.  Foil.  1— 33  vo.  (Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  Anf. :  Dominica  1.  In 
aduentu  Domini  Pacientes  estote  . . .  Duplex  est  aduentus  . . .  Abr.  schl. :  Quod 
nobis.  —  2.  Foil.  34—37  vo.  R.  Incipiunt  dictate  Johannis  chrisostomi  (unrichtig) 
de  bestiarum  staturis.  Anf. :  De  triplici  natura  leonis  Prima  natura . . .  Schl. : 
miohi  et  omni.  —  3.  Foil.  37  vo— 60 vo.  (Sermones  de  festis.)  Anf.:  De  dedica- 
cione.  Terribilis  est  locus  iste  Quinque  sunt  loca  . . .  Schl. :  quasi  ex  dono. 
Hierauf  Verse  de  confessione  (Suscipe  clementer  .  intellige  compacienter . . .) 
und  Exceq)te  aus  Boetius  und  Augustinus.  Vor  ersteren :  Frater  Heinricus  de 
hagenwalde.  —  4.  Foil.  61—139.  (Innocentii  III  liber  de  sacrtficio  missae.)  Anf. : 
Tria  sunt  in  quibus  . . .  Schl. :  nunc  atque  perenniter.  —  5.  Foil.  139—151.  (Ser- 
mones de  X j/raeccptis.)  Anf. :  Quod  dominus  pater. . .  Schl.:  non  possum  venire. 
Dann  Verse  iiber  die  10  Gebote  (Prima  rubens  unda  Deitatem  mens  cole 
munda  . . .).  —  6.  Foil.  151— 152  vo.  R.  De  cisione  daniclis  prophete.  Anf.:  Daniel 
propheta  vidit .  . .  Schl.:  condicionaliter  concedens.  —  7.  Foil.  152  vo— 153.  R. 
De  visionc  unius  prophete.  Anf.:  Legitur  in  prophetis . . .  Schl.:  habent  ocu- 
lum.  —  8.  Foil.  153-154 vo.  R.  De  VI I  sigillis.  Anf.:  Estote  parati . . .  Schl: 
durabit  mundusXLVdies.  —  9. Foil.  1  >4vo— 173vo.  (Sermones  de  Sanctis.)  Anf.: 
De  vno  martire  .  Justum  deduxit . . .  Justus  est . . .  Schl. :  oculus  non  vidit. 
10.  Foil.  174— 237  vo.  (Vitae  et  passiones  sanctorum.)  Anf.:  [Ajpostolus  domini 
nostri  Jacobus  . . .  Schl.:  queritant  propriis.  Explicit  passio  sancti  weuceslaij 
martiris.  —  11.  Foil.  237 vo—  241  vo.  (Tractatus  de  natiuitate  B.  V.  M.)  Anf.: 
Queritis  a  me  . . .  Schl. :  lucas  sequitur.  Dann  Beinerkungen  iiber  Adam,  die 
10  Strafen  der  Verdanimten  und  die  7  bona  corporum  gloriHcatorum. 
12.  Foil.  242—246.  (Sermones  de  stmcti*.)  Anf. :  Vt  po.st  huius  . . .  Schl. :  cor  tuuni 
conterat.  —  13.  Foil.  246— 255  vo.  (Tractatus  de  VII  vitiis.)  Anf:  Johannes  in 
apocalipsi . . .  Schl.:  misericors  dominus.  amen.  Hierauf  Beinerkungen  theo- 
logischen  Inhaltes. 

139.  Pg.  XIV.  Jahrh.  158  Bll.  8vo.  2  Coll.  1  Hd.  Holzdeckel  in 
rothem  Schaff.  Roth  und  blau  geiarbte  Initiaien.  Foil.  158: 
Iste  liber  pertinet  Monachis  in  Salem  nobis  concensus  per 
venerabilem  abbatem  bertholdum. 

I •  Foil.  1—147.  Anf.:  In  Capite  Jeiunii.  Filia  populi  mei  indue  cilicio 
Quamuis  quadragesinialis  .  .  .  Schl.:  secula  regnat.  amen  Incipit  registrum 
Sermonum  fratris  iacobi  de  mragine  ordinis  fratrum  predicatorum  per  quadra- 
gesimam  . . .  Hierauf  Themata  de  tempore  super  epistolas  et  ewangelia.  Am 
Ende  derselben :  O  scrip trix  cessa  .  quia  manus  est  tibi  fessa.  /  Scriptricis 
mvnus  sit  missa  una.  —  2.  Foil.  147vo— 158vo.  (Sermones.)  Anf.:  Vidi  ciuitatem 
sanctam  ...  Que  habebat .  .  .  Schl.:  amor  quilibet  (die  folgenden  16  Zeilen 
unleserlich;.  Hierauf  Verse  iiber  die  10  Gebote  (Prima  rubens  unda  Deitatem 
mens  cole  munda . . .). 


Digitized  by  VjOOQIC 


71 

140.  Pg.  XIV.  Jahrh.  131  BU.  8vo.  Foil.  1-72  2  Coll.  2  Hdd.  Holz- 
deckel in  Schwld.  Roth  und  schwarz  gefarbte  Initialen.  Auf 
der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels:  Fr.N.professus  in  Buna 
(XV.  Jahrh.). 

(Peregrini  Poloni  sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  Abr.  beg. :  famelici 
ut  sacientur . . .  Schl. :  katherina  perducamur  Amen.  Anno  domini  Milleno 
trecentesimo  XXX0.  V°.  conpletus  est  liber  iste  per  manus  .  . .  (der  Name 
ausradiert).  Hierauf  Fragm.  einer  Legende  uber  die  hi.  Katharina. 

141.  Pg.  XIV.  Jahrh.  131  BU.  8vo.  Foil.  114-131  2  Coll.  3  Thll.: 
1)  Foil.  1-47;  2)  Foil.  48-113;  3)  Foil.  114-131.  Etwa  5  Hdd. 
Holzdeckel  in  Schwld.  Rothe  Initialen.  Koinische  Thier- 
gestalten.  Fol.  32  vo :  Gordiani  de  Welsa  (XV.  Jahrh.). 

(Sermones  de  tempore  ct  de  festis.)  a)  Foil.  1—47  vo.  Anf. :  Benedictus  qui 
venit . . .  Fratres  karissimi  istud  . . .  Sclil. :  In  nomine  patris  et . . .  Dann  dog- 
matische  Bemerkungen  und  Memorial  verse  iiber  X  precepta  (Vnum  crede 
deum  nee  iiu*es  vane  per  ipsum  .  .  .),  VII  sacramenta  (Ordo  coniugium  firma- 
cio  panis  et  vnda . . ./,  VII  ])eccata  mortalia  (Fastus  auaricie  torpedo  liuor  et 
ira  .  . .),  opera  misericordie  (Oolli^o  cibo  poto  visito  cooperio  cumboj,  Vsen- 
sus  (Gustus  odoratus  auditus  visio  taetus).  —  b)  Foil.  48— 113 vo.  Anf.:  fHjora 
est  iam  .  .  .  breues  dies  .  .  .  Abr.  schl.:  quod  non  cum.  —  c)  Foil.  114— 131  vo. 
Ant'.:  In  visitacione  Sic  currite  ut  .  .  .  In  operacionibus . . .  Schl.:  lilium  mun- 
dicie.  Als  Vorsteckblatt  ein  Fragni.  eines  Psalteriums  (XIII.  Jahrh.). 

142.  Pg.  XIII.  Jahrh.  i!M)  Bll.  8"°.  2  Coll.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem 
Kalblederriicken.  Rothe  Initialen. 

(Sertnones  de  tempore  et  de  .sanctis.)  Aui. :  Dominica  prima  aduentus. 
Emitte  uianum  tuani  .  .  .  Ecc.e  karissimi  sicut  .  .  .  Schl.:  perpetuain  dominus 
noster  Jesus  Christus. 

143.  Pg.  XUI.  Jahrh.  i»7  Bll.  8vo.  2  Coll.  2  Thll.:  1)  Foil.  1  bis 
140;  2)  Foil.  141-197.  2  Hdd.  Pappe  mit  braunem  Kalbleder- 

riicken.  E-othe  Initialen. 

» 
1.  Foil.  1— 140  vo.  R.  Incipiunt  sermones  qui  dicuntur  rusticani.  Anf. :  Pri- 
mus sermo  in  dominica  prima  in  aduentu  domini.  Erunt  signa  in  sole  . . .  Nox 
precessit .  .  .  Schl.:  gloriain  reeipiamus  .  amen  Expliciunt.  —  2.  Foil.  141  bis 
197  vo.  (tiermones  de  Sanctis.)  Anf.:  De  sancto  Andrea/  Kelictis  omnibus  secuti 
sunt  eum  .  Kelictis  .  .  .  Schl. :  astitit  regnuui. 

144.  Pg.  XIV.  Jahrh.  824  Bll.  12'"'.  Foil.  319-324  2  Coll.  1  Hd. 
Holzdeckel  in  rothem  Schafl.  Rothe  Initialen. 

(Breviarium  Cisterciense.)  Proprium  de  tempore  (Adv.  — 23.  Sonnt.  nach 
Ptingst.).  Proprium  sanctorum  (Steph.  —  Thorn,  apost.).  Commune  sanctorum. 
Orationes.  Psalmi  ad  vigil.  (20-119).  Cantica.  Hymni.  Foil.  150-153  Oft*,  s. 
Bernardi  (20.  Aug.).  Fol.  324  vo  leer.  Als  Vorsetzblatt  ein  Fragm.  eines  Lebens 
des  hi.  Wenzel. 


Digitized  by  VjOOQIC 


ri 

U&.  Pg.  XIV.  Jahrh.  360  Bli.  12,uo.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Rothe  und  blaue  Initialen. 

(Breviarium  Cisterciense.)  Psalterium.  Canfcica.  Hymni.  Proprium  de 
tempore  (Adv. —  23.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Steph.— 
Thorn,  apost.).  Commune  sanctorum.  Kein  Off*,  s.  Bernardi. 

146.  Pg.  XV.  Jahrh.  536  Bli.  12mo.  3  Hdd.  Pappe  mit  braunem 
Lederriicken. 

(Breviarium  Cisterciense.)  Kalendarium.  Hymni.  Cantioa.  Proprium  de 
tempore  (Adv.— letzt.  Sonnt.  nach  Pfingst.).  Proprium  sanctorum  (Stephan. 
protom.  —  Thom.  apost.)  Commune  sanctorum.  Off.  dedic.  eccles.  Dann  ver- 
schiedene  Off.  und  Hymni. 

147.  Pp.  XV.  Jahrh.  170  BU.  12™  4  Hdd. 

(Breviarium  Romanum.)  Kalendarium.  Off.  B.  M.  V.  ad  Nives.  Anti- 
phonae.  Hymni.  Capitula.  Collectae  zu  den  Horen  von  Phngsten  bis  Saturn, 
und  den  Sonntagen.  Commune  sanctorum.  Psalmi.  Suffragia.  Oft*,  de  B.  M.  V. 
Oft.  s.  Stephani  protom. 

148.  Pg.  XIII.  Jahrh.  134  BU.  12'"°.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Roth,  gelb  und  griin  gefarbte  Initialen.  Im  Anfange  fehlen 
einige  Bli. 

(Graduale.)  Proprium  sanctorum  (Steph.— Andr,),  unterbrochen  durch 
die  Oth'cien  der  Sonntage  von  Epiph.  — PHngsteu.  Proprium  de  tempore  (die 
Sonntage  nach  Pfingst.).  Missa  de  Beat  a.  Commune  sanctorum.  Kyrie.  Gloria. 
Credo.  Sanctus.  Agnus  dei.  Orationen.  Sequenzen.  Auf  dem  Vorder-  und 
Riickdeckel,  innen,  Fragm.  von  Sermones  (XIV.  und  XV.  Jahrh.j.  Kein  Off. 
s.  Bernardi. 

149.  Pg.  XV.  Jahrh.  159  BU.  12mo.  1  Hd.  Holzdeckel  in  Schwld. 
Roth  und  blau  verzierte  Initialen.  In  der  Mitte  sehr  ver- 
stummelt. 

(Missale  Patavieme.)  Proprium  de  tempore  (Adv.  —  Corp.  Chr.).  Praef'a- 
tiones.  Canon,  Proprium  sanctorum  (Steph.  —  Gervasius).  Missae  de  conf.,  de 
s.  Anna,  contra  mortalitatem,  de  s.  Fioriano,  de  conceptione  B.  M.  V.  Orationen. 
Benedictionen.  Auf'demVorderdeckel,innen,  Fragm.  einesMissale  (XV.  Jahrh.); 
auf  dem  Riickdeckel,  innen,  Fragm.  einer  vom  Wilheringer  Ahte  Walther  aus- 
gestellten  Urkunde.  Fol.  120  Off.  s.  Bernardi  (20.  Aug.). 

19*«  Pg.  XIV.  Jahrh.  162  Bli.  12n,°.  2  Hdd.  Holzdeckel  in  rothem 
Schafl.  Roth  und  blau  gefarbte  Initialen.  Iin  Anfange  und  am 
Ende  verstiunmelt.  Nach  der  alten  Beschreibung  von  1804 
enthielt  der  Codex  173  Bli.  Auf  den  nun  tehlenden  befanden 
sich  „litterae  initiales  deauratae  7,  quarum  prima  David  Re- 
gem,  altera  s.  ClaramV.,  duae  aliae  s.  Franciscum  et  unaB.V.  M. 


Digitized  by  VjOOQIC 


73 

infantein  iu  braohiis  tenentem  repraesentant  .  .  .  Auruin,  quo 

ornatae  sunt,  adulterinum  observatur." 

(Psalterium.)  Invitatoria.  Hymni.  Antiphonae.  Vorher  Kalendarium  und 
einige  Collecten. 

151.  Fehlt.  Alte  Beschreibung :  „I.  Psalterium.  II.  Cursus  de 
Passione  D.  N.  J.  C.  in  12,ao.  Codex  membranaceus.  Codex  hie 
ab  initio  et  in  fine  mutilus  nunc  162  foliis  constat  venustisque 
exaratus  est  characteribus.  Pergamenum  firmum  atque  poli- 
tum  apparet  et  tam  litterae  initiales  quam  rubricae  colore 
rubro  sunt  expressae.  Praeter  punctum  nullum  aliud  distincti- 
onis  signum  conspicitur  et  verborum  abbreviations  saepius 
occurrunt. 

I.  Psalterio  antecedunt  1)  Notae  quaedam  de  Calendario,  quod  autem 
Lniuria  tempo  rum  periit,  2)  Antiphonae  ad  Benedictus  et  Magnificat  unacum 
Collectis  Domiiiicaruui  post  Pentecosten  alia  nianu  minus  venuste  scriptae, 
quibus  tinitis  Psalterium  incipit  a  Psalnio  primo,  ubi  tan  turn  inicia  versuum 
notantur,  reliqua  vero  memoriae  relinquuutur.  Psahnis  apponuntur  Cantica 
ferianim  ad  Laudcs  et  Lectiones  ex  Officio  Det'unctorum. 

II.  Cursus  de  Passione  D.  N.  J.  (J.  Officium  parvum  horis  cauonicis  reci- 
tandum  exhibet,  quo  Jinito  diversae  orationes  ad  Christum  et  8.  Crucem  (et 
quidem  indulgentiis  ornatae),  item  orationes  ante  et  post  Communionem  di- 
cendae  conspiciuntur.  In  tine  quaedam  folia  desiderantur." 

152.  Fehlt.  Alte  Beschreibung:  „Calendarium  in  l2mo.  Codex 
membranaceus.  Codex  hie  ab  initio,  in  medio  et  in  fine  mu- 
tilus nunc  69  foliis  constat  atque  in  lingua  vernaeula  venustis 
exaratus  est  characteribus.  Pergamenum  firmum  minusque 
politum  apparet.  Litterae  initiales  et  rubricae  rubro  colore 
sunt  expressae.  Distinctionis  signa  praeter  punctum  nulla 
reperiuntur  et  orthographiae  errores  frequenter  occurrunt. 
Calendarium  Mensis  Januarii  totaliter  desideratur  mensisque 
Decembris  ex  parte  deest,  quo  finito  diversae  notae  reperi- 
untur. 

1)  Deintervallo  temporum  in  anno  occurrentium.  2)  Tabula  intervalli  a 
Nativitate  Domini  usque  ad  Dominicam  Quinquagesimae  ab  anno  1489—1582 
cum  sequent!  inscriptione :  Ain  leer  wio  man  die  nachgeschriben  tauel  soil 
versteen  und  nutzen  oder  was  man  daraus  findet.  3)  Tabula  lunaris  (mutila). 
4)  De  12  signis  celestibus.  5)  De  Phlebotomia,  tractatur  imprimis,  quid  sit 
phlebotomia,  quae  bona  et  damna  ex  ea  oriantur,  quando  et  qui  sanguinem 
mittere  debeant,  quomodo  se  habeant  ante,  in  et  post  phlebotomiam,  quo 
tempore  sanguis  sit  miuuendus  et  quae  venae  secandae,  de  phlebotomia  tem- 
pore pestilentiae,  quomodo  se  gerere  debeat  homo  tempore  pestilentiae  etc. 
6)  Von  den  vier  complexen  und  was  da  zu  gehort." 


Digitized  by  VjOOQLC 


74 

153.  Pg.  XII.-XIII.  Jahrh.  192  Bll.  12'"°.  1  Hd.  Pappe  init  Leder- 
riicken.  Rothe  Initialen. 

R.  Incipit  Liber  oriyenis  super  cuntica  mnticorum.  Anf. :  EPITALAMIUM 

Libellus  hie  id  est  nuptiale  . . .  Schl.:  pro  frigescente  libidine  amen. 

154.  Pg.  XIV.  Jahrh.  61  Bll.  12'"°.  1  Hd.  Schweinslederner  Urn- 
schlag. 

R.  Incipit  Libellus  diffinicionum  Ordinis  Cystercientris.  Anf. :  PRima  ditri- 
nicio  agit  in  generali . . .  Incipit  prologus  in  kartam  caritatis  . . .  Omnia  no- 
stra . . .  Schl. :  ab  aliis  firmiter  obseruari.  Explicit  Libellus  diffinicionum  ge- 
neralis  capituli  editus.  Amen.  Anno  domini  M.  CC.  LXXXIX.  —  Scriptus  est 
iste  Libellus  /  sub  Regimine  domini  Johannis  Abbatis  per  manus  fratris  An- 
dree  Anno  domini  Millesiino  CCCLXXVIIJ0.  Wie  VI,  17,  nur  um  einen  Prolog 
und  Epilog  reicber. 

155.  Pg.  XIV.  Jahrh.  fil  Bll.  I2n"\  1  Hd.  Pgm.-Umschlag.  Rothe 
Initialen. 

Anf.:  Cum  omnem  nostrum  appetitum  . . .  Schl.:  frigidum  quam  totum 
corpus ,  Expliciunt  aucbtrilates  (kc  operibns  Aristutcli*,  Senecae,  Boetii,  Empe- 
doclis,  Purphyrii)  per  manus  iohannis  drenco/nis.  in  die  sancti  leonardi  Anno 
domini  M°/CoC0C0xL°  quarto.  Foil.  1  und  61  vo  leer. 

156.  Pp.  XVI.  Jahrh.  2H2  Bll.  12""'.  1  Hd.  Pappe  in  Schvvld.  Fol. 
225:  Franciscus  Auer.  Disos  buoch  gehorig  Vnd  durch  mich 
ganz  durch  lesen  worden  zu  Eren  der  heiligon  Abpostel  Ann  . 
1.6.  51)  .  Jahr. 

R.  llistoria  Ccrtfii  minis  Apostulici.  /  lhis  ist  mm  dem  Lcben  Wander  jsaiclieti, 
Kliampf,  Marter,  Vnd  Tntt  /  dcr  lteyligcn  Apoxtiht  Jcsn  (Itnsti  /  lhirch  Abdiam  den 
erstcn  Babilonijschcn  liischoucn,  in  JubrcLsch  spracli  j  beschriben,  nacltmals  durcJi 
Julianum  Afriwnum,  in  Zehcn  Hu^jchrr,  Vnd  da$  l/xtein  gebraeht  j  Vndt  /  Nun- 
mehr  mil  sondcrm  /Iciss,  audi  j  dem  Christliehen  eyferig  Lexer  Zu  nuz  j  Vndt  woV- 
gef alien  Verteutscht,  durch  I  W.  J.  ti.  P.  j  Anno  1.5.!)J.  Anf.:  Ob  gleichwol  diy 
heyligen  .  .  .  Schl.:  woltliaten  empfangen.  Foil.  222  vo  —262  vo  leer,  nur  223 
eiu  Wappen  und  225  obige  Bemerkung. 

157.  Fehlt.  Alte  Beschreibung:  „Ludoplti  <h  Hildenszeim  Summa 
de  arte  didavdi  .  in  12'"°:  Codex  membranaceus.  Kaec.  XIV. 
Codex  hie  20  foliis  constat  niinusculis<iue  exaratus  est  cha- 
racteribus.  Pergamenum  tirnium  ac  parmn  politum  apparet. 
Litterae  initiates  rubro  colore  sunt  expressae,  distinctionis 
signa  raro,  verborum  vero  abbreviationes  frequenter  occur- 
runt. 

Opus  absque  titulo  ita  incipit:  De  arte  dictandi  breviter  et  lucculenter 
secundum  usum  modernorum  opusculum  intendimus  compilare.  In  line  se- 
quens  nota  legitur:  Explicit  Summa  magistri  ludolli  de  hildenzeym." 


Digitized  by  VjOOQIC 


1*8.  Pg.  XIV.  Jahrh.  33  Bll.  12'u\  Foil.  2-21  vo  2  Coll.  2  Hdd. 
Pgm.-Um8chlag.  Rothe  Initialen.  Fol.  33 vo:  Tollere  conatur 
pagellas  qui  Michahelis  /  Ripponis  .  .  .  (unleserliche  Stelle) 
feriatur . . .  ense  necetur  /  libellum  (!)  Michahelis  de  neuburga  . 
Von  spaterer  Hd. :  Matheus  H. 

1.  Fol.  1.  R.  Exortacio  pro  defunctis.  Anf. :  Orate  pro  inuicem  . . .  primo 
quia  ipsi . . .  Abr.  schl. :  adapta  plura.  Dann :  Notandum  quod  subscripts  (!)  ser- 
mones  invenies  hie  ...  —  2.  Fol.  1  vo.  (Khine  Chronik  von  Withering.)  Anf. : 
Anno  domini  M°  .  CCC°  .  42°  testudinatum  est  Monasterium  . . .  Schl.:  nos  52 
fiorenos  dedhnus.  Erganzende  Bemerkungen  hiezu  aut'dem  Umschlag,  vorn, 
innen.  —  3.  Foil.  2— 33.  (Sermones  de  Sanctis.)  Anf. :  Conualuerunt  de  iufirmis . . . 
Schl. :  seculi  hie  habitabo.  Dann  Erorterung  der  Frage,  ob  Salomo  unter  die 
Seligen  zu  rechnen  sei.  AufdemRuckumschlage,  innen,  die  Worte:  quicumque 
rurauerit  anathema  sit. 

ISO.  Fehlt.  Alte  Beschreibung :  „Sermones.  in  12'"°.  Codex  mem- 
branaceus.  Codex  hie  169  foliis  constat  diversaque  manu  cha- 
racteribus  ininuseulis  exaratus  est.  Pergameniim  firmum  et 
impolitum  apparet  litteraeque  initiales  et  rubricae  usque  ad 
mediuui  codicis  rubro  colore  sunt  expressae  .  Littera  S  in 
fine  saepius  oblonga  conspicitur.  Practer  punctum  nullum 
aliud  distinctionis  signum  observatur  et  verborum  abbrevi- 
ations frequenter  occurrunt. 

Ab  initio  codicis  diversae  diversarum  tnateriarum  sententiuc  ex  SS.  PP. 
excerptae,  item  breves  tracUUua  de  obedicntia,  paticntia,  hu militate  ct  paupertate 
reperiuntur,  quibus  linitis  Sermones  Dominicarum  cumj'estimlibus  pennixti  sine 
ordine  occurrunt,  in  quibus  etiam  Tractutusdc  VI I  vitiis  capitalism  diversaque 
opuscula  ascetica  et  aliae  notae  loca  sua  tenent." 

160.  Fehlt.  Alte  Beschreibung:  „Svnnoncs  .  in  12"'°.  Codex  Char- 
taceus.  Codex  hie  217  foliis  constat  paruuique  venustis  exara- 
tus est  characteribus.  Litterae  initialos  rubro  colore  sunt  ex- 
pressae .  Distinctionis  signa  raro,  verborum  autem  abbrevia- 
tiones  frequenter  occurrunt. 

Pagina  prima  Sermonum  Index  conspicitur,  primus  Scrmo  de  Dominica 
infra  Ascensionem  Domini  notatur,  quern  alii  Sennoiies  plerumque  festivales 
sequuntur.  Ultimo  loco  positi  sunt  Sermones  Dominicarum  post  Pascha  et 
Pentecosten  unacum  alio  sermone  de  Dedicatione  Eoclesiae.1' 

161.  Pg.  XIV.  Jahrh.  215  Bll.  12'"".  Foil.  1-203  vo.  2  Coll.  3  Hdd. 
Holzdeckel  niit  Schwldr.  Fol.  1 :  Conrad  us  Episcopus  Hillarie 
(XIV.  Jahrh.). 

(Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.)  Anf.;  Saluatorem  expectemus  .  . . 
Schl.:  dederit  dilectis  suis.  Vorher  Index  und  Stellen  aus  der  hi.  Schrift.  Foil. 
1  vo,  4  vo  leer. 


Digitized  by  VjOOQIC 


76 

1«2-  Pp.  XV.  Jahrh.  108  Bll.  12,uo.  2  Coll.  2  Thll.:  i)  Foil.  1-9 ; 
2)  Foil.  10-108.  8  Hdd.  Weicher  TJmschlag  aus  Pg.  Rothe  Ini- 
tialen. 

l.Foll.  1— 9vo.  (Tructatus  de poenitentiu  et  confessione.)  Ant'.:  In  prin- 
ciple narracionis  . . .  Schl. :  in  opens  satislaccione.  —  2.  Foil.  10— 104vo.  R.  In- 
cipit  peregrinuH  (Polonusj  de  mncto  andreu.  Sermones  dc  mnctis.  Anf. :  Vestigia 
eius  secutus  est  pes  . . .  Dominus  vocans  petrum  . . .  Schl. :  ad  se  veniendi  qui 
nobis  prestarc  dignetur.  —  3.  Foil.  105— 108 vo.  R.  Incipit  epi^tola  deJesu  Christo 
filio  et  de  die  dominica.  Ant'.:  [Q|uia  nescitis  timere  . . .  Schl.:  luceque  negatur. 
Hieraut'3  Verse  (Sunt  hominis  deutes  trigint-a  duo  comedentes  . . .). 

103.  Pp.  XVII.  Jahrh.  78  Bll.  12"'".  1  Hcl.  Pappe  in  gepr.  Schwld. 
Goldschnitt.  Roth  und  griin  gelarbte  luitialen. 

R.  Struex!  PANEGYRIC  A  /  Congest™  per  Europam  lapidibus  exsurgens  > 
1J1VO  BERNARDO,  mcra.j  Anno  remperatae  nulutis /  M.  DCXXXV.  Zuerst 
eine  Zueignungsepistel  an  den  Abt  (leorg  II  Griill.  Am  Ende  derselben :  Am- 
plitudini  tuae/deuinctissimi  F.  F.  a  Caesarea  exules.  Hieraut'33  Biider  (La- 
pides)  mit  Inschrit'ten.  Jedem  Bilde  folgt :  Musa  aedilis  (Verse;  und  Suada  pa- 
rallela  (Prosaj.  Ant'.:  De  plenitudine  eius/ accipiimt  Vniversi  (•—  1.  Inschrif't  . 
Schl. :  Excipienti  tineni  pono. 

164.  Pg.  XIV.  Jahrh.  248  Bll.  12,u".  Holzdeckel  in  rothem  Leder. 

1  Hd.  Roth  und  blau  gelarbte  Initialen.  Fol.  1 :  Liber  Sancte 

Marie  in  Wilhering  (XV.  Jahrh.).    Fol.    24b  vo:  Reuerendo 

atque  dignissimo  patri  /  ac  domino  domino  Martino  abbati 

sancti  /  monastery  in  Wilhering  domino  /  ac  patrono  suo 

collendissimo  /  Anno  domini  1555  jaren  /  Adam  Walck  (Wil- 

heringer  Profess).  Fol.  247  :  De  fide  vero  /  sancta  noil  sit  vobis 

tedium  hoe  /  scriptum  and  ire  ,  Frater  Joannes  /  Sarrenmaller. 

Anf.:  Incipit  prologus  dc  uita  dulcis  uirginis  matrix  j  marie  in  eteraum 

benedicende  et  iaudande  /  Sanctus  epiphanius  doctor  ueritatis  .  .  .  Schl.:  Sit 

Jesu  laus  et  gloria  sit  uirgini  marie    Quod  completum  carmen  est  huius  ymno 

die  /  Explicit  liber  dulcis  uirginis  Marie.  Vgl.  Cod.  Monac.  lat.  3578,  Fol.  124: 

Explicit  infantia  salvatoris.  1m  Cod.  Seitenstettens.  149  iautet die  Ueberschrift: 

Libri  IV  de  vita  beate  Marie.  Foil.  247  vo— 248  vo  leer. 


Digitized  by 


Google 


Fach  VI. 

1.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  41  Bll.  Fol.  1  Hd. 

(AntiphonaU  Cister dense.) 

2.  Pp.  XIX.  Jahrh.  23  Bll.  Fol. 

R.  Material  zur  Geschichte  des  hi.  Godehart.  Eigenhandiges  Ms.  des  Ver- 
fassers.  P.  Nivard  Kumtnerer,  Professen  des  Stiftes  Wilhering  (f  1880). 

3.  Pp.  XVI.  Jahrh.  54  Bll.  Fol.  1  Hd.  Pappe  mit  braunem  Leder- 
riicken.  Proven.:  St.  Emmeram ?  Vgl.  Studien  und  Mitthei- 
lungen  aus  demBened.-  und  dem  Cist.-Orden  1885,  II,  351. 

R.  Incipiunt  Quirhmlia  Metelli  in  laudibus  (Juirini  tnartiris  ad  instar 
odarum  Flacci  Oracii  diver  so  metri  online  contexta.  Anf. :  O  Flos  purpureus  tu 
rosa  nobilis  .  .  .  Schl. :  Sacrilegus  penas  sceleris  dans.  /  Finis  odarum  /  Quiri- 
nalium. Hierauf:  Bucolica  Quirinalium  <\).  Anf. :  Carminibus  clarj  quondam 
solitj  redamarj  .  .  .  Schl.:  Pro  sacris  actis  fundens  coniucia  (!)  Sanctis.  /  Finis 
Quirinalium  ;  1507.  Dann  Verse  und  Inschriften,  zum  grossten  Theile  aus  der 
Kirche  St.  Emmeram  in  Regensburg.  Fol.  48  vo  leer. 

4.  Pp.  XVII.  Jahrh.  16  Bll.  4l".  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Biblische  Grammatik.  Collegienheft.  Unvollstandig. 

5.  Pp.  XIX.  Jahrh.  8  Bll.  410.  Ungebunden. 

R.  Einleitung  in  die  Evangelien  des  Lucas  und  Marcus.  Eigenhandiges 
Ms.  des  Verfassers,  J  oh.  Bapt.  Schober,  Abtes  von  Wilhering  (f  1850). 

6.  Pp.  XIX.  Jahrh.  28  Bll.  4to.  Ungebunden. 

R.  Des  hi.  Gregor  von  Naziunz  Ansicht  iiber  die  klassischen  Studien.  Eigen- 
handiges Ms.  des  Verfassers,  P.  Robert  Riepl,  Professen  des  Stiftes  Wilhering 
(f  1871).  Die  Abhandlung  ist  gedr.  im  Programme  des  Gymnasiums  zu  Linz 
1859,  S.  1—18,  unter  dem  Titel :  Des  hi.  Gregor  von  Nazianz  Urtheil  iiber  die 
klassischen  Studien  und  seine  Berechtigung  dazu. 

7.  Pp.  XVHI.  Jahrh.  121  Bll.  4to.  1  Hd.  Pappe. 

R.  Tractatus  Theologicus  De  Peccatis,  Gratia  et  Merito.  Collegienheft. 

8.  Pp.  XVIH.  Jahrh.  132  Bll.  4l°.  1  Hd.  Pappe. 

R.  Tractatus  Theologicus  De  virtute  et  sacramentis  in  .¥.  partem  S.  th.  a. 
quaes t.  84.  Collegienheft. 


Digitized  by 


Google 


78 

9.  Pp.  XIX.  Jahrh.  48  B1L  4l°.  Ungebunden. 

(Studien  zur  Dogmatik.)  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh.  Bapt. 
Scliober. 

10.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  117  Bll.  4W.  Pappe. 

R.  Tractatus  Theologicus  de  Virtutibus  TJieologicis  Sub  Adm.  Rev.  Petto 
Augustino  HitujerU  et  (!)  a  me  Francisco  Xaverio  Kogl  tutic  fanporis  in  annum  se- 
cundum SS.  Theologiae  auditore  Scriptus  Anno  Domini  1735. 

11.  Pp.  XIX.  Jahrh.  161  +  192  Bll.  410.  Pappe  mit  Lederrucken. 

R.  Theologia  Moralu  in  usum  scholurum  Auctore  P.  Dionysio  Priglhuber, 
S.  Theologiae  Doctore  et  Capitulari  Monasterii  Michaelis  -  Burani  Ord.  S.  Ben. 
Litteris  mandata  a  Mathia  Moser,  S.  Theologiae  auditore  1855. 

12.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  58  Bll.  4'°. 

R.  Sechs  Passion  Predtigen  (!)  . . .  Geschriben  UndZusamtn  Getragen  durch 
P.F.  CANDTDUM  EmerUNG  IIILARIAE  PROFESSUM.  Fol.  13:  dicta 
est  in  Zwettl. 

13.  Pp.  XIX.  Jahrh.  45  Bll.  4tJ.  1  Hd.  Ungebunden. 

(FaMenpredigten.)  Fol.  1:  In  Quadragesima  1825. 

14.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  251  Bll.  4»  Pappe. 

R.  Erlduterungen  Ueber  Giftschutz'Pastoraltheologie.  Aufdein  Umschlage : 
Geschrieben  fur  P.  R.  P.  Bruno  Detterle  von  dem  damaligen  Novizen  F.  Ma-# 
lachias  Razenberger  ao.  1781. 

15.  Pp.  XIX.  Jahrh.  40  Bll.  4l'\  Ungebunden. 

R.  Betrachtungen  fitr  jfden  Tag  der  Adventzeit.  Eigenhandiges  Ms.  des 
Verfassers,  P.  Robert  Riepl. 

16.  Pp.  XIX.  Jahrh.  81  Bll.  4l\  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Consider utiones  menxtruae. 

17.  Pp.  XVI.  Jahrh.  81  Bll.  4'".  1  Hd.  Pg.-Umschlag. 

(Libellus  definitionum  Ord.  Cist.  1289.)  Anf.:  INCIPIT  PROLOGVS  in 
CHARTAM  CHaritatis  . . .  Schl. :  eligant  vel  assumant.  Explicit  diffinitio  XV : 
et  ultima.  Fol.  16:  Anno  .  1  .  5  .  9  .  9  .  in  Februario  scripta  sunt  haec  per  me 
F  Bar.  Klotzium  monachum  Altovadensem. 

18.  Pp.  XVI.  Jahrh.  93  Bll.  41 ".  1  Hd.  Weicher  Umschlag  aus  Pg. 
Roth,  blau  und  grim  gefarbte  Initialen. 

1.  Foil.  1— 73  vo.  R.  StatuUi  Reformationis  Monasteriorum  Cisterciensis 
ordinis.  Anf.:  De  reddendis  uotis:  Capitulum  1.  Cvm  omnis  monasticae  .  .. 
Schl. :  praetendere  possint.  /  Conclusa  sunt  et  publicata  supra  scripta  statu ta  in  / 
Capitulo  Prouinciali  Vangrouie  celebrato,  congregatis  ibidem  cum  R.  D.  Com- 
missario  supranominatis  R.  D.  Abba/ribus  aliisque  Ordinis  nostri  Religiosis, 
sollenni  die  /  Natiuitatis  sancti  Joannis  Baptistae,  predicti  anni,  Milesimi,  Quin- 
gentesimi,  Octuagesimi . . .  Vorher  ein  Schreiben  von  Edmundus  a  Cruce,  hu- 
milis  abbas  Castellionis  Doctor  Theologus  Parisiensis,  Cisterciensis  Ordinis 


Digitized  by  VjOOQIC 


79 

Commissarius  und  ein  Prolog.  Am  Ende :  Index  Statutorum  und  2  Gedichte  (Ad 
Religiosos  fratres  Cisterciensis  Ordinis  [Gallus  ut  assiduo  expergit  clangore 
iacentes  .  . .],  Ad  Reuerendissimum  D.  Nicolaum  Boucheratium  Cisterciensis 
Ordinis  Generalem  [Quam  bene  Cisterci,  sapiens  Moderator  ouilis  .  .  .J).  — 
2.  Foil.  74-93.  R.  BREVE  \  S.  D.  N.  Gregory  Pupae  XIII.  I  Confirmations 
Priuilegiojrum  Cisterciensis  Ordinis.  /  Per  S.S.  Apostolicam  ftactenus  conjeessorum, 
Cum  eorundem  noua  conces&ione  et  umpliutione.  /  Cum  procesm  R.  I).  Camel  roe 
auditoris.  /  CRAC0V1AE  /  In  Offichm  Lazari:  Anno  Domini  M.D.LXXX.  Ant*. : 
Gregorius Papa  XIII . . .  Superna  dispositione . . .  Schl. :  exhibitae  uel  ostensae. 
Datum  Romae  .  .  .  die  XIJ  Junij.  M.D.LXXIIIJ.  PontiHcatus  nostri  Anno 
Tercio.  Cae.  Glorierius.  Hierauf  2  Notariatsinstrumente  und  die  Bemerkung: 
Haec  Statuta  scripta  sunt  a  me  fratre  Georgio  Grattero,  professo  Alderspach: 
Anno  Domini  M.D.L.X.X.X.X.  undDe  R.  in  Christ.  Patris  D.  Stanislai  Bialo- 
breski  Abbatis  Andreiouiensis  ut  hoc  Diploma  recuderetur  in  Polonia.  Studio 
et  cura  Epigramma  (Andreae  dicta  do  nomine  qui  regit  urbem . . .).  Vorher :  De 
hac  breuis  Gregorij  XIII.  Pont.  Max.  editione  Opera  R.  d.  Edmundi  a  Cruce  . . . 
Ad  Relligiosos  (!)  eiusdem  Ordinis  fratres  Elegidion  (dum  caput  ut  membris 
uester  Cistercius  abbas  .  .  .  Pro  te  sollicitum  concelebrare  Patrem  /  Eiusdem 
R.  Patris  cliens  addictissimus  Gabriel  Rijbscberus  Pannonius  faciebat),  AD 
EOSDEM  (Andr:  Cri:  /  Hoc  diploma  dedit  Praesul  quod  maximus  urbis  .  .  .), 
Mnemosynon  R.  Patris  .  .  .  Kdmundi  a  Cruce  (EDoctus  sacro  diuini  dogmate 
uerbi,  MVNus  obire  . . .)  und  ein  Prolog.  Fol.  93  vo  leer.  Occ.  monasteria  An- 
dreiouiense,  Suleouiense,  Landense. Vangroueeense,  Oliuense,  Coprivvnicense, 
Mogilense,  Paradisiense,  Obrense,  Przemetense,  Scerieense,  Vachoeense,  Coro- 
nouiense,  Pelplinense,  Bledzouiense,  Culmense,  Olobocense,  Ouenescense, 
Thoronense. 

19.  Pg.  XIV.  Jahrh.  2  Bll.  4'°.  1  Hrl. 

(Legenden.)  Beg.  in  der  9.  Legende:  cooperante  sancta  Dei  genitrice 
Maria  .  . .  Schl.  (Ende  der  14.  Legende):  fide  tervenciores  extiterunt.  Die  6  Le- 
genden entsprechen  Pseudo  -  Pothonis  Pruveningensis  liber  de  miraculis 
S.  Dei  Genitricis  Mariae  10,  11,  12,  16, 24,  31  (vgl.  A.  Mussafia,  Studien  zu  den 
mittelalterlichenMarienlegenden,  Sitzungsb.  d.  k.  Akad.d.  W.  in  Wien,  CXIII, 
917  ff.). 

20.  Pp.  XVIII.  Jahrh.  158  Bll.  4to.  1  Hd.  Pappe.  Goldsohnitt. 

R.  Dt£  I  Siben  Heillige  Sacrament  /  Cum  Lamentatione  peccatricis  animae 
et  Meditatione  in  50.  psalm  Helm  ircifi  erklarth  vndt  ausgelegt  1745.  Gedichte  in 
deutscher  und  lateinischer  Sprache.  Verfasser:  Leopold  Heiland,  Abt  von  En- 
gelszell  (1707-1722,  f  1750). 

21.  Pp.  XVni.  Jahrh.  125  Bll.  4t".  1  Hd.  Pappe.  Goldschnitt. 

R.  Die  Zwelff  glaubens  Articul  !  So  in  seiner  unbossliehkheith,  umb  die 
zeiih  i  Nuzhch  zu  Passiern  Reim  weifi,  Vnd  aus  gdttlicher  Schrifft,  Heiliger 
Vfittern,  KircJien  Lehreren,  undt  ConMHis  Authentisiert  j  zusammengetragen  worden 
in  Lobl.  Closter  Withering  /  Von  einem  Cist,  geistl.  Lfeopold]  Rfesign.]  AfbtJ 
V [on]  E[ngels]  Z[etl]  Anno  1744. 


Digitized  by  VjOOQIC 


_80__ 

22.  Pp.  XIX.  Jahrh.  17  Bll.  4to.  Ungebunden. 

R.  Aristophanis  Nubes.  Erkldrt  von  Prof.  Dr.  H.  Bonitz.  Geschr.  von 
P.  Robert  Riepl  (1851-1852).  Collegienheft. 

28.  Pp.  XIX.  Jahrh.  16  Bll.  4l".  Ungebunden. 

R.  Vorltsungen  iiber  die  Achtheit  und  Reihenfolge  der  platonischen  Schriften. 
Von  H.  Bonitz.  Geschr.  von  P.  Nivard  Kummerer  (1862—1866).  Collegienheft. 

24-  Pp.  XIX.  Jahrh.  55  Bll.  4to.  Ungebunden. 

R.  Cicero  de  oratore.  Erkldrt  van  Prof.  Dr.  Grysar.  Vollendet  26.  Oktober 
1851.  Geschr.  von  P.  Robert  Riepl.  Collegienheft. 

25.  Pp.  XIX.  Jahrh.  58  Bll.  4to.  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Die  Stellung  des  Chores  in  den  Tragddien  dcs  Sophokles  zum  Ganzcn  der 
Handlung.  Verfasser:  P.  Nivard  Kummerer. 

24*.  Pp.  XIX.  Jahrh.  58  Bll.  4,w.  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Aim  646—747,  Uhersetzung  und  Erkldrung.  Verfasser:  P.  Nivard 
Kummerer. 

27.  Pp.  XIX.  Jahrh.  32  Bll.  4tn.  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Ilept  bei  Homer.  Verfasser :  P.  Nivard  Kummerer. 

28.  Pp.  XIX.  Jahrh.  91  Bll.  4to.  Pp.-Umschlag. 

R.  Studien  zu  den  Dialogen  Lucians.  Uebersetzung  und  Erklarung  des 
Ermotimos.  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

29.  Pp.  XIX.  Jahrh.  20  Bll.  4to.  Ungebunden. 

(Studien  zu  Homer  und  Plato.)  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh. 
Bapt.  Schober. 

SO.  Pp.  XIX.  Jahrh.  40  Bll.  4,n. 

R.  Perikles.  Von  P.  Robert  (Riepl).  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers. 

81.  Pp.  XIX.  Jahrh.  16  Bll.  4to. 

R.  Propert.  Eleg.  Ill,  1.  Erkldrt  von  P.  Robert  Riepl.  Eigenhandiges  Ms. 
des  Verfassers.  Fol.  16  vo:  3.  III.  51. 

32.  Pp.  XIX.  Jahrh.  240  Bll.  4to.  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Griechische  Alterthumer.  Vorlexungen  von  Prof  .  Dr.  Bonitz.  Geschrieben 
1864-65. 

88.  Pp.  XIX.  Jahrh.  304  Bll.  4to.  1  Hd.  Ungebunden. 

R.  Griechische  Literaturgeschichte.  Vorlemngen  von  Prof.  Dr.  Bonitz.  Ge- 
schrieben 1862-66. 

34.  Pp.  XVH.-XVm.  Jahrh.  109  Bll.  4«°.  Pappe. 

R.  MANVSCR1PTA  F.  CANDIDI  EMERL1NG  HILARIAE  PRO- 
FESS! Abschriften  von  Briefen  und  Briefformeln.  Occ.  Baumgartenberg, 
Engelszell,  Gottszell,  Ebrach,  Langheim,  Neuberg,  Wilhering,  Leonfelden, 
Graraastetten. 


Digitized  by  VjOOQIC 


81 

35.  Pp.  XV.  Jahrh.  16  Bll.  4to.  2  Thll. :  l)  FoU.  1-4 ;  2)  Foil.  5-16. 
4  Hdd.  Pappe  in  Schwld. 

1 .  Foil.  1—3  vo.  (Sammlung  von  Brief  en.)  Anf. :  Magistro  Paulo  Rolant. . . 
Schl.:  exhibuissent  competentem.  Fol.  4ro  leer.  —  2.  Foil.  4vo— 16  vo.  (Ein 
Farmelbuch.)  Anf. :  PRimo  habeat  . . .  Schl. :  non  obstantibus  quibuscumque. 
Dann :  littere  passus  und  andere. 

36.  Pp.  XVII.  Jahrh.  286  Bll.  4to.  1  Holzdeckel  in  gepr.  Schwld. 

R.  Geho  Czysarske'  a  Kralowske'  Milosti  j  Uherskelio  a  Czeskeho  Krdle  j 
Ferdynanda  II0  j  Obnowene  Zrzjgenj  Zemske  j  G.  M.  K.  DediczeTio  Margkrabswj 
Morawskeho.  Beischrift:  Anno  1628.  Gtesetzliche  Bestiminungen  uber  dasVer- 
haltnis  der  Markgrafschaft  Mahren  zum  Konigreiche  Bohmen.  Am  Ende  Re- 
gister. Foil.  282-286vo  leer. 

37.  Pp.  XVm.  Jahrh.  83  Bll.  4to.  Pappe  in  Schwld. 

R.  Topographia  . . .  den  Eydenberys.  Verfasser:  Alan  Aichinger,  Abt  von 
Wilhering. 

38.  Pp.  XIX.  Jahrh.  384  Bll.  410.  Pappe. 

R.  Mnemosyne.  I  Tagebuch  /  gefilhrt  anf  einer  Heist  /  durch  j  Italien  . .  .  im 
Jahr  1818.  /  Joh.  Schober  m.  p.  /  Prof,  dtr  MatJiematik.  Eigenhandiges  Ms.  des 
Veriassers. 

39.  Pp.  XIX.  Jahrh.  134  Bll.  4*'.  Pappe. 

R.  Versuch  einer  Geometrie  fur  die  k.  k.  Normal- Hauptschule.  Fol.  1 :  Ge- 
mafi  der  Aufforderung  einer  hohen  Studien-Hofkommission  iiberreicht  der 
Unterzeichnete  ein  en  Aufsatz  fiir  ein  Vorlesebuch  der  Geometrie  . . .  Fol.  lvo : 
Joh.  Schober,  k.  k.  Professor.  Eigenhandiges  Ms.  des  Veriassers. 

40.  Pp.  XIX.  Jahrh.  69  Bll.  4to.  Ungebunden.    • 

R.  Elementare  Geometrie.  Eigenhandiges  Ms.  des  Veriassers,  Joh,  Bapt. 
Schober. 

41.  Pp.  XIX.  Jahrh.  8  Bll.  4W.  Ungebunden. 

R.  Bede  uber  das  mathematische  Studium.  Eigenhandiges  Ms.  des  Ver- 
fassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

42.  Pp.  XIX.  Jahrh.  4  Bll.  4to.  Ungebunden. 

R.  Bede  uber  das  Studium  der  Natur.  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers, 
Joh.  Bapt.  Schober. 

43.  Pp.  XIX.  Jahrh.  231  Bll.  4to.  Ungebunden. 

R.  Vorksungen  Uber  Metaphysik.  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh. 
Bapt.  Schober. 

44.  Pp.  XVH.  Jahrh.  112  Bll.  4to.  Pappe. 

R.  Wiertschaffbuech  . .  .  durch  michfr.  Bern.  Nett .  .  .  zusamen  geschriben. 
Fol.  2:  Fr.  Bemardus  Nett  professus  indignus  in  Willering  der  Zeit  vn- 
wiirdiger  Capellan  am  Dachsberge  1694. 

Xenia  Bernard ina  II.  HandHchriften-Vcmcichiihuie  U.  i\ 


Digitized  by 


Google 


82_ 

45.  Pp.  XIX.  Jahrh.  22  BU.  4to.  Ungebunden. 

R.  Galkrie  der  Aebte  des  Stiftes  Withering.  Verfasser:  General  Sachse. 

44*.  Pp.  XIX.  Jahrh.  91  Bll.  8ro.  Ungebunden. 

(Studien  zu  den  Brief  en  des  hi.  Paulus  und  zum  Evangelium  des  hi.  Jo- 
hannes.) Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

47.  Pp.  XIX.  Jahrh.  75  Bll.  8vo.  Ungebunden. 

R.  Efterecht.  Collegienhett. 

48.  Pg.  XVI.  Jahrh.  72  Bll.  8vo.  2  Hdd.  Braunes  Kalbl.  mit  Gold- 
pressung. 

(Gebetbuch.)  Lateinische  und  deutsche  Gebete.  Fol.  lvo:  oben  die  Ent- 
hauptung  des  hi.  Paulus,  unten  ein  Monch  und  ein  Wappen.  Auf  derVorder- 
seite  der  folgenden  24  Bll.  Holzschnitte  von  Virgil  Solis. 

49.  Pp.  XVII.  Jahrh.  33  Bll.  8vo.  Kothe  Initialen.  Schwarzes 
Leder. 

R.  PROCESSIONALE  j  OBDINIS  /  C1STEBCIENSIS  /  Authori- 
tote  Beverendvisi  j  mi  Domini,  Domini  Citterciensis  j  Generalis  editum.  /  Parisiis, 
Sumptibus  Sebastiani  Mabre  Cramoisy,  \  Begis  Typographi,  via  Jacobaea,  sub 
Cico  j  niis.  /  M  .  DC  .  LXXIV.  /  Descriptum  in  celebri  Monasterio  B.  /  Mariae 
Virginis  de  Ebraco,  ad  arduam  silvam  in  Franconia  sito,  et  in  hancformam 
reda  /  ctum  Anno  Domini.  1681.  a  F.  U.  H.  P.  E. 

50.  Pp.  XIX.  Jahrh.  55  Bll.  8™.  1  Hd.  Pappe. 

R.  Bitus  (Cist.). 

51.  Pp.  XIX.  Jahrh.  102  Bll.  8vo.  Ungebunden. 

(Exegetische  Studien  zu  Homer,  Sophocles  und  Plato.)  Eigenhandiges  Ms. 
des  Verfassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

52.  Pp.  XIX.  Jahrh.  20  Bll.  8T°.  Ungebunden. 

R.  Vorlesungen  uber  Aristoteles  von  Prof.  Dr.  Bonitz.  P.  Robert  (Riepl). 
Collegienheft. 

58.  Pp.  XIX.  Jahrh.  22  Bll.  8yo.  Ungebunden. 

R.  Ad  IV.  Catilinariam.  P.  Robert  (Riepl).  Eigenhandiges  Ms.  des  Ver- 
fassers. 

54.  Pp.  XIX.  Jahrh.  137  Bll.  8T°.  Ungebunden. 

(Vorlesungen  uber  Psychologic)  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh. 
Bapt.  Schober. 

99.  Pp.  XIX.  Jahrh.  24  Bll.  8T°.  Ungebunden. 

(Vorlesungen  uber  Padagogik.)  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh. 
Bapt.  Schober. 

56.  Pp.  XIX.  Jahrh.  62  Bll.  8vo.  Ungebunden. 

(Vorlesungen  uber  Metaphysik.)  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh. 
Bapt.  Schober. 


Digitized  by  VjOOQIC 


83 

57.  Pp.  XIX.  Jahrh.  65  Bll.  8ro.  Ungebunden. 

(Vorlesungen  Uber  Geschichte  der  Philosophie.)  Eigenhandiges  Ms.  des 
Verfassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

58.  Pp.  XIX.  Jahrh.  30  Bll.  8vd.  Fruherer  Besitzer:  Traumihler, 
reg.  Chorherr  von  St.  Florian. 

R.  Uiber  die  UnterscJieidung  der  Vernunft  als  der  hochsten  Geiitesfdhigkeit 
des  Menschenj  vom  Verstande.  j  Ein  Dialog.  /  Mitgetheilt  von  Franz  Stronski,  Dr. 
der  Philosophie,  Lemberger  /  k.  k.  Universitats-Bibliothekar. 

59.  Pp.  XIX.  Jahrh.  122  Bll.  8ro.  Pappe. 

R.  Souvenir.  Bemerkungen  zur  Philosophie  und  uber  die  Stiftskirche  in 
Wilhering.  Eigenhandiges  Ms.  des  Verfassers,  Joh.  Bapt.  Schober. 

•©.  Pp.  31  Bll.  8T°.  Pappe  in  schwarzem  Leder. 

Al— gain  'lhadl  aschara  min  Kalami  'llahi  ta  cala  (pars  undecima  ser- 
monis  dei  altdssimi).  9.  Sure  w.  95-120;  10.  w.  1-109;  11.  w.  1-7. 


6* 


Digitized  by 


Google 


Register1 


A. 

Abdias,  Historia  certaminis  apostolici 156  — 

Ablass,  Bemerkungen  iiber  den  — 31  — 

Aegidius  (Romanus),  Speculum  peccatorum 43  (11),  122  (9) 

Aeneas  Sylvius.  Oratio  habita  15.  Oct.  1454 67  (13) 

Aesopo,  De  —  et  fabulis  eius ...    96  (7) 

Afra,  S.,  Hymnus  de  — 41  — 

Afrae,  S.,  Conversio  —  et  puellarum  eius 109  (1) 

Passio  - 109  (2) 

Aichinger,  Alan,  Topographie  des  Eydenbergs VI,    37  — 

Alarms  de  Insulis,  Carmen  de  incarnatione  Christi 83  (2) 

De  planctu  naturae 77  (11) 

Albertus  Magnus,  De  Verbi  incarnatione  •    •       88  (4) 

—  Liber  de  adhaerendo  Deo 133  (7) 

—  Opus  naturarum 23  — 

—  Tractatus  de  veris  virtutibus 63  (2) 

Albinus  (Albunus)  Eremita,  Epistola  ad  Heribertum  episcopum 

Coloniensem 132  (14) 

Alcuinus,  Epistola  ad  pueros  s.  Martini 121  (2) 

—  Super  VII  psalmos  poenitentiales 121  (1) 

Aldersbach 72  (5),  106  (5) 

x  Alexii,  S.,  Vita  - 27  - 

\Algorismus 69  (18) 

Altaich,  Nieder-,  2  Visitationsrecesse,  —  betreffend  •   • 14  (2) 

Altenberg 72  (5) 

Altzelle 72  (5) 

Alzheim,  Johannes,  Tabula  super  Apologeticum  Cyrilli 102  (2) 

Ambrosius,  S.,  De  officiis  11.  3 125,  (1) 

—  Epistola  de  moribus  et  hon estate  vitae 67  (14) 

—  Excerpta  aus  — 56  (1) 

—  Hexaemeron 125  (2) 

Amicus  et  Amelius 96  (9) 

Amicus  triplex 124  (5) 

Andreioviense  monasterium VI,    18  — 


*  Die  erste  arabische  Zahl  bedeutct    die  Nummer    der  Handschrift,    die  zweite,  unter 
Klararaern  gesef/.t«,  das  wieviolte  Stttck  demelhen.  Wo  VI  fehlt,  1st  das  Fach  IX  vorauszuKeizen. 


Digitized  by  VjOOQIC 


_85_ 

Angelus  de  Runa,  Forma  absolutions 103  (9) 

Animae,  De  sede  — 121  (4) 

—  Lamentatdo  —  peccatricis 101  (21) 

—  Lumen  — 83  (5) 

—  Minus  lumen  — 75  (2) 

—  Tabula  in  Minus  lumen  — 75  (1) 

Annualis  ordo 133  (9) 

Anselmus,  S.,  ep.  Cantuariensis,  De  passione  Domini 101  (26) 

—  Flores  aus  — 101  (12) 

—  Lamentatio  amissae  castitatis 101  (19) 

—  Lucidarius  1. 88  (9) 

Antichristo,  Tractatus  de  — 101  (25) 

Antiphonale  Cisterciense 1,  3,  4;  VI,     1  — 

—  Fragm. 19  (26) 

Antiphonarium     •       5  — 

Antonius  Parmensis,  Postilla  de  tempore      82  (5) 

Arenga  de  commendatione  studii  humanitatis  atque  amoenitate 

aestivalis  •temporis 77  (10) 

Aristoteles,  Excerpts  aus  — 101  (30),  145,  155  — 

—  Namen  der  Schriften  des  — 82  (5) 

—  (Pseudo-),  Epistola  ad  Alexandrum  Magnum   •    •    •    •    67  (3) 

—  —          Practica 71  (1) 

Arnoldum,  Epistola  ad  —  abbatem  Ord.  Cist. 35  (1) 

Arnuiphus  de  Boeriis,  Speculum  monachorum 96  (5) 

Aquae  artiticiales 71  (20) 

Asceticae,  Collationes  — 66  — 

Ascetici,  Tractatus  —      122  (7),  132  (1) 

Ascetische  Bemerkungen 68  (4),  95  (3),  97  (2),  101  (7) 

Aschaffenburg,  Proviucialstatuten  von  —  1455 78  (10) 

Astesanus,  Summa 37  (1) 

Astronomische  Bemerkungen 68  (2),    69  (14) 

Tabelle 81  (8) 

Auctoritates  ex  operibus  Aristotelis,  Boetii,  Empedoclis,  Porphyrii  155  — 

Augustinus,  S.,  De  honestate  mulierum 101  (20),  124  (1) 

—  De  laude  psalmorum       96  (11),  122  (6) 

—  Epistola  de  tide  ad  Petrum 108  (10) 

—  Flores  ex  11.  Confessionum 63  (1) 

—  Oratio 7  (6) 

—  Regula 108  (2) 

—  Sermones 7  (2),  43  (5),  110  (5) 

—  (Pseudo-),  Tractatus  de  trilms  habitaculis       ...    44  (8) 

—  —          Speculum  peccatorum,  s.  Aegidius  43(11),  122  (9) 

Avicenna,  Excerpte  aus  — 71  (16) 

Ayglerius,  Bernardus,  s.  Bernardus  Cassinensis 43  (8) 

B. 

Bartholomaeus  Pisanus,  Summa 38  (1),  39,    88  — 

—  Forma  absolutions 103  (9) 


Digitized  by  VjOOQIC 


86 

Basler  Conoil,  Actenstucke,  das  —  betreffend    •   •   •  9  (13),  44  (5),    78  (4) 

Baumgartenberg 58  (1),  72  (5),  106  (5),  VI,    84  — 

—  Monimenta  monumentorum  manibus  defunctorum 

fratrum  a  manibus  vivorum  erecta,  quibus  piae 
memoriae  defunctis,  sicut  pomi  morsus  fatum 
fecit,  sic  Pomaerium  nostrum  exsolvit  fata  mor- 
sum  in  confratribus  devota  ac  pia  suflragiorum 

oblatione •    •    •   •    11  — 

Baumgartenberger  Formelbuch 100  — 

Beatitudines,  VIII  —  in  Versen 81  (9) 

Beda  Venerabilis,  Sermones 7  (3),  110  (7) 

Benedicto,  S.,  Hymnus  de  — 1  — 

Benedictus,  S.,  Regula 14  (1),    15  — 

Benedictus  XII,  Extravagantes 127  (1) 

Bernardi,  S.,  Officium  -  1, 2, 6, 48, 49, 50, 113, 114, 1 17, 119, 123, 144,  149  — 

Bernardo,  S.,  Hymnus  de  — 1  (2),  2  — 

Bernardo,  S.,  Sermones  de  — 96  (4) 

Bernardus,  S.,  Apologiae  fragm. »    •    •    79  (8) 

—  De  modo  proficiundi 133  (4) 

—  De  consideratione  11.  V  ad  Eugenium  III 64  (1) 

—  De  obedientia 132  (8) 

—  Epistolae 64  (2)  [?],  79  (8),    96  (8) 

Excerpte  aus  — •  67,    79  (8) 

Bernardus,  S.,  Salutatio  ad  B.  M.  V. 101  (14) 

—  Sermones .    •    •   40,  45  (2"),  64  (3),  94,  110  (6) 

—  Tractatus  de  XII  gradibus  humilitatis 132(6.  7) 

Bernardus,  S.  (Pseudo-),  Epistola  de  cura  rei  familiaris 67  (1) 

—  —         Hymnus:  Dulcis  Jesu  memoria         ...      7  (7) 

—  —              —         Gaude  mea  speciosa 7  (5) 

—  -         Meditationes 110(12),  134  (5) 

—  —         Excerpta  aus  den  Meditationes     •    •    •   -101  (11) 

—  —         Speculum  monachorum,  s.  Arnulphus  de 

Boeriis 96  (5) 

Bernardus  Cassinensis,  Speculum  regulae  monachorum 48  (8) 

Besegnungen 69  (5),  71  (12) 

Bibiana,  s.  Vivana 69  {16) 

Biblia  V.  et  N.  T. 16  - 

—  N.  T. 17,  18  - 

—  Fragm. 105  (2) 

—  pauperum 124  (4) 

Biblische  Geschichte 56  (2) 

—  Grammatik VI,     4  — 

—  Verse  uber  —  Bucher 136  (5) 

Blezoviense  monasterium •  VI,    18  — 

Boetius,  s.  Auctoritates  und  Ronto 77,  155  — 

—  (Pseudo-),  De  disciplina  scholarium,  s.  Thomas  Brabantinus    79  (14) 
Bohmen,  Gesetzliche  Bestimmungen  uber  das  Verhaltnis  zwischen 

Bdhmen  und  Mahren VI,    36  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


87 

Bonaguida  de  Aretio,  Summa  de  officio  advocatoris  ecclesiae  •   •  136  (2) 

—  —         Summa  de  dispensationibus 136  (3) 

Bonaventura,  S.,  De  corpore  Christi    •    •    •       104  (3) 

—  Itinerarium  mentis  ad  Deum 103  (5) 

—  Itineraiium  mentis  in  se  ipsum 108  (3) 

—  Parvum  bonum 188  (6) 

—  Quae  ante  missam  sint  facienda 96  (12) 

—  Stimulus  amoris 65  — 

—  Tractatus  de  praeparatione  ad  missam 20  (5) 

—  Tractatus  de  sacramento   corporis  et  sanguinis 

—  Christi 63  (13) 

—  (Pseudo-),  Profectus  religiosorum,  Excerpte  aus  — 

182  (1),  183  (8) 

Bondi,  Johannes,  de  Aquilea,  Arenga 78  (1) 

—            —                 —           Practica 78  (2) 

BonifatiusIX,  Liber  VI 82  (1) 

Bonitz,  Hermann,  Griechische  Alterthiimer      VI,    32  — 

—  —           Literaturgeschichte VI,    33  — 

—  Vorlesungen  uber  Aristophanes VI,    51  — 

_                        —             —    Aristoteles VI,    22  - 

—  —             —    Plato VI,    23  — 

Breviarium Hl>  112  — 

—  Fragm. 79  (14),  105  - 

—  Cisterciense 113,114,115,144,145,146  - 

—  Romanum      147  — 

Breviergebet,  Verse  uber  das  — 62  (4),  182  (5) 

Bullae,  Expositio  — -*-•    ■    78  (16) 

Burley,  Walter,  De  vita  et  moribus  philosophorum 83  (10) 

C. 

Calendarium 43  (2),  46,  69  (17),  79  (1),  81  (5),  101  (5),  152  - 

Calixtus  111,  Epistolae 67  (12) 

Cancellariae,  Regulae  — 78  (7) 

Canonis,  Oonditores  — 75  (3) 

Cantica,  Expositio  super  — 110  (10) 

Capranica,  Dominicus,  Ars  bene  moriendi 69  (2) 

Carmina 79  (9) 

Cassianus,  S.,  Tres  vocationes 43  (13),  122  (8) 

Cassiodorius,  De  vera  amicitia 108  (9) 

—            Super  VII  psalmis  poenitentialibus 122  (1) 

Casus  episcopales 68  (2) 

Christi,  Tractatus  de  corpore  — 60  (14),  104  — 

Christo,  Epistola  de  —  Jesu  et  de  die  dominica 162  (3) 

Chronica 56  (3) 

Chronicarum,  Compendium  — 124  (5) 

Chronologische  Tabellen 69  (17) 

Ohrysostomus  (Pseudo-),  Physiologus 132  (10;,  138  (2) 

Cibis,  Tabula  de  - 71  (10) 


Digitized  by  VjOOQIC 


88 

Cintillarius  liber 68  (3) 

Cistercienserkldster,  Grundungsjahre  einiger  — 124  (3) 

Cistercienses,  Carmina  ad  fratres  — VI,    18  (1.  2) 

Cisterciensium,  Statuta  reformationis  monasteriorum  —  regni  Po- 

loniae VI,    18  (1) 

Clteaux 106  (5) 

ClemensV,  Constitutiones 82  (3) 

Collectarum  liber 48,    49  — 

Coloniensis,  Sermo  episcopi  —      45  (2f) 

—  Tractatus  studii        de  neutralitate  principum    •    •   •    44  (5e) 

Complexionum,  Metra  ad  noscendum  condicionem  4  — 71  (6) 

Computus 81  (3) 

—  Nurenbergensis 69  (12) 

—  vulgaris 81  (2) 

Concordantiae  V.  et  N.  T. 131  (2),  136  (5),  137  (3) 

Confessio 132  (15) 

Confessione,  Tractatus  de  - 43  (6),    61  (2) 

—  Tractatus  de  —  et  poenitentia 84  (4) 

Confessionem,  Tractatus  de  his,  quae  requiruntur  ad  veram  —  •  104  (11) 

Confessionis,  Compendium  — 104  (14) 

Confessor,  Qualiter  —  deboat  se  regere 63  (8) 

Confessoribus,  Utiiia  de    - 96  (3) 

Coniessomm,  Quaestiones  ex  summa 104  (15) 

Conscientia,  Tractatus  de  —  erronea 133  (10) 

Conscientiam,  Regulae  contra  —   erroneam 122  (10) 

Consecratione,  Tractatus  de  — 29  (3) 

Considerationes  menstruae VI,    16  — 

Constantiense,  Concilium  -,  Acta 45  (2.  4),  67  (9;,    99  (3) 

Coprivunicense  monasterium VI,    18  — 

Coronoviense  monasterium VI,    18  — 

Cracoviensis,  Tractatus  universitatis  —  de  neutralitate  principum    44  (5d) 

Culmense  monasterium VI,    18  — 

Curialis  curiatia 81  (10) 

Cyclis,  Tractatus  de  —  lunae 81  (4) 

Cyrillus  Alexandrinus,  S.,  Apologeticus 102  (2) 

D. 

Daniel,  s.  Collationes  asceticae 66  — 

Danielis,  De  visione  —  prophetae 138  (6) 

Dante,  Divina  Comoedia 77  (1) 

Decretalium  11.  V. 28,  83,  12  - 

—  Excerpte  — 69  (8) 

—  Versus  - 28  — 

Dei  altissimi,  pars  undecima  sermonis  — VI,    60  — 

Dei,  Templum  - 80  (4) 

Determinatio  magistrorum,  theologorum,  iuristarum  Wiennensium 

super  quibusdam  punctis  Johannis  Munzinger 45  (6) 

Dialogus  inter  inhdelem  et  ecclesiam 136  (8) 


Digitized  by  VjOOQIC 


106 

(1) 

83 

(4) 

17 

— 

62 

<») 

136 

(7) 

81 

(«) 

124 

(12) 

124 

(8) 

80^ 

Dictandi,  Tractatus  de  modo  dictandi 69  (19),  77  (8),  106 

Diffinitiones  generalis  capituli  Florentiae  celebrati 83 

Diffinitionum,  Libellus  -  Ord.  Cist.  1289 154,  VI, 

Dogmatische  Bemerkungen 

Dogmatischer  Tractat 

Donatus  metricus       

Durandi,  Dicta  quaestionum  magistri  —  super  IV  sententiarum 
Dybinus  (Tybinus),  Correctoria 

E. 

Eberhardus  Bethuniensis,  Graecisinus 61       — 

Ebrach 58  (1),  72  (5),  106  (5),  124  (11),  VI,  18,  49       - 

Edmundi,  S.,  episcopi  Cantuariensis,  Vita  — 110      (1) 

Edramsberg 72      (5) 

Emerling,  Candidus,  Manuscripta VI,    34       — 

—  —  Passionspredigten VI,    12       — 

Emmeram  St.,  Inschriften  aus  — VI,      3       — 

Empedocles,  s.  Auctoritates 155       — 

Engelbertus  Adinontensis,  Tractatus  de  t'ascinatione 38      (3) 

Engelszell 58  (1),  72  (5),  106  (1.  5),  124  (11,  VI,    18       — 

Epigrammata •    •   VI, 

Epistolae 77  ((Jh  78  (15.  21),  101  (30,,  VI, 

Epistolaruin,  Expositio  —  doininicalium 19 

Epitaphia 

Eribrdiensis,  Tractatus  universitatis  studii  —    super  neutralitate 

principum 

Eucharistiae,  Quaestioncs  de  sacramento  — 

Eugenii,  De  —  praevaricatione  et  sententia  depositiouis    .... 

Eusebius  (Pseudo-),  De  Aesopo  et  fabulis  eius 

Evangelii,  Expositio  —  secundum  Matthaeum 

Evangeliorum,  Expositio  — 20, 

—  douiinicalium,  Expositio  — 

—  Expositio    —  secundum  Matthaeum  et  Marcuin  •    • 

Evangelium  secundum  Lucam 

Exhortatio  pro  defunctis 

Eymstein,  Epistola  tratris  can  reg.  (Johannis  de  SchoonhoviaV)  de 

Eymstein 133      (2) 

F. 

Felicis  Vallis  monasterium 106  (5) 

Feste,  Memorial  verse  iiber  kirchliche   — 101  (5) 

Fidei,  Summa  catholicae  — 121  (3) 

Finnanus,  Sermo 45  (2h) 

Fliscus,  Stephanus,  Rethorica 106  (2) 

Formelbiicher  •    .  58  (1),  72  (5),  73,  74  (1),  78  (14),  79  (3),  81  (12),  106 

(1.  2.  4),  124  ( 1 1),  128  (8.  9.  10.  11),  VI,  34,    35  (2) 
Franciscus  de  Castello,  Epistola  et  quaestiones  super  aliquos  ar- 

ticulos  religiosos  concernentes 43  (9) 


18 

(2j 

35 

(i; 

19 

(i) 

132 

(15) 

44 

(5") 

104 

(2) 

44 

(*r) 

96 

(7) 

21 

— 

2 

(7) 

98 

(1) 

22 

— 

137 

(2) 

158 

(1) 

Digitized  by  VjOOQIC 


90 

Franciscus  de  Perusio,  Tractatus  de  VII  vitiis  capitalibus    •   •   •    80  (5) 

Freron,  Simon,  Senno 44  (&m) 

Fulgentius,  Imagines 83  (8) 

Furstenfeld 72  (5) 

Furstenzell 72  (5),  106  (5) 

G. 

Gallneukirchen,  Erlass  an  die  Geistlichkeit  des  Dekanates  —  •   •  108  (10) 

Gallo,  S.,  Hymnus  de  — 48  — 

Gartner,  Bemerkungen  fur  — 69  (14) 

Gebetbuch VI,   47  - 

Gebeten,  Fragm.  von  — 92  (9) 

Genealogische  Tabellen    •   • •    •    •    56  (5) 

Georgii,  S.,  Passio  — 27  — 

Georgsthal 106  (5) 

Gerard  van  Vliederhoven,  s.  Henricus  de  Hassia,  Cordiale  •  43  (6),  101  (3) 

Gerson,  Johannes,  De  probatione  spirituum  et  tentationibus    •    •  103  (9) 

—  Sermo      45  (2b) 

—  Tractatus  de  X  praeceptis      69(9),  104  (8.9) 

—  Tractatus  de  praeceptis,  confessione,  arte  moriendi  •    •    •    63  (5) 

—  Tractatus  de  pollutionibus  et  frequentationibus  celebrare 

divina 63  (3) 

Giftschutz1,  Erlauterungen  uber  —  Pastoraltheologie  ....  VI,    15  — 

Glossarium 72  (1. 3),    77  (4) 

Goldenkron 58(1),    72  (5) 

Gotteszell 72  (5),  VI,    34  - 

Gotthard,  St. 124  (11) 

Graduale  Cisterciense 2.  6.  148  — 

Gramastetten 58  (1),  72  (5),  106  (1.  5),  VI,    34  — 

Grammaticus,  Tractatus  — 72  (2. 3),  81  (6. 7. 9) 

-                      -            Fragm. 128,  137  (8) 

Gratiani,  Bemerkungen  uber  das  decretum  — 127  (4.  5) 

—  Memorialverse  de  causis  — 127  (4) 

—  Tractatus  de  causis  in  corpore  decreti  — 127  (4) 

Gregorii,  S.,  Passio  — 27  — 

Gregorii  IX,  Tabula  in  decretales  — 82  (2) 

Gregorius  XIII,  Breve VI,    18  (2) 

Gregorius  M.,  S.,  Expositio  in  Cantica  Canticorum 25  (4) 

—  Pastorale 82  (2) 

—  (Pseudo-),  Speculum  peccatorum,  s.  Aegidius 

43  (11),  122  (9) 

Gruytrodius,  Jacobus,  Cordiale,  s.  Henricus  de  Hassia    •   •  43  (6),  101  (3) 

Grysar,  Cicero  de  oratore.  Erklart  von  — VI,    24  — 

Guido  de  Monte  Rotherii,  Manipulus  curatorum 92  (1) 

Guido  Faba,  Dictamina 184  (2) 

—  Exordia 184  (4) 

—  Proverbia 134  (3) 

—  Summa  dictaminis 134  (1) 


Digitized  by  VjOOQIC 


91 

Guilielmus,  Sermones 36  — 

—           Summa  virtutum 93  (1) 

H. 

Haina 72  (5) 

Hectabula 69  (15) 

Heiland,  Leopold,  Die  VII  hi.  Sacramente VI,    20  — 

—               Die  XII  Glaubensartikel VI,    21  — 

Heiligenkreuz 58  (1),  72  (5),  97  (4),  106  (5) 

Heilsbronn 58  (1),  72  (5),  106  (5) 

Henricus  de  Balma,  De  triplici  via  ad  sapientiam •  103  (2) 

Henricus  de  Berching,  Dicta  super  canonem  et  to  tarn  missam     •    69  (1) 

Henricus  de  Hassia,  Cordiale 43  (6),  101  (3) 

—  De  confessione 92     (7. 8. 9) 

—  De  discretione  spirituum 83  (7) 

—  Tractatus  expositionis  missae 63  (12) 

—  —         X  praeceptorum 32  (3) 

—  s.  Determinatio   magistroruin,  theologorum,  iuristarum 

Wiennensium  super  quibusdam  punctis  Johannis  Muii- 

zinger 45  (6) 

Henricus  de  Urimaria,  s.  Henricus  de  Hassia,  Tractatus  X  prae- 
ceptorum      32  (3) 

Herbarum  nomina 71  (17) 

Hermannus  de  Westphalia,  Speculum  clericorum 92  (3) 

Herrenalb      72  (5) 

Herz,  Narcissus,  de  Berching,  Determinatio  studii  Wiennensis  de 

neutralitate  principum 44  (5C) 

Hieronymi,  Flores  ex  operibus  — 101  (13) 

-          Vita  — 79  (5) 

Hieronymus,  S.,  De  XII  bonis  sexus  ieminei 92  (4) 

—  Epistolae   . 43(3),    79  (6) 

—  Expositio  super  lamentationes  Jeremiae   •    •    •    •  128  — 

—  Libellus  de  Malcho  monacho 77  (2) 

—  Planctus  B.  M.  V. 110  (2) 

—  Sermones 7  (1),  43  (4),  110  (9) 

Hingerle,  Augustinus,  Tractatus  theologicus VI,    10  — 

Hippocrates,  Practica 71  (1) 

Historiale 76  (4) 

Hohenfurt 58  (1),  72  (5),  105  (2),  106  (5),  124  (11),  VI,    34  - 

Hollenstrai'en,  Memorial  verse  uber  die  — 132  (15) 

Homiliae 55,    98  (4) 

Hominis,  Septem  status  — 133  (14) 

Honorius  Augustodunensis,  Expositio  super  Cantica  Canticorum  110  (11) 

Hugo  Argentinensis,  Compendium  theologicae  veritatis     •    •    •    •    91  (2) 

Hugo  de  Folieto,  Ausziige  aus  — 101  (9) 

Hugo  de  s.  Victore,  De  claustro  animae 25  (1) 

—  —             De  hypocrita 25  (2) 

—  —             De  oratione 103  (6) 


Digitized  by  VjOOQIC 


92 

Hugo  de  s.  Victore,  De  sacramentis  christianae  fidei  L  I.     •    •    •    70  — 

—  -            Excerpte  aus  — 101  (8) 

—  —  Tractatus  moralis  de  oculo,  s.  Johannes  Pith- 

sanus 102  (1) 

Humani  corporis,  De  positione  — 121  (5^ 

Hussitorum,  Contra  certos  articulos  —  collecta  per  quosdam  ma- 

gistros  Wiennenses    •    •    •    • 104  (16; 

Hymni 1,2,3,4,40,41,48,49,50,    68  (1) 

I.  J. 

Jacobus  de  Lausana,  Compendium  moralium 76  (3) 

Jacobus  de  Theramo,  Liber  Belial 33  (1) 

Jacobus  de  Voragine,  Legenda  sanctorum 26,    27  — 

—  —            Sermones 139  (1) 

Jacobus  Gruytrodius,  s.  Henricus  de  Hassia,  Cordiale    •      43  (6),  101  (3) 

lbs 106  (5) 

Jejunio,  Tractatus  de  —      69  (11) 

Jesu,  Vitae    -      56  (4) 

Inhrmitatum  nomina 71  (15) 

Interdict,  Bemerkungen  uber  das  — 38  (3) 

Innocentius,  Epistola        132  (15) 

Innocent ius  III,  De  sacrih'cio  missae 108  (3),  138  (4) 

—  Tractatus  super  missam 63  (11) 

—  Tractatus  de  vilitate  humanae  condicionis  •    •    •    63  (7; 

Interpretationes  notarum 121  (6) 

Johannes  Andreae,  Arbor  consanguinitatis 44  (4),    78  (6) 

Johannes  Brammart,  Lectura  super  I.  sententiarum 87  — 

Johannes  de  Al mania,  Sermo 45  (2C) 

Johannes  de  Capistrano,  S.,  Epistola 67  (10) 

Johannes  de  Deo,  Flores  decretaliuin 29  (1) 

Johannes  de  Garlandia,  Synonyma 81  (8) 

Johannes  de  Gmunden,  Calendarium 69  (10) 

Johannes  de  Jenzenstein,  archiep.  Prag.,  Decretum      25  (6) 

Johannes  de  Ragusa,  Epistola 44(5h'l»k) 

Johannes  de  Schoonhovia,  s.  Eymstein 132  (2; 

Johannes  de  Segobia,  Tractatus  de  neutralitate 44  (5") 

Johannes  Eremita,  s.  Collationes  asceticae 66  — 

Johannes  Imperator,  Epistola 44  (5*) 

Johannes  Pithsanus,  Tractatus  moralis  de  oculo 102  (1) 

Johannes  Presbyter,  Epistola 67  (4) 

Josephus,  archiepiscopus  Constantinop.,  Epistola 44  (51) 

Isidorus  Hispalensis,  S.,  Commentaria  in  V.  T      56  (1) 

—  -                 Regula  contra  conscientiam  erroneam  •    43  (12) 

—  —                Tractatus  de  norma  vivendi 25  (5) 

Judicii,  Processus  — 78(3.12) 

Judicii,  XV  signa  ante  diem  — 55,    80  (8) 

Julianus  Africanus,  Historia  certaminis  apostolici 156  — 

Juribus,  Collectura  de  V  — 20  (3) 


Digitized  by  VjOOQIC 


140 

— 

124 

(3) 

72 

(5) 

72 

(5) 

67 

(2) 

67 

(12) 

2 

— 

27 

— 

26 

— 

98__ 

Juris  canonici,  Compendium  — 74  (5),  127  (2),  VI,    46  — 

—  —        Begulae  — 81  (n) 

-  -        Tractates  - 58  (3),   83  (1) 

_          -               -         Fragm. 26,  27,  78  (5),  125  (2) 

—         Vocabularium  — °1  (") 

Jus  canonicum,  Bemerkungen  uber  — 83    (12) 

K. 

Kahlkdpfigkeit,  Recept  gegen  die  — 43       — 

Kaiserbriefe 60    (d'e) 

Kateersheim      58  (I),  72  (5),  124  (11),  163       - 

Katharina,  Hymnus  auf  die  hi.  — 

—  Legende  von  der  hi.  — ,  Fragm. 

Kloster,  Angabe  der  Grundungsjahre  einiger  — 

Konigsbrunn 

Konigssaal 

Kreuzzug,  Schreiben  uber  den  ersten  — 

Kreuzzug  gegen  die  Ttirken,  Actenstiicke,  den  —  betretf'end 
Kummerer,  Nivard,  Material  zur  Geschichte  des  hi.  Godehart  VI, 

—  _        Studien  zu  Homer VI, 

—  —  —      —  Sophokles VI,  25, 

L. 

Landense  monasterium VI,    18  — 

Langheim 106  (5),  124  (11),  VI,    84  - 

Laudensis  episcopi,  Sermo 101  (6) 

Lauif,  Regimen  fur  den  gemainen  —      43  (1) 

Legenden 62  (7),  82  (3),  96  (6.  10),  99  (4),  104  (7),  136  (9) 

Leonardus  de  Datis  (V),  Sermo 45  (2C) 

Leonfelden 72  (5),  VI,    34  - 

Lepra,  Capitulum  de  — 71  (9) 

Lilienfeld 72  (5),  106  (5) 

Liturgisches  Fragm. 59,  68,    84  (4) 

Ludolf  de  Hildesheim,  Summa  dictaminum 130,  157  — 

Luxuriae,  De  VIII  turpitudinibus  — .    •    •    •    92  (5) 

M. 

Magnificat,  Expositio  — 95  (2),    98      (3) 

Mahren,  s.  Bohmen, VI,    36 

Margarethae,  S.,  Passio  — 

Maria,  S.,  Hymnus  de  — 40,  66, 

Mariae,  Laus  — 

—  Matutinale  B. -V. 

—  Tractatus  de  nativitate  —  V. 

—  Vita  —  V. 

Marienlegenden 

Mariensee •    •    •    • 


110 

(3) 

79 

(4) 

101 

(15) 

7 

(4) 

138 

(11) 

164 

— 

133 

(13) 

72 

(5) 

Digitized  by  VjOOQIC 


94 

Marienwerder,  Johannes,  Informatio  tabulae  expositionis  symboli 

apostolorum 103  (7) 

Marsilius,  Sermo 69  (4) 

Martinus  Dumiensis,  Tractatus  de  reinediis  fortuitorum 108  (5) 

—  —         De  moribus 108  (6) 

—  —         De  IV  virtutibus 108  (7) 

Martyris,  Signa  — 132  (15) 

Matthaeus  de  Cracovia,  Speculum  puritatis 62,  (5),  104  (5) 

—  —  Tractatus  de   ratione  et   conscientia   et 

—  —                sacra  communione 38  (2),  104  (4) 

Matthias  de  Lignitz,  Postilla  super  epistolas  dominicales  •    •    •    •    20  (1) 

Mauritius  de  Praga,  Sermo 45  (2l) 

Medicamente 71(7.18) 

Medicinales  termini 71  (14) 

Medicorum  instrumenta  metrice  dicta 71  (6) 

Megingotus,  Excerpta  ex  ss.  PP. 68  (1) 

Meichsner,  Fridericus,  Conportatio  idiotalis 75  (2),    76  (1) 

—  —         Correctoria 81  (12) 

—  —         Formelbuch 74  (1) 

—  —         Processus  iudicii 58  (2) 

—  —         Tabula  in  Historiale     76  (7) 

Metellus,  Quirinalia VI,     3  — 

Methodius  (Pseudo-)  Patarensis,  S.,  De  principio  saeculi  et  inter- 

regnis  gentium  et  fine  saeculorum 132  (17) 

Metra  ex  diversis  libris 69  (5) 

Metrica,  Tractatus  de  arte  — 77  (5) 

Milicz,  Johannes,  Postilla 88  (2) 

Minucio  cum  partu  XII  mensium 69  (18) 

Misericordiae  opera 68  (3),  68  (2),  141  (1) 

Missa,  Notabile  de  diversis  defectibus,  quae  committuntur  in  —    68  (9. 10) 

—      De  -  celebranda     133  (12) 

Missae,  De  officio  — 101  (29) 

Missale 50, 117  — 

—  Fragm. 76  (4),  84  (4),  181  (8) 

—  Pataviense 8,  9, 10,  51, 149  — 

Mogila VI,    18  — 

Monachus,  Memorialverse  uber  — 133  (9) 

Monate,  Bemerkungen  uber  die  12  — 48  (2) 

Morales,  Expositiones  — 105  (2) 

—  Notae  — 86  — 

Moriendi,  Tractatus  de  arte  — 104  (10) 

Morimond 72  (5),  106  (5) 

Morte,  Tractatus  de  — 20  (6) 

Moyses,  s.  Collationes  asceticae 66  — 

Moyses,  Tractatus  de  Homero  —  et  Vergilio  —  Centonibus    •   •    74  (2) 

Mulierum,  Tractatus  de  secretis  — 71  (13) 

Munzinger,  Johannes,  s.  Determinatio  magistrorum . .  .Wiennensium  46  (6) 

Musica,  Tractatus  de  — ,  Fragm. 28  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


45 

(7) 

58 

(1) 

44 

— 

34 

— 

62 

(2) 

95 

(5) 

37 

(2) 

37 

(2) 

68 

(15) 

92 

(«) 

84 

(2) 

127 

(8) 

20 

(4) 

33 

(9) 

72 

(5) 

95 

N. 

Naturalia  mystrficata 

Nepomuk 

Nett,  Bernhard,  Wiertschaffbuech VI, 

Neuberg 29,  58  (1),  72  (5),  74  (1),  81  (12),  106  (5),  VI, 

Nicolai  de  Dinkelspiihel,  Novem  quaestiones  de  sermonibus  —  • 

Nicolaus  de  Asculo,  Sermones 

Nicolaus  de  Dinkelspiihel,  Casus  episcopales 

—  —  Casus  papales 

—  —  De  Sacramento  corporis  Christi    •    •    • 

—  —  Tractatus  super  expositione  orationis 

dominicae,  Excerpte 

Nominibus  divinis,  Regulae  de  — 

Novellarum  casus 

Nuptiis,  Tractatus  de  - 

O. 

Obedientia  religiosa,  Memorialverse  uber  — 

Oberneukirchen 72 

Obrense  monasterium  •    •    •    •    • VI,    18  — 

Oddo,  Sermo 69  (4) 

Olivense  monasterium VI,    18  — 

Olobocense  —      VI,    18  -— 

Oratio 104  (7) 

Oratio  aedificatoria 62  (7) 

Oratione  dominica,  Tractatus  de  — 78  (19) 

Ordinarium  Ord.  Cist. 59  — 

Orienis  homilia 110  (2) 

Origenes,  Liber  super  Cantica  Canticorum 158  — 

—         Planctus 79  (5) 

Origenis,  Laus  — 79  (9) 

Ortulf,  Buech  von  dem  harm 71  (3) 

Ottensheim 72  (5) 

Otto,  Liber  de  sacramentis 80  (7) 

P. 

Paesdorfer,  Conradus,  Epistola 67  (4) 

Paphnucius,  s.  Collationes  asceticae 66  — 

Papstbriefe 60*,    67  (12) 

Paraclitus 80  (6) 

ParadisieDse  monasterium VI,    18  — 

Parva  naturalia,  Problemata  circa  — 88  (11) 

Passio  D.  N.  J.  Chr.  secundum  Marcum  et  Lucam 116  — 

Passione,  Cursus  de  —  D.  N.  J.  Chr. 151  (2) 

Passionis,  Expositio  —  D.  N.  J.  Chr.  secundum  Matthaeum     •    •    19  (2) 

Pater  noster,  Bemerkungen  iiber  das  — 32  (5) 

—         —      Verse  uber  das  — 32  (5) 


Digitized  by  VjOOQIC 


96 

Patrum,  SS.,  Excerpta  ex  operibus  — 96  (11),  133(8.14) 

—  Vitae  — 133  (5) 

Paulus  Pergulensis,  Libellus  de  sensu  diviso  et  composito  •    •    •  126  (2) 

—           Logica 126  (1) 

Peccata,  Memorialverse  uber  — 68  (2),  81  (9),  141  (1) 

Peccatis,  Tractatus  de  — 101  (4) 

Peccatorum,  Speculum  - 43  (11),  122  (9) 

—  Voces  - 81  (9) 

Pelplinense  monasterium VI,    18  — 

Peregrinus  Polonus,  Sermones 140,  162  (2) 

Pestilenticam  infectionem,  Regulae  contra  — 101  (24) 

Petrarcha,  Recommendatio  Italiae 77  (9) 

Petrus  Blesensis,  Epistolae 67,  (5.  7) 

—  —         Ludus  seniorum  regis 67  (6) 

—  —          Tractatus  contra  quosdam  praelatos    .....    67  (8) 

Petrus  de  Ciperia,  s.  Johannes  Pithsanus .•  102  (1) 

Petrus  de  Vinea,  Epistolae 60  (b» c) 

Pharetra  fidei  contra  Judaeos 79  (12) 

Philosophische  Bemerkungen 122  (4),  124  (2),  132  (14) 

^-Philosophischer  Tractat       107 

^  Phlebotomia 68  (5),  152 

—  Bemerkungen  iiber  —    • 43  (2) 

—  Verse  uber  - 71  (8),  101  (5) 

Physiognomia,  Tabula  de  — 68  (7) 

Poenitentia,  Tractatus  de  — 29  (2),  133  (14) 

—  —              —  et  confessione 162  (1) 

—  —              —  et  peccatis 96  (2) 

PoenitentiaUs,  Summa  — 101  (27) 

Polonus,  Magister  (?j,  Correctoria 124  (10) 

Pontificale  Romanum 13  — 

Pontius,  Modus  dictandi 79  (4) 

—       (Pseudo-),  Summa  dictaminum,  s.  Ludolf  de  Hildesheim  130  — 

Porphyrius,  s.  Auctoritates 155  — 

Potho  (Pseudo-)  Pruveningensis VI,    19  — 

Praecepta,  Memorialverse  uber  X  —     •    •     68  (2),  132  (15),  138  (5). 

139  (2),  141  (1) 

Praeceptis,  Tractatus  de  X  — 18  (3),  32  (8),    78  (17) 

Pragcr  Provincialsynode,  Statuten  der  —  von  1349 25  (6) 

Prediger-Lexikon 97  (3) 

Presbyter  ignarus,  Memorialverse  uber  — 133  (9) 

Priglhuber,  Dionysius,  Theologia  moralis VI>    11  — 

Processionale  Cisterciense 118,  119,  123,  VI,    49  — 

Prophetae,  De  visione  unius  — 138  (7) 

Prophetia  de  modernis  periculis 79  (10) 

Proverbia  Salomonis  et  Ecclesiastes 101  (18) 

Przemetense  monasterium VI,    18  — 

Psalmorum,  Expositio  — 122  (2. 4) 

—  Tractatus  de  virtute  — 62  (4) 


Digitized  by  VjOOQIC 


Psalterium 52,  120,  150,  151  (1) 

-         Fragm.     •   •   •  36,  45  (7),  77  (11),  85,  86,  101  (30),  131  (3),  186  (9) 

Puis,  Von  dem  — 71  (4) 

R. 

Raimundus,  Distinctio  de  confessione 104  (13) 

—  Summa 136  (1) 

—  —      de  poenitentia  et  confessione 108  (4) 

—  Excerpte  aus  der  Summa 133  (12) 

Raitenhaslach 72  (5),  106  (5) 

Banco,  Adalbertus,  de  Ericinio,  Apologiae  cap.  I. 79  (11) 

Recepte 69  (10.  14),  71  (12.  20.  22) 

Religio  periecta,  Memorial  verse  iiber  — 133  (9) 

Religiosorum,  De  tribus  essentialibus  — 43  (7;,  101  (2) 

Remigius,  Expositio  Genesis 132  (9) 

Resurrectione,  Tractatus  de  — 135  (2) 

Rhabanus  Maurus,  De  laude  crucis 101  (7) 

—  —        Excerpte  aus  — 101  (7) 

Rhetorica,  Tractatus  de  - 77  (6),  79  (3),  106  (3),  124  (3) 

Rhetorische  Bemerkungen 77  (10),  79  (14),  58  (1),  72  (5),  106  (5) 

Richardus  de  s.  Victore,  De  more  contemplationis  et  eius  ascensu  101  (10) 

—  —            Excerpte  aus   — 101  (9) 

Riepl,  Robert,  Ad  IV.  Catilinariam VI,    53  — 

—  —       Betrachtungen  fiir  jeden  Tag  der  Adventzeit    VI,    15  — 
—        Des   hi.    Gregor   von   Nazianz   Ansicht   iiber   die 

klassischen  Studien VI,      6  — 

—  -       Perikles VI,    80  - 

—  -       Propert.  Eleg.  Ill,  1 VI,    31  - 

Rigaldus,  Rhythmi 88  (2) 

Rinhera,  Libellus  de  haereticis  et  eorum  erroribus 124  (6) 

Rituale 53  — 

Ritus VI,    50  - 

Roden,  Johannes,  Tractatus  de  statu  religiosorum   •    •    •    43  (10),  101  (3) 

Rokyzana,  Johannes,  Epistola 67  (11) 

Rom,  Bemerkungen  iiber  die  Kirchen  in  — 78  (8) 

—  Verse  iiber  - 101  (16) 

Romana,  Historia  —  mystice  interpretata 75  (4) 

Ronto,  Matthaeus,  Bemerkungen    iiber    Astronomie,    hebraische 

Namen,   die  7  Weisen  Griechenlands,   zur 

Grammatik  und  Rhetorik 77  (1) 

_              -          Carmina 77  (1) 

—  —          Epistola  ad  Guarinum  Veronensem 77  (1) 

—  —          Genera  metrorum  Boetii 77  (1) 

—  —           Sinnspruche 77  (1) 

—  —          Tractatus  de  arte  metrica 77  (1) 

—              Tractatus  grammaticus 77  (1) 

—  —           Tractatus  de  orthographia  Latina 77  (1) 

Rosarium      138  (13) 

Xenia  BernarUina  11.  Handschrifum-Verzeichnisse  II.  7 


Digitized  by  VjOOQIC 


98 

Rosenkranzgebet,  Bemerkungen  iiber  das  — 133      (9) 

Rupertus  Tuitiensis,  Expositio  super  Cantica  Canticorum     •    •    •    41       — 


Sacerdotale,  Speculum  — 133  (11) 

Sacerdotum,  Tabula  —  naufragantium 133  (12) 

Sachs e,  Gallerie  der  Wilheringer  Aebte VI,    45  — 

Sacramenta  ecclesiae,  Memorialverse  iiber  —  •    •    •    -68  (2),  81  (9),  141  (1) 

Sacramenti  altaris,  Dubia  circa  delectus  — 69  (3) 

Sacramentis,  De  — 185  (1) 

—  Liber  distinctionum  de  — - 30,    31  — 

—  Summa  de  — 91  (1) 

Sacrificiorum,  Summa  — 90  — 

Salem     124  (11) 

Salernitanae?  Regimen  sanitatis  scholae  —  •    •    •  71  (6.  11),  81  (8),  101(5.23) 

Salomon,  s.  Proverbia 101  (18) 

—        Bemerkungen  iiber  das  Ende  des  — 158  (3) 

Salve  regina 69  (5) 

Sanctorum,  Vitue  — 99  (4) 

—  Vitae  et  miracula  — 129  (3) 

—  Vitae  et  passiones  — 138  (10) 

Sanitatis,  Regimen  — 71  (11),  88  (6;,  101  (24) 

Sausenstein 58  (1),  72  (5),  76  (3),  81  (12).  106  (5) 

Sawie,  Nicolaus,  Tractatus  de  superstitionibus 45  (1) 

Scalic 124  (11) 

Scericense  monasterium ...  VI,    18  — 

Schindler,  Johannes,  Recepte 43  (13) 

Schlierbach 81  (12),  106  (5) 

Schober,  Joh.  Bapt.,  Bemerkungen   it  her  die   Stiftskirche  in  Wil- 

hering VI,    59  — 

—  —          Geometrie VI,  30,    89  - 

—  -  Reden VI,  41,    42 

—  —          Studien  zur  Philologie VI,  28,  29,    51  — 

—  -               —        -    Philosophic  VI,  43, 54, 55, 56, 57,    59  — 

—  —               —        -    Theologie  • VI,  5, 9,    46  — 

—  —          Tagebuch VI,    38  — 

Scriptura,  S.,  Bemerkungen  fiber  -  ■    •  32  (5),  62  (6),  78  (9),  104  (6),  136  (9) 

—  Memorialverse  iiber  — 18  (1) 

—  Tractatus  de  — 74  (3) 

Scrip turarum,  Dialogus  de  scrutinio  — 44  (1) 

Sedlec 58  (1) 

Seneca,  s.  Auctoritates      155  — 

—  Excerpta  aus  — 77  (10),  101  (17) 

—  (Pseudo-),  s.  Martinus  Dumiensis,  De  moribus,  De  IV  vir- 

tutibus,  De  remediis  fortuitorum 108  (5—7) 

Senioribus,  Copia  doctorum  Wiennensium  de  XXII1I  —    ....    63  (6) 

Sensus  V,  Memorialverse  iiber  — 68  (2),  140  (1) 

Sententiae 129  (I) 


Digitized  by  VjOOQIC 


99 

Sententiarum,  Collect*  reprobate  ex  IV  11.  — 70  — 

—  Conclusiones  super  IV  11.  — 84  (1) 

—  Errores  magistri  — 84  (2) 

—  Tabula  super  IV  11.  — 75  (6) 

Serapion,  s.  Collationes  asceticae 66  — 

Sermones  7  (2),  18  (2),  19  (3),  25  (8)f  32  (1),  34,  35  (1),  45  (2.  5),  62  (3), 

63  (4),  69  (4.  7),  75  (5),  76  (2. 5. 6),  78  (11),  79  (7),  80  (2),  92  (2),  93  (2), 
95  (1.  4.  6),  96  (1.  4.  13),  97  (5),  98  (2),  99,  101  (28),  110  (4.  7), 
122  (3.  11),  129  (2),  130  (2),  131  (3),  132  (2. 11. 16. 17),  137  (1),  188 

(1.  3.  5. 9. 12),  139  (2),  141,  142,  143, 158  (3),  159,  160,  161,  VI,    13  - 

Sermones,  Fragm.  von  -— 82  (3),  91  (3) 

Sermonibus,  Collecta  pro  -—       131  (1) 

Sigillis,  De  XII  — 188  (8) 

Sigismundus,  Epistolae 45  (3),    67  (9e) 

Sinnspriiche      132  (15) 

Sitticb 58  (1),  72  (5),  106  (5) 

Soldanus,  Epistola 67  (12*) 

Spirituali  profectu,  Compendium  de  —      133  (1) 

Spiritus  s.,  Dona  — 81  (9) 

Spricbwdrter 69  (17) 

Stams 58  (1),  72  (5),  106  (5) 

Steiglehner,  Coelestin,  Epitapbia  mouasterii  B.  M.  V.  de  Hilaria    57  — 

Strata,  Monasterium  B.  M.  V.  de  — 106  (5) 

Stronski,  Vernunft  und  Verstand VI,    58  — 

Strues  panegyrica 163  — 

Suleoviense  monasterium VI,    18  — 

T. 

Terentii,  Tractatus  de  scriptis  — 77  (3) 

-  Vitae  - 77  (3) 

—  Vocabula  —  •    •. 77  (3) 

Terminorum,  De  servatione  — 78  (5) 

Theobaldus,  De  errore  Judaeorum 79  (13) 

Theodericus  archiep.  Colon.,  Epistola 44  (6) 

Theodoricus  de  Monasterio,  Sermones 44  (2d  e) 

Tbeodotion,  Sententiae 91  (3) 

Theologicae,  Quaestiones  —      84,  (3),  85,  104  (12) 

Theologicus,  Tractatus  — VI,  7,      8  — 

—                 —          Fragm. 128  — 

Tbeologische  Bemerkungen  39,  68  (2),  69  (5),  76  (7),  83  (4),  101  (26), 

121  (6),  122  (4),  132  (15),  133  (9.  12.  14),  136  (4),  188  (11) 

Thoma,  S.,  Miraculum  de  —  apostolo •     80  (1),  129  (3) 

Thomas,  St.     .....       72  (5) 

Thomas  Brabantinus  Cantipratanus,  De  disciplina  scholarium     •    79  (14) 

Thomas  Bragwardinus,  s.  Johannes  Pithsanus 102  (1) 

Thomas  Hiberaicus,  Summula  de  tribus  essentialibus 25  (6) 

Thoronense  monasterium VI,    18  — 

7* 


Digitized  by  VjOOQIC 


100 

Tischregel 101  (16) 

Toplica 72  (5) 

U. 

Udalrici,  S.,  Miracula  - 109  (4) 

—          Vita  - 109  (3) 

Udalricus  ep.  Patav.,  Epistola 67  (12d) 

Urbarien,  Fragm.  von  — 14,    69  (9) 

Urbarium 97  (4) 

Urin,  Beraerkungen  iiber  den    - 71  (6) 

Urinarum,  De  iudicio  — 68  (6) 

—  Interpretationes 71  (2) 

—  Liber  — 71(3.5.6) 

—  Tabula  - 68  (6) 

—  —      de  colore  — 76  (7) 

Urkundenfragm. 55,  63,  94,    98  (4) 

V. 

Vachocense  monasterium VI,    18  — 

Vangrovicense  monasterium VI,    18  — 

Venis,  Tractatus  de  — 71  (8) 

Verse  1, 17, 18  (1),  25  (6),  28,  31,  32  (5),  68  (1.2. 7),  69  (17),  80  (6),  83  (9)? 
91  (2),  101  (23),  107,  121  (6),  124  (6;,  133  (14),  136  (1.  8.  9),  139  (1). ' 

158  (3),  162  (3) 

Versificandi,  Tractatus  de  modo  —  et  arte  metriticandi  •       •       •    77  (7) 

Victring 72  (5),  106  (5) 

Viis,  De  quinque  — 108  (1) 

Vincentius  Bellovacensis,  Speculum  historiale,  Fragm. 96  (9) 

Virtutibus,  Tractatus  de  —  et  vitiis    ....     108  (5),  132  (2.  3.  4),  159  — 

Virtutum,  Tractatus  — 105  (1) 

Vita,  Tractatus  de  honesta  et  religiosa  — 124  (7) 

—     Tractatus  de  —  contemplativa 103  (1.  8) 

Vitae,  Formula  honestae  —   •    •    ■ 103  (4) 

—  Perfectio  —  christianae 133  (9) 

Vitam,  Admonitiones  ad  —  spiritualem 62  (1) 

Vitiis,  Tractatus  de  —      42  — 

-  -            VII  - 138  (13),  159  - 

Vitiorum,  Tractatus  de  occultatione  —  sub  specie  virtutum     •    •    32  (4) 

Vivana,  Ober  das  kraut  der  Junckiraw  genant  —     69  (10) 

Vivendi,  Modus  — 44  (2),    69  (10) 

W. 

Walafried  Strabus,  Vita  et  actus  s.  Galli  abbatis 47  — 

Walderbach 72  (5),  106  (5) 

Waldsassen 72  (5),  106  (5) 

Wappensammlung 24  — 

Weissenbacb ...    72  (5) 

Wenzeslai,  S.,  Vita  — ,  Fragm. 144  — 

Wetterregeln 43  (13) 


Digitized  by  VjOOQIC 


101 

Wiener -Neustadt 72  (5;,  106  (b) 

Withering  9, 15,  58  (1),  72  (5),  81  (12),  102  (2),  108  (9),  104  (16),  106  (1. 5), 

124(11),  149,  VI,    34  - 

—  Chronik  von  — 158  (2) 

—  Necrologium  von  — 12  — 

Wolfgangus  de  Swans,  Opus  diotandi 101  (16) 

Wongrowitz 72  (5) 

Wunderczeney 71  (9),    21  — 

Z. 

Zacharias  ep.  Chrysopolitanus,  In  unum  ex  quatuor 54  — 

Zahlen,  Verse  fiber  die  rdmischen  — 81  — 

Zainer,  Giinther,  de  Reutlingen,  Libel  1  us  de  sacramentis    ....    78  (18) 

Zwettl 58  (1),  72  (5),  106  (5) 


Verzeichnis  der  Schreiber. 

Aichinger,  Alan,  von  Wilhering  XVIII.  Jahrh. VI,    37  — 

Andreas  de  Lewbna  XV.  Jahrh. 98  — 

Andreas  (von  Wilhering?)  XIV.  Jahrh. 68  — 

Andreas  von  Wilhering  XIV.  Jahrh. 28,  154  — 

Bernhardus  von  Wilhering  XV.  Jahrh. 2,  3  (?) 

Christoph  von  Niederneukirchen  (?)  XV.  Jahrh. 7  — 

Daz,  Simon,  von  Wilhering  XVII.  Jahrh. 12  — 

Dietricus  capellanus  in  Chirchperig  XIV.  Jahrh. 65  — 

Drenco,  Johannes,  XIV.  Jahrh. 158  — 

Emerling,  Candidus,  von  Wilhering  XVIII.  Jahrh.   •    •    •     VI,  12,    34  — 

Froschmair,  Matthias,  von  Wilhering  XVII.  Jahrh. 59  — 

Gmunder,  Stephan,  von  Wilhering  XVI.  Jahrh.             ......    72  — 

Grasler,  Martinus,  XV.  Jahrh. 92  — 

Grasrnann,  Andreas,  von  Wilhering  XVII.  Jahrh.    ......  4,      5  — 

Grat.terus,  Georg,  von  Aldersbanh  XVI.  Jahrh. VI,    18  — 

Hamer,  Thomas,  von  Mistelbach  XV.  Jahrh.      10  — 

Henricus  de  Hagenwalde  (?)  XIV.  Jahrh. 138  — 

Kempff,  Augustin,  von  Wilhering  XVII.  Jahrh. 119  — 

Klotz,  Bar.,  von  Hohenfurt  XVI.  Jahrh. *  ...  VI,    17  — 

Kogl,  Franciscus,  XVIII.  Jahrh. VI,    10  — 

Kummerer,  Nivard,  von  Withering  XIX.  Jahrh. VI,  2,    23  — 

Lubosonder,  Jacobus,  XV.  Jahrh. 20  — 

Meichsner,  Friedrich,  von  Wilhering  XIV.  Jahrh.     58,  62,  74-76,    81  — 

Moser,  Matthias,  XIX.  Jahrh. VI,    11  — 

Nett,  Bernhard,  von  Wilhering  XVII.  Jahrh.      44  — 

Nicolaus,  XV.  Jahrh. 33  — 

Olpechk,  Stephanus,  XV.  Jahrh. 7  — 

Paesdorfer,  Conradus,  von  Wilhering  XV.  Jahrh.    ...     67,  77,  106  — 

Pencz,  Johannes,  de  Gailneukirchen  XV.  Jahrh. 83  — 

Prauser,  Nicolaus,  von  Ebrach  XVII.  Jahrh. 118  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


102 

Razenberger,  Maiachias,  von  Wilherijig  XVIII.  Jahrh.    •    •    .   VI,    14 

Renlinns 130 

Riepl,  Robert,  von  Wilhering  XIX.  Jahrh.  VI,  6,  15,  22,  24,  30,  31, 

32,  53,  55-57 

Sachse  XIX.  Jahrh. VI,  45 

Schober,  Johannes  Bapt.,  von  Wilhering  XIX.  Jahrh.  VI,  5,  9,  28, 

29,38-43,46,51,    54 

Seidenfaden,  Johannes,  XV.  Jahrh. 112 

Ulrich  von  Wilhering  XV.  Jahrh. 43,  96,  103,  104 

Vetting  Bernhard,  von  Schlagl  XVII.  Jahrh. 38 


VerzeichniH  der  fruheren  Besitzer. 

Andreas  de  Piseno 187   j  Nett,  Bernhard 44 

Auer,  Franciscus 156   |  Neyssl,  Thomas 92 

Baumgartenberg Ill  Nicolaus,  St. 133 

Conradus  episcopus 161   j  Nymruervoll,  Bernhard     ....    39 

Cypressus.  Peter 16   i  Riepl,  Robert  VI,  6,  15,  22,  24,  30, 

Deiser,  Johannes (i   I  31,  52,  53,  55—57 

Durnitzer,  Joseph 107  Rippo,  Michael    ...   -    ...  158 

Emerling,  Candidas   •    •     VI,  12,    34   !  Rugerus  de  Linza 115 

Gottfried,  Martin 164  Rysicheus,  Theodorieus    •    •    •    •  125 

Henricus  praedicator  ad  Sooto.s  •    70  Sausenstein 95 

Henricus  de  Wilhering    •    •     11,    42   |  JSalem      139 

H.  Matthaeus 158   ■  Sanenmaler,  Johannes      ....  164 

Jagor,  Ulricns      98  Schober,  Johannes  Bapt.  VI,  5,  9, 

Kaisersheiin,  Monelie  von  —  •    •  163   '  28,  29,  38-43,  46,  51,    54 

Kirchmair,  Johannes 69  Sigisiiiundus  plebanus  in  Hoilein    51 

Kummerer,  Nivard  VI,  2, 23, 25— 27,         j  Trauinihler VI,    58 

32-33   I  Walck,  Adam 164 

Michael  de  Neunburga     •   9,  27,  158   j  Woisa,  Uordianus  de  —  -    •    •    •  141 

N.  de  Runa 140   I  Zinner,  Cas]>ar 41 


VerzeichniH  der  Anfange  der  anonymeii  Werke.1 

Aaron  egreditur  • 131  (2) 

Ab  Adam  secundum  Lsidorum 56  (4) 

Abbass  abbatissa •    •    •    74  (5) 

Ahhates  tenentur 74  (6) 

Abhorrere  creatura  inationalis 131  (I) 

Abiici  vocantur  <jui 58  (3) 

Abiiciamus  opera  tenebraruin.  Patres  et  domini 96  (13) 

Abiicit  mundus  pauperes 76  (3) 

Abiiciuntur  quidam  a  mundo 97  (3) 

Abiit  Jesus  trans  mare  ...  Si  quis  yeilet 99  (31*) 

Abscondi  in  speiuncis 137  (4) 

'  Nicht  berucksi<lnigt  warden  j?:«nz  unbedoutendo  Verse  und  Fraginente. 


Digitized  by  VjOOQIC 


103 

Absolutionis  beneficium 83  (1) 

Abstractum  abgezogen 72  (8),    77  (4) 

Accipiens  septem  panes  . . .  Inter  cetera  quae 99  (8M) 

Accipite  disci pli nam  . . .  Domini  et  patris 96  (4) 

Ad  habendam  praeclaram 100  (1) 

Ad  honorem  corporis 63  (14),  104  (1) 

Ad  honorem  gloriosae 20  (5),    63  (13) 

Ad  laudem  et  matris 7  (4) 

Ad  mare  ne  videar 81  (8) 

Ad  notitiam  igitur 133  (12) 

Ad  utilitatem  eorum 68  (2) 

Ad  vitanda  scandala 78  (4b),    13  — 

Adest  dilectissimi  fratres 110  (8) 

After  digitum  tuum  .  .  .  Oonsueverunt  iudices 99  (8") 

Agricultura  vel  quae  sunt  rustica  iura 77  (9) 

Albus  color  urinae 71  (1) 

AUapicia  est     • 71  (14) 

Altitudo  X 75  (1) 

Amaracus  maieran 71  (17) 

A  ma  scientiam  Scrip turarum 68  (4) 

Amice  ascende  superius  .  .  .  Inter  cetera  quae 99  (348) 

Amice  commoda  mihi       43  (7),  101  (2) 

Auatrophia  di  verstiiczung 71  (15) 

Andrae  f'esto  vicinior 101  (5) 

Angeli  accesserunt  ...  Si  quis  diligenter 99  (315) 

Anglorum  regi  scribit 101  (22) 

Anima  est  imago 75  (6) 

Annalis  ordo  scripto 138  (9) 

Anno  domini  M°  C°  I'isanus 67  (1) 

Anno  domini  MCCCXLU 158  (2) 

Anno  nativitatis  eiusdem 73  (1) 

Aimo  XLII  imperii  Augusti 124  (5) 

Annunoia  popiilo  . . .  Ita  speculatori 34  — 

Annunciatur  filii  dei • 136  (5) 

Antequam  de  processu  iudicii 78(8.12) 

Antequam  dies  iudicii  •    ■    80  (3) 

Apostolus  domini  nostri  Jacobus 138  (10) 

Apparuerunt  apostolis  . . .  Ita,  scribitur 78  (11) 

Apprime  id  est  valde 77  (3*) 

Apud  dominum 129  (1) 

Apud  provinciam  Rhaetiam...  cum  Christ ianorum 109  (2) 

Apud  provinciam  Rhaetiam  .  . .  Narcissus      109  (1) 

Arguet  forsan  •    •    •    •           77  (9) 

Ars  metrica  quanto  honore 77  (5) 

Aqua  extinctionis  auri      71  (20) 

Aqua  Spiritui  sancto 105  (2) 

Audi  Israel  praecepta      32  (8) 

Aureus  in  Jano 81  (2) 


Digitized  by  VjOOQIC 


104 

Ave  Catharina  martyr  et  regina 136  (6) 

Ave  Maria  gratia 138  (13) 

Ave  regina  coelorum 40  — 

Aye  anime  mi  respira 77  (10) 

Balsamus  und  bachs  chlare 69  (16) 

Basis  dosis 71  (7) 

Beata  Margaretha  erat  filia 110  (3) 

Beatus  vir  qui 122  (5) 

Bene  omnia  fecit.  Secundum  sententiam  philosophi 99  (341) 

Benedic  sancta 69  (15) 

Benedictus  qui  venit . . .  Evangelium  quod 62  (2) 

Benedictus  qui  venit . . .  Fratres  carissimi  istud 141a  — 

Beneficium  ecclesiasticum  non  potest 100  (2) 

Bona  voluntate  inchoatur 133  (9) 

Bonae  igitur  memoriae  Udalricus 109  (3) 

Cairofolus  sumptus 101  (23) 

Candor  est  lucis  aeternae 90  — 

Canonicas  horas  si  devote 62  (4) 

Caritas  patiens 68  (3) 

Cinciber  siccum 101  (23) 

Circa  init.ium  huius  libeili 84  (4) 

Circa  initiiim  tractatus  de  modo  dictandi      106  (1) 

Circa  lecturam  arboris 78  (6) 

Circa  tractatum  de  suppositionibus 107  — 

Circumcisio  domini  secundum  carnem 46  — 

Claustri  qui  replicas 133  (9) 

Cogitanti  mild  aliquid 133  (7) 

Composita  verborum 72  (4) 

Confessor  circa  poenitentiam 104  (14) 

Confessor  contra  confitenfcem 63  (8) 

Congratulamini  mibi . . .  Consuetudo  perdentium 99  (3M) 

Conquestus  es  mecum 106  (4) 

Consideravit  agnum 133  (12) 

Contra  oftensionem 71  (9) 

Convaluerunt  de  infinnis 158  (3) 

Cooperante  sancta  dei  genitrice VI,    19  — 

Cuius  est  imago . . .  Consuetudo  dominorum 99  (353) 

Cum  appropinquasset  Jesus  . . .  et  venisset 98  (1) 

Cum  appropinquasset  Jesus  . . .  Evangelium  istud     •    •         97  (1),  129  (2) 

Cum  circa  utilia 93  (1) 

Cum  de  praesontis  iiiiseria 69  (2) 

Cum  dosiderarem 30,    31  — 

Cum  districtus  Austriae 83  (4) 

Cum  eniin  quaelibet « 58  (2) 

Cum  favor  et  protections 60c  — 

Cum  omnem  nostrum  appetitum 155  — 

Cum  omnis  monasticae VI,    18  (1) 


Digitized  by  VjOOQIC 


105 

Cum  pro  regis  reverentia 60*  — 

Cum  sacrosancta  mater  ecclesia  praemonstrante 19  (1) 

Cum  secundum  diversas  diversarum 100  (1) 

Cum  secundum  philosophum 38  (3) 

Cum  venerit  hora . . .  Secundum  philosophum 99  (3,T) 

Cum  venerit  plenitudo  ...  In  propositis  verbis 35  (1) 

Cum  venerit  sanctus 79  (11) 

Cum  venit  plenitudo 132  (16) 

Cum  videritis  hoc  fieri . . .  Secundum  doctrinam 99  (31) 

Cur  est  cum  oculus 83  (11) 

Daniel  propheta  vidit 138  (6) 

Das  haupt  ist  das  pest 71  (12) 

Das  ich  in  der  sach 78  (14) 

De  antichristo  scire  volentibus 101  (25) 

De  ecclesiarum  consecratione 29  (3) 

De  plenitudine  eius  accipiunt 163  — 

De  summa  trinitate 74  (3) 

De  vita  contemplativa  quain     103  (1) 

Decursis  in  quibus  extra 29  (2) 

Dei  filius  quern  propria 121  (3) 

Deliberantibus  nobis      44  (5d) 

Descendit.  cum  eis  in  Nazareth  . .  .  Secundum  quod  patet  •    •    •    •    99  (37) 

Descendit  hie  iustiticatus  .  .  .  Secundum  sententiam  Aristotelis    •    90  (340) 

Dicendum  est  hie  do  sacramentis 135  (1) 

Dicto  de  sacramentis 135  (2) 

Die  funf  haubkirch        78  (8) 

Dilecto  sibi  in  Chris  to  Nicolao 95  (5) 

Disce  quod  humamun 127  (5) 

Discipuli  quidera  Isocratis 68  (7) 

Discite  h'liae  Sion  ...  In  verbis  propositis 92  (2) 

Dispone  domui  tuae  .  .  .  In  praesentis  epistola    •    •    •    • 45  (2«) 

Diversas  notas  maiorum 121  (6) 

Dominus  assumpsit ...  Experientia  notum 96  (lj 

Domus  mea  domus  orationis 99  (339) 

Dorotheus  imperator 75  (4) 

Dum  caput  ut  membris VI,    18  (2) 

Ecce  defunctus  ofterebatur  .  .  .  Secundum  sententiam  philosophi  •    99  (345) 

Ecce  ego  mitto  angelum  . . .  Secundum  quod  ait 99  (38) 

Ecce  positus  est  in  ruinam . . .  Ad  sensum  videmus 99  (35) 

Ecce  rex  tuus  venit ...  In  his  verbis 95  (1) 

Ecce  venio  cito  . . .  Receptis  pro  diversis 68  (4) 

Ecclesia  synodal  iter  congregata 44  (5C) 

Edoctus  sacro  divini VI,    18  (2) 

Ego  agnosco  patrem . . .  Duo  sunt  genera 99  (3*8) 

Ego  vos  elegi . . .  Christus  elegit  apostolos 20  (7) 

Ego  vox  clamantis . . .  Inter  cetera  quae  periculosa      99  (34) 

Egressus  Jesus  perambulabat . . .  Christus  qui  ovem 99  (2) 


Digitized  by  VjOOQIC 


106 

Emitte  manum  tuam  . . .  Ecce  carissimi 142  — 

Eripe  me  de  inimicis 122  (2) 

Error  conscientiae  octo  raodis 133  (10) 

Erunt  signa  in  sole  . . .  Nox  praecessit 143  (1) 

Esse  sein 72  (2) 

Essentia  Wesen 72  (1) 

Est  in  India  civitas •    •    •    •    80  (1) 

Est  prima  regula 44  (2) 

Est  via  quae  videtur . . .  Quia  secundum  Gregorium 32  (4) 

Esfcote  parati 138  (8) 

Et  contetnptus  excusationem 64  (1) 

Et  eum  desuper  sedere  lecerunt . . .  Secundum  sententiam  philosophi    99  (3*°) 

Et  primo  queritur  que  sit  forma      63  (9) 

Et  primum  de  cibis 71  (10) 

Et  sciendum  quod  humana 103  (8) 

Eusebius  1.  VI  supra  modum 79  (9) 

Exceptivam  actionem    •    •    •    •        83  (3) 

Exibit  spirifcus 132  (4) 

Exibunt  angeli  in  consummatione 122  (11) 

Exordia  inimicis  .  .  .  Ferro  secanda 134  (5) 

Exurge  quare  obdormis  .  .  .  Quoniam  secundum  Thomam     •    •    •  132  (10) 

Ezechielis  in  visione 136  (8) 

Facta  est  laetitia  magna  .  .  .  Hoc  verbum 76  (6) 

Facta  est  tranquillitas  .  .  .  Secundum  sententiam  pbilosophi     •    •    99  (310) 

Famelici  ut  satientur 140  — 

Fecit  dominus 80  (2) 

Fecit  misericordiam  .  .  .  Quando  aliqua  persona 99  (342) 

Fiat  tibi  sicut  vis  .  .  .  Inter  ceteras  enim 99  (316) 

Filia  populi  mei  .  .  .  Quainvis  quadragesimalis 139  (1) 

Filioie  si  te 79  (8») 

Filius  eius  est  .  Quando  aliqua  videmus 99  (347) 

Flecto  genua  mea 136  (7) 

Forsitan  exspectatis      40  — 

Fortassis  quia  prius  Scriptura 70  — 

Fuere  iam  plures 74  (2) 

Fuit  quidam  papa 62  (7),  104  (7) 

Galganum  calidum 101  (23) 

Gallus  ut  assiduo VI,    18  (1) 

Genitori  sibi  quibusvis 124  (9) 

Gloriosns  deus 75  (5) 

Grand ia  qui  bella  nescis      124  (3) 

Grates  deo  et  honor 41  — 

Gratia  dei  erat  .  .  .  Secundum  sententiam  philosophi 99  (36) 

Gratia  vult  laudari 133  (8) 

Gustabit  coenam  .  .  .  Secundum  quod  communiter 99  (381) 

Haec  oblatio  solvit 97  (2) 

Haec  sunt  iussa  decern 132  (15) 


Digitized  by  VjOOQIC 


107 

Heriberto  Coloniensi  episcopo          132  (14) 

Hie  venit  ad  Jesum  .  .  .  Secundum  sententiam  beati 99  (329) 

Hie  ist  ze  merkeben 43  (1) 

Hippocrates  dicit  quod  sanitas 83  (6) 

Historia  sacrae  legis 56  (1) 

Historiale  parvis  subnexum 76  (7) 

Hoc  diploma  dedit VI,    18  (2) 

Hoc  fac  et  vives  . . .  Haec  possunt  esse  verba 62  (8) 

Hodie  Iratres  celebramus 64  (3),    94a      — 

Homo  quidam  fecit .  .  .  Dominus  noster  bora 69  (4) 

Homo  quidam  simplex 133  (18) 

Honorabili  et  discreto  viro 101  (3) 

Hora  est  iam  .  . .  Breves  dies 14lb      — 

I  raonos  v  quinos 31  — 

Jam  autem  eo  descendente  occurrerunt .  .  .  Ut  tradunt 99  (351) 

Jesum  Christum  dominum  et  salvatorem 129  (3) 

Imperatrix  supernorum        40  — - 

In  Christo  sibi  Pirio 80  (5) 

In  disputatione  contra  Judaeos 79  (12) 

In  exordio  praesentis  negotii 45  (6) 

In  hac  vita,  positi  iratres 20  (6; 

In  Jana  clan's 71  (8) 

In  illo  tempore  dixit 116  — 

In  illo  tempore  extollens  vocem . . .  Magnae  devotionis 110  (7) 

In  illo  tempore...  Quibusdam  interrogantibus 55  — 

In  lacrinias  risus    ••.«-. 77  (11) 

In  nomine  domini 71  (21) 

Iu  praesenti  opere  erit 84  (1) 

In  principio  narrationis 162  (1) 

In  principio  primuin  priucipiuin 103  (5; 

In  verbo  tuo  laxabo  rete . . .  Deus  omnipotens 99  (384) 

Incipit  tractatus  de  leprosis 71  (19) 

Induamur  anna  lucis.  Legimus  quadruplex 95  (4) 

Inspector  scientiarum 64  (2) 

Instar  domini 78  (19) 

Inter  ecclesias  Galliae 79  (7) 

Introiero  in  tabernacula 97  (;>) 

lobannes  duxit  uxorem  legitime 69  (8) 

Iobannes  in  apocalysi 138  (13) 

Ipse  enim  sciebat . . .  Secundum  sententiam  philosophi 99  (355) 

Ipse  intrabit  in  regnum  . . .  Consuetudo  regum   •    •    •    • 99  (38*) 

Isaias  dicit 101  (27) 

Iste  liber  rhetoricalis 69  (19) 

Iste  sunt  generationes 56  (5) 

Item  creavit  earn 95  (2) 

Item  dux  est 71  (18) 

Item  est  sciendum  quod  magister 71  (16) 


Digitized  by  VjOOQIC 


108^ 

Item  kunig  Salomonis  sun 71  (3) 

Juniperi  genera 101  (23) 

Jussit  ilium  duci . . .  Consueverunt  domini 99  (314) 

Jussit  reverendissima  vestra 104  (16) 

Justura  deduxit ...  Justus  est 138  (9) 

Latitudo  sacrae  Scripturae 62  (6),  104  (6) 

Legitur  de  quodam  milite 96  (6) 

Legitur  Jacob  benedicens 132  (11) 

Legitur  in  libro  Regum 76  (4) 

Legitur  in  prophetis      138  (7) 

Legitur  1  Regum 69  (6) 

Lex  naturalis  differt 83  (12) 

Liber  iste  dividitur 137  (3) 

Licet  multa  damnanda 43  (6),  101  (4) 

Litterae  amicabiles  sunt * 124  (10) 

Locuturus  pro  publica 45  (4) 

Lumina  cor  cerebrum 101  (23) 

Luna  a  sole 81  (4; 

Maculam  notabilem  inferat 91  (1) 

Magistro  Paulo  Rolant VI,    35  (1) 

Magnificat ...  In  istis  verbis  •    •    •    ; 98  (3) 

Man  sol  erkennen 69  (14) 

Manii'estavit  gloriaui  suam  .  .  .  Secundum  sententiam  philosophi    99  (3g) 

Manilas  tissim  a  est      74  (3) 

Maria  mater  gratiae 77  (9) 

Medici  dicunt  quod  sanguis  puerorum 45  (8) 

Memorare  novissima 43  (6),  101  (1) 

Memoria  Josiae 137  (1) 

Mensuram  bonam  .  .  .  Consuetudo  mercatorum      99  (333; 

Meritis  tuae  probitatis 60d      — 

Michael  dilecto  tilio 74  (1) 

Missa  sacerdotes  omnos 133  (12) 

Missus  est  angelus  Gabriel 110  (6) 

Multa  quae  ab  antiquis  scriptoribus ....    83  (10) 

Muscatum  sale  conditur 101  (23) 

Natura  pingues  isti 71  (6) 

Nequaquaiu  verbis  docere 133  (5) 

Neque  creaturae 79  •    (3) 

Nil  valet  ille  labor 77  (9) 

Nisi  me  sanctorum,  auctoritas 47  — 

Nisi  nomen  rei  scieris 124  (11; 

Non  est  arbor  bona 98  (4) 

Non  est  quod  me 101  (15) 

Non  habemus  hie  manentem      93  (2) 

Non  occides  . .  .  Unde  Augustinus 78  (17) 

Non  quod  detruncatum 75  (2) 


Digitized  by  VjOOQIC 


109 

Nonacius  adolescens      77  (9) 

Nos  frater  W.  dictus  abbas 58  (1) 

Nos  milites  militares 67  (9b) 

Nota  decern  mirabilia 95  (8) 

Nota  ex  quo  sequens 79  (2) 

Nota  metrum 77  (7) 

Nota  quod  duplex  est  confessio 92  (9) 

Nota  quod  tripiiciter  potest 92  (8) 

Nota  species  turpitudinis 92  (5) 

Notandum  quod  duplex  cyclus  •       81  (8^ 

Notandum  quod  fideles 104  m) 

Notandum  secuDdum  Jacobum 84  (2) 

Notandum  super  illud  deum 86  — 

Nun  hab  ich  gesagt 71  (4) 

Nunc  quaedam  vitia 105  (l) 

Nuptiae  factae  sunt . . .  Quamquam  haeretici 20  (4) 

0  pater  alme  tuum 32  (5) 

O  vos  omnes  . . .  Haec  via  intelligitur 35  (2) 

Oderunt  peccare  maii 69  (5) 

Offers  munus  tuum  . . .  Quia  naturalis  via 99  (3»») 

Omnes  homines 124  (2) 

Omnia  cum  inferiora 69  (12) 

Omnia  nostro 154  _ 

Omnia  parata  sunt ...  Sic  enim  in  regno 99  (360) 

Omnia  quae  a  primaeva 69  (18) 

Omnibus  in  Christo  factis 80  (7) 

Omnis  autem  volens 101  (24) 

Optimo  magistro  librorum 110  (10) 

Opus  dei  prophetarum 62  (4) 

Ora  devote  frequenter 133  (9) 

Orate  pro  invicern  . . .  Primo  quia  ipsi 158  (1) 

Ordinis  cognitio  videlicet 77  (6) 

Ordo  de  observatione 78  (5) 

Ordo  rationis  expostulat 134  @\ 

Orthodoxae  tidei     63  (6) 

Pacem  relinquo  vobis  . . .  Consuetudo  boni  patris 99  ,  388) 

Parasti  in  conspectu  . . .  Mensa  ista     45  (5) 

Partibus  his  lorum 81  (6) 

Patientes  estote  . . .  Duplex  est  adventus 138  (1) 

Peccator  ego  indignus 25  (8) 

Petistis  a  me  frater 103  (4) 

Pilulae  regis  Franciae 71  (22) 

Portabatur  ab  angelis  . . .  Consuetudo  est  ut  quando 99  (330) 

Post  commemorationem  pretiosi 109  (4) 

Post  regimen  vocum 81  (1) 

Praerogativas  plurimas  habet 101  (29) 

Presbyter  ignarus  animas 133  (9) 


Digitized  by  VjOOQIC 


110 

Prima  aetas  eontinet 56  (3) 

Prima  dies  mensis  et  una 81  (5) 

Prima  dies  venae 101  (5) 

Prima  h'des  consta 83  (13) 

Prima  rubens  unda 138  (5),  139  (2) 

Primo  habeat VI,    35  (2) 

Primo  si  quis  scire  desiderat 71  (2) 

Primum  edictum  citatorium 136  (4) 

Principes  populorum  congregati  .  .  .  Dixit  dominus 76  (5) 

Pro  facili  declaratione ; 77  (8) 

Procerum  anima 121  (5) 

Prospexit  dominus 44  (5*) 

Ptolomaeus  Almagesti      83  (5) 

Puto  an  si  praeponis 81  (9) 

Qua  voluntate  possit 85  — 

Quae  autem  causae  extiterint 54  — 

Quae  est  ista  .  .  .  Convenientissime  Maria 130  (2) 

Quae  poenitentia  sit  pro  peccatis 104  (15) 

Quaeritis  a  me 138  (11) 

Quaeritur  de  ieiuniis 69  (11) 

Qualia  vis  tibi 108  (1) 

Quare  animalia  ereant 71  (13) 

Quatuor  humores  in  corpore 101  (5) 

Quatuor  sunt  in  quibus 133  (3) 

Quern  bene  Cisterci VI,    18  (1) 

Qui  contra  hominem 41  — 

Qui  sequitur  me  . . .  Haec  sunt  verba 62  (1) 

Quia  aliqui  casus 63  (10) 

Quia  de  sacrae  eucharistiae 133  (11) 

Quia  lingua  tertia 60b      — 

Quia  nescitis  timere 162  (3) 

Quia  quottidiana  interrogatio 20  (3) 

Quia  serenissimus  princeps 67  (9e) 

Quicumque  clericus 78,  (4a),      9  (13) 

Quid  mini  fit  tibi  fit 77  (7) 

Quid  superbis  terra 182  (1) 

Quidam  Lentulus 77  (7) 

Quidam  sedem  animae 121  (4) 

Quod  dominus  pater 138  (5) 

Quoniam  fratres  carissimi 43  (11),  122  (9) 

Quoniam  lumbi  mei .    •   •    45  (1) 

Quoniam  multi  et  maxime 59  — 

Quoniam  ut  apostolus 108  (5) 

Raphanus  humidus 101  (23) 

Relictis  omnibus  secuti  sunt  eum  .  Relictis 143  (2) 

Religio  munda  et  immaculata 25  (6) 

Relinquo  mundum  .  .  .  Secundum  philosophorum 99  (326) 


Digitized  by  VjOOQIC 


_111_ 

Res  quaecumque  tibi 40  — 

Restat  nunc  ut 104  (12) 

Revela  oculos  meos 136  (9) 

Revertar  in  domum  .  .  .  Secundum  sententiatn  philosophi  •    •    •    •    99  (317) 

Rex  magnificus  qui  facit •    •    •    25  (6) 

Rogastis  nos  frater   •    •    •    •    ; 25  (1) 

Sacrosancta  Constantiensis  synodus  universalem  ecclesiae     •    •    •    67  (9a) 

Saepe  rogatus • 83  (9) 

Salomon  coopertus  est  sicut  .  .  .  Inter  cetera  quae 99  (3**) 

Salubre  extitit  et  visum  fuit 67  (9C) 

Salvatorem  exspectemus 161  — 

Salvatoris  gratia  misericorditer  adiuvante 127  (2) 

Salve  cara  deo 77  (9) 

Sancta  synodus  provincialis 78  (10) 

Sanctissimo  in  Christo  patri 106  (5) 

Sanctissimo  .  .  .  Johanni 73c  — 

Sanctissimus  .  .  .  Nicolaus  papa  quintus 78  (7) 

Sanctus  Epiphanius  doctor  veritatis 164  — 

Satis  honoris  nostri       60°  — 

Sciendum  est  breviter      96  (3) 

Sciendum  quod  omnia 92  (1) 

Scio  quod  facio  .  . .  Homo  sapiens 99  (388) 

Scire  debes  quod  acerbissime 43  (12),  122  (10) 

Sede  a  dextris  meis  .  . .  Et  tanguntur  tria 99  (348) 

Semen  cecidit  in  teiTam  bonam 98  (2) 

Sequntur  superscriptiones  et  primo  domini  papae 72  (5) 

Serpens  cum  venerit 132  (2) 

Sex  prohibet  peccant 124  (4) 

Si  aureum  numerum     43  (2) 

Si  contingat  quod  sacerdos 69  (3) 

Si  cupis  capiti 43  (12) 

Si  diligenter  voluerimus 102  (1) 

Si  quia  dib'git  •    • 133  (9) 

Si  quis  emendatoris  vitae 96  (5) 

Si  vis  in  spiritu 133  (1) 

Sic  currite  ut . . .  In  operationibus 141°  — 

Sic  veniet . . .  Hodie  sancta  mater 32  (1) 

Sicut  dicit  Cadmus 71  (11) 

Sicut  misit  me  pater . . .  Cum  divinum  corpus 76  (2) 

Sicut  Moyse  primo 56  (2) 

Sicut  referunt  Matthaeum  conscribere 21  — 

Sigismundus  . . .  illustrious  principibus 106  (3) 

Simile  est  regnum  . . .  Per  istum  thesaurum      69  (7) 

Simile  est  regnum  coelorum  .  .  .  Quid  hoc  genus 20  (2) 

Sinapum  calidum 101  (23) 

Sit  i.  e.  subdendo 22  — 

Solvite  et  adducite  .  .  .  Quia  inter  cetera 99  (31) 


Digitized  by  VjOOQIC 


112 

Spiritus  domini  repleuit .  . .  Bernardus  in  sermone 45  (?) 

Succurre  mihi  deus 101  ("1) 

Summae  poenitentiae 96  (*) 

Superbia  .  Philosophus  in  VI 75  (3) 

Surge  aquilo  et  veni  auster 132  (18) 

Surge  mane  cito 101  (23) 

Surge  vade  quia  tides  tua  .  . .  Quando  aliquis  esset  debilis  •    •    •    99  (3**) 

Surrexit  abiit  in  domum  .  .  .  Sunt  aliqua  quae  •    •    •    •. 99  (3*9) 

Surrexit  non  est  hie  .  . .  Secundum  doctores 99  (321) 

Swarcz  urin  dickh      '1  (6) 

Talmud  est  doctrina 79  (13) 

Templum  dei  factum 80  (4) 

Tempore  quoque  Constantini 96  (10) 

Temporibus  Pipini  regis 96  (9) 

Ter  quinquagenos  canit    •    •    •    -  % 101  (24) 

Terentius  poeta  comicus 77  (3b) 

Terribilis  est  locus  iste.  Quinque  sunt  loca 138  (3) 

Theologia  est  scientia 1*2  (4) 

Tibi  dabo  claves 92  (7) 

Tria  maxime  solent 132  (3) 

Tria  sunt  in  quibus 138  (4) 

Tria  sunt  necessaria 99  (4) 

Triticum  congregate  .  .  .  Secundum  philosophum 99  (3n) 

Tu  quis  es  cur  quaeris 25  (6) 

Tua  domine 44  (1) 

Tunc  vocavit  ilium  .  . .  Quoniam  rationalis 99  (362) 

Uns  lert  Aristoteles 69  (13) 

Unum  crede  deum 141*  — 

Unusquisque  religiosus 124  (7) 

Urina  est  sanguis 68  (6) 

Ut  confessores  deputati 78  (16) 

Ut  facilius  a  quoquam  dictetur 81  (12) 

Ut  inhabitet  gloria 94b  — 

Ut  post  huius 138  (12) 

Utem  czass  wyssed *  122  (3) 

Utrum  Christus  de  iure 33  (1) 

Utrum  sicut  singulis 84  (3) 

Vade  sicut  credidisti . .  .  Secundum  quod  videmus 99  (39) 

Vado  ad  eum  .  .  .  Secundum  philosophum 99  (3W) 

Vanitas  vanitatum.  Nota  tripHcem 42 

Variis  delationibus 67  (9d) 

Vas  electionis  mihi  erit . . .  Haec  verba 101  (28) 

Venerabili  et  carissimo  patri  Ig. 731'  — 

Veni  impone  manum  tuam  .  . .  Sic  enim  ad  sensum 99  (3M) 

Veniet  desideratus  . . .  Quoniam  ad  misericordiam 131  (3) 

Venit  hora  ejus  .  .  .  Consuetudo  investigantium 99  (324) 


Digitized  by  VjOOQIC 


113 

Veritatis  theologicae  sublimitas 91  (2) 

Vescor  cum  potior  * 81  (7) 

Vestigia  secutus  est . . .  Secundum  vulgares 99  (1) 

Vestra  novit  intentio 79  (14) 

Videndum  est  de  eucharistia 104  (2) 

Videndum  est  qualiter  Christus 25  (2) 

Vidi  civitatem  sanctam . . .  Quae,  habebat 139  (2) 

Vidit  et  gavisus  est . . .  Privatio  solis 99  (31*) 

Vir  Celebris  quondam 80  (6) 

Vita  sanctorum  via   •    •    •    » • 47  — 

Volens  purgari  a  peccatis 133  (14) 

Volo  huic  dare  ...  Si  aliquis  dominus 99  (31S) 

Was  du  gewinst  mit  arbeit 69  (17) 

Wir  Ekhardt  .  .  .  abbte  ze  Ebersperg 78  (15) 

Zu  wissen  das  zu  Romam 69  (16) 


Verzeichnis  der  Handschriften  nach  ihrem  Alter. 

XI.  Jahrhundert. 

109. 

XII.  Jahrhundert. 

40,  41,  55,  64,  66,  94,  121,  128,  153. 

XIII.  Jahrhundert. 

6,  26,  35,  42,  50,  52,  56,  61,  68,  70,  90,  93,  97,  105,  110,  111,  114,  120,  129, 
130,  131,  132,  134,  135,  136,  137,  142,  143,  148,  153. 

XIV.  Jahrhundert. 

9,  13,  16,  22,  23,  25,  27,  28,  29,  31,  36,  37,  38,  42,  46,  47,  48,  49,  50,  54,  58, 
60,  62,  65,  68,  73,  74,  75,  76,  81,  82,  85,  86,  89,  95,  100,  108,  115,  116,  117, 
125,  127,  136,  138,  139,  140,  141,  144,  145,  150,  154,  155,  158,  161,  164,  VI,  19. 

XV.  Jahrhundert. 

1,  2,  3,  7,  8,  10,  14,  17,  18,  19,  20,  21,  30,  32,  33,  34,  39,  43,  44,  45,  51,  53, 
62,  63,  67,  69,  71,  72,  77,  78,  79,  80,  83,  84,  85,  86,  87,  88,  91,  92,  95,  96,  98, 
99,  101,  102,  103,  104,  106,  107,   112,  113,   122,  124,  126,  133,  136,  146,  147, 

149,  162,  VI,  35. 

XVI.  Jahrhundert. 

24,  72,  156,  VI,  3,  17,  18,  48. 

Xenia  Bernardina  II.  HancUchrifien-Yerzeichnisi>e  II.  8 


Digitized  by 


Google 


114 

XVIL  Jahrhundert. 
4,  5,  11,  12,  15,  38,  59,  118,  119,  123,  163,  VI,  4,  34,  86,  49. 

XVIiL  Jahrhundert. 
12,  57,  VI,  1,  7,  8,  10,  12,  14,  20,  21,  34,  37. 

XIX.  Jahrhundert. 

12,  VI,  2,  5,  6,  9,  11,  13,  15,  16,  22,  23,  24,  25,  26,  27,  28,  29,  30,  31,  32,  83, 
38,  39,  40,  41,  42,  43,  44,  45,  46,  47,  50,  51,  52,  53,  54,  55,  56,  57,  58,  59. 

Unbestimmte  HandschrifL 
VI,  60. 


Digitized  by 


Google 


Verzeichniss 


HANDSCHRIFTEN  IN  DER  BIBLIOTHEK 


DES 


ST1FTES  OSSEGG 


VON 


P.  BERNHARD  WOHLMANN 

BIBLIOTHEK  AR 


8* 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Vorwort 


lis  mochte  auffallend  erscheinen,  dass  die  Handschriften- 
sammlung  des  Klosters  Ossegg  80  gering  an  Zahl  der  Codices  ist. 
Allein  wer  die  Katastrophen  sich  vergegenwartigt,  die  im  Laufe 
der  Jahrhunderte  tiber  die  ehrwiirdige  Stiftung  der  Biesenburge 
verheerend  und  verwiistend  hereingebrochen  sind  —  man  denke 
nur  an  die  Jahre  1278,  1341,  1421,  1429,  1580, 1632,  1640,  17B9  und 
denke  an  den  Fiirst  -  Erzbischof  von  Prag,  Carl  Frhr.  von  Lam- 
berg  (1609—1612),  der  unser  Archiv  kurzweg  verbrennen  liess 
(siehe  P.Meinrad  Siegl :  Stift  Ossegg,  in  Seb.  Brunner :  Ein  Cister- 
cienserbuch)  — ,  den  durfte  es  sogar  wundernehmen,  dass  trotz 
all  den  Plunderungen  und  Verwiistungen  unseres  Klosters  und 
seines  Biicherschatzes  so  viele  Handschriften  zum  grossen  Theile 
durch  treue  Bedienstete  bis  heran  erhalten  geblieben  sind,  so 
dass  beispielsweise  auf  den  Codices  Nr.  2,  5,  12,  17,  22,  26,  29, 
35,  39,  48  annoch  die  Bezeichnung  „Liber  de  ossek  scte  Maieu 
erscheint.  Dass  seit  dem  Bestande  des  Klosters  unsere  Vor- 
fahren  mit  kunstfertiger  Hand  geschrieben  haben,  beweist  aus 
Quellen  Dr.  Joseph  Neuwirth  in  seiner  „Geschichte  der  christ- 
lichen  Kunst  in  Bohmenu,  indem  er  erwahnt,  dass  der  Monch 
Rudger  von  Ossek,  Anf.  des  XIII.  Jahrh.,  fur  das  Cistercienser- 
kloster  Saar  in  Mahren  eine  Bibel  geschrieben  habe. 

Den  Sammelfleiss  unserer  Vorfahren  bekunden  die  Codices, 
welche  von  nah  und  fern  fur  die  Biicherei  des  Klosters  erworben 
worden  sind.  So  zeigt  Cod.  Nr.  45,  der  die  Sermones  S.P.N.Ber- 
nardi  enthilt,  die  Einzeichnung  in  gothischen  Maiuskeln :  Liber 
s.  Mariae  de  Sitichembach ;  aus  Altenzelle  stammt  Nr.  60,  aus 
Konigssaal  Nr.  1 1, 55, 68,  aus  Sedletz  Nr.  47,  aus  Marienstern  Nr.  76. 
Unter  den  annoch  vorhandenen  Handschriften  gibt  es  manch 
werthvolles  Stuck,  wie  schon  der  gelehrte,  urn  Bohmens  Ge- 
schichte  hochverdiente  Jesuit  Bohuslaus  Balbinus  nihmend  her- 
vorhebt  (cfr.  Bohuslai  Balbini  e  S.  J.  Bohemia  docta,   edita  a 


Digitized  by  VjOOQIC 


118 

Raphaele  TJngar,  Can.  Praem.  in  Monte  Sion,  HE.  198  seqq.).  Bal- 
bins  Arbeit  ist  auch  meines  Wissens  die  einzige  gedruckte  iiber 
unsere  Manuscriptensammlung. 

Ein  geschriebenes  Verzeichniss  konnte  nicht  aufgefunden 
werden. 

Manche  Nummern  sind  recht  mank  und  dadurch  beredte 
Zeugen  des  Vandalismus,  den  unsere  Buchersammlung  erlitten 
hat ;  so  z.  B.  Nr.  20,  aus  welchem  Codex  Schreiber  dieses  ziemlich 
viel  Strassenkoth  entfernt  hat,  der  nach  handschriftlichen  Auf- 
zeichnungen  von  der  letzten  grosseren  Pliinderung  durch  die 
Preussen  (18.  Nov.  1759)  herriihren  mochte,  da  ausdrucklich  er- 
wahntwird,  dass  die  preussischen  Soldaten  ganze  Wagenladungen 
von  Biichern  entfuhrten,  von  diesen  aber  einige  verloren,  welche 
von  einer  Frau  auf  dem  Wege  nach  Bruch  (Dorf  in  der  Nachbar- 
schaft)  gefunden  und  dem  Kloster  zunickgestellt  wurden.  Das- 
selbe  gilt  von  den  anderen  als  beschadigt  bezeichneten  Codices. 

Dies  als  Einleitung. 


Digitized  by 


Google 


1.  Pp.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  290  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  Distinctiones  V contra pseudopraedicatores.  Anf.:  Sapientiam 
antiquorum  omnium  exquiret  sapiens.  Ende :  Non  veri  apostoli  sed  pseudo- 
vocantur.  —  2.  Fol.  182  vo.  R.  Liber  de  opere  monachorum.  Prologus  Augustini. 
An£ :  Ut  de  opere  monachorum  aliquid  scriberem.  Ende :  se  potissimum  cor- 
rigendos.  Explicit  tractatus  Johannis  de  amore  dei  finitus  anno  nativitatis 
dfti  M°CCCC°XVni0  in  die  s.  Victorini.  Fol.  202  und  203  Index.  Fol.  203  vo 
leer.  —  3.  Fol.  204.  R.  Incipit  epistola  super  propJiecia  (!)  bte  virginis  Hildegardis. 
Anf. :  Sancta  virgo  Hildegardis,  fundatrix  et  magistra  monasterii  scti.  Ru- 
perti  . . .  Ende :  Et  percutiet  eum  fulgure  et  igne.  —  4.  Fol.  258.  R.  Incipit 
Gwilemus  de  Sacro  fonte.  Anf. :  Sicut  prophetae  in  sacris  scripturis  appellantur 
videntes  . . .  Ende:  non  sunt  veri  apostoli  sed  pseudo  — et  mendaces.  Explicit 
liber  de  periculis  ecclesiae  inductis  et  inducendis  propter  pseudoprophetas  . . . 
anno  dfii  1417.  —  5.  Fol.  286.  Cena  Cypriani.  Anf. :  Quidam  vir  magnus  et  prae- 

potens  rex  habitans  in  partibus  orientis  nomine  Abatheos Ende :  Et  sic 

alii  letantes  alii  tristantes  ad  domum  propriam  sunt  reversi.  Explicit  Cena 
Cypriani  feria  sexta  ante  festum  Sti.  Johannis  Baptiste  Anno  Dfii  millesimo 
quadringentesimo  X° Villi0.  Zlet  sem  psal  nebt  sem  pospychal.  A  ktomu  zly 
pysarz. 

2.  Pp.  XIV.  und  Anf.  des  XV.  Jahrh.  253  Bll.  4l°. 

1.  Fol.  1.  (Eine  Strafpredigt  an  den  Klerus  von  Prog.)  Anf. :  In  omnibus 
me  defectuosum  reperiens  . . .  Ende :  O  clere,  non  sic ;  sed  cor  durum  mollifica, 
cesuram  patere  medici,  verbi  sanantis  medicamentum  recipe.  —  2.  Fol.  14.  R. 
Utrum  Christus  omnem  sanguinem,  qui  de  corpore  suo  effluxit,  in  eodem  corpore 
hora  resurrectionis  glorificaverit.  Ende :  et  pastores  diaboli  post  modum  iugula- 
bunt.  —  3.  Fol.  25.  Yen,  Step/iani,  Prioris  domus  Vatlis  JosapJtat,  Medulla  tritici 
seu  Antiurikleffus.  Anf.:  Dixit  quidam:  et  quid  prodest  alloqui  mortuos . . . 
Ende :  qua  possit  etiam  sibi  subiicere  omnia.  Fol.  35  und  36  leer  ohne  Stoning 
des  Zusammenhanges.  Zum  ersten  Male  gedruckt  inBernardi  Pezii  Thesaurus 
anecdotorum  novissimus.  Aug.  Vind.  et  Graecii,  sumpt.  Philippi,  Martini  et 
Joannis  Veith  iratrum  1723,  torn.  IV.  Unser  Ms.  en  thai  t  den  ersten  Theil  und 
vom  zweiten  15  Capitel.  —  4.  Fol.  83.  XIV.  Jahrh.  R.  Bulla  pro  civili  dominio 
a  clericis  habendo,  cuius  contrarium  quidam  monachus  sc.  fr.  minor  asseruit  per 
sacram  scripturam  satis  expresse.  Anf. :  Johannes  episcopus  servus  servorum 
dei  ad  perpetuam  rei  memoriam.  Quia  vir  reprobus  Michahel  de  Cesena . . . 
Ende:  . . .  quod  nequaquam  eiusdem  virus  nequitiae  ad  inticiendos  simplices 
ulterius  diffundatur.  Datum  Avinione  XVI  Kal.  Decembr.  Pontificatus  nostri 
anno  quartodecimo.  —  5.  Fol.  121.  XV.  Jahrh.  Speculum  aureum  de  titulis  bene- 
ficiorum  ecclesiasticorum.  Anf.:  Vere  durissima  plaga  Domini  descendit  in  Is- 
rael . . .  Ende:  Reformet  unigenitus  dei  filius  suam  ecclesiam.  Dieser  Tractat 


Digitized  by  VjOOQIC 


120 

ist  in  Form  eines  Dialoges  zwischen  Petrus  und  Paulus  verfasst  und  im 
Jahre  1404  geschrieben  in  husitischem  Sinne.  Foil.  167  und  168  leer.  —  6.  Fol. 
169.  XV.  Jahrh.  Tractatus  de  praxi  Romane  Curie.  Anf. :  Moyses  sanctus  et 
tamquani  solitudinis  amicus  ...  Ende :  Et  si  ad  proprium  applicantur,  potest 
concedi  quamdiu  non  constat  de  errore  suo.  Balbin,  Bohemia  docta,  pars  III. 
p.  201,  bemerkt  zu  dieser  Schrift:  „est  liber  omnino  haereticus."  —  7.  Fol. 
193.  XTV.  Jahrh.  R.  Scriptum  M.  Jacobi  de  Noviano  Parisiensis.  Ant*. :  Inter  alia 
disputata  ex  tempore  hec  questio  versabatur:  Utrum  viris  ecclesiasticis  seu 
clericis  liceat  aliquid  possidere . . .  Ende :  Sed  non  suf Scienter  status  impu- 
gnatur,  eo  quod  sit  in  illo  nonnullorum  abusus.  Fol.  207  vo  leer.  —  8.  Fol.  208. 
Ende  des  XIV.  Jahrh.  Schrift  eines  unbekannten  Auctors  iiber  die  Haeretikcr, 
wer  sie  sind,  woran  sie  zu  erkennen  und  wie  sie  zu  bessern  sind.  Ant'. :  Al- 
mifice  matris  ecclesie,  genitricis  et  filie,  sponseque  summi  regis  .  .  .  Ende: 
. . .  quia  intrinsecus  sunt  lupi  rapaces.  Finitum  anno  Domini  M°CCC  nonage- 
simo  quinto  feria  quarta  ante  divisionem  Apostolorum.  —  Endlich  eine  Auf- 
zeichnung  aus  dem  Jahre  1558  iiber  die  Anstellung  des  Monches  Fr.  Georgius 
aus  Muhlberg  als  Cantor  und  die  Anzahl  der  damals  im  Convente  zu  Ossek 
lebenden  Monche. 

3.  Pp.  XIV.  Jahrh.  236  BU.  4to. 

1.  Fol.  1.  Inhaltsverzeichnis.  Fol.  2.  JAbellus  de  quatuor  imtructionibus 
appellatus.  Anf. :  Semen  cecidit  in  terram  bonam.  Licet  verbum  propositum 
exponatur  per  Christum  . . .  Ende :  quam  coronam  in  praesenti  per  suam  gra- 
tiam  mereri  concedat,  —  2.  Fol.  15.  fCurze  Vdterstellen.  —  3.  Fol.  16.  Manuale 
$.  Augustini.  Anf.:  Quoniam  in  medio  laqueorum  positi  sumus  . . .  Ende:  Ap- 
prehende,  fili,  documenta  iam  dicta  et  bene  operaberis.  In  line  libri  assit  nobis 
gratia  Christi.  Amen.  Explicit  manuale  sti.  Augustini  doctoris  egregii  finitum 
anno  dfii  1385°  in  octava  sti.  VitiM.  —  4.  Fol.  28.  R.  Meditaciones  sancti  Augu- 
stini. Anf. :  Vigili  cura,  mente  sollicita.  summo  conatu Ende:  et  sic  diff'e- 

rentibus  mentis  ab  invicem  distabunt.  —  5.  Fol.  38  vo.  Liber  de  vita  Christiana 
s.  Augustini.  Anf. :  Ego  Augustinus  prius  peccator . . .  Ende :  ut  quod  tibi  prae- 
sentes  praestare  non  possumus,  conficiamus  absentes.  —  6.  Fol.  48  vo.  Enchi- 
ridion s.  Augustini.  Anf. :  Dici  non  potest,  dilectissime  fili  Laurenti ....  Ende: 
utinam  tarn  commodosum^quam  prolixum  de  fide,  de  spe  et  caritate  conscripsi. 
Fol.  85.  Ordo  capitulorum  super  libro  enchiridion,  2  coll.  —  7.  Fol.  88.  Liber 
soliloquiorum  s.  Augustini.  Anf. :  Agnoscam  te  Domine  cognitor  meus . . .  Ende : 
sed  iubilare  facis  omnia  ossa  mea  et  reviviscere  tacis  ut  aquilae  canos  meos.  — 
8.  Fol.  118vo.  Epistolabti.  Augustini  de  fide  ad  Petrum.  Anf.:  Epistolam  fili 
Petre  tuae  caritatis  accepi . . .  Ende :  Et  si  quis  aliter  sapit.  hoc  illi  quoque  Deus 
revelabit.  Explicit  liber  Augustini  de  fide  ad  Petrum  per  manus  petri  de  wu- 
schilburk  anno  dfii  M°CCC°  85  in  die  sti.  JohTs.  decollacionis.  —  9.  Fol.  140. 
Vitae  patrutn.  Liber  exemplorum.  94  Exempel.  Anf. :  Fuit  quaedam  virgo  in  Co- 
lonia . . .  Ende  des  94.  Exempels :  quod  est  ante  oculos  vestros.  Expliciunt 
vitae  patrum  per  manus  petri  de  wunschilburk  sub  anno  dfii.  M°CCC°  octua- 
gesimo  quinto  proxima  dominica  ante  festum  sti.  Leonardi.  —  10.  Fol.  172  vo. 
Cantica  canticorum.  Text  mit  Erklarungen  zwischen  den  Zeilen  und  am  Rande. 
Anf. :  Osculetur  me  osculo  oris  sui . . .  Ende :  et  assimilare  capreae  hynulo- 
que  (!)  cervorum  super  montes  aromatum.  Expliciunt  cantica  canticorum 


Digitized  by  VjOOQIC 


_J21__ 

salomonis  ffinita  (!)  per  manus  petrj  de  wunschilburk.  —  11.  Fol.  178.  Liber 
beati  Augustxni  de  contemptu  mundi  ad  clericos.  Fur  die  Initialen  ist  der  Raum 
leer  gelassen.  Anf. :  Nemo  dicat,  fratres,  quod  temporibus  nostris  martyrii 
certamina  esse  non  possunt . . .  Ende:  ut  de  suis  beneticiis  sibi  perhennes  red- 
damus  gratias  Jesu  Christo  domino  nostro.  Finitum  per  manus  petri  de  wun- 
schilburk.  —  12.  Fol.  182  vo.  R.  Incipit  sigillum  honorii  papae  super  eantica.  Fiir 
die  Initialen  ist  der  Raum  leer  geblieben.  Anf. :  Gloriosa  virgo  Maria  typum 
ecclesiae  gerit . . .  Ende :  quia  tu  existis  in  omnibus  omnia,  alti  meriti,  odori- 
feri  premii.  Explicit  sigillum  bte.  virginis  ac  gloriose  matris  marie  dictum 
honorii  pape  super  eantica  canticorum  ffinitum  (!)  anno  dmi.  1386  proxima 
feria  Va  post  festum  pasche  per  Jodocum  de  glocz.  Dieses  Werk  wird  falsch- 
lich  einem  Papste  Honorius  zugeschrieben;  derVerfasser  ist  Honorius  Au- 
gustodunensis  Presbyter;  ist  gedruckt  in  Maxima  Bibliotheca  Patrum,  Lug- 
duni  1677,  XX.  1217  seqq.—  13.  Fol.  195  vo.  Sermo  M.  MaWtaei  (de  Cracoma  ¥ 
Cf.  Weis,  Handschriften  zu  Heun,  6  [S]),  quern  fecerat  in  synodo.  Anf. :  Quid  est, 

quod  dilectus  meus  in  domo  mea Ter.  XT.  Venerabilis  Hugo  primo  de 

archanoe  sic  dicit . . .  Ende:  domum  non  manu  factum  in  celis  ingrcdi  merea- 
mur.  —  14.  Fol.  206.  Epistola  Hi  ambrosii  archiepvtcopi  de  moribus  et  honesta  vita. 
Anf. :  O  dilecte  filii  (I)  dilige  lacrymas  . . .  Ende:  ne  quod  legendo  respicis,  vi- 
vendo  contempnas.  —  1 5.  Fol.  208.  Tractatulus  de  creatione  angelorum.  Anf. : 
Omnes  angelos  Deus  fecit  bonos  .  . .  Ende:  acquiri  potest,  aestimari  non 
potest.  —  16.  Fol.  215.  De  rebus  septem,  de  quibus  animae  sanctorum  hominum 
existentes  in  regno  caelorum  gaudent  sc  accipere  a  Deo.  Anf. :  Psalmus  beati,  qui 
ambulant  in  domo  tua  Dominc . . .  Ende :  ut  martyres  et  perfectepoenitentes.  — 
17.  Fol.  216.  Auctoritates  de  summo  creatore  Jesu  dhrislo.  Verschiedene  kurze 
Vaterstellen.  —  18.  Fol.  217.  Auctoriudes  de  beata  mrgine.  Verschiedene  Viiter- 
stellen.  Fol.  219  leer.  —  1 9.  Fol.  220.  Suspiria  bti  Jiernhardi.  2  coll.  XIV.  Jahrh. 
Anf. :  Summa  trinitas,  virtus  una  et  indiscreta . . .  Ende :  quia  tu  es  pastor  meus 
et  salus  aeterna.  —  20.  Fol.  229.  R.  Exemplar  sti  Bernardi  datum  omnibus  ac 
singulis  ecclesie  dei  ministris  et  praecipue  religiose,  quemadmodum  se  habere  debe- 
ant  dum  laudibus  divinis  itmstunt.  Anf. :  Vos  moneo,  dilectissimi,  pure  semper . . . 
Ende:  Ideo  dei  maledictionem  incurrit  et  benedictionem  eteraam  perdit.  — 
21.  Fol.  229  vo.  R.  Exemplar  bti.  thome  de  aijuino  missum  cuidum  fratri  inter- 
roganti,  quonam  studio  sit  intendendum  ad  perfectum.  Anf. :  Quia  quesivisti,  qua- 
liter  oporteat . . .  Ende:  ad  id  attingere  poteris,  quod  affectas.  Fol.  229 vo  bis 
Fol.  232  leer.  —  22.  Fol.  233.  XIV.  Jahrh.  R.  Incipit  speculum peccatorum.  Anf. : 
Quoniam,  carissimi,  in  via  huius  seculi  fugientes  sumus . . .  Ende :  et  cum  Jesu 
Christo  vitam  eteraam  possideas.  Explicit  speculum  peccatorum  ffinitum  (!) 
prage  anno  dni  1385°  quinto  nonas  octobris.  (Ofr.  Withering.  HS.  43,  12). 

4.  Pp.  XV.  Jahrh.  173  Bl.  4to.  Die  Vorlegblatter  und  Foil.  51,  56, 
57,  66,  67,  135,  144  Pergament.  Auf  den  Vorlegblattern  der 
Decken  erscheinen  Regeln  der  latein.  Grainmatik  in  Hexa- 
metern  mit  Erklarungen. 

1.  Fol.  1  ist  herausgerissen.  Fol.  2.  Postilla  in  Evangelia.  Anf.:  quare  tu 
enarras  iusticias  meas  . . .  Ende:  exaudivit  dominus  populum  suum.  —  2.  Fol. 
48  vo.  Einige  medicinischs  Hecepte  gegen  verschiedene  Gehrechen.  Wetter  regeln. 


Digitized  by  VjOOQLC 


122^ 

Anf. :  Arthemisia  in  limine  domus  suspensa . . .  Ende:  si  in  extremitate,  hyemps 
calida  erit.  —  3.  Fol.  49  vo.  XV.  Jahrh.  Anf. :  Cor.  XI0  capitulo :  quinquies  qua- 
dragenas  una  minus  accepi.  Nicolaus  de  Lyra  sic  exponit .  .  .  Ende :  de  manu 
bestie  liberari  et  ad  gaudia  eterna  mereamur  pervenire.  Funf  Blatter  sind 
herausgerissen.  —  4.  Fol.  51.  XV.  Jahrh.  Anf.:  Exiit  edictum  Luc  2°  quando 
alicui  magno  domino  vel  regi  natus  fuerit  films  primogenitus  . . .  Ende:  ut  in 
fidem  dirigat  archisynagogum.  —  5.  Fol.  164.  XV.  Jahrh.  R.  Sermo  sti.  augu- 
stini  epi  de  poenitentia.  Anf. :  Penitentes,  penitentes,  penitentes,  sicut  estis 
penitentes  et  non  estis  invidentes . . .  Ende :  ut  te  in  furore  suo  non  condemp- 
naret.  Funf  Blatter  herausgerissen.  Fol.  167  leer.  —  6.  Fol.  167  vo.  XV.  Jahrh. 
Anf. :  Ecce  video  celos  apertos  . . .  Ende :  et  eum  sui  aspectui  semper  iuberent 
aestare  (!).  Fol.  172  leer.  —  7.  Fol.  172 vo.  Anf.:  erit  enim  magnus  coram  do- 
mino .  .  .  Ende:  unde  cantatur  antra  deserti.  Balbin  nennt  diese  Postillen 
„inutilesu. 

5.  Pp.  XV.  Jahrh.  302  Bll.  4*. 

Condones  mriae,  quas  sibi  ex  diversis  collegit  Nicolaus  Kuschel,  mo- 
nachus  in  Ozeck  (!). 

6.  Pp.  XV.  Jahrh.  390  Bll.  4"'. 

R.  Prologue  mcrae  scripturae  sequitur,  in  quo  instruitur  praedicator,  quo- 
modo  debeat  se  disponere  ad  impetrandum  et  attratiendum  notitiam  et  intellectum 
sacrae  scripturue.  Anf. :  Os  iusti  meditabitur  sapientiam.  Ps.  36.  Quivis  sciat 
sive  humanitus  adinventa . . .  Ende:  de  talibus  beneticiis  et  muneribus  Domi- 
num  laudabat.  Eine  werthlose  Postille. 

7.  Pp.  XIV.  Jahrh.  139  Bll.  4to.  2  Coll. 

R.  Tractatus  magistri  Petri  Hispani  summularum,  in  quo  ipse  compendiose 
determinat  de  his,  quae  in  libris  logicae  Porphyrii  Boetii  prolixe  tractatum  est. 
Anf. :  Et  dicitur  iste  liber  summularum  per  similitudinem  . . .  Ende :  et  per 
haec,  per  quae  accentus  est.  Zwei  Blatter  am  Ende  sind  herausgerissen. 

8.  Pp.  XIV.  Jahrh.  216  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  R.  Tractatus  bonus  de  peccatis  mortalibus  et  eorum  speciebus. 
Anf. :  Capitalium  vitiorum  unum  est  initium,  duplex  radix  . . .  Ende :  . . .  am- 
bitionibus  non  acquiescere.  —  2.  Fol.  16.  Eine  kurze  AbJiandlung  uber  die  drei 
gottlicJien  Tugenden.  —  3.  Fol.  17.  R.  Liber  venerabilis  Hugonis  de  do  mo  con- 
scientiae.  Anf. :  Domus  haec,  in  qua  habitamus  . . .  Ende :  . . .  et  cognitam  voce 
confessionis  aperire.  Haec  hactenus  dicta  sufficiant.  —  4.  Fol.  31vo.  R.  libellus 
venerabilis  Anshelmi  de  mensuratione  sanctae  crucis.  Anf. :  Quoniam  iubente  filio 
tuo  Christo  . . .  Ende :  plange  commissum,  dole  obmissum.  —  5.  Fol.  40  vo.  R. 
Libellus  venerabilis  Hugonus  de  s.  Victore  de  virtute  orandi.  Anf. :  Munusculum 
hoc  dilectionis  meae  . . .  Ende :  . . .  gratissimum  Deo  sacrificium  in  ara  cordis 
adoletur.  —  6.  Fol.  45  vo.  R.  Contemplutio  devoti  Berntiardi  Abbatis  Claraewl- 
lensis.  Anf. :  Septies  in  die  laudem  dixi  tibi.  Ende :  . . .  et  convenientium  ad  te 
gloriam.  Amen.  —  7.  Fol.  52.  R.  Libellus  soliloquiorum  magistri  Hugonis.  Anf. : 
Loquar  secreta  animae  meae  . . .  Ende :  . . .  Hoc  opto,  hoc  desidero,  hoc  totis 
praecordiis  concupisco.  —  8.  Fol.  56  vo.  R.  Libellus  prooemiorum  bibliae  (!) 
venerabilis  Ysydoris  (!)  episcopi.  Anf:  In  Christi  nomine  incipit  liber . . .  Ende: 
. . .  quod  nobis  praestare  dignetur,  qui  sine  fine  vivit  et  regnat.  —  9.  Fol.  79vo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


123 

De  haeresibus  Waldensium.  Anf. :  Trinitas  est  trium  unitas . . .  Ende:  . . .  quod 
nullus  potest  salvari  in  aliquo  ordine  nee  etiam  in  seculo  nisi  est  in  secta 
sua.  —  10.  Fol.  83.  Observanda  a  quolibet  sacerdote  celebrare  volente.  Hoc  opus 
Bonaventura Cardinalis  dicitur  compilasse.  Anf. :  Intentionis  discussio  propter 
vanam  gloriam  propter  verecundiam  . . .  Ende :  .  .  .  excellentioris  animae 
Christi,  exceilentissimae  divinitatis  Christi.  —  11.  Fol.  83 vo.  Anf.:  Incipiunt 
peregrinationes  totius  terrae  sanctae  et  indulyentiae  concessae  a  beato  Silvestro 
papa . . .  Ende:  ...  ad  laudem  et  gloriam  nominis  Domini  nostri  Jesu  Christi 
et  suae  matris  Mariae.  Amen.  —  1 2.  Fol.  85.  Eine  Abhundlung  iiber  die  heil. 
Sacramente.  Anf. :  Videndum  est  primo  de  sacramentis  et  primo,  quid  sit  sacra- 
mentum . . .  Ende :  quod  etiam  sub  divina  iustitia  comprehenditur  licet  non  de 
novo.  Foil.  118—120  leer.  —  13.  Fol.  121.  R.  Omelia  beati  Bernhardt  super  Missus 
est.  Anf. :  Quid  sibi  voluit  evangelista  . . .  Ende : . . .  cui  hoc  mourn  qualecumque 
opusculum  devotissime  dicta  vi.  —  14.  Fol.  138.  R.  Omelia  venerabilis  Bedae 
presbyteri  super  Missus  est  angelus.  Anf. :  Exordium  meae  redemptionis,  fra- 
tres  . . .  Ende :  . . .  descendere  dignatus  est  Jesus  Christus,  Dominus  noster, 
qui  vivit...  —  15.  Fol.  141.  R.  Omelia  Origenis  in  vigilia  natimtatis  Domini. 
Anf.:  Quae  sunt  causae,  ut  dosponsaretur  Maria  Joseph  . . .  Ende:  .  .  .  Ecce 
ego  vobiscum  sum  omnibus  diebus  usque  ad  consummationem  seculi.  Fol. 
144  leer.  —  16.  Fol.  145.  R.  Tractalus  de  vita  Christi  sancti  Thomae.  Anf. : 
Christus  Jesus  venit  in  hunc  mundum . . .  Ende:  ...ad  quam  gloriam  nos 
perducat,  qui  sine  fine  vivit  et  regnal.  —  1 7.  Fol.  205.  R.  Expositio  super  de- 
cern praecepta  lectaper  tnagistrum  Thomam  de  Aquino.  Anf.:  Christus  ante  pas- 
sionem  suam  a  legisperito  interrogatus  . . .  Ende : . . .  Non  concupisces,  non 
desiderabis.  —  18.  Fol.  215 vo.  Nota.  Anf.:  Mater  Domini  Jesu  Christi  vixit 
hie  in  seculo  septuaginta  duobus  annis  . . .  Ende :  . . .  post  haec  assumpta  est 
in  caelum,  occurrentes  ei  omnes  cives  caeli.  (Acht  Zeilen).  —  19.  Fol.  216. 
Anf. :  Detractio  est  locutio  ex  invidia . . .  Ende :  . . .  nee  oderis  fratrem  tuum. 

9.  Pp.  XVI.  Jahrh.  198  Bll.  4to. 

Predigten  fur  die  Sonntage  und  Feste  des  KircJienjahres  1539. 

10.  Pg.  XIH.  Jahrh.  320  +12  +  24  Bll.  4to. 

Liber  evangeliorum,  qui  intitulatur  Unum  ex  quatuor  Ammonii  Alexandrini. 
Fol.  1.  Eusebius  1. 1,  c.  I.  Antiquissimis  pro  omnibus  fere  gentibus  Hebrae- 

orum Ende :  Nolite  tangere  Christos  meos  et  in  prophetis  meis  nolite 

malign ari,  —  Foil.  1  vo— 12.  Praefatio  Zacliariae  Chrysopolitani  in  librum  evange- 
liorum, qui  intitulatur  Unum  ex  quattuor.  Fol.  1.  Incipit  unum  ex  quattuor 
Ammonii  Alexandrini.  Liber  primus.  Anf. :  In  principio  erat  verbum,  et  ver- 
bum  erat  apud  Deum,  et  Deus  erat  verbum ;  hoc  erat  in  principio  apud  Deum. 
Verbum  est  sapientia  nata  ....  Ende :  unain  ex  quattuor  narrationibus. 

11.  Pg.  (Foil.  9  Pp.).  XV.  Jahrh.  31  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  Historia  civitatis  Plznensis.  Anf.:  Solent,  qui  triumphos  et 
victorias  veterum  scripserunt  . . .  Ende :  Det  nobis  regem  catholicum  et  anti- 
stitem  optimum  nostrumque  omnium  in  hora  exitus  nostri  misereatur,  qui 
est  benedictus  in  secula  seculorum.  Amen.  Dabei  steht  folgendes :  Hoc  in- 
signe  praeconium  Urbis  Plsnensis  scripsit,  et  publice  dixit  ad  Senatum  Popu- 
lum  Que  (!)  Plsnensem  die  anniversariae  Solemnitatis  anno  1.4.6.7.  Hilarius  de 


Digitized  by  VjOOQIC 


124 

Litomerzicz  Decanus  Prag.  et  Administrator  Archi  Episcopates,  dum  exilii 
tempore,  in  eadem  Urbe,  cum  aliis  Praelatis  et  Canonicis  moraretur.  Ibidem, 
et  anno  eodem,  die  ultima  Decembris  mortuus,  et  in  templo  S.  Bartholom. 
ante  summum  Altare  sepultus.  Ita  affirmat  Thomas  Pessina  a  Czechorod, 
Decanus  et  Officialis  Pragensis  m.  p.  Anno  1672.— 2.  Foil.  11  vo.  Sigismundus 
civets  PiUnenses  liberat  a  tribute,  confert  ipsis  telonium  et  liberiatem  mercaturae. 

Anf. :  In  nomine  Sanctae  et  individuae  Trinitatis  feliciter.  Amen Ende : 

Praesentium  sub  bulla  Aurea  typario  nostrae  maiestatis  impressa  Testimonio 
litterarum.  Datum  Ratisponae  Anno  domini  M°CCCC°  Tricesimo  quarto,  die 

decima  mensis  Septembris —  3.  Foil.  21.  R.  Bulk  zlatta  pUenskym  dana 

od  kral  Zigmunda.  Anf. :  We  gmeno  Swate  a  nerozdielne  Troyicze  zczastnie. 
Amen.  Ende :  Tomuto  na  swiedomie  lystu  Bulle  zlattu  peSzet  podobenstwim 
nasseho  Magestatu  przitisstiena . . .  Sieben  Blatter  aus  Papier  leer. 

12.  Pp.  XV.  Jahrh.  225  Bll.  4'°.  Seohs  Blatter  am  Anfang  heraus- 
geschnitten. 

Ein  theologiscJies  Lexikon.  Anf. :  Adiutorium  duplex  est:  divinum  sc. . . . 
Ende  (Artikel  „Zelusu) :  . . .  ubi  enim  est  zelus  et  contentio,  ibi  inconstantia 
et  omne  opus  pravum.  Amen.  Fol.  222—225  Index. 

IS.  Pp.  XV.  Jahrh.  258  Bll.  4to. 

K.  Tractatus  de  bono  ordine  moriendi.  Auf  der  innern  Seite  der  untern 
Decke :  Liber  de  norma  moriendi  mgni  Helmoldide  Zoltwedl.  1.  Fol.  1.  Incipit  pro- 
logus  in  tractatum  de  bono  ordine  moriendi.  Anf.:  Venerabili  viro  domino  et 
amico  mihi  in  Christo  carissimo  Heimoldo  glendenstende  de  Zoltwedel .  .  . 
Ende :  ubi  unus  deus  pius  sanctus,  iustus  et  bonus  in  secula  seculorum.  Amen. — 
2.  Fol.  4.  Anfang  des  Tractates :  Nudus  egressus  sum  de  utero  raatris  meae  . . . 
Ende :  ut  quod  fortasse  nos  petere  a  Deo  non  audemus.  plurimorum  inter- 
pellantium  orationibus  adipiscamur.  Balbinus,  Bobemia  docta,  III.  206,  sagt 
von  diesem  Tractate :  liber  praeclarissimus  de  bono  ordine  moriendi,  nunquam 
ante  typis  editus.  —  3.  Fol.  188vo.  Anf. :  Purificalio  beatae  virginis  XL0  die  past 
natioitatem  Domini  facta  est ...  Foil.  189  vo  und  191  und  192  leer.  Ende:  aqua- 
cumque  detinebantur  infirmitate  liberabantur.  —  4.  Foil.  192 vo.  Anf.:  Nota, 
quae  sunt  poenae  in  inferno  primo  poenae  superbiae  . . .  Ende:  quoniam  opera 
ipsius  iniquitatum.  —  5.  Fol.  193.  R.  Tractatus  utilis  de  confessione  pro  confesso- 
ribtis  non  exercitatis  in  confessione  et  Hbris  multis  carentibus.  Anf. :  Ad  habendum 
salutiferae  confessionis  ordinem  . . .  Ende:  licet  ipse  sciveriteum  habere  uxo- 
rem  viventem.  —  6.  Fol.  216.  R.  Sequitur  cita  beatae  virginis. 
Anf. :  Haec  est  vita  virginis  Mariae  gloriose  *^>^ 
Quavixit  in  hoc  seculo  non  opprobriose.^^ 
Ende :  U t  nos  velit  protegere  dareque  iuvamen  \^^ 

Gaudentesque  perducere  ad  caeli  regimen.  Amen./^ 
Im  Ganzen  sind  es  144  solche  leoninische  Verse.  --  7.  Fol.  218  vo.  R.  Abso- 
lutio  a  sede  apostoUca.  Anf. :  Indulgentiani  et  remission  em  plenissimam  om- 
nium peccatorum  tuorum.  —  8.  Fol.  219.  R.  Indulgentiac  anni  Jubilaei  con- 
cessae.  Anf. :  In  regno  Boemiae  terris  et  locis  regni  Boemiae  subiectis  . . .  Ende : 
a  cunctis  adoratur  et  deinde  matutinae  pulsentur  solemniter.  —  9.  Fol.  220  vo. 
R.  In  dedicatione  eeclesiae.  Anf. :  Sanctificavi  domum  istam,  et  erunt  oculi  mei 


Digitized  by  VjOOQLC 


_J25_ 

ibi . . .  Die  wort  die  ich  gesprochen  habe,  die  sint  eygintlich  zcu  gelegit  dissem 
heilligin  gotis  hutfe . . .  Ende :  also  das  wir  teilhatf'tig  werdin  der  ewigin  freude 
des  hymmels,  das  heltfe  vns  got  der  vater  unde  der  Son,  unde  der  heilige  geist. 
Amen. —  10.  Fol.  225.  R.  Notandum  extra  litteram.  Anf.:  Quaeoumque  sunt, 
quae  impediunt  orationem,  ne  exaudiatur  a  Domino.  Ir  sullit  mercken,  das 
ffunfferley  sint  die  do  hindirn  .  . .  Ende :  vnde  bitten  das  wir  von  gote  ewic- 
lich  nymmer  werden  gescheiden  das  verleye  vns  got  der  vater  unde  der  son 
unde  der  heilige  geist  amen.  —  11.  Fol.  226.  Anf. :  Septem  sunt,  quae  aggra- 
vant peccatum  carnis  in  clericis  in  sacris  ordinibus  constitutis  . . .  Ende :  audi, 
Deus  meus,  audi  lumen  oculorum  meorum.  —  12.  Fol.  234  vo.  Oratio  s.  Bona- 
venturae.  Anf.:  Transnge,  dulcissime  Jesu,  medullas  animae  meae  .  . .  Ende: 
sit  radicata  mens  mea  et  cor  meum.  Amen.  —  13.  Fol.  285.  Anf. :  Domine  Jesu, 
cor  meum  tuis  vulneribus  saucia  et  inentem  in  earn  tuo  sanguine  inebria  . . . 
Ende:  continue  tuae  pietati  ass  is  tarn.  (S.  Bonaventura  ?).  —  14.  Fol.  235  vo. 
R.  Suspiria  sancti  August  ini.  Anf. :  Summa  trinitas  una  virtus  indiscreta  . .  . 
Ende :  Te  decet  laus,  te  decet  hymnus,  te  decet  omnis  honor,  virtus  et  forti- 
tudo  deo  nostro  in  secula  seculorum.  Amen.  —  15.  Fol.  240  vo.  Anf. :  Salve 
mundi  salutare,  salve  Jesu  .  .  .  Ende :  miserere  anhnabus  nostris  in  egressi- 
bus  suis.  (S.  Augustinus  ?).  —  16.  Fol.  244.  R.  Incip it  processus  iudicii.  Anf. : 
Antequam  dicatur  de  processu  iudicii,  notandum  est,  quid  sit  iudicium  . .  . 
Ende :  Non  quod  ad  ofticium  iudicis,  ad  quern  appellatum  est,  spectet,  ut  con- 
firmet  vel  corrigat.  —  17.  Fol.  253  vo.  Anf.:  Si  quis  sermonem  meiun  servat, 
mortem  non  videbit . . .  Ende:  Ab  hac  morte  liberat  observantia  verbi Dei:  Si 
quis  sermonem  meum  servat.  —  18.  Fol.  254vo.  Anf. :  Haec  est  dies,  quain  fecit 
Dominus:  exsultemus  et  laetemur  in  ea.  Die  wort  die  ich  gesprochin  habe  zcu 
latin,  die  hat  gesprochin  der  propheta  David  von  dissem  hutigen  lobelichin 
tage  .  .  .  Ende :  Das  wir  ewiclich  nymmer  von  Iin  gescheiden  werden,  das 
helfie  mir  unde  uch  der  vater  unde  der  Son  unde  der  heilige  Geist.  Amen. 
Fol.  257  vo  leer.  —  19.  Fol.  258.  Novem  aliena  peccata.  Fol.  258  vo.  Eine  Beicht- 
formel  und  die  Species  luxuriae. 

14.  Pp.  XV.  Jahrh.  275  BU.  4lt. 

Ein  lateinisch-deutschcs  Wortcrbuch.  An  fang  der  Vorrede :  Sine  me  nihil 
potestis  facere . . .  Anfang  des  Worterbuches :  A  est  nomen  numerale . . .  Ende : 
Varex  est  vena  subtus  genu  dij  senader  (!).  8  Blatter  am  Ende  sind  heraus- 
gerissen. 

15.  Pp.  XIV.  Jahrh.  (1396).  213  Bll.  4"'.  2  Coll.  (mit  Ausnahme 
der  mit  Schematen  versehenen  Seiten). 

1.  a)  Fol.  1.  Eine  Ablutndlung  iiber  computus  ecclesiasticus  und  Kaltnder- 
wesen.  Anf. :  Cum  supernorum  motus  omnia  infinita . . .  Ende :  Eine  Tabelie  zur 
Auffindung  des  Datums  des  Osterfestes.  —  1.6;  Fol.  28  vo.  Anf. :  Chczely  kto 
naleznuty  nowy  myesyecz . . .  Ende :  takmass  kanon  tvczky.  —  2.  Fol.  37.  Anf. : 
Hora  est  iam  nos  de  somno  surgere.  In  his  verbis  monet  nos  fidelis  nuntius 
Christi . . .  Ende:  numquam  deficiet  nee  defecerit  nee  minuetur  per  infinita  se- 
cula seculorum.  Amen.  Explicit  liber,  qui  dicitur  Sagittarius  de  tempore.  — 
3.  Fol.  61.  Constitutions  des  ersten  Erzbischofs  von  Prog  Ernest  von  Pardubitz. 
Anf. :  In  nomine  sanctae  et  individuae  trinitatis  patris  et  filii  et  spiritus  sancti. 


Digitized  by  VjOOQIC 


126 

Amen.  Arnestus  dei  et  apostolicae  sedis  gratia  sanctao  Pragensis  ecclesiae 
archiepiscopus  . . .  Ende  :  Non  potest  esse  pastoris  excusatio,  si  lupus  oves 
comedit  et  pastor  nescit.  (Cfr.  Wilhering.  Ms.  25, 6).  —  4.  Fol.  75  vo.  Summula 
de  tribus  punctis  essentialibus  christianae  religionis.  Anf. :  Religio  munda  et  im- 
maculate apud  Deum  haec  est .  .  .  Ende :  non  nimis  obscurum  nee  nimis  pro- 
lixum  compilare  decrevit.  Expliciunt  statuta  per  manus  nescio  cuius.  (Cfr. 
Wilhering.  Ms.  25,  6).  —  5.  Fol.  86 vo.  R.  De  corpore  Christi.  Anf.:  Taberna- 
culum  erit  in  umbraculum  diei  ab  aestu  . . .  Ende:  sollicite  debemus  vero  ad 
earn  properare.  —  6.  Fol.  88.  Einige  Beispiele  aus  dem  Leben  der  AUvatcr.  — 
7.  Fol.  88  vo.  R.  Sermoferia  quintu  magna.  Anf. :  Ante  diem  festum  paschae  . . . 
Ende:  Ecce  ac  banc  coenam  omnes  vocati  sumus,  nobiles  pauperes,  senes 
et  iuvenes,  fortes  et  debiles,  magni  et  parvi.  —  8.  Fol.  90.  R.  Dominica  prima 
post  trinitatcm.  Anf.:  Homo  quidam  fecit,  coenam.  Ecclesia  facit  sicut  bonus 
pictor  .  .  .  .  Es  folgen  noch  19  latein.  Predigfcen  ohne  besonderen  Wert.  — 
9.  a)  Fol.  138.  R.  De  usuru  et  de  usurariis.  Anf. :  Notandum  Scribitur  Deut. 
XXII0  Non  foenerabis  .  .  .  Ende :  non  potuerunt  eum  movere  de  loco.  — 
9.  b)  Sermones.  —  10.  Fol.  151  vo.  R  Ezopus  (!).  Anf.:  Gallus  in  sterquilino 
escam  quaerens ....  105  Fabeln.  Explicit  Avianus.  —  11.  Fol.  174.  Verschiedene 
Predigtcn.  Fol.  191  Index.  —  12.  Fol.  193.  Anf.:  Salve  praeclara  coelorum  re- 
gina,  advocata  clemens  miserorum  . . .  Ende:  largam  rogitanti  porrige  semper 
dexteram.  Ostium.  Mit  dieseni  Worte  schliesst  das  Gebet  ab,  wahrend  die 
Linien  auf  der  folgenden  Seite  einige  lateinische  Redensarten  ins  Bohmische 
iibertragen  enthalten.  Fol.  195  und  196  leer.  —  13.  Fol.  196  vo.  R.  De  novo  sacer- 
dote.  Anf. :  Vos  estis  genus  electum  . . .  bricht  mit  dem  unvollendeten  Satze  ab : 
qui  rex  et  sacerdos  primus  in  veteri  Ttstamenti  (sic).  —  14.  Fol.  198.  Anf.: 
Vomitus  elongat  vitia  vitamque  prolongat . . .  Ende :  Post  cibum  sumptum  facit, 
ut  cito  digerat  ilium.  Explicit  mmmulu  tutius  medicinac,  quae  coniposita  est 
Parisiis  ob  rogatum  regis  Anglorum.  —  1 5.  Fol.  200.  Einige  Exempel  aus  dem 
Leben  der  Altwiter.  —  16.  Fol.  202.  R.  Sermo  de  novo  sacerdote.  Anf. :  Vos  estis 
genus  electum . . . .  Es  folgen  noch  einige  Predigten.  Auf  dem  Vorsetzblatt 
der  unteren  Decke  eine  Notiz  iiber  den  Magister  artium  Zahradka  aus  dem 
Jahre  1427. 

16.  Pp.  XV.  Jahrh.  157  Bll.  4to. 

Libellus  aureus  reielationum  admirabUium  beatae  Dorotlieae  de  Prussia 
septililium  vocatus.  Anf. :  Domine  Deus,  qui  praecipis  mihi,  ut  te  diligam  .  .  . 
Ende:  quarum  multae  ab  eius  ore  conscriptae  sunt  pro  simplicium  aedinca- 
tione  in  suo  volgari  theotunico  sunt  relictae. 

IT.  Pp.  XIV.  Jahrh.  156  BU.  4*. 

Epistolue  s.  Pauli  Apostoli  omnes.  Anf. :  Paulus  servus  Christi  Jesu  vo- 
catus apostolus  . . .  Ende :  Salutant  vos  de  Italia  fratros.  Gratia  cum  omni- 
bus vobis.  Amen.  Fol.  115  leer.—  2.  Fol.  116.  Officium  in  fesio  VisitaUonis 
B.  M.V.  Die  Oration  weicht  von  der  jetzt  gebrauchlichen  ab.  Exsurgens  autem 
Maria  .  .  .  mit  Neumen.  Ende:  advocant  te  caelorum  incessantes  angelorum 
concentus  magnificat.  —  3.  Fol.  130.  Officium  s.Barbarae  V.M.  ohne  Neumen. 
Anf.:  Gratulemur  regi  digna  psallentes  praeconia,  qui  ditavit  hie  per  signa 
Barbaram  insignia  .  .  .  Ende :  advocant  te  caelorum  incessanter  angelorum 


Digitized  by  VjOOQIC 


127 

concentus  magnificat.  —  4.  Fol.  134 vo.  Ant'.:  O  Margareta  caelorum  virgo 
secreta  .  . .  Ende :  quorum  nos  consortes  in  dilectione  fortes  faciat  ad  suam 
laudem  per  infinita  seculorum.  Amen.  —  5.  Fol.  136.  R.  De  sancta  Dorothea. 
Anf. :  Ave  genuina  virtuosa  Dorothea  vernans  rosa  .  .  .  Ende :  ne  nos  mola 
vitiorum  stringat  sed  panis  omen  contingat.  —  6.  Fol.  142.  R.  Sequitur  historia 
de  sancta  Martha.  Anf. :  Laetentur  caeli  et  exsultent  omnes  gentes  in  his  sacris 
sollemniis  ....  Ende :  in  aede  polorum  misericorditer  hospitari  valeamus  per 
eundem  Dominum  nostrum  Jesum  Christum.  —  7.  Fol.  145vo.  R.  Incipit  historia 
de  corpore  Christi.  Anf. :  Sacerdos  in  aeternum  secundum  ordinem  Melchise- 
dech  ....  Ende:  ut  sint,  quae  erant  et  in  aliud  commutentur.  1st  vora  heute 
gebrauchlichen  Officium  ganz  verschieden.  —  8.  Fol.  151  vo.  Lectio  prima  de 
visitatione  beatae  Mariae  virginis.  —  9.  Fol.  153.  Ach  du  wunnecliches  thema: 
nO  Gloria  Jerusalem,  quae  peperisti  virginem,  quae  Deum  dedit  hominem 
nascere  praeter  ordinem.  Ende:  ad  aeternam  mereamur  pertingere  conso- 
lation em.  Liber  de  Ossek  apud  abbatem  Johannem. 

18.  Pp.  XIV.  Jahrh.  159  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  Super  cantica  canticorum.  Anf.:  Donura  sapient iae  cum  Salo- 
mone  a  vero  pacifico  postulata  consoqui . . .  Fol.  105  ist  der  Tractat  von  einer 
anderen  gleichzeitigen  Hand  fortgesetzt.  Anno  Domini  M°CCC°XXXVI1°  in 
vigilia  bte  Katharine  finitus  est  liber  iste.  Ende :  . . .  spiritui  sancto  compo- 
sitoriistius  operisgratias  agamus.  Amen.  NacJjWeis,  Handschriftenverzeichnis 
des  Stifles  Reun,  43  (4),  ist  Honorius  Augustodunensis  der  Verfasser  dieses 
Commentar8.  —  2.  Fol.  126.  R.  Incipiunt  cantica  canticorum  Salomonis.  Anf. : 
Osculetur  me  osculo  oris  sui.  Es  kusse  mich  mit  dem  kuss  sines  inundes. 
Quam  sitio  votis  nunc  oscula  porrigat  oris  . .  .  Eine  Paraphrase  des  Hohen- 
liedes  in  Hexametern  mit  deutscher  Uebersetzung  zwischen  den  Zeilen.  Ende : 
. . .  Munere  quod  sponsi  sponsalia  sunt  tibi  soli  Mater  ecclesiarum  quibus  ex- 
stas  ecclesiarum. 

19.  Pp.  XIV.  Jahrh.  321  Bll.  8T°. 

Pastille.  Am  Anfang  fehlen  4  Bll.  Anf.:  ...in  quibus  verbis  duo  sunt 
notanda:  primo  dignitas  sacerdotalis  . . .  Ende :  . . .  qui  in  illo  vincit,  non  in  eo, 
qui  se  voluntarie  ei  subdit. 

20.  Pp.  mit  vielen  Pergamentblattern,  XV.  Jahrh.  190  Bll.  Fol. 
2  Coll.  Am  Ende  sind  2  Bll.  herausgerissen. 

1.  Fol.  R.  Incipit  tractattis  de  septemprofectibus  Religiosorum.  Anf.:  Pro- 
fectus Religiosorum  septem  distinguitur  processibus  . . .  Ende:  . . .  aut  gratias 
agimus  pro  acceptis  (bonis)  vel  promissis.  —  2.  Fol.  60.  Kurze  Scntenzen  ver- 
schiedener  Kirchenlehrer.  —  3.  Fol.  61.  R.  Incipit  primus  liber  Beati  Ysidori 
episcopi  de  ecclesiastic/!  institutione,  qui  intitulatur  alias  de  summo  bono.  Anf. : 
Summum  bonum  Deus  est  .*. .  Ende :  . . .  Illi  deplorandi  sunt  in  morte,  quos 
miseros  infernus  ex  hac  vita  receperit,  non  quos  caelestis  aula  laetificandos 
ooncluserit.  Fol.  126  und  127  Registra.  —  4.  Fol.  127  vo.  R.  Rychardus  de  statu 
interioris  hominis  post  lapsum.  Anf. :  Sero  quidem  misi,  quod  petenti  promisi . . . 
Ende : . .  .Vulnus  et  livor  et  plaga  tumens  non  est  circumligata  neque  curata 
medicamine  neque  iota  oleo.  —  5.  Fol.  152.  R.  Sermo  beati  Bemhardi  abbatis 


Digitized  by  VjOOQIC 


128 

de  mysterio  corporis  et  mnyuinis  Domini.  Ant'.:  Pater  sanctisshne  Petre,  audi 
quid  loquatur  Dominus  in  pauperculo  servo  tuo  . . .  Ende :  . . .  Speciein  panis 
rodit  aliquando  sorex  parvissimus  veritatem  etiam  carnis  recepit;  possimus 
virtutem  gratiae  spirit  ualis .. .  bricht  ab.  —  6.  Fol.  156.  R.  Incipit  dialogus 
canscientiae  et  rationia  dc  celebrationc  eel  communione.  Anf. :  Multorum  tam  cleri- 
coruin  quam  laicorum  querela  . . .  Ende:  ...  ad  quain  consequendam  pro  via- 
tico  datum  est  nobis  corpus  Domini  uostri  Jesu  Christi.  (Cfr.  Wilhering. 
Hs.  38, 2).  —  7.  Fol.  169.  R.  Incipit  liber  meditationum  tsivc  orationum  Dni  Bona- 
venturae  Cardinalis  qui  intitulatur  imayo  vitac  aeternae.  Anf. :  Flecto  genua  ad 
patrem  Domini  mei  Jesu  Christi . . .  Ende : . . .  Est  tamen  adhuc  una . . .  bricht 
ab ;  zwei  Blatter  fehlen. 

21.  Pp.  XIV.  Jahrh.  226  Bll.  Fol.  2  Coll.  Der  Codex  ist  durch 
Nasse  sehr  beschadigt.  Bis  Bl.  100  ist  ziemlich  alles  un- 
leserlich. 

J.  Fol.  1.  R.  Epistolae  venerabilis  fratria  Nicolai  de  Lyra.  Anfang  nicht 
lesbar.  Ende:  sicut  clare  patent  haec  omnia  ex  isto  evangelio,  quod  scribitur 
Johannis  XIIII0.  Fol.  73  leer.  —  2.  Fol.  74.  Ant*. :  Nam  et  Christus  semel  pro 
peccatis  alienis  mortuus  est...  Ende:  . . .  unicuique  mandavit  de  proximo 
suo:  Deponentes  igitur  omnem  malitiain.  —  3.  Fol.  84.  R.  Incipit  lumen  animae. 
Anf. :  Gloriosain  iilam  virginem  ^lariam  rebus  fore  comparandam . . .  Ende : 
Sic  quanto  magis  laborauius  sanctitatem  beatae  virginis  exprimere,  tanto 
magis  deticimus.  —  4.  Fol.  1)1.  R.  Incipit  liber  Genesis.  Anf. :  In  principio  creavit 
Deus  caelum  et  terrain...  Ende:  ...a  singultu  meo  et  clamoribus  gioriae 
cordis.  Explicit  per  man  us  Ostyralkonis  de  Maniethina.  Pomoz  Maria  scol- 
nieho  spitalu  neb  gest  psota.  —  5.  Fol.  100.  Anf. :  Emitte  spiritum  et  creabun- 
tur . . .  Ende:  nicht  lesbar,  weil  die  Schrift  durch  Nasse  vertilgt  ist.  —  6.  Fol. 
11*2.  R.  JSumma  abbreviate  contra  Manichacos.  Anf. :  XII.  c.  per  quod  omnipotens 
Deus  destruxit  Sodoina  et  Goinorra  . . .  Es  fehlt  der  Anfang.  Ende:  Scribe: 
beati  mortui,  qui ...  In  dem  gauzen  Tractate  sind  nur  einzelno,  nicht  zusam- 
menhangende  Schriftstellen  enthalten.  —  7.  Fol.  117.  Der  Anf  any  einer  Bibel- 
concordant.  —  8.  Fol.  121.  R.  Inciptunt  concordantiae  biblie  (sic!)  distinctae  per 
V  libros.  Prima  pars  primi  libri  incipit  de  peccato  et  eius  effectibus.  —  9.  Fol. 
177.  R.  De  bcata  riryine.  Anf.:  Narrat  Eusebius  de  quodam  imperatore,  qui 
populum  ronianum  . .  .  Ende  :  et  sic  totuni  genus  humanum  redemit.  —  10.  Fol. 
17m.  Inhalts- Anyabc  der  Bibel.  Anf:  primus  liber  biblie  est  genesis,  in  quo  agi- 
tur . . .  Ende:  et  de  praemiis,  quae  susceplurus  est  in  vita  beata  et  habet  capi- 
tula  XXII.  —  11.  Fol.  1-sO.  32  Sermoncs  uber  oerschiedene  Thematu.  Anf.;  Quasi 
plantatio  rosae  in  Jericho  . . .  Ende:  ut  habeatur  in  vita  eius  et  spes  nostra.  — 
12.  Fol.  215.  R.  Epyloyus  (!)  de  prima  dominica  in  adventu  domini.  Anf.:  (totes 
czukunft  sulle  wir  hegen  durch  drey  sache  .  . .  Ende :  Bei  deine  drytten  ist  czu 
inerken,  das  in  der  altin  E  gotis  haus  gemacht  was  durch  . .  .  Hier  bricht  die 
Handbchrift  ab.  Ini  ganzen  107  Epilogi.  -  13.  Fol.  224  vo.  Anf. :  Probet  autein 
se  ipsum  homo  et  sic  de  pane  illo  edat  et  de  calice  bibat.  Apostolus  volens 
nos  monere  . . .  Ende:  et  excepit  ilium  gaudens. —  14. Fol.226vo.  Anf.:  Rorate 
caeli  etc.  Per  descensum  roris  in  terram  descensus  filii  Dei  in  carne  designa- 
tur . . .  Ende:  beata  virgo  germinabit  quasi  liiium. 


Digitized  by  VjOOQIC 


129 

22.  Pp.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  (1408).  227  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Sennones  de  Sanctis  completi  per  magistrum  Henricum  de  virgine  Maria 
sacrae  theologiae  professorem  fratrum  heremitarum  sancti  Augustini.  Anf. :  Ascen- 
daiu  in  palmam  et  apprehendam  fructus  eius.  SicdicitBernardus  in  sermone . . . 
Ende :  quia  omnes  vires  inferiores  ex  redundantia  virium  superiorum  gaudio 
et  laetitia  replebuntur. 

23.  Pp.  XIV.  Jahrh.  284  Bll.  Fol. 

Novum  testamentum  cum  prologis  singulis  libris  praemissis.  Anf. :  Prologus. 
Matthaeus  ex  Judaea  sicut  in  ordine  primus  ponitur,  ita  evangelium  primus 
in  Judaea  scripsit . . .  Ende:  veni  Domine  Jesu.  Gratia  Domini  nostri  Jesu 
Christi  cum  omnibus  nobis.  Amen. 

24.  Pp.  XIV.  Jahrh.  243  Bll.  Fol.  Von  Bl.  36-155  2  Coll. 

1.  Ein  lateinUches  Gedicht  (Distichen).  Praecepta  quaedam  ad  bonamvitam. 
Fangt  an  vom  Sundenfall.  Anf. :  Et  coeptis  ignosce  meis  ignarus  et  audax  . . . 
Ende:  O  si  largiiiua  datrix  sit  divitiarum.  —  2.  Fol.  86.  Exhortatio  ad  clerum. 
Anf. :  Attendite  vobis  et  universo  gregi  . . .  Ende :  ubi  erit  unum  ovile  et  unus 
pastor.  —  3.  Fol.  38  vo.  a.  Sermones  XV  diver. n.  Anf. :  Ecce  tunc  venit  tibi  man- 
suetus  .  .  .  Ende:  condemnatur  Veritas,  illuditur  maiestas,  irridetur  virtus. 
Fol.  107  vo  leer.  —  4.  Fol.  108.  Anf. :  Convertimini  ad  me.  Ende :  apposuit  arti- 
culum  ad  logos  in  latino.  Fol.  155  vo  leer.  —  5.  Fol.  156.  In  Q.  Horatii  Flacci 
sermones  et  epistolas  commentarius.  Anf.:  Horatii  tati  mem  ores  estote  parati 
iussa  paterna  medium  tenuere  beati.  Anf.  der  ersten  Epistel :  Prima  dicte  mihi 
summa  dicende  Camena .  .  .  Ende :  Rideat  et  puiset  lascivia  decentius  aetas. 
Flacci  Oratii  liber  explicit  per  manus  Wenceslai  de  zacz  (Saaz).  —  6.  Fol.  243. 
Auli  Persii  Flacci  satirae.  Anf. .  Nee  fonte  iabra  prolui  Cabalino,  Nee  in  bicipiti 
somniasse  Parnasso  . .  . 

Ende:  vatum  et  plorabile  si  quid 

Relinquit,  ac  tenero  supplantat  verba  pallato 
Ascensere  viri  nunc  non  cinis  ille  poetae. 
Hier  bricht  die  Satire  ab:  21  Bll.  sind  herausgerissen.  Auf  dem  unteren  Ein- 
bandblatt  ein  Originalbrief  des  Prager  Altstadter  Magistrates  an  den  Saazer 
Magistrat. 

25.  Pp.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  (1403).  159  Bll.  Fol. 

1.  Maior  Priscianus  metricus  mit  Interlinearnoten. 
Anf. :  Sicut  abesse  soliti  rem 

Promere  dicunt  philosophi  vox  est  aer. 
Ende :  Nam  nequeant  astra  fulgentes  ut  lucibus  aethera 
Sidera  polus,  haec  in  vigilio  raperis.  — 
2.  Fol.  101.  Minor  Priscianus.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  1403.  Anf.:  Priscius  hie 
metro  ludit  sed  non  pede  caeco  . . .  Ende :  Sollicitat  mentem  quod  delectat  sa- 
pientem,  Turbat  mansuetum  sic  agnoscere  facetum.  —  3.  Fol.  lllvo.  a.  Traum- 
deutungen.  Anf.:  Hunc  libellum  fecit  Daniel  Propheta  .  .  .  Aquillam  (!)  supra 
se  volare  honorem  significat . . .  Ende :  Calceamenta  renovare  laetitiam  signi- 
ficat.  —  4.  Fol.  112.  Anf.:  Scribere  clericulis  parvo  (!)  doctrinaie  novellis  .  .  . 
Ende:  Excipis  ambo  duo  tamen  haec  etroclita  (!)  pono.  (Nicht  von  Priscianus 

*  Xenia  Bernanliua  11.  HaiHlschriften  Ver/cichnisse  11.  9 


Digitized  by  VjOOQIC 


130 

minor;  vid.  MS.  249  von  Heiligenkreuz).  —  5.  Fol.  115.  R.  De  modo  sciendi. 
Anf. :  Quoniam  autem  intelligere  et  scire  contingit .  .  .  Ende :  et  haec  sunt 
omnia  principia  perfections,  quae  ipsi  ponunt.  Die  Initiale  Q  ist  gemalt, 
darin  ein  Benedictiner-Abt  mit  Pastorale  und  Buch.  —  f>.  Fol.  157.  Anf. :  Os 
faciet  quartus  nisi  neutris  a  damus  illi . . .  Ende :  Quae  dant  lus,  nus,  dus,  sed 
omnis  probus  foenus.  Scheint  zu  Priscianus  zu  gehoren.  5  Bll.  fehlen. 

26.  Pp.  XIV.  Jahrh.  233  Bll.  Foil.  1-210  und  219-224  2  Coll. 

1.  Commentarius  in  evangelia.  Fol.  1.  Anf.:  Ambulans  Jesus  iuxta  mare 
Galileae  .  .  .  Ende :  bonum  est  illis  manere  sicut  ego.  —  2.  Fol.  147  vo.  Sermo 
de  abnegcUione  sui  ipsius.  Anf. :  Inter  duo  cognoscibilia  .  .  .  Ende :  per  quam 
adeptus  est  regnum  caelorum,  quod  nobis  praestare  dignetur.  —  3.  Fol.  149vo. 
b.  Sermo  de  angetis.  Anf. :  Dico  enim  vobis,  quia  angel  i  eorum  . . .  Propter  haec 
verba legitur  evangelium . . .  Ende :  bonos  vero  deferent  in  regnum  caelorum.  — 
4.  Fol.  150.  b.  Commentarius  in  evangelium  sec.  Matthacum.  Anf.:  Liber  genera- 
tions Jesu  Christi . . .  Sanctus  Marcus  (sic!j  describit  generationem  Christi . . . 
Ende:  secundum  divinitatem  habuit  |)atrem  sine  mat  re.  —  5.  Fol.  155.  Ser~ 
mones  de  Sanctis  triginta  septem.  Anf. :  Simili  poena  servus  cum  Domino  est 
afflictus.  Sap.  XVIII.  Ista  verba  convenienter  praedicari  possunt  de  scto.  An- 
drea . . .  Ende:  unus  plus  valet  quam  tota  vita  nostra  supra  terram.  —  6. Fol. 
205.  R.  In  parasceve  sermo  bonus.  Anf. :  Cum  egressus  fuero  de  urbe  . . .  Ende : 
et  cum  clamore  et  luctu  Jerusalem  intravit.  Es  folgen  noch  drei  Sermones.  — 

7.  Fol.  211.  Sermo  in  assumpttoneB.  M.  V.  Anf. :  Hodie  est  tarn  magna  festivitas 
(wyborny  hod)  assumptionis  gloriosae  virginis  Mariae  . . .  Ende:  itaque  secure 
transeamus  ad  regnum  caeleste.  In  diesem  lateinischen  Sermon  finden  sich 
einzelne  ins  Bohmische  iibersetzte  Ausdriicke  im  Contexte  wie  in  margine. — 

8.  Fol.  218vo.  It.  Mente  nota.  Ueber  das  allerhriliystc  AlUirssaerament.  Bohmisch. 
Anf.:  Bybly  nay  prw  otewrucze  regum  capitolu  dewatynadcztu  .  .  .  Ende: 
tyelo  a  krew  przygymaty  dal.  —  9.  Fol.  219.  Tractat  ilber  das  Fegefeuer.  Anf.: 
Beatus  Augustinus  dicit,  quod  omnes,  qui  de  hac  vita  decedunt,  aut  sunt  valde 
boni . . .  Ende:  parces  subiungendo  communes.  —  10.  Fol.  226.  Sermo  fur  das 
Osterfest.  Anf. :  Haec  dies,  quam  fecit.  Dominus  . . .  Ende :  et  conceptus  est 
homo.  —  11.  Fol.  226.  Zicciundvierzig  evangelische  Perikopen.  —  12.  Fol.  231. 
De  libro  generationis  Jesu  Christi.  Anf.:  Idem  sed  alio  ordine  Luc.  3° . . .  Ende: 
Rogemus  ergo,  ut  nobis  dignetur. 

27.  Pp.  XIV.  Jahrh.  234  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Postilla  studentium  sanctae  PragensiJi  universitatis.  Balbin:  Postilla 
Conradi  ab  Austria  viri  doctissimi  et  maximi  concionatoris.  Anf. :  Creberrimis 
ac  instantissimis  precibus  rogitatus  . . .  Ende :  Hinc  est,  quod  in  antiquis  libris 
missalibus  talis  titulus  huius  dominae  reperitur. 

88.  Pp.  XIV.  Jahrh.  179  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Sermones  de  Sanctis.  Es  kommen  auch  Reden  fur  die  Feste  der  bohmi- 
schen  Landespatrone :  Procopius,  Ludmila,  Wenceslaus  darin  vor.  Anf. :  Au- 
dite  reges  et  intelligite  . . .  Ende :  ad  nuptias  eius  sponsi  venire  feliciter  vale- 
amus.  ad  quas  nos  perducat.  Am  Ende  sind  2ft  Bll.  herausgerissen. 


Digitized  by  VjOOQIC 


131 

29.  Pp.  XIV.  Jahrh.  261  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Origenis  Homiliae  in  Pentoteuchum.  Anf. :  In  principio  creavit  Deus  cae- 
lum et  terram.  Quod  est  principium  omnium.  Ende :  immo  ipsi  sunt,  quorum 
capilli  capitis  numerati  sunt.  Bll.  259—261  leer. 

30.  Pp.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  (1414).  236  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  Incipit prologus  fratris  Uberti  Lombardi  de  nomine  Jesu.  Anf.: 
Cum  nomen  Jesu  mellifluum  . . .  Ende:  ut  per  ipsum  salutem  aeternam  con- 
sequi  valeamus.  —  2.  Fol.  43.  b.  Incipit  prologus  ciusdem  DoctoHs  de  amore  ipsius 
Jesu.  Anf. :  Cum  niultaartificiosa  opera  virorum  proborum . . .  Ende :  a  claritate 
in  claritatem  praestante  ipso  Domino  Jesu.  qui  est  benedictus  in  secula  secu- 
lorum.  Amen.  Explicit  tract atus  de  nomine  Jesu  ac  amore  eius  editus  a  fratre 
Uberto  monacho  ex  ordine  praedicatorum,  egregioque  doctore,  de  Lombardi 
natione.  Scriptus  namque  et  finitus  per  Wenceslauin  de  Bukowan  anno  Do- 
mini millesimo  quadringentesimo  XIIII0.  —  3.  Fol.  184  vo.  a.  Compilatio  beati 
Bernardi  de  passione  Domini  dictinctu  secundum  septem  verba  ac  septem  horas  diet 
canonicas.  Anf. :  Septies  in  die  laudem  dixi  tibi.  Rogasti  me,  ut  aliquem  modum 
contemplandi . . .  Ende :  recommendans  me  et  te  sibi  amore  eiusdem  Domini 
nostri  Jesu  Christi.  —  4.  Fol.  191.  a.  Incipit  vitu  beatae  Murine  virginis  gloriosae. 
Anf.:  Haec  vita  virginis  gloriosae...  Ende:  Gaudentesque  perducere  ad  caeli 
regimen.  Amen.  Dasselbe  Gedicht  kommt  vor  Nr.  13,  6.  Fol.  192  leer.  —  5.  Fol. 
193.  Traciat  fiber  die  zehn  Gebote.  Anf. :  Audi  Israel  praecepta  Domini . . .  Ende : 
Quod  vinura  nobis  mentis  gloriosae  virginis  Mariae  parare  dignetur  eius  filius 
benedictus  Jesus  Christus,  qui  cum  patre  et  spiritu  sancto  vivus  est  Deus. 
fVerf.  cfr.  Wilhering.  Ms.  32,  3).  Fol.  229  b.  Register.  —  6.  Fol.  233  vo.  a.  Trac- 
tatus  de  amore  Dei.  Anf. :  Videndum  est,  quibus  signis  vel  coniecturis . . .  Ende : 
sed  haec  propter  brevitatem  sufficiant. 

31.  Pp.  Anf.  des  XIV.  Jahrh.  (1316).  114  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1 .  Fol.  1.  Am  Anfang  sind  drei  Blatter  herausgerissen.  Anf. :  altius  nomen 
nesciat  phirimi  iam  sanctissimi  ceciderunt . . .  Ende :  hie  mortuus  sum  et  iam 
vivificor  cum  patre,  hlio  et  spiritu  sancto  in  secula  seculorum.  Expliciunt  exhor- 
tationes  beati  Jeronimi  de  norma  vieendi.  —  2.  Fol.  2vo.  b.  Liber  sancti  Augustini 
deconflictuvitiorum.  Anf. :  Apostolica  vox . . .  clamat  per  orbem.  Ende :  Qui  Chri- 
stus Dominus'  noster  dulcissimus  perducat  nos  ad  regnum  suum.  Amen.  Ex- 
plicit libellus  sancti  Augustini  de  confiictu  virtutum  et  vitiorum.  —  8.  Fol.  8  a. 
R.  Liber  beati  Augustini  de  vera  et  falsa  poenitentia.  Anf. :  Quantum  sit  appetenda 
gratia . . .  Ende :  et  ipso  stabilitatis  in  odorem  suavitatis.  Amen.  —  4.  a)  Fol.  17. 
a.  Thomas  Hybemicus  de  tribus  punctis  fid ei  christianae.  Anf.:  Religio  munda  et 
immaculata  apud  Deum  haec  est . . .  Ende :  in  qua  debet  esse  maior  discretio. 
Hij  (!)  sunt  puncti  christianae  ecclesiae  reiigionis  collecti  per  magistrum  Tho- 
mam  Ybernicum  anno  Domini  millesimo  trecentesimo  XVI0.  —  4.  b)  Es  folgt 
noch  Fol.  26,  b.  eine  Anmerkung:  Notandum  est  quod  sex  sunt  genera  hominum, 

qui  fidem  non  habent Sic  corpus  Christi  fractum  in  partes  remanet  in  qua- 

libet  parte  totumet  integrum.  Explicit  libellus  de  tribus  punctis  fidei  valde  uti- 
lis  et  bonus.  —  5.  Fol.  26  vo.  b.  R.  Libellus  exemplaris  magistri  Senecae  de  quat- 
tuor  mrtutibus  cardinalibus.  Anf. :  Quattuor  virtutum  species  multorum  sapien- 
tum  sententiis  diffinitae  sunt. . .  Bricht  ah  mit  den  Worten:  Nam  scire  debes. 

9* 


Digitized  by  VjOOQIC 


132 

quia  sunt  quae  videntur  bona  et  non  sunt,  et  sunt  ...  18  Zeilen.  Siehe  Weis, 
Handschriften  von  Keun  205  (3).  —  6.  Fol.  27.  a.  De  septan  gradibus,  quibus  ad 
Dcum ascenditur.  Ant'.:  Fecit  Salamo  (!)  thronum  de  ebore  grandetn . . .  Nach  Fol. 
33  ist  ein  Blatt  herausgerissen,  auf  welchem  das  Ende  des  Tractates  sich  be- 
fand.  Ende:  Graudium  est  angelis.  —  7.  Fol. 34.  a.  R.  Tractatulus beati Isydori (!) 
de  norma  vivendi.  Anf.:  Age,  fiii,  age,  ut  decet . . .  Ende :  Vide,  ne  deinceps  bonum, 
quod  coepisti,  despicias.  Fol.  37  leer.  —  8.  Fol.  38.  a.  Anf. :  Quoniam,  fratres 
carissimi,  in  via  huius  seculi  fugientes  sum  us  . . .  Ende :  quod  tibi  ille  concedat, 
qui  in  secula  seculorura  est  benedictus.  Amen.  Siehe  3  (22).  —  9.  Fol.  41.  b. 
Anf. :  Sep  ties  in  die  iaudera  dixi  tibi.  Rogasti  me  . . .  Ende :  et  sedebis  ibi  iuxta 
euru  ad  monumentura  eius  Domini  nostri  Jesu  Christi.  Derselbe  Tractat  ist 
enthalten  in  N.  30,  3.  —  10.  Fol.  44  vo.  a.  Eine  Auslegung  ties  Voter  unser.  Anf. : 
Pater  noster:  Thomas  de  Aquino,  Pater  noster,  qui  amari  appetit.  . .  Ende: 
haec  oratio  potissime  ex  inteilectu  et  atfectu  est  dicenda.  —  11.  Fol.  47.  a. 
R.  Stella  clericorum,  dicta  Petri  Apostoli,  Anf.:  Vos  est  is  genus  eiectum.  regale 
sacerdotium  . . .  Das  Ende  ist  init  dem  zwischen  Fol.  48  und  19  herausgerissenen 
Blatte  verschwunden.  Der  Tractat  hort  auf  mit  den  Wort  en  :  det  nobis  Deus, 
ut  ita  digne  mereamur  recipere  lilium  Dei  in  hoc  sacrainento  ...  —  12.  Fol.  49. 
a.  Auctoritates  dicersorum  doctorum.  Der  An  fang  fehlt . .  .  o  homo,  una  lacrima 
si  puro  corde  prolata  fuerit...  Ende:  (Tregorius,  de  moribus,  tabernaculum 
fecit,  quia  laborat  in  hoc  mundo  propter  divitias.  —  13.  Fol.  51  vo.  b.  Excerpta 
de  libris  regum  et  aliorum  sequentium  cum  myxticutionibus.  Anf. :  Legitur  in  libro 
regum,  quod  cum  David  peccasset . . .  Ende:  et  panes  duos  pro  azymis  in  di- 
versos  labores  poenitentiae.  —  14.  Fol.  58.  b.  Summit  de  foro  poenitentiali  utilU 
euilibet  sacerdoti  compoxita  per  recerendis.simum  Bernardum  eputcopum.  Anf. :  In 
primis  debet  interrogare  sacerdos  poenitentem  . . .  Ende :  tunc  non  incidit  in 
canonem. —  15.  Fol.  68.  b.  De  artivulis  fidei.  Anf. :  Quoniam  ignominiosum  est 
sacerdoti,  qui  nesciat  articulos  fidei  . .  .  Ende:  in  hoc  evangelio,  quod  legitur 
ante  dominicam  quadragesimae.  —  16.  Fol.  69.  a.  De  virtutibus.  Anf.:  Post 
tractatum  principalium  vitiorum  .  . .  Ende:  nihil  est  superlluum  et  nihil  dimi- 
nutum.  —  17.  Fol.  71.  b.  De  paupertate  Christi  ct  apostolorum  eius  tractat  Nico- 
laus  de  Lyra.  Anf. :  Quid  secundum  veritatem  evangelicam  sit  tenendum  .... 
Ende :  Dominus  Sabaoth  noluit  esse  pauperes  ordines.  —  18.  Fol.  71  vo.  a.  Anf. : 
Qualiter  creatorem  tuum debes diligere.  Ende:  et  vituperans.  —  19.  Fol.72.  a.  Tracta- 
tes de  missa.  Anf. :  Missaideo  notatur  sic,  quia  missa  est  publica  hostia.  Ende : 
scit  enim,  quia  post  iudicium  se  aeterno  igne  puniri  sine  tine.  —  20.  Fol.  73. 
a.  Soliloquia  beati  Augustini  episcopi.  Anf. :  Cognoscam  te  Domine  cognitorem 
mcum  . . .  Ende:  et  reviviscere  lac  is  ut  aquilae  canos  meos.  —  21.  Fol.  88  vo. 
a.  Tractates  beati  Bernardi  de  exteriori  homine.  Anf. :  Multi  multa  sciunt .... 
Ende :  in  quo  sponsum  cum  sponsa  prospicies  unum  eundem  Dominum  gloriae, 
qui  vivit  et  regnat  in  secula  seculorum.  Amen.  —  22.  Fol.  97.  b.  Soliloquia 
JIugonis  de  exteriori  homine.  Anf. :  Loquar  secreto  animae  meae  . . .  Ende :  sed 
de  inimicorum  impulsu  concuteris,  melius  in  humilitate  solidaris.  Dasselbe  ist 
enthalten  in  N.  8,  7.,  aber  nicht  vollstandig.  Fol.  104  vo.  Index  und  Erklarung 
des  romischen  Zahlensystems.  —  23.  Fol.  104  vo.  a.  Ein  Gedicht  in  sieben  Di- 
sticfien  gegen  die  Weiber.  Anf.:  Femina  corpus,  opes,  animam,  vim,  lumina, 
voces . . .  Ende :  Cede,  Venus,  cedit  ista,  magis  in  verba  laedit.  —  24.  Fol.  105.  a. 
R.  Epistola  Jeronimi  ad  Nepotianum.  Anf. :  Petis  a  me  Nepotiane  carissime  . . . 


Digitized  by  VjOOQIC 


J133 

Elide:  prius  ipse  de  so  quod  talis  est  contitehitur.  —.25.  Fol.  108.  a.  Tractat  iiber 
die  priesterliche  Wurde.  Anf. :  Usque  hodie  in  lectione  veteris  testamenti . . . 
Ende:  in  laevo  minores  scripti  sunt.  Bll.  110  und  111  leer.  —  26.  Fol.  112.  a. 
R.  Tractotus  s.  Augustinide  regula  mcmachorum.  Ant". :  Quod  peius  est.  sunt  qui- 
dem  remoti  a  mundo  . . .  Ende :  tenendo  bonam  humilitatem  et  patientiam.  — 
27.  Fol.  112  vo.  a.  Lobred*  aufden  heiligen  Arnbrosius.  Anf.:  Examen  apium  in 
ore  leonis  . . .  Ende:  Favus  mellis  verba  composita.  —  28.  Fol.  114  vo.  a.  Anf. : 
Nota,  quod  virgo  beata  sit  cum  corpore  et  anima  assumpta . . .  Ende :  glorifi- 
catum  in  dextera  dei  patris. 

32.  Pp.  XIV.  Jahrh.  489  BU.  Fol. 

Rubricae  in  librum  decretalium.  Der  Anfang  und  das  Ende  fehlen.  Das  Vor- 
handene  beginnt,  wie  folgt:  que  operis  saivare  potui,  ut  fuit  saivataglossa. .. 
und  schliesst  ab  mit :  Judex  ad  quid  .  .  . 

S3.  Pp.  XIV.  Jahrh.  204  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  a.  R.  Miraculum.  Anf.:  Fuit  in  quodam  coenobio  virginum 
sanctimonialis  . . .  Ende:  te  honore  et  gloria  coronavit.  Amen.  —  2.  Fol.  1  vo. 
a.  ExhorUUio  praclimituiria.  Anf.:  Sieut  dilectissimi  stimulus  sit  vobis  .  .  . 
Ende:  qiiam  omnibus  nobis  donet  pater  et  Alius  et  spiritus  sanctus.  Amen. — 
3.  Fol.  2.  a.  R.  Sermones  super  cantica.  Anf. :  Osculetur  me  osculo  oris  sui. 
Cant,  fieatus  Gregorius  super  cantica  elicit  ....  Fol.  7  und  8  leer.  Fol.  18  vo 
leer.  Ende  :  quia  introduxit  adiumeiitiun.  —4.  Fol.  34 vo.  a.  R.  Tructatus  contra 
Judaeos.  Anf.:  Quaeritur,  utrum  ex  scripturis  a  Judaeis  receptis  possit  pro- 
bari  .  .  .  Ende:  et  plures  iam  baptizati  ad  vomitum  revertuntur.  Amen.  — 
5.  Fol.  44  vo.  b.  R.  Stimulus  amor  is  bcati  liernluirdi.  Anf. :  Iste  liber,  qui  stimulus 
amoris  in  dulcissimum  Christum  Dorainum  .  ,  .  Ende :  O  clomens  affiictis  in 
delictis,  dulcis  in  amore  ictis.  Fol.  81  vo  und  82  leer.  —  6.  Fol.  *3.  a.  R.  Pasto- 
rale s.  Gregorii  Papac.  Anf. :  Intentio  libri  pastoralis  et  cur  et  quomodo  scriptus 
et  editus  est . . .  Ende:  ut  quern  pondus  pro])rium  deprimit,  t.uae  merita  manus 
levet.  Amen.  Fol.  121  leer.  -  7.  Fol.  122.  a.  R.  Meditationes  bcati  Bernhardi. 
Anf.:  Multi  multa  sciunt  et  se  ipsos  nesciunt .  .  .  Ende:  in  quo  sponsum  et 
sponsam  prospicies  uiium  et  eumdem  Dominum  gloriae,  qui  vivit  .  .  .  Das- 
selbe  ist  enthalten  Nr.  31,  22.  —  8.  Fol.  131.  a.  R.  Libcllus  de  contemptu  tnundi 
beati  Augustini.  Anf. :  Audite.  fratres  carissimi  salutiferam  patris  doctrinam . . . 
Ende:  gratias  reddamus  Jesu  Cliristo  Domino  nostro,  qui  cum  patre  et 
spiritu  sancto  vivit  et  rcgnat  Deus  per  omnia  secula  seculorum.  Amen.  — 
9.  Fol.  132 vo.  a.  R.  Liber  beati  Augustini  de  contemptu  mulierum.  Anf.:  Nemo 
enim  dicat,  fratres,  quod  temporibus  nostris  .  .  .  Ende:  cuius  misericordia 
plena  est  terra.  —  10.  Fol.  183.  b.  R.  Auetores  doctor es  subtiles.  Anf.:  Jerony- 
mus  de  cohabitatione  clericorum  et  mulierum  . . .  Ende:  et  ei  perversis  mori- 
bus  contradicere. —  11.  Fol.  133  vo.  b.  R.  Kpistola  Cyrilli  ad  Augustinum. 
Anf.:  Venerabili  viro  episcoporum  eximio  .  .  .  Ende:  ad  laudem  et  gloriam 
Domini  nostri  Jesu  Christi,  qui  cum  patre  caet.  —  12.  Fol.  136  vo.  a.  R.  De 
miseria  humana.  (Innocentii  III.)  Anf.:  Domino  patri  carissimo  Petro,  Dei 
gratia  episcopo  .  .  .  Ende :  sulphur  et  ignis  ardens  in  secula  seculorum  salva 
nos  Jesu  Christe.  Amen.  —  13.  Fol.  149.  a.  Anf.:  Socrates  consultus  a  quo- 
dam  adulescentulo  .  .  .  Ende:  ut  ista  tonitrua  imber  sequeretur.  —  14.  Fol. 


Digitized  by  VjOOQIC 


134 

14U.  b.  K.  De  gloria  Ysidorus.  Anf. :  Recedat  amor  praesentis  seculi .  .  .  Ende : 
aeternitas  sine  terininatione.  —  1 5.  Fol.  149  vo.  b.  R.  Bonus  tractates-  de  vita 
et  honestate  clericorum.  Anf. :  Dixit  Simon  Petrus  ad  Jesum :  ecce  nos  dere- 
liquimus  (!)  omnia  .  .  .  Ende:  qui  venit,  ut  vitam  habeamus  et  abundantius 
Jesus  Christus,  filius  tuus,  Dominus  uoster.  —  1 6.  Fol.  162vo.  a.  R.  Tractatus 
de  gestis  salvatoris.  Anf.:  In  nomine  Domini.  Amen.  Incipiunt  gesta  salvatoris 
nostri  Jesu  Ohristi,  quae  invenit  Theodosius  Magnus  imperator  . .  .  Ende : 
imposuit  omnia  verba  in  codicibus  publicis  praetorii  sui.  —  17.  Fol.  169  vo. 
b.  R.  Sermones  synodales  ad  clerum.  Anf. :  Audit-e,  reges,  et  intelligite . . .  Ende : 
de  tribulatione  hums  mundi  ad  gaudia  sempiterna. — 18.  Fol.  178.  b.  Scriptura 
Innocentii  super  canane.  Anf. :  Tria  sunt,  in  quibus  praecipue  lex  divina  con- 
sists .  .  .  Ende:  non  aestimo  evadere  damnationem.  Explicit  opus  Innocentii 
papae  (III.  -  Cfr.  Wilhrg.  Ms.  138,  6).  —  1 9.  Fol.  199vo.  b.  R.  Sermones  ad  clerum. 
Anf.:  Venite  et  audite  me,  timorem  Domini  docebo  vos  .  .  .  Ende:  concute 
columnas,  quod  potest  facere,  si  ius  . . .  Dann  bricht  der  Sermon  ab.  .Fol.  203 
und  204  leer.  —  Auf  der  innern  Seite  des  Einbandes  ein  Gedicht  in  Distichen. 

34.  Pp.  Ende  des  XIV.  Jahrh.  (1878).  104  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  a.  Piper.  Balbiu,  Bohemia  docta,  III.  206,  sagt  hieruber:  Ser- 
mones Dominicaies  per  annum,  qui  explicant  magna  parte  Evangelia  domini- 
ealia:  dicuntur  autem  isti  .sermones  apud  antiquos  Piper.  Anf.:  rex  tuus  venit 
pius  et  mansuetus.  Si  aliquem  amicuiu  ad  nos  recepturi  sumus  . . .  Ende:  hoc 
signaculum  habemus.  Judith  VI1°.  —  2.  Fol.  102.  R.  Ik  sancto  spiritu  sermo. 
Anf. :  Repleti  sunt  omnes  spiritu  sancto.  Jam  illis  sacris  diebus  agitur  .  .  . 
Ende:  non  degustabit  carnale  delectationem  cor  maculatum.  Auf  der  inneren 
Einbanddecke :  Sciendum  est,  (juod  Christus  servavit  cicatrices  vulnerum  . . . 
Ende :  Ecce  primitiae  sanquinis  mei. 

35.  Pp.  Anf.  des  XIV.  Jahrh.  (lBOOj.  288  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Die  ersten  vier  Bll.  sind  durch  Nasse  ganz  unleserlich  geworden.  1.  R. 
Richardi  de  S.  Victore  Spiritualia.  Erster  lesbarer  Absatz :  Ik  studio  sapien- 
tiae  et  eius  proprietate.  Anf. :  Beniamin  adolescens  in  mentis  excessu.  Fol.  28. 
b.  Explicit  libellus  Richardi  de  quatuor  gradibus  violentae  caritatis.  —  t.  Fol. 
28  vo.  a.  R.  Ik  contemplatione  eiusque  commendatianc.  Anf.:  Mysticam  ill  am 
Moysi  archam  libet  .  .  .  Ende :  otiosa  otiosi  locuti  sumus.  Amen  dicamus.  — 
3.  Fol.  67  vo.  b.  R.  Richard  us  de  transitu  Jordanis  spiritualiter.  Anf. :  Sanguine 
cognato  sanctitate  .  .  .  Ende:  ad  vitia  vero  exstirpanda  omiii  tempore  vitae 
nostrae  non  sufricimus.  —  4.  Fol.  80  vo.  a.  Ricfuirdus  de  cUivibus  ccclesiae.  Anf. : 
Quodcumque  ligaveris  super  terrain  caet.  Quaeris  a  me,  utrum  haec  ligandi 
atque  solvendi  potestas  . . .  Ende:  semper debetur  aeterna damnatio.  —  5. Fol. 
86.  a.  R.  Liber  dejide  Christiana  bonus  et  utilU.  Anf.:  Ego  Augustinus  primus 
peccator  et  ultimus,  insipientior  caeteris  .  .  .  Ende:  ut  quae  tibi  praesentes 
praesentare  non  possumus,  conferamus  absentes.  Fol.  94  leer.  —  Fol.  95.  a.  R. 
Kpistolae  Pharaonis  uA  Josephum  Proregan  Aegypti.  Anf.:  Victoriosissimo 
principi  per  taxes  aereas  debellanti  duo  Theobaldo  regi . . .  Ende :  gaudium  et 
laetitia  et  gratiarum  actio  et  vox  laudis.  Anno  Domhii  millesimo  trecentesimo. 
Ich  weyz  doch  nicht  wy  iz  ist.  (jot  sy  gelobit  vnd  syne  libe  muter  dy  werde 


Digitized  by  VjOOQIC 


135 

mayt.  —  7.  Fol.  111  vo.  a.  R.  Fr.  Jacobi  dc  Ccssolis  de  ludo  ScacJi.  Anf.:  Ego 
frater  Jacobus  de  Cessolis  multorum  fratrum  ordinis  nostri  et  diversorum 
scolarium  .  . .  Ende:  de  progressu  eorum  breviter  videamus.  —  8.  Fol.  134.  a. 
R.  Themata  super  cantica  canticorum.  Anf. :  Inter  cetera  amoris  signa,  quae 
sunt  inter  dilectos  amicos  .  .  .  Ende :  et  istae  elemosynae  expellunt  omnia 
vitia  infernalium  serpentum  rogemus.  —  9.  Fol.  142  vo.  a.  Anf. :  Conversatio 
praedicatoris  inter  homines  et  valde  necessaria  . .  .  Ende:  ergo  salutemus 
beatam  virginem  dicentes  Ave  Maria.  Finiuntur  alia  themata  et  etiam  novalia 
praedicatoris.  —  10.  Fol.  153.  a.  Anf.:  Intelligere  possumus,  quantas  gratias 
Deo  debemus  (!).  Ende :  olim  per  vos  mirabilia  operatur.  Qui  vivit  et  regnat 
per  omnia  secula  seculorum.  —  11.  Fol.  157.  a.  R.  Liber  de  exemplis  sacrac 
scripturae  compositus  a  Fr.  Kicolao  de  Honopis,  ordinis  Praedicatorum  Patriarcha 
Jerosolymitano.  Anf. :  Pauca  pollet  excellentia  praedicatoris  . . .  Ende :  qui  vitae 
et  mortis  habet  imperium,  qui  cum  patre  et  spiritu  sancto  sancto  vivit  et  re- 
gnat  Deus.  Nicolaus  de  Honope  bei  Jocher  „Hanape".  Auf  dem  ersten  Blatte 
dieses  Codex  steht :  Hunc  librum  assignavit  Dns  Nycolaus  plebanus  in  Kyrch- 
hayn  convent ui  in  Oszek. 

36.  Pp.  XV.  Jahrh.  180  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Postilla  magistri  Briccii.  Anf.:  Cum  transisset  Sabbatum,  Maria 
Magdalena. . .  Ende:  ne  extollamur  in  infimas  ...  10  Bll.  sind  am  Schlusse 
herausgeschnitten . 

37.  Pp.  Anf.  des  XV.  Jahrh.  (1402).  152  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  a.  R.  Ledum  super  totum  Apoculypsim  cdita  per  licverendum 
magistrum  uc  ductoretn  Ifermunnum  pro  tunc  in  Praga  exsistentem  uc  gloriosam 
Univer.sitatem  regentcm  nee  nan  et  promoccntrm.  Anf. :  Johannes  apostolus  ob 
insuperabilem  evangelizandi  oonstantiam  . . .  Ende:  quam  gratiam  nobis  con- 
cedat  ipse  Dominus  Jesus  Christus,  <[ui  cum  patre  caet.  Et  sic  est  finis  istius 
qperis  per  maims  Heinrici  do  Gambia.  -  2.  Fol.  130.  a.  R.  TracUxtus  pulcher 
cditus  per  Reverendum  Lominum  Jo/umnem  arcldcpiscopum  tunc  Pragensem  et 
upoxtolicue  scdis  legatum.  Auf.:  Religioso  viro  Domino  Benedicto  praeposito 
scti  Apollinaris  in  Satzka.  incipit  libellus  de  bono  mortis  . .  .  Ende:  Deus  det 
vivis  gratiam,  defunetis  misericord iam,  peccatoribus  veniam,  ecclesiae  pacem 
et  nobis  vitam  semj>iternam.  —  3.  Fol.  150  vo.  a.  R.  Septem  psalmi  Petri  Da- 
miani  ad  compunctionem  utiles  cuilibet.  Anf. :  Dies  affiuunt  et  labuntur . . .  Ende : 
et  coniitentem  tibi,  Domine,  ne  repellas.  —  4.  Fol.  152.  b.  R.  Orationes  eiusdem 
contra  aereas potentates.  Anf.:  Miserator  humani  generis  . . .  Ende:  ac  vapores 
impendeutium  proceliarum  a  nostris  ca])itibus  misericorditer  avertantur.  Per 
Christum  Dominum  nostrum.  Von  1.  und  2.  hat  Balbin  auf  das  Deckblatt  des 
Codex  folgende  Bemerkung  geschrieben:  Duo  priores  Libri  nunquam  sunt 
Typis  editi. 

38.  Pp.  XIV.  Jahrh.  167  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Alphabctum  Theologicum  et  spirituals  1.  Fol.  1.  Anf.:  Absolutio  primo 
continet . . .  (Ein  Blatt  scheint  am  Anfange  herausgerissen).  Ende :  tunc  est 
invidia,  nee  decorum  est.  Consummatum  fuit  hoc  opus  in  civitate  Pisana  per 
ffbn  Bartholomaeum  ordinis  praedicatorum.  Anno  Domini  Millesimo  tricente- 
simo  tricesimo  8°  mense  Decembri.  tempore  sanctissimi  patris  et  Domini, 


Digitized  by 


Google 


13f> 

Domini  Benedicti  papae  XII".  Praocedens  auteni  fr.  Bartholomaeus  compo- 
sitor huius  optimi  libri  obiit  anno  Domini  Millesimo  tricentesimo  4°  morbo 
skythino  secunda  die  Julii,  cuius  anima  requiescafc  in  pace.  Amen.  (Cfr.  Wil- 
hering.  Ms.  38;  88).  —  2.  Fol.  167.  R.  Signa  ponderum  artis  medicinae. 

»9.  Pp.  XV.  Jahrh.  160  Bll.  Fol.  2  CoU. 

R.  Buridani  diabetica.  Ant. :  Sicut  dux  est  salvator  exercitus,  sic  ratio - 
cinatio  . . .  Ende:  sic  detur  sufficientia  de  duobus  diffinitionibus  . . .  Am  Ende 
sind  20  Bll.  herausgeschnitten.  Fol.  160  vo  leer. 

40.  Pp.  XIV.  Jahrh.  226  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  R.  De  dedicatione  sermo.  Ant'.:  Vidi  civitatem  sanctam  Jerusa- 
lem novam  caet.  Haec  est  ilia  caelestis  Jerusalem  . . .  Ende :  ad  cuius  gustum 
nos  perducat  Jesus  Christus.  Amen.  —  2.  Fol. 4vo.  b.  R.  De  dedicatione.  Ant'.: 
Dixit  qui  sedebat  in  throno  caet.  Sicut  in  praecedentibus  sermonibus  . . .  Ende: 
ad  quern  nos  perducat  Jesus  Christus.  Amen.  —  3.  Fol.  6  vo.  b.  In  dedicatione. 
Anf. :  Beati  qui  habitant  in  domo  Domini  caet.  Boecius  de  consolatione :  Bea- 
titudo  est  status  . .  .  Ende:  In  apocalypsi  vero  dicitur:  Vidi  supra  montem . . . 
Hier  bricht  der  Sermon  ab.  —  4.  Fol.  15.  a.  R.  Summa  septem  vitiorum.  Anf.: 
Dioturi  de  singulis  vitiis  . . .  Ende:  et  qui  se  humiliat,  exaltabitur  praestante 
Domino  Jesu  Christo,  qui  est  benedictus  in  secula  seculorum.  -  5.  Fol.  160.  a. 
Incipit  registrant  super  summa  mrtntum.  Anf. :  De  title.  Ende :  De  persecutione. 
Anf.:  Si  separaveris  pretiosum  a  vili,  quasi  os  nieuiii  eris.  Jer.  XV0 .  . .  Ende: 
sicut  disposuit  mihi  pater  regnuni,  quo  vos  perducat  Deus.  Amen.  Et  sic  est 
finis  huius  scripturae  per  manus  Nicolai  Penaji  scriptum  '!)  concivis  in  Roch- 
licz.  —  6.  Fol.  21#.  a.  Anf.:  Factum  est  none  decimo  Tvberii  (!)  Caesaris  im- 
perii Romanorum  ...  Ende:  processitque  in  senatum  cum  gloria  imperiali. 
lubeque  senatum,  quod  uno  consensu  . . .  Hier  bricht  die  Schrift  ab.  Nach 
Anton  Weis,  Handschriftenverzeichnis  der  Stiftsbibliothek  zu  Reun,  Seite51, 
Nr.  56,  4,  ist  dies  das  Emngelium  Nicodcmi. 

41.  Pp.  XV.  Jahrh.  (1441).  283  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Septem  libri  caclestium  recelaiionum  beutae  memoriae  dominae  Brigittae 
de  Suecia  divinitus  sibi  factarum.  Prologus  fuit  edit  us  per  venerabilem  virum 
magistrum  Matthiam  de  Suecia,  et  habentur  haec  verba  feminae  quinto  capi- 
tulo.  Anf. :  Stupor  et  niirabilia  audita  sunt  in  terra  nostra  . . .  Ende :  dicta  vero 
missa  et  sacrament  is  perceptis  cum  maxima  devotione  et  reverentia  inter 
manus  dictarum  .  .  .  Hier  bricht  die  Schrift  ab.  Es  sind  5  Bll.  herausgerissen. 
Nach  dem  IV.  Buche  Hndet  sich  folgonde  Bemerkung:  Explicit  sermo  angli- 
cus  (!)  de  excellentissima  excellentia  gloriosae  virgin  is  Mariae,  qui  revelatus 
et  pronuueiatus  est  Dominae  Brigittae ducissae  Sueciae  per  angelum.  Ac  prae- 
lectiones  per  cundem  angelum  divisus  (V).  Quae  legi  debent  per  ebdomadam 
a  monialibus  in  Svaczensi  monasterio  sanctissimae  regulae  salvatoris.  Schwaz 
(Bez.  Teplitz),  Kloster  der  Grabeshuterinnen,  kam  mit  Ossegg  1580  an  das 
Prager  Erzbisthum.  Balbin  kennt  diese  Handschrift  nicht. 

42.  Pp.  XIV.  Jahrh.  (1373).  269  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Rationale  divinorutn  officiorum  editum  a  venerabili  WtOielmo  sacrae 
Osmacensis  ecclesiae.  Anf. :  Quaecunque  in  ecclesiasticis  officiis  .  .  .  Ende :  ut 


Digitized  by  VjOOQIC 


137 

apud  inisericordissimum  iudicem  pro  peccatis  ineis  devotas  orationes  ettun- 
dant  Explicit  rationale  scriptuui  per  inarms  Wenczesslaij  dictus  Puczla  sub 
anno  Domini  M°.CCC.LXX11I  in  vigilia  exaltationis  sanctae  crucis.  Nach  Fol. 
183  sind  21  Bll.  herausgeschnitten. 

43.  Pp.  XVI.  Jahrh.  (1540).  191  Bll.  Fol. 

R.  Paracelsica  libri  duo.  Des  hochberuhmten  Theophrasti  Bombast, 
darinnen  er  tractiert  de  lapide  phois  und  seinem  ge  vat  tern  August  in  Sattler, 
Barbierer  zu  Judenburg  zu  der  Steyrmarkh  zu  lieb  geschrieben  hatt. 

44.  Pp.  XV.  Jahrh.  849  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Sermones  discipuli  secundum  alphabetum  super  materias  dicersas.  Zwi- 
schen  Fol.  12  u.  13  fehit  einBlatt,  aufwelchem  der  An  tang  stand.  Ant'.:  disci- 
pulis  suis :  dico  vobis,  quod  multi  prophetae  et  reges  voluerunt  videre  .  .  . 
Ende :  quamdiu  ieiunavere  in  pane  et  aqua.  3  Bll.  sind  herausgerissen. 

45.  Pp.  XV.  Jahrh.  331  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1 .  R.  Compendium  thcologicac  ccritatis  utile  et  bonum.  Ant'. :  Veritatis  theo- 
logicae  sublimitas  cum  superni  sit  splendoris  .  .  .  Ende:  merita  recipiet  sine 
tine.  Amen.  —  2.  Fol.  133 vo.  Vitr  Sermones  tibcr  den  Xamen  Marine.  Anf. :  Et  no- 
men  virginis  Maria.  Non  est  dubiiim  quicquid  in  laudilms  matris.  Nur  dieser 
Satz  ist  vom  hi.  Bernardus  .  .  .  Ende:  cum  quo  mater  gratiosa  regnas  sine 
termino  in  secula  seculorum.  Anion.  —  3.  Fol.  143.  a.  Indpiunt  sermones  beati 
Bernhardi  Abbatis  (J  lament  Uensis  per  circulum  anni  de  principalibus  festi  ritatibus. 
Ant'.:  Hodie.  fratres,  cclehramus  adventus  initiuni  .  .  .  Ende:  cum  tradiderit 
regnum  Deo  et  patri  et  erit  Deus  omnia  omnibus.  —  4.  Fol.  297.  a.  R.  Sermo 
beati  Bernhardt  dc  coena  Domini.  Ant'.:  Pascbalibus  dapibus  esuriens  satiari 
quicumque  requiris  . . .  Ende :  se  ipsum  nobis  concedet  et  Christus,  qui  sine 
tine  vivit  et  regnat  in  secula  secula  seculorum.  Amen. 

46.  Pp.  XV.  Jahrh.  (1449).  8(>8  Bll.  Fol.  2  CoLl. 

R.  Prima  Secundae  snneti  Thomae  Aquinatis  seu  Traetatus  dei  bealituditie, 
actions  humanis,  virtutibus,  vitiis  et  peccatis.  Conscriptus  per  Ulricum  Keck  de 
WalBhut,  studentem  Lipsiensem.  1449.  Anf.:  Ad  imaginem  Dei  dicitur  secun- 
dum quod  .  .  .  Ende:  Et  haec  de  moralibus  dicta  in  communi  sufticiant.  Fol. 
359-368  Index. 

47.  Pp.  XV.  Jahrh.  192  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1 .  Fol.  1.  a.  Sermones  de  tempore.  Anf. :  Invenit  .Je.sus  in  tempi o  vend entes 
oves  et  boves  . . .  Ende:  Ad  illud  regnum  nos  perduoat,  qui  sine  fine  vivit  et 
regnat.  Amen.  —  2.  Fol.  85.  a.  Anf.:  Sacrae  bibliae  quadraginta  quoque  tres 
sunt  libri . . .  Ende:  Sextum  de  can  sis  diluvii  et  dispositione  archae  et  fabri- 
catione.  Sept. . . .  Damit  brirbt  die  Notiz  ab.  —  8.  Fol.  85  vo.  a.  R.  De  calice. 
Anf. :  Quia  calix  in  inanii  Domini . . .  Ende :  et  nulli  malo  sit  bene.  —  4.  Fol.  86. 
a.  Litterae  ad  Status  Bohciniac  confjreyatos  in  comitiis  Zaslaviae  Ao.  1421  cuius- 
dam  catbolici  sacerdotis  patria  Pragensis,  in  quibus  refutat  dogmata  Husita- 
rum  cum  quatuor  articulis  Pragensium  revocans  eos  ad  gremium  ecclesiae 
Romanae.  Anf.:  Magniticentissimis  ac  nobilibus  dominis  Baronibus  Ulrico  de 
Rozmbergk  alias  de  Wessele . . .  Ende:  quae  superveniet  universo  orbi.  -— 


Digitized  by  VjOOQIC 


138 

5.  Fol.  Dlvo.  b.  (Jualuor  articuli  Praycnsium  editi  a  Praycnsibus  fuse  Ao.  1420. 
Ant'.:  Nos  capitauei  magistrique  civiuin  eonsules  et  scabini . . .  Ende:  semper 
nos  de  scriptura  sacra  informationem  parati  sumiis  exhibere.  —  6. Fol. 92  vo. 
b.  Befutatio  eorumdtm  quatuor  arliculorum  ub  Academia  Cracorientri.  Ao.  1421. 
Anf. :  Omnes  et  singuli  catholici  . .  Ende :  proprio  sensui  non  intentos  in  gratia 
humilitate  forniantur.  —  7.  Fol.  100 vo.  b.  R.  De  misericordia  Dei.  Ant.:  Anti- 
quitus  in  civitate  Atheniensi  fuit  constituta  talis  lex  . . .  Ende:  Pereat  dies,  in 
qua  nat-i  sumus,  quia  peecaverunt.  Expliciunt  moralitates  Holgoth  scriptae  et 
tinitae  per  man  us  Hartinanni  plebani  de  Bytess  anno  1419  feria  VI.  anteLae- 
tare.  —  8.  Fol.  114.  b.  Ant*. :  Narrat  Flagrius  de  gestis  Romanorum,  quod  dum 
Romani  potentiores  existentes  Carthaginiensibus . . .  Ende :  ista  vitia  similiter 
destruuntBoemiam  etMoraviam.  Script um  finitum  infra  octavam  Pentecostes 
per  Hartmannum  plebanum  de  Bytess  anno  1419.  —  9.  Fol.  1 14 vo.  b.  Anf. :  Con- 
fessario  peccatorum  testimonium  est  conscientiae  timentis  deum  . .  .  Ende :  et 
salva  meliori  inforaiatione.  —  10.  Fol.  116.  a.  R.  De  tabula  originalium,  quam 
cdidit  et  compilavit  fr.  Johannes  lector  Erphordiensis  ordinis  fratrum  minorum. 
Anf.:  Eucharistia  Christus  invitans  nos  ad  manducandum  ait  .  .  .  Ende:  o 
sponsus,  venio  iam.  11.  Fol.  128  vo.  Von  da  an  eine  Colonne.  Anf. :  Misere- 
mini  mei,  misereraini  niei,  saltern  vos  amici  niei,  quia  manus  domini  tetigit 
me.  Job.  XIX0.  Ab  ipso  primo  humajiae  condicionis  exordio  . . .  Ende  :  et  eru- 
ditionem  hdelium  et  devotionem  addidenuit.  Hugo  in  noua  parte  de  sacra- 
mentis.  —  12.  Fol.  138.  a.  (2  Coll.)  Themuta  pro  fe*tis  Domini  ac  sanctorum  de- 
scripta  a  Matthia  saccrdote  de  Welyka  pro  domino  Ilartmanno,  plebano  in  Bytess. 
Ao.  1429.  Anf.:  Non  omnet>  paupcres  sunt  beati .  . .  Ende:  Virginem  gloriosam 
fcalutcmus  dicentes  Ave  Maria.  Explicit  hoc  totum:  infunde  Hartmann,  da 
mihi  potum:  et  sic  est  finis.  —  13.  Fol.  145.  Eine  Colonne.  R.  Kpistola  cuius- 
dam  sacerdotis  catholici,  qua  revocat  ad  tidem  catholicam  et  oboedientiam  prae- 
latorum  fratrein  suum  apostatam  coinrnotorein  et  seductorem  Pragensium 
refutando  dogmata  Husitarum.  Anf. :  Pro  salutatione  in  Christo  Jesu,  Domino 
nostro  in  dilectione  fraterna .  . .  Ende:  per  scripturam  novae  et  veteris  legis 
consideraus  . . .  Fol.  153  vo  und  154  leer.  —  14.  Fol.  155.  R.  Breve  compendium 
de  victoria  Christi  pro  consolal.ione  poc<jatorum  fratris  Jacobi  de  Thetramo  (!) 
archidiaconi  Avisani  et  canonici  Aprut hinonsis,  iuris  canonici  Paduae  auditoris 
descriptum  per  Hartmannum  de  Bytess  plebanum  anno  1433.  Anf.:  Universis 
Christ!  h'delibus  atque  orthodoxae  sanctae  matris  ecclesiae  fidei  cultoribus  . . . 
Ende:  et  conversus  consolatus  es  ine  ad  vitam  ]>erennem.  Am  Schlusse  fehlen 
4  beschrieben  gevvesene  Blatter.  -  Anf  der  innern  Einbanddecke  hndet  sich 
die  Abschrift  einer  Urkunde  des  Kaisers  Sigismund  an  den  Convent  zu  Wil- 
helmszelle,  vvorin  derselbe  den  Wenceslaus  Bavvor  als  Abt  empfiehlt. 

48.  Pp.  XIV.  Jahrh.  225  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1 .  Fol.  1.  a.  Pastille.  Anf. :  Ecce  rex  tuus  venit  fcibi  pius  et  niansuetus . . . 
Ende:  Cum  Holofernes  oflendisset  civitates  Israel  caet.  Die  historiam.  Aus 
ist  das  bucb,  der  sreyber  bet  genie  nijdir  schuch.  —  2.  Fol.  84  vo.  a.  Anf. :  An- 
gelus  Domini  descendit  cum  Azaria  et  sociis  eius . . .  Ende :  in  pelago  quidain 
flos  pidcherrimus  oritur . . . .  Hier  bricht  der  Sermon  ab.  —  3.  Fol.  86.  a.  Se- 
cunda  pars  novi  passionalis.  Anf. :  Maria  interpretatur  amarum  mare . . .  Lebens- 
beschreibungen  der  Heiligen  (auch  des  hi.  Bernardus)  nach  der  Ordnung  des 


Digitized  by  VjOOQIC 


139 

Kalenders.  Ende :  ut  tandem  in  eo  habitare  dignetur,  qui  vivit  caet.  Explicit 
secunda  pars  novi  passionalis.  Finis  adest  operis  mercedeui  posco  laboris. 
Fol.  181  vo.  leer.  —  4.  Fol.  182.  a.  Eine  Rede  iiber  den  hi.  Bemardus.  Ant*. :  Intra 
octavam  virginis  gloriosae  occurrit  festum  b.  Bernhardi . . .  Ende:  et  merito 
passionis  altero  ipse  concentus  altius  in  dona  (V).  —  5.  Fol.  183.  a.  Heden  iiber  das 
bittere  Leiden  Jem  Christi.  Anf. :  Scietis  quia  post  biduum  pascha  tiet . . .  Ende : 
moriebatur  ex  obedientia  patris  et  non  involuntarie.  Fol.  195  leer.  —  6.  Fol. 
196.  a.  R.  Visio  cuiusdam  militis  Hybernicensis  dt  aediftcatione  multorum  conscripta. 
Anf.:  Venerabili  ac  Deo  devotae  dominae  B.  Dei  dono  abbatissae  frater  Mar- 
cus sibi  devotus  famulus . . .  Ende :  quatenus  illi  placeas,  qui  super  est  cunctis, 
quae  ante  diximus,  .Jesu  Christo  domino  nostro,  cui  honor  est  et  gloria  per  in- 
finita  saecula  saecul.  Amen.  —  7.  Fol.  204.  b.  R.  Incipiunt  quaestiones  diversae. 
Anf.:  Homo  quare  dicitur.  Homo  dictus  est  ab  humo  .  .  .  Ende:  cum  fratre 
Johanne  Maria.  —  8.  Fol.  20G.  a.  K.  Jncipit  prologus  in  citam  sancti  Francisci  con- 
fesmris,  minorum  fratrum  institutoris.  Anf. :  Actus  et  vitam  beatissimi  patris 
Francisci  pia  devotione  . . .  Ende :  Benedictio  et  honor  et  omnis  laus  sit  soli 
sapienti  Deo  qui  per  gratiam  suam  semper  omnia  in  omnibus  operatur.  Amen. 

49.  Pp.  XV.  Jahrh.  372  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Am  Aniange  sind  27  Bll.  herausgerissen.  Tertia  pars  scti  Thomae.  r— 
1.  Anf. :  fuit  conveniens,  ut  omnia  iam  reciperet  in  fiexu  divinae  . . .  Ende:  et 
ideo  ante  baptismum  non  diluitur  ]>oena  venialium  et  mortalium.  —  2.  Fol. 
332  vo.  a.  tindet  sich  nach  obigem  ttchlusssatze  die  Bemerkung  :  „Hic  obiit 
s.  Thomas  frater  ordinis  praedicatoriun."  Registrum  super  tertiam  partem 
s.  Thomae.  —  3.  Fol.  337.  Hier  hebt  wieder  dor  Text  an.  Anf.:  Delude  consi- 
derandum  est  de  caritate.  Ende:  ut  egestalem  non  patiantur. 

50.  Pp.  XIV.  Jahrh.  220  Bll.  Fol.  2  Coll. 

R.  Prima  et  secunda  pars  Malcgranati  dv  statu  incipientium  et  pertincntium 
sivc  perficientium  et  pcrfectorum.  1  Bl.  fehlt  am  Aniange.  Anf:  Videns  autcm 
piissimus  et  misericordissimus  Deus  . . .  Ende :  in  virtutum  operatione  et  in 
tentationum  perpessione  esse  expositum  et  explanatum.  Amen.  Nach  Chr. 
Q.  Joecher,  Allgem.  Gelehrten-Lexikon,  11.  844,  ist  dor  Verfasser  dieses 
Werkes :  Gallus,  Abt  zu  Konigssaal  tun  1370. 

51.  Pp.  XIV.  Jahrh.  301  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Predigtcn  fur  die  Sonntagc  com  Advente  bis  Pfingsten.  Anf. :  Scientes,  quia 
hora  est  iam  nos  de  somno  surgere.  Quia  pater  scit . . .  Ende :  quod  nobis  tri- 
buat  Dominus  noster  Jesus  Christus  in  vitam  aeternam  Amen. 

58.  Pp.  XIV.  Jahrh.  220  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  a.  R.  Excerpta  moralium  beati  (hegorii papae.  Anf.:  Quiuino 
venerabili  et  vero  Deo  digno  abbati  frater  ille  pauper  et  modicus  .  .  .  Ende: 
quasi  ad  amicorum  oorda  permittamus.  Amen.  Consumatum  est  praesens  opus 
per  manus  Michaelis.—  2.  Fol. 111.  a.  Augustinus  de  quattuor  virtutibus.  Anf.: 
Desiderium  caritatis  vestrae  a  nobis  exigit . . .  Ende :  in  vobis  boni  operis  in- 
veniat  non  folia  laudis.  Amen.  Index.  In  der  Baseler  Frobenianischen  Ausg. 


Digitized  by  VjOOQIC 


140 

torn.  IX.  tindet  sich  die  Bemerkung:  Non  est  Augustini.  —  3.  Fol.  113.  a.  R. 
Liber  Augustini  de  honestute  mulierum.  Ant. :  Nemo  dicat,  fratres,  quod  teinpo- 
ribus  nostris  . . .  Ende :  cuius  misericordia  plena  est  terra.  —  4.  Fol.  114.  a.  R. 
Liber  Augustini  de  eontemptu  mundi.  Anf..  Audite,  fratres  carissimi,  salutife- 
ram  patris  vestri  doctrinam  . . .  Ende :  qui  cum  patre  et  spiritu  sancto  vivit  et 
regnat  in  saecula  saecul.  Amen.  —  5.  Fol.  116.  a.  R.  Liber  b.  Augustini  de  visita- 
tione  infirmorum.  Anf. :  Visitationis  gratia  nepoti  meo  carissimo  morienti .  .  . 
Ende:  per  omnia  saecula  saeculorum.  Amen. —  6.  Fol.  117vo.  b. R.  Liber  secun- 
dus  de  visitatione  itifirmorum  sancti  Augustini.  Anf. :  Superioris  tractatus  cursum 
mihi  clausisse  putaveram  . . .  Ende :  iustificatus  ab  ipso,  qui  vivit  et  regnat  in 
saecula  saeculorum.  Amen.  —  7.  Fol.  120vo.  a.  R.  Liber  beati  Augustini  de  sancto 
latrone.  Anf.:  Deus  erat  in  Christo  mundum  reconcilians  sibi  .  .  .  Ende:  Me- 
mento mei  Domine,  dum  veneris  in  regnum  tuum.  Amen.  —  8.  Fol.  122.  b.  Anf. : 
Deus  piissime,  deus  clemens  et  misericors,  propitiare  peractis  nostris  .  .  . 
Ende :  et  pace  cunctarum  gentium  gaudeamus  per  Christum  Dominum  no- 
strum. Amen.  —  9.  Fol.  122  vo.  a.  R.  Liber  b.  Augustini  de  fide  ct  operibus.  Anf. : 
Quibusdam  videtur  indiscrete  omnes  admittendos  esse  ad  lavacrum  legene- 
rationis  . . .  Ende  :  lit  a  quoiibet  redargui  facillime  posset.  —  10.  Fol.  133.  b.  R. 
Mcdi  tali  one*  b.  Augnxtini.  Anf.:  Quoniam  in  medio  laqueorumpositi  sumus  . . . 
Ende:  tibi  laus,  tibi  gloria,  tibi  honor  et  gratiarum  actio.  —  11.  Fol.  135vo.  a. 
R.  Tractatus  de  civitate  ltei.  Anf. :  Piissime  Domine,  qui  nos  sic  amasti  . . .  Ende : 
Ron  eessant  mild  dicere,  utiinieni  Deum.  Das  ist  nicht  der  Tractatus  de  civit. 
Dei.  —  12.  Fol.  137.  a.  R.  De  nobUilate  animae  it  a  more  (■hristi  tractatus  sancti 
Bemardi.  Anf.:  Auimae  insignis  Dei  imagine  illustris  . . .  Ende:  et  eonfessorum 
chorus  virginuin  speeulando.  Amen.  —  13.  Fol.  138.  h.  De  contemplatione  in  cj~ 
cessu  mentis  in  Deum.  Anf.:  Anima  mea,  si  vis  amari  a  Deo  .  .  .  Ende:  atque 
subsequent^  gratia  Domini  mei  Jesu  Christ i,  qui  cum  Deo  patre  et  spiritu 
sancto  vivis  et  regnas  per  omnia  saee.  saec.  —  14.  Fol.  140.  b.  R.  Bernardi  de 
coena  Domini.  Anf.:  Ante  diem  (est um  paschae  caet.  Audistis  dilectissimi  fra- 
tres, cum  evangeliuni  legeretur  .  .  ,  Ende:  Hoc  praemium  videlicet  seipsum 
nobis  concedat  Christus,  qui  sine  fane  vivit  et  regnat  per  omnia  saecula  saecu- 
lorum. Amen.  Explicit  tractatus  beat!  Bemardi  .super  mandate  Finitus  est 
iste  liber  sub  anno  Domini  milcsimo  treceiitesimo  septuagesimo  uono  per 
manus  Jacobi  sicdicti,  et  hoc  feriaquinta  qua  cantatur:  Salus  populi  caet. — 
15.  Fol.  165  vo.  b.  Anf.:  Pater  twster.  Huic  dominicae  orationi  Gregorius  prae- 
mittit  praefationem  .  . .  Ende:  ueo  mens  percui rere  in  seniet  ipsam  praevaleat. 
Explicit  glossa  .super  Pater  n  aster  per  manus  Jacobi.  —  16.  Fol.  180  vo.  b.  Trac- 
tatus de  passione  Domini.  Anf. :  Beatam  passionem  Domini  nostri  Jesu  Christi 
in  quibus  passus  est  pertiwtabo  .  .  .  Ende:  tunc  via  est  lutosa  luxuria.  Fol. 
191  vo  b.,  192  u.  193  leer.  —  17.  Fol.  194.  a.  Anf.:  Lectionem  evangelicam  ex- 
posui  sicut  potui.  Nach  Fol.  205  sind  12  Bll.  herausgerissen.  Fol.  212,  216  und 
217  leer . . .  Ende:  Hi  sunt  omnes  peccatores,  qui  ipsum  maxime  in  contrariis 
perditorum  sequuntur.  —  18.  Fol.  221.  a.  R.  De  titii*  et  virtutibus.  Anf.:  Misit 
rex  Saul  apparitores,  ut  raperent  David  .  .  .  Ende :  quia  modum  et  ordinem 
non  habent.  —  19.  Fol.  228.  a.  Anf.:  Beatus Bernhardus  in  sermone  de  assum- 
ptione,  qui  incipit:  Filiae  Jerusalem .. .  Ende:  cum  mortale  peccatum  non 
impedit,  quominus  possit  vir  .  .  .  Hier  bricht  die  Handschrift  ab,  es  fehlen 
an  100  Blatter.  Der  Codex  ist  sehr  mank. 


Digitized  by  VjOOQLC 


141 

53.  Pp.  XIV.  Jahrh.  158  Bll.  Fol.  1-1U  3  Coll.  18-153  2  Coll. 

R.  Liber  dc  donis  scptem  spiritus  sancti.  Fol.  1.  Tabula  hums  libri  dc  donis 
septan  spiritus  sancti.  Ant'.:  De  divisionibus  pacis  adpaceni.  Fol.  16vo  mid  17 
leer.  Ende:  dies  suos  laudabili  in  ordine  finivit.  Deo  gratias.  Amen. 

54*.  Pp.  XV.  Jahrh.  262  Bll.  8vo. 

Breviarium  secundum  consuetadinem  monasterii  SacriSpecus  ordinis  s.  Bene- 
dicti.  Am  Anfange  fehlt  eine  Lage. 

54b.  Pp.  XV.  Jahrh.  371  Bll.  8™.  Von  Bl.  37  an  2  Coll. 

Ein  in  Bohmen  yebrauchtes  rdmisches  Brevier.  Am  Anfange  sind  25  Bll. 
herausgeschnitten. 

55.  Pg.  Anf.  des  XVI.  Jahrh.  77  Bll.  4U\ 

R.  Libellus  statutorum  Cistereiensis  ordinis,  illorum  videlicet,  quae  ad 
regularem  observantiam,  correctionem  morum  vitaeqne  disciplinam  pertinere 
noscuntur.  Fol.  1.  Registmm  capitolorum.  —  Fol.  3.  Incipit  prologus  super 
cartam  caritatis.  —  Fol.  8.  Incipit  praefatio  super  Clementinam.  —  Fol.  74  vo. 
Ein  Gebet  zur  allerseligsten  Jungfrau.  Anf. :  O  Domina  mea.  sancta  Maria  — 
Fortsetzung  auf  Fol.  76.  Ende:  et  vivis  saluhrem  prosperitatem  in  hoc  seculo 
concede.  Amen. 

56.  Pp.  XIV.  Jahrh.  91  Bll.  4"\ 

Ein  Tractat  iiber  das  Jd.  Sacrament  da'  Basse.  Anf.:  Fidelis  sermo  et 
omni  acceptione  dignus  .  .  .  Ende:  Octavus.  si  quis  gerit  pro  papa,  qui  est 
electus  a  paucioribus  quam  duobus  ...  2  Bll.  sind  am  Ende  herausgerissen. 

57.  Pp.  XIV.  Jahrh.  195  Bll.  4to. 

Postilto.  Am  Anfange  fehlt  ein  Blatt.  I .  Fol.  1.  Anf.:  ubera,  quae  suxisti. 
Quae  delectabiliora,  quae  meliora,  quam  ilia  ubera  ....  Ende :  Item  locus, 
ubi  Judaei  fecerunt  vitulum.  Datum  anno  Domini  M°CCC°XXVII10  ante 
festuin  paschae.  —  Qui  me  linivit,  non  bene  scribere  scivit.  Non  videat  Chri- 
stum, qui  librum  subtrahet  istum.  —  2.  Fol.  178  vo.  Anf. :  Multa  sunt,  quae  nos 
homines  ad  fletum  inducunt.  Ende :  coenabit  mecum  in  patria. 

«S.  Pp.  XVII.  Jahrh.  119  Bll.  4". 

1 .  Fol.  1.  R.  Compendium  prophetiae  Danielti  expositio,  quam  sub  Rev.  ac. 
Eximio  Professore  P.  Longino  John  e  Soc.  Jesu  ss.  Theologiae  Doctore  in 
Universitate  Carolo-Ferdinandea  Pragensi  sacrae  scripturae  interprete,  et 
facultatis  Theologicae  seniore  excepit  Mathias  Jos.  Reichl.  Dux:  Boemus 
ss.  Theolo-iae  auditor  2'  anni  ab  Ao.  1671.  Anf.:  Praefatio.  Liber  hie  Pro- 
phetia  Danielis  dicitur  .  .  .  Ende :  Rege  interfecto  Darius  Medus  successit. 
Fol.  23  leer.  —  2.  Fol.  24.  R.  Expositio  Parabolarum  quarundam  Evangelicarum 
tradita  anno  subsequente  ab  eodem  Adm.  Rdo  a  Eximio  P.  Longino  John  e 
soc.  Jesu,  ss.  Theologiae  Doctore.  Anf.:  Prooemium.  Antequam  ipsas  para- 
bolas exponam  ....  Ende :  ipse  de  culpa,  quam  superat,  elevatus.  Foil.  67,  68, 
69,  70  leer.  —  3.  Fol.  R.  Explanatio  cap.  XTV  Gencseos.  Anf. :  Tria  in  hoc  cap. 


Digitized  by  VjOOQIC 


_142_ 

memorabilia  sunt : Es  folgt  noch :  Explanatio  cap.  XIII.,  XTV.,  XV.,  XVI., 

XVII.,  XVIIL.  XIX.,  XXI.,  XXIII.  und  XXV.,  usque  ad  vers.  11.  Foil.  113, 
1 14,  115  leer.  —  4.  Fol.  1 16.  R.  Problema  scripturisticum:  An  Beati  in  caelo  varus 
Unguis  sint  Jocuturi  ? 

59.  Pp.  XVm.  Jahrh.  60  Bll.  4'°. 

Exercitia  spiritualia  secundum  niethodum  s.  Ignutii.  Anf. :  Creatus  est 
homo  ad  hunc  tinem  ....  Ende :  vel  alias  orationes  vocales. 

60.  Pp.  Anf.  des  XVI.  Jahrh.  175  Bll.  8vo.  Von  Bl.  141  an  2  Coll. 

R.  Begula  sancti  Benedicii  Abbatis.  1.  Fol.  1—10.  Registruni  secundum 
ordinem  alphabeti  super  regulam  s.Benedicti.  —  2.  Fol.  10  vo.  Auctoritates  ad 
eolloquia.  —  3.  Fol.  14vo.  Sequuntur  Abbates  monasterii  Veteris  Cellae  sanctae 
Mariae.  Fol.  15  leer.  —  4.  Fol.  16. "Widmung  des  Buches  an  Johann  von  Milticz, 
Magister  des  Oollegiums  s,  Bernardi  in  Leipzig.  -  5.  Fol.  16  vo.  R.  Incipit 
prologus  in  regulam  sancti  Benedicti  Abbatis.  Ant'.:  Ausculta,  o  fill,  praecepta 
magistri  —  Ende .  deo  protegente  pervenies.  Et  conscripta  est  eadem  regula 
per  fratrem  .Johannem  Hassen  de  Stolpenn  Anno  salutis  1509.  —  6.  Fol.  50. 
Widmung  an  .Johann  von  Milticz.  —  7.  Fol.  50  vo.  R.  Jncijnunt  eccleMastica 
officia.  De  advent u  Domini  cap. I.  (Liber  usuum).  Ende:  Rec.  ad  biberes:  Lar- 
gitor  omnium  bonoruin  benedicat  potum  servorum  suorum.  Explicit  Liber 
usuum.  —  8.  Fol.  141.  Sequuntur  capitula  ecclesiasticorum  otficiorum.  — 
9.  Fol.  144.  Quibus  diebus  utimur  albis  cucullis.  —  10.  Fol.  145  vo.  His  diebus 
datur  con  tectum.  —  II.  Fol.  146.  Nota,  quando  sunt  duo  ministri  ad  missas. 
Ende:  Finivit  ministerium  altaris  —  1 2.  Fol.  149.  Hi  sunt  casus  abbatiales. — 
13.  Fol.  149 vo.  Impositio  historiarum.  —  14.  Fol.  150.  Curriculum  vitae  des 
Schreibers  Fr.  Johannes  Hasse.  (Hase  des  Stolpenn  [!|i.  —  15.  Fol.  150  vo.  Ein 
Schema  der  kl<">sterlichen  Vollkommenheit,  dargestellt  durch  ein  Gebaude.  — 
16.  Fol.  151  vo.  His  diebus  solent  communicare  subsacerdotes:  Quando  solent 
Conversi  communicare.  Novitii  communicant  his  testis.  —  17.  Fol.  152.  Domi- 
nica die  habentur  duae  missae.  Eine  Art  Directorium  Auf  der  Einbanddecke 
die  Reihentblge  der  Altenzeller  Aebte  bis  Dom.  Martinus  de  Lochau. 

61.  Pp.  XV.  Jahrh.  153  Bll.  8vo.  Am  Anfange  fehlt  1  BL 

1 .  Fol.  1 .  Ein  Rituale,  dim  in  Bdhmen  im  Gebrauche  war.  Benedictio  aquae.  — 
2.  Fol.  150.  Ein  Lobgexang  an  Maria  mil  Melodie.  Anf. :  Nagest  \\)  krale  nebes- 

kego  p.  marie  matky  geho Ende :  att  sie  wssiczky  hrziechnow  kagi  radost 

magicz.  Amen.  —  3.  Fol.  150  vo.  Ein  Bussgesang.  Anf. :  Pane  bozie  bud  przinas 
kdyz  budeme  mrzieti  .  .  .  Ende:  smiluog  sie*nadnamy  ^!)  hrziessnymi.  Amen. 

««•  Pg.  XV.  Jahrh.  29  Bll.  8V". 

R.  Incipit  liber  inlitulatus  pretiosum  donum  Dei.  Anf. :  Qui  desiderant 
artis  physicae  maiorem  cognitionem  . . .  Ende:  et  quam  tenebrosam  nebulam 
peperit,  quae  omnium  mater  est.  Explicit  liber,  qui  intitulatur  pretiosissimum 
donum  Dei.  Scrip  turn  per  me  Gregorium  Aurach  de  Argentina  et  etiam  depi- 
ctum  manibus  propriis  annodomini  1475.  Mit  schcinen  Initialen  und  Malereien. 

63.  Pg.  XV.  Jahrh.  494  Bll.  16n,\  (Fol.  488  u.  489  Pp.) 

Ein  ('isfprcirnsfr  Brevier.  Am  Anfange  und  am  Ende  sind  drei  Blatter 
herausgeschnitten.  Fol.  356  vo.  Officium  s.  Bernhardt  ab>>.  Cap.  Dilectus.  5*. 


Digitized  by  VjOOQIC 


143 

Beattis  v.  Hymnus.  Bernhardus  doctor.  \>.  Justus  g.  Ad  Magn. :  Magnificavit 
sanctum  suum  Dominus.  Collecta:  Perfice,  quaesumus.  Domine.  pium  . . . . 
Invitatorium :  In  contessione  laudis.  In  I.  Nocturno  Antiph.:  We  viri  sancti. 
Semitas  iusti.  Consurgens  diluculo.  In  testamentis  pacis.  Kxultavit.  V.  Justum 
deduxit.  Sermo  b.  ambrosii.  e.  Ad  sancti  et  beatissimi  patris  nostri  B.,  cuius 
hodie  testa  celebramus  .  .  .  &  I.  Prima  virtus  viri  sancti  .  .  .  I£.  II.  Virtu te 
multa . . .  R.  III.  Opera  sancti  patris  . . .  $.  IV.  In  tiinore  Dei . . .  In  II.  No- 
cturno Antiph. :  Quasi  oliva  pullulans.  Porrexit  manum  suam.  Ampliavit  gen- 
tem  suam.  Honoravit ....  Extulit  manus  suas.  Dedit  Dominus . . . .  #.  Amavit 
eum.  Lectio:  Lauda  ergo  post  periculuni  ?•.  V.  0  odoriterum ...  I,*.  VI.  Accepit 
vir  sanctus  . . .  1£.  VII.  Testamentum  aeternum  . . .  1£.  VIII.  Lex  veritatis  . . . 
Evang.:  In  illo  tempore  dixit  Symon  petrus  ad  Jesum:  Ecce  nos  reliqui- 
mus  omnia  . . .  O.  v.  b.  p.  ( Ven.  Bedae  presbyteri.)  Audiens  a  Domino  Petrus. 
I£.  IX.  O  oliva  fructifera  .  .  .  i£.  X.  Beatus  bernhardus  .  .  .  U\  XI.  Habebat 
pater  venerabiUs  .  .  .  I£\  XII.  Dedit  Dominus  contessionem  .  .  .  Ad  Laudes 
Antiph.:  Benedict  us  Dominus  . . .  Collecta:  Pertice  . . .  AdPrinuim:  Ant.  Beatus 
bernhardus  . . .  Ad  Tertiam:  Ant.  In  disciplina  . . .  Ad  Sextum:  Ant.  Crescente 
etate  . . .  Ad  Nonam:  Ant.  hodie  posito  . . .  In  II.  Vesp.  Ant.  Vie  viri . . .  Semi- 
tas . . .  Benedictio  . . .  Consurgens  . . .  Ad  Magn.  Ant.  Exultet  in  Domino . . .  Fol. 
489:  Item  ein  gut  augwasser.  Recept. 

64.  Pg.  XV.  Jahrh.  182  Bll.  lfP". 

R.  Officium  beatae  Mariae  ciryinis  secundum  conxuetudinem  romunae  eccle- 
siae.  Mit  schonen  Initialen  und  Bildern.   Sauber  gebunden  in  Kothleder. 

65.  Pg.  XV.  Jahrh.  86  Bll.  16,u". 

R.  Home  beatae Mariae  viryinis  .secundum  conmietudinem  romanae  ecclcsiae. 
Mit  schonen  Initialen  und  Arabesken  und  Malereien.  Sehr  gebraucht.  Gebun- 
den in  Schweinsleder. 

66.  Pg.  XIV.  Jahrh.  240  Bll.  16"1". 

Breviarium  liomanum  ad  usum  Pragmsis  ecclesiae.  Am  Ende  fehlen  einige 
Bll.  Der  Einband  ist  losgeschnitten. 

67.  Pg.  XV.  Jahrh.  248  Bll.  16mo. 

Breviarium  Cister dense,  nach  der  Vertheilung  des  1 18.  Psalmes  und  nach 
der  Allerheiligen  -  Litanei  (Fol.  227)  zu  urtheilen.  In  Bohmen  geschrieben. 
2  Blatter  am  Anfange  sind  herausgeschnitten.  Aut'dem  ersten  Blatte  steht: 
Johannes  Zablotny,  parochus  Bobranicensis  me  possidet.  —  2.  Fol.  234.  R. 
Incipit  liber  ligni  vitae  editus  in  curia  Romana.  Anf. :  Gratias  ago  tibi  domine . . . 
Ende:  et  iudicium  tuum.  Amen. 

68.  Pg.  XVI.  Jahrh.  117  Bll.  4to. 

Libellw<  statutorum  Cisterciensis  ordinis,  illorum  videlicet,  quae  ad  regu- 
larem  observantiam  correctionem  morum  vitaeque  disciplinam  pertinere  nos- 
cuntur.  1.  Fol.  1.  R.  Prima  distinctio  continet  XIII  capitula  qninque  videlicet, 
in  carta  caritatis  et  octo  in  Clementina.  —  2.  Fol.  2  vo.  Incipit  prologus  super 


Digitized  by  VjOOQIC 


144 

cartam  caritatis.  Anf. :  Antequam  ordo  Cisterciensis  dilatatus  floreret . . .  Ende : 
sed  ubi  ab  eorum  supra  nominates  abbatibus  provisum  fuerit  celebrabitur.  — 
3.  Fol.  2  vo.  R.  Praefatio  super  Clementinam.  Anf. :  Supradictum  itaque  decre- 
tum  . . .  Ende:  ac  faeiant  ab  aliis  tirmiter  observari.  —  4.  Fol.  53 vo.  R.  Diffi- 
nitio  de  ordinibus  congregationis.  —  5.  Fol.  56.  R.  Incipiunt  constitutiones  Bene- 
dicti  Papae.  Anf. :  Fulgens  sicut  stella  matutina  in  medio  nebulae  . . .  Ende : 
per  se  vel  per  alium  persteterit . . .  Nach  Fol.  65  ist  ein  Blatt  herausgerissen.  — 
6.  Fol.  66.  R.  Novellae.  Anfang  fehlt.  Habeat  concedendi  festa  aliquorum  sanc- 
torum . . .  Ende  •  approbentur  per  dictos  patres  Abbates  vel  etiam  reprobentur. 
ExpliciuntNovellae  editae  anno  domini  M°CCC°  quinquagesimo,  transscriptae 
vero  per  me  Sigismundum  de  Pro ti win  in  Monasterio  Aulae  regiae  anno  sa- 
lutis  millesimo  quingentesimo  octavo  ante  festum  scti  Urbani  papae  et  mar- 
tyris.  —  7.  Fol.  84.  R.  Incipiunt  Priwlegia  yeneralvi  ordinis  Cisterciensis  a  summis 
Pontificibiis  concessa.  Schone  Randverzierung.  Anf. :  Lucius  Episcopus  . . .  At- 
tendentes  commendabilem  vestri  ordinis  honestatem  . . .  Ende :  Nullatenus 
suffragantur  praesentibus  perpetuis  temporibus  duraturis.  —  8.  Fol.  117.  R. 
Forma  absolntionU  approbata  per  certos  Doctores  Erfordiae  iusta  tenorem 
privilegii  praemissi  Sixti  Papae  quarti. 

69.  Pg.  XIII.  Jahrh.  142  Bll.  4to. 

Pwlteriutn  Lkimdicum.  Am  Ende  ist  ein  Blatt  herausgeschnitten.  Mehrere 
Bilder. 

70.  Pg.  XV.  Jahrh.  2m  Bll.  8V". 

Officium  B.  M.  V.  Lateinisch  und  IVanzosisch.  l.Fol.  l.Calendarium.  ~ 
2.  Fol.  13.  Evangile  selon  saint  Jehan.  Anf. :  Parole  estoit  au  commancement . . . 
Ende:  plain  de  grace  et  de  verite.  Amen.  —  3.  Fol.  15.  Cest  leuuangile  mon- 
seigneur  saint  Luc  euuangeliste.  —  4.  Fol.  16  vo.  Euuangile  selon  s.  Mathieu. 
Anf.:  Comme  Jesus  fut  nez  en  Betbleem  . . ,  Ende:  retornez  en  leur  region. 
Amen.  —  5.  Fol.  18.  Euuangile  selon  saint  Marc.  Anf.:  En  icelluy  temps,  dis- 
nans  les  XI  apostres  Jesus  .. .  Ende:  confermoit  leurs  parolles  par  signes 
ensuiuans.  Amen.  —  0.  Fol.  19.  R.  Sensuiuent  les  VIII  vers  saint  Bernard 
lesq'lz  lui  apst  le  deable.  Anf.:  Sire  enlumine  mes  yeulx  . . .  Ende:  obtenir 
grace  et  pardon.  Qui  uis  et  regnes  ung'  seul  dieu  par  tous  les  siecles  des  siecles. 
Amen.  —  7.  Fol.  21.  Incipit  officium  B.  M.  V.  Der  Hymnus  zum  Matutinum  ist: 
O  quam  gloritica  luce  choruscas  (!)  —  8.  Fol.  77.  Anf. :  Dieux  en  ton  vigement 
ne  margue  pas . . .  Ende:  qu'en  paradis  leur  doint  clarte  et  vray  repos.  Amen.  — 
0.  Fol.  94.  R.  Les  heures  de  la  croix.  A  matin es.  Anf. :  Sire  Dieu  ne  te  remembre 
pas  de  noz  pecbiez  . .  .  Folgt  die  Allerheiligenlitanei  sammt  den  Gebeten.  — 
10.  Fol.  100.  Anf. :  Jesu  Crist  a  matines :  fut  vostre  ...  —  11.  Fol.  104  vo.  A 
matines  du  saint  esprit.  —  12.  Fol.  109  vo.  Vigiles  de  mors  en  francoys.  — 
13.  Fol.  138.  Lysont  les  XV.  ioies  notre  dame.  -  14.  Fol.  220.  Anf.:  Dulce 
dame  de  misericorde,  mere  de  pitie ...  —  1 5.  R.  Les  VII  requestes  a  nostre  hr.  — 
1 6.  Fol.  240.  Sensuit  obsecro  en  francois.  —  1 7.  Fol.  244.  O  intemerata  en  fra- 
cois.  —  1 8.  Fol.  254.  Les  anqioyes  de  notre  dame.  Es  folgen  noch  viele  Gebete 
zu  U.  L.  F.  —  1 9.  Fol.  272.  Sensuit  une  breve  confessio.  Mit  vielen  prachtigen, 
reich  mit  Gold  verzierten  Bildera  und  Randverzierungen  mit  mannigfachen 
Arabesken.  Das  kostbarste  Stiick  unserer  Sammlung. 


Digitized  by  VjOOQIC 


145 

71.  Pg.  XV.  Jahrh.  168  BU.  4to.  2  Coll. 

Psalterium  Davidicum.  1.  Fol.  2vo.  R.  Incipit  liber  ympnorum  vel  soli- 
loquiorum  David  prophetae.  Am  Ende  eines  jeden  Psalmes  ist  ein  Gebet  ange- 
hangt.  —  2.  Fol.  126.  R.  Francisci  de  Petrarco  Poetae  laureati  P salmi  septem  ad 
Sagremor,  quondam  secularem  militem,  tunc  vero  monachum  de  Pomeriis 
Ordinis  Cisterciensis.  Anf. :  Heu  mihi  misero,  quia  iratum  adversum  me  con- 
statui  redemptorem  meum . . .  Ende :  ne  corruam  sub  extremis.  —  3.  Fol.  131vo. 
R.  Incipiunt  alii  septem  Psalmi  eiusdem  Francisci  de  Petrarco  contra  mortalia 
peccata.  Anf. :  Dies  effluunt  et  labuntur  anni . . .  Ende :  et  confitentem  tibi  do- 
mine  ne  repellas.  —  4.  Fol.  138.  R.  Oratioties  Francisci  Poetae  laureati  contra 
aereas  potentates.  Anf.:  Miserator  humani  generis  Jesu  Christe  . . .  Ende:  ele- 
mentoque  tuo  iubeas  quiescere.  —  5.  Fol.  138  vo.  a.  R.  Oratio  eiusdem  Francisci 
ad  beatam  virginem.  Anf. :  Flos  virginum,  caeli  ac  terrae  decus  . . .  Ende :  tran- 
quilla  redeat  serenitas.  —  6.  Fol.  138vo.  b.  R.  Eiusdem  quotidiana.  Anf.:  Salus 
mea  Jesu  Christe,  si  te  ad  misericordiam  inclinare  potest  humana  miseria  . . . 
Ende:  et  famelicis  canibus  esse  ludibrio,  Deus  meus,  misericordia  mea.  — 
7.  Fol.  139.  b.  R.  Oratio  eiusdem  Francisci  contra  tempestatem.  Anf. :  Jesu  Christe, 
piisime,  cuius  ubique  potestas  est . . .  Ende :  sed  te  unicum  dominum  et  salva- 
torem  invocamus  Jesum  Christum,  qui  cum  deo  patre  caet.  Es  folgen  nochj: 
Oratio  ad  s.  Laurentium,  ad  s.  Agatham  und  Pulchrum  morale  eiusdem  Fran- 
cisci. Am  Ende:  Anno  domini  Millesimo  CCCC0 XXXVIII0  Sabbato  ante  pal- 
mas  finitum.  Foil.  140vo,  141, 142  leer.  —  8.  Fol.  143.  a.  R.  Incipiunt  ympni  et 
prima  in  adventu  domini  ad  vesperas.  Foil.  167.  b.  und  168  leer.  Balbinus,  Bohemia 
docta,  III.  209,  schreibt  iiber  diesen  Codex :  „Osseccae  apud  Reverendiss.  D. 
Abbatem  habetur  Volumen  MS.  elegantissimum,  aureis  initialibus  litteris  et 
variis  picturis  exornatum  artificiosissime,  multo  ubique  auro  lucente.  Conti- 
netur  eo  volumine  Psalterium  totum  Davidis,  et  post  singulos  Psalmos  devo- 
tissima  ad  Deum  oratio;  deinde  sunt  Psalmi  septem  Francisci  de  Petrarco 
(Petrarchae).  Item  alii  Psalmi  septem  contra  mortalia  peccata.  Eiusdem  Pe- 
trarchae  orationes  contra  aereas  potestates.  In  tine  sunt  omnes  Hymni,  qui 
in  Breviario  inveniuntur.  Apparet  hunc  librum  precatorium  fuisse  Reveren- 
dissimi  D.  de  Kolowrat,  nam  haec  verba  initio  Voluminis  leguntur :  Psalterium 
Nobilis  Domini  Hanusii  de  Kolowrat,  Praepositi  Ecclesiae  Pragensis.  A.  D. 
MCCCCXXXVIII.  Sabatho  ante  palmas  finitur."  Gebunden  ist  der  Codex  in 
rothem  Leder  und  mit  Beschlagen  und  Schliessen  aus  Messing  versehen.  Sehr 
kostbar. 

78.  Pg.  XV.  Jahrh.  354  BU.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  Die  Schrift  ist  so  verwischt,  dass  sie  unlesbar  geworden  ist. 
In  grosserer  Schrift  von  spilt  erer  Hand  tindet  sich  eine  Notiz,  ein  en  Sieg  iiber 
die  Husiten  am  Sonntage  nach  Corporis  Christi  bei  Hourim  im  Jahre  1434 
betreffend.  —  2.  Fol.  lvo.  a.  R.  Inscripsit  commentum  auctoris  de  consanguinei- 
fate  et  affinitate  per  compendium  versificatum  et  per  iura  probatum  a  magistro 
Joanne  de  deo  sacerdote  hyspano  per  XVIII  regulas  declaratum  causa  bre- 
vitatis  tarn  veraciter  quam  tideliter.  Super  operis  imperfectione  veniam  po- 
stulans  a  lectoribus  et  scolaribus  uni  versis.  Anf. :  Principio  nostro  sit  praesens 
virgo  Maria.  Zwei  sorgfaltig  in  Farben  ausgefuhrte  Schemata  der  Blutsver- 
wandtschaft  und  der  Schwagerschaft.  —  3.  Fol.  3.  a.  Inhalt  der  vier  heiligen 

Xenia  Bernardina  II.  Handschriften-Verzeichnisae  II.  JQ 


Digitized  by  VjOOQIC 


146 

Evangelien  in  Versen.  Anf. :  Generat,  magos  vocat,  Aegyptum  petit,  exit . . . 
Ende :  Agnos  committit ;  in  se  li brum  Johannes  rinit.  —  4.F0I.  6.  a.  Ein  Stamm- 
baum  der  Sunden.  Der  Stamm  ist  Superbia.  Fol.  6  vo.  a.  Ein  Stammbaum  der 
Tugetiden.  Der  Stamm  ist  Humilitas.  —  5.  Fol.  7.  a.  R.  lncipit  epistola  sancti 
Hieronymi  presbyteri  ad  Paulinum  episcopum  dc  omnibus  Dominicae  historiae 
libris.  Anf. :  Frater  Ambrosius  tua  mihi  munuscula  perferens  . . .  Ende:  in  lati- 
num  os  transferre  Sermonem.  —  6.  Fol.  9.  b.  R.  lncipit  liber  genesis.  Die  ganze 
hi.  Schrift  des  Alten  und  Neuen  Testamentes.  Fol.  337.  b.  Am  Ende  der  Apo- 
logie  findet  sich  folgende  Bemerkung:  Per  Franciscum  scriptorem  de  Wsserub 
in  Bobowitz.  Completum  est  hoc  opus  Bibliae  anno  domini  Milesimo.  CCC° 
decimo  octavo  in  die  sanctae  Catharinae  impensis  Johannis  presbyteri  dicti 
Gaudentius  tunc  plebani  ecclesiae  in  Bobowitz,  anno  presbyteratus  mei  XII0.  — 
7.  Fol.  338.  (von  hier  an  3  Coll.)  a.  R.  Hae  sunt  inter praetationes  Hebraicorum 
nominum  incipientium  per  A  litteram.  Am  Ende  biographische  Daten  des 
Eigenthumers  des  Buches,  Johannes  dictus  Gaudentius. 

73.  Pp.  XVI.  Jahrh.  225  Bll.  Fol. 

Sammlung  versehicdener  Urkunden  -  Abschriften.  1.  Fol.  1.  R.  Fiirstlicher 
Durchleuchtigkaitt  :c  abschied  ctra  das  New.  Regiment.  Anno  1522.  Anf. :  Der 
Durchleuchtigist  Grossmechtigist  Fiirst  und  Herr  Horr  Ferdinandt  Printz  in 
Hispanien  Ertzhertzog  zu  Osterreich.  —  2.  Fol.  2.  Absolution.  Anf. :  Wiewohl 
auf  die  verhor  und  Urtl . . .  Foil.  4,  5,  0  leer.  —  3.  Fol.  7.  R.  Statuta  vnd  Ord- 
nung  des  Newen  SpittaLs  zu  Wien  Anno  im  51.  aufgericht.  Anf.:  Wier  Ferdi- 
nand von  Gotes  genaden  Romischer  auch  zu  Hungern  und  Behaimb  Kunig 
Infandtin  Hispanien  . . .  Foil.  23, 24  leer.  —  4.  Fol.  25.  R.  Passauerisch  Friedts 
Vertrag.  Anf. :  Wir  Ferdinandt  von  Gotes  Gnnaden  Romischer  Khunig  etc. . . . 
Bekennen  offennlich  vnd  thuen  khundt  meniglich  . . .  Fol.  41  leer.  —  5.  Fol.  42. 
R.  Der  funf  Niderosterreichischenn  Erblandt  veromndten  ausschuB  vnnd 
Besanndten  erste  schrifft  auf  der  Rom.  Kn.  Mt.  Fiirtrag  die  Religion  belanng 
undt  denn  ersten  tag  Februarii  Ao  56  ubergebenn.  Anf.:  Allerdurchleuch- 
tigister  Grossm<ichtigister  Kunig  Allergnnedigister  Herr.  Euer  Kunigliche 
Maiestat  gennedigisten  schriftlichen  Furtrag.  —  6.  Fol.  49.  R.  Romischer  zu 
Hungern  vnd  Behaimb  Kuniglicher  Maiestat  vnnsers  Allergnedigist.  Herrn 
anntwort  vnnd  beschaidt  auf  Irer  Kun.  Mt.  funlf  Niderosterreichischen 
Landt  Ausschuss  schriftlich  anbringen  vnnd  bitt  denn  8.  Februarij  ao  56 
obergebenn.  —  7.  Fol.  56.  R.  Der  funlf  Niderosterreichischen  Erblanden  ver- 
ornndtn  ausscliuB  vnnd  Besannden  anndere  vnnd  Replicschrilfl  auf  derKhn. 
Mt.  erclerung  die  Religion  belanngendt.  —  8.  Fol.  61.  R.  Romischer  Kunig- 
licher Maiestat  onsers  allergnnedigisten  Herrn  verer  erclerung  schrifft  die 
Religion  belanngendt  denn  16.  Februarij  anno  56  obergebenn.  —  9.  Fol.  65.  R. 
Die  funtf  Niderosterreichischenn  Landt  Besanndten  verrer  vnnderthenigist  bit 
vnnd  anlangen  die  Religion  betreflenndt.  —  10.  Fol.  69.  R.  Romischer  zu 
Hungern  vnnd  Behaimb  Ku.  Mt.  vnnsers  allergnnedigisten  Herrn  dritte  gnne- 
dige  anntwurt  der  ffinff  Niderosterreichischen  Lannden  auBschussen  ober- 
gebenn zu  wienn  denn  24.  tag  Februarij  Anno  im  56.  —  11.  Fol.  72.  R.  Der 
funff  Niderosterreichischen  Lamxlt  Besanndten  verrer  anzaigenn  die  Religion 
betreffendt.  Fol.  72  vo  leer.  —  12.  Fol.  73.  R.  Der  Romischen  zu  Hungern  vnnd 
Behaimb  Kbu.  Mt.  vnnsers  allergnnedigisten  Herrn  vierte  schrilt  der  Religion 


Digitized  by  VjOOQIC 


147 

halb  Irer  Mt.  iunffNiderosterreichischen  Landt  verornndtn  ausschussen  denn 
ersten  tag  Marcj  ubergebenn.  Fol.  73  vo  leer.  —  13.  Fol.  74.  R.  Der  fiinff  Nider- 
osterreichischen Lanndt  Besarmdten  beschuBschrifft  die  Religion  betreffend.  — 
14.  Fol.  75.  R.  Abschrift't  des  Genneralls  das  Sacrament  vnnder  ainer  gestallt 
betretfent.  Fol.  76  vo  leer.  —  15.  Fol.  77.  R.  Gepett.  Anf. :  Allmech tiger,  Barm- 
hertziger  Ewiger  Gott,  wir  deine  arme  wiirinlein  . . .  Ende :  Darauff  welle  ein 
Jedes  ein  Andechtigs  vatter  unser  betten.  Foil.  78,  79  leer.  —  16.  Fol.  80.  R. 
Slesigisehe  Cammer  Ordnung.  Anno  im  1558.  Jar.  Fol.  107  leer.  —  17.  Fol.  108. 
R.  Entschuldigung  und  Bekanntnus  der  Churfurstenn,  Furstenn  vnd  Stende 
Augspurgischenn  Confession  verwandt,  das  on  frucht  abgangenn  Colloquium 
vnd  die  berurt  Augspurgische  Confession  belangendt.  Der  Rom.  Kay.  Mt.  in 
gegenwartigkait  aller  Stennd  dieser  Religion  Erstlich  miindlich  fiirgetragen, 
vnd  volgents  in  Schrifften  ubergebenn.  Montags  denn  1.  May  Anno  Im  1559.  — 
1 8. Fol.  110.  R.  Rom.  Khay.  Mt.  Resolution  freystellung  halber.  —  19.  Fol.  112. 
R.  Kurfursten  Fursten  u.  Stende  des  Reiehes  bedenken  ober  denn  Punctenn 
der  Religionn.  —  20.  Fol.  114.  R.  Rom.  Khay.  Mt.  Resolution  auf  der  Stendt 
bedennckenn,  in  puncto  Religionis.  —  21.  Fol.  115.  R.  Der  Chur-  vnnd  Fursten 
Rath  bai  der  Religion  vnderschidliche  bcdennoken  der  Strittigenn  zwayer 
schrifften  halber  zum  Colloquio  geherig.  —  22.  Fol.  120.  R.  Der  drcyer  welt- 
lichenn  Curfursten,  der  anndern  fust(!)  und  Stenndt  der  augspurgischen  Con- 
fession weiter  bedeneken  auf  der  Kay.  Mt.  zweiete  Resolution  in  puncto  Reli- 
gionis. —  23.  Fol.  122.  R,  Entschuldigung  und  Bekantnus  wie  17.  Fol.  108.  — 
24.  Fol.  124.  Anf.:  Die  Rom.  Kay.  Mt.  unnser  allergnedigister  Herr,  hat  den 
erscheinenden  Curfiirsten.  Fiirstcn  unnd  Stennden  vnserer  alten  Catolischen 
Cristlichen  Religion  verwanndt  auch  der  abwesenden  Besanndten  Rathe,  vnd 
Potschafften  freundlicher  unnd  gnediger  mainung  anzuzaigcn  nicht  umbgehen 
kondten ...  —  25.  Fol.  130.  R.  Gravamina  der  augspurgischen  Connfessions 
verwanndten  Stenndt.  —  26.  Fol.  130.  R.  Khay.  Mt.  antwurt  der  freystellung 
halbenn.  —  27.  Fol.  143.  R.  Der  augspurgischen  Confessionsverwennten 
Stenndt  Replica  auf  der  Khay.  Mt.  Resolution  der  freystellung  halbenn.  — 
28.  Fol.  145.  R.  Der  augspurgischen  Confessions verwenten  Stendt  Replica 
auf  der  Khay.  Mt.  Resolution  der  obergebnenn  Gravamina  halb.  —  29.  Fol. 
146.  R.  Der  Reichs-Stennd  bedennckt;n  ober  denn  Punncten  des  Religions- 
fridens.  —  30.  Fol.  147.  R.  Rom.  Kay.  Mt.  Resolution  inn  Religionnsachenn 
ober  der  Stendt  bedenken.  —  31.  Fol.  148.  R.  R.  Kay.  Mt.  letzere  Resolution 
in  puncto  Religionis.  —  32.  Fol.  149.  R.  R.  Kay.  Mt.  Resolution  der  Religion 
halber  den  Stenden  am  9.  Junij  obergebenn  1559.  —  33.  Fol.  150.  R.  Abschied 
des  Jiingstenn  zu  Augspurg  gehaltenen  Reichstags  Ao.  1559.  Fol.  173  leer.  — 
34.  Fol.  174.  R.  Heyrats  und  Vermachts  Brief  zwischen  dem  wolgebornnen 
Herrn  Hans  friderichen  Grauen  tzu  Hard  egg  etc  und  der  Wolgeborn  Frauen 
Elisabethn  weilund  Herrn  Ludwigen  von  Tobars  Freyherrns  verlassen  Wit- 
tib.  -  35.  Fol.  176.  R.  Wir  Christofl' Hillinger,  der  Rechten  Doctor,  Protho- 
notarius,  Apostolicus  vnnd  o facialis  zu  wienn  Embieten  allenn  vnd  Yeden 
Gaistlichen  vnnd  Weltlichen  vnsern  dienst  vnd  alls  vns  durch  den  hochwur- 
digisten  fiirssten  vnd  herrn  herrn  Stanislaum  vonn  Gottes  genaden  Bischouen 
zu  Ermelanndt  Bapstlicher  hailligkhait  Gesanndten  gegenwartigen  AblaB  und 
gnaden  mitgethaillt  vnd  beuolhen  worden,  haben  wir  dieselben  vnsers  tragen- 
den  Ambts,  Publiciern  vnd  menigclich  kundt  thuen  wollen,  lautend  von  wort 

10* 


Digitized  by  VjOOQIC 


148_ 

zu  wort  auf  vnnser  Teutsch  wie  hernnach  folgt.  Fol.  179  leer.  —  36.  Fol.  180.  R. 
HerrnzuKaiiiachsHeyratsbrieffl560.Fol.  187 leer.-  37.Fol.  188.  R  Vrtheil,  so 
die  Rom.  Kay.  Mt.  zwischen  den  Reussen  und  fursten  von  Plaw  gesprochen. 
Fol.  190  leer.  —  38.  Fol.  191.  R  Beschreibung  der  Raitf  gen  Mantua,  so  be- 
schenn  Im  1561  Jar.  Anf. :  Erstlichenn  die  durchleuchtigiste  hochgebornne 
Khunigin  Eleonora  mein  gnedigiste  Fraw  ist  am  14.  Apprillis  im  61  Jar  zu 
Insprugg  umb  12  Uhr  nachmitag  mit  derselben  herrn  vnd  vom  Adel  sambt 
andern  hofgesindt  mer  nach  Inhalt  der  Furier  zetl  aufbrochen  vnd  hat  der- 
selben nachtleger  zu  Stainach  genumben  . . .  Ende :  hat  die  Altherzog  Madama 
Sr.  F.  Mt.  einen  Costlichen  halBbant  mit  einem  lainet  vnd  12  diemandt  vnd 
mit  groflen  Perln  darov  verehrt  vngeferlich  von  8000  Ducaten  wert.  Foil.  200 
u.  201  leer.  —  39.  Fol.  202.  Testament  des  Bischofs  Balthasar  von  Breslau. 
Neisse  1561.  Anf.:  Im  namenn  Gottes  Amenn.  Gott  der  Allmechtig,  der  denn 
erstenn  menschenn  aus  der  Erdenn  geschaftenn . . .  Ende :  Item.  Dem  Gestieflfc 
auf  dem  Oeutzboft'  ordne  vnnd  beschaide  ich  Ein  Hunder  Taller,  die  sollenn 
dem  Gestietrt  zum  besten  aufigeliehenn  werden.  Die  Nueczung  darvonn  soil 
en  Kreuczmeister  vor  sich  vnnd  seine  gebriieder  geLrauehen.  Balthasar  Epus 
Wratisl.  Fol.  208  leer.  —  40.  Fol.  209.  Anf.:  Wir  Ferdinand  von  Gottes  gena- 
den  Erwelter,  Romischer  Kayser . . .  bekennen  otfentlich  vnnd  thun  kunt  aller- 
menniglich,  A1B  zwischenn  denn  wolgebornnenn  vnnsern  Lieben  getrewenn 
Hainrichenn  dem  El  tern,  Hainrichen  dem  Mitlern  vnnd  Hainrichen  dem  Jiin- 
gcrn  Reussen  vonn  Plaw  gebriiedem  . . .  Fol.  214  leer.  —  41 .  Fol.  215.  R.  Cos- 
mas  decanus  postea  Episcopus  Ecclesiae  Pragensis  haec  libro  primo  suae 
Hysteriae  (!)  de  Primo  Rege  Bohemiae  scribit.  Anno  dominicae  Incarnationis 
M .  LXXXVI  iubente  et  peragente  Romanorum  Imperatore  Heinrico  Augusto, 
celebrata  est  Synodus  magna  in  Urbe  Moguntina.  —  42.  Fol.  218  vo.  R.  Fri- 
derici  Romanorum  Imperatoris  Literae  sub  Aurea  bulla,  quibus  Ottagarum  in 
Regem  Bohemiae  confirmat,  et  concedit,  vt  ab  omnibus  exactionibus  pecuni- 
arum  et  iustitiae  curiae  Imperial.  Regnum  Bohemiae  in  perpetuum  liberum 
sit.  Ao.  1212.  —43.  Fol.  219vo.  R.  Friderici  II.  Roman.  Regis  Aurea  Bulla, 
qua  ad  petitionem  Heinrici  Marchionis  Morauiae,  et  aliorum  procerum  et 
nobilium  electionem  Venceslai  Regis  Ottogari  filij  confirmat.  Ao.  1216.  — 

44.  Fol.  220  vo.  R.  Sacrae  Mtu  Caesareae  diffinitiua  Sententia,  in  causa  et  lite 
possessorii  Recuperande  possessionis,  agitata  inter  illustrem  Alphonsum  de 
Carreto  Marchionem  finarii  Actorem  et  Magnificos  ac  Excelsos  Ducem  et 
Gubernatores  Rei  pub:  Genuensis  super  statu  finarii.  Fol.  221  vo  leer.  — 

45.  Fol.  222.  R.  Oratio  Oratoris  Poloni  ad  Pontificem  Pium  Quartum  Pontif : 
Max:  orator  Sernmi  Poloniae  Regis.  —  46.  Fol.  223.  R.  Responsio  Pontificis 
ad  Orationem  Poloniae  Regis  legati  in  publico  Consistorio  data.  —  47.  Fol. 
223  vo.  R.  In  nomine  sanctae  et  indiuiduae  Trinitatis  Patris  Filij  et  Spiritus 
Sancti  Pius  Quartus.  Inter  caeteras  Pastoralis  curae  sollicitudines.  —  48.  Fol. 
224 vo.  Anf.:  Exultabat  universa  fere  Europa  Beatissime  Pater  pace  inter 
christianos  tot  fluctuantibus  iam  diu  belli s  sedatis  composita  atque  firmata. 

74.  Pp.  XVI.  Jahrh.  102  Bll.  Fol. 

Fol.  1.  R.  Des  Durchlaiichtigsten  Hochgebornen  Fursten  vnnd  Herren, 
Herren  Christianen  Hertzogen  zu  Sachsen,  Des  Heiligen  Romischen  Reichs  Ertz- 
marschallch  vnnd  Churfurst,  Landgraff  in  Doringen  Marggraff'  zu  Meissen 


Digitized  by  VjOOQIC 


149 

vnnd  Burggraffen  zu  Magdeburgk  etc.  Hochlobliche  EUern,  Voreltern,  Anherren 
vnnd  Uranherrn  in  gerader  Vdterlicher  Unien  (alle  collateralpersonen  ausge- 
schlossen)  von  Harderich  Konige  der  Sachsen  hero,  welcher  uberKonig  Wite- 
kind  aber,  in  dem  zweivndzwanzigisten  Jhar,  vor  Ohristi  geburt,  berueffen 
gewesen,  Sambt  Kurtzestem  begrift' derselben  fiirnembsten  thaten,Vif'gnedig- 
sten  Churfurstlichen  Beuhelich  in  diss  buck  underthenigst  zusammen  geordnet, 
dutch  Petrum  Albinum  Magistrum.  Mit  schonen  Abbildungen  aller  45  Fiirsten 
und  Angabe  der  Quellen.  Foil.  97—102  leer.  Der  Codex  ist  in  rothem  Leder 
mit  reicher  Vergoldung  gebunden  und  mit  dem  kurfurstlichen  Wappen  ver- 
sehen. 

75.  Pg.  XIV.  Jahrh.  64  BU.  4to. 

Ein  FormeJbuch.  Beschrieben  von  Franz  Palacky:  Ueber  Formelbucher, 
Prag  1842, 1.  238  ff. 

76.  Pg.  Anf.  XVI.  Jahrh.  264  BU.  gr.  Fol.  2  Coll. 

Lectionarium  Cisterciense.  (Liber  Stellae  sanctae  Mariae.)  Pars  aestivalis. 
Mit  schonen  Initialen.  Fol.  184  vo.  R.  In  nativitate  sancti  Bernardi  Abbatis. 
Sermo  beati  Ambrosii  episcopi.  Anf. :  Ad  sancti  ac  beatissimi  patris  nostri,  cuius 
hodie  festa  celebramus,  laudes  addidisse  aliquid  decerpsisse  est ...  In  tertio 
Nocturno:  Homilia  Beati  Bedae  presbyteri.  Audiens  a  Domino  Petrus  .  .  . 
Oratio :  Perfice  quaesumus,  Domine  pium ...  —  Fol.  255.  b.  Hoc  opus  Arnoldi 
Misnensis  dextera  scripsit.  Ipse  diu  scribat  et  longo  tempore  vivat.  Cum 
fuerit  praesto  liber  iste,  mei  memor  esto. 

77.  Pp.  XIX.  Jahrh.  93  Seiten  8™. 

R-  nbsn  Sk  ^ttf  J Vby  mrP  imSna-  Deutsch  und  hebraisch,  a  P.  Inno- 
centio  Weitner,  Osseci  prof.  Expriore,  Boh.  Tribschicensi,  Anno  1829.  Im 
71.  Jahre  seines  Alters  noch  einmal  selbst  geschrieben. 

78.  Pp.  XIX.  Jahrh.  29  BU.  8'°. 

1D1D  nj?S  **W  \vby  HUT  SK  nSsn  8eu  Preces  ad  Deum  altissimum 
omnipotentem  tempore  mortis,  a  P.  Innocentio  Weitner,  Osseci  Professo  Ex- 
priore. Anno  1818. 

79.  Pp.  XIX.  Jahrh.  58  BU.  8T°. 

lniSrQ  *1W  ]Vby  mrr  S«  nSan  a  p-  Innocentio  Weitner,  Osseci 
prof.  Expriore.  Anno  1825,  in  meinem  68.  Jahr. 

SO.  Pp.  XIX.  Jahrh.  38  BU.  8T°. 

im^na  nW  jvbj?  mrP  S«  n^Sn  a  p-  Innocentio  Weitner,  Osseci 
Expriore  Anno  1824. 

81.  Pp.  XIX.  Jahrh.  123  BU.  4to. 

R.  Vermischte  Gedanken  oder  Worte  zur  Belehrung>  und  Unterhaltung  von 
P.  Michael  Innocenz  Weitner  Profess  in  Ossegg,  Exprior. 

88.  Pp.  XIX.  Jahrh.  128  BU.  8T°. 

R.  Eine  Zeitschrift.  Das  Wort.  Zeitgeist  und  der  Wanderer,  eine  Satyr  (!) 
in  deutscher  und  hebraischer  Sprache,  a  me  P.  Innocentio  Weitner,  Osseci 
prof.  Anno  1827. 


Digitized  by 


Google 


150 

83.  Pp.  XIX.  Jahrh.  86  Bll.  8'°. 

R.  Sittenlehren  aufalle  Sonn-  und  Feiertage  des  ganzenJahres  im  deutschen 
poetischen  Style  (!)  von  P.  Petrus  Wolf  Osseci  prof,  und  hebraisch  ubersetzt 
von  P.  Innocenz  Weitner,  Osseci  prof.  1828. 

84.  Pp.  XIX.  Jahrh.  73  Bll.  8". 

"HE?  fpbjMTirP  Sk  DlSsn  ISO  seu  Liber  precum  ad  Deum  altis- 
simum  omnipotentem  a  P.  Innocentio  Weitner  Ord.  Cist.  Osseci  prof.  Anno 
1818  scriptus. 

85.  Pp.  XIX.  Jahrh.  61  Bll.  8™. 

R.  Einige  moraliscfie  Sdtze  zur  Kcnntnis  des  menscMiclten  I^ebens  von 
P.  Innocentio  Weitner  Osseci  professo.  Anno  1827. 

86.  Pp.  XIX.  Jahrh.  242  Bll.  4to. 

R.  Sittenbuch  den  Lcbcns  oder  vcrmischte  Gedankcn  zur  Belehrung  und 
Unterhallung  von  P.  Innocentio  WTeitner,  Osseci  prof.  Anno  1824.  Hebraisch 
und  deutsch. 

87.  Pp.  XIX.  Jahrh.  35  Bll.  8™. 

imSrD  *W  ]Vby  ffiiT  bit  nSsn  a  P-  Innocentio  Weitner,  Osseci 
prof.  1822. 

88.  Pp.  XIX.  Jahrh.  113  Bll.  4U'. 

1.  Fol.  1.  R.  Kabotli,  der  Jesreelit  in  Samaria,  Ein  Drama  in  zwei  Acten. 
Hebriiiscli  und  drutseh.  Von  P.  Innocenz  Weitner.  —  2.  Fol.  49  vo.  R.  Abra- 
hams Martyrthum  in  ehalddiseh  Ur.  Von  P.  Innocenz  Weitner.  Hebraisch  und 
deutsch.  —  3.  Fol.  78  vo.  R.  Ein  Voyelyesany.  Von  einem  Deutschen  im  orien- 
talischen  Styl  ^t'sun^en.  Hebriiiscli  und  deutsch.  Von  P.  Innocenz  Weitner 
1816.  —  4.  Fol.  84  vo.  R.  Kbyte  an  die  Bury  Ziun  yeriditet.  Aus  dem  Hebrai- 
schen  ubersetzt.  Einige  kleine  Gelegenheits-Gedichte. 

89.  Pp.  XIX.  Jahrh.  170  Bll.  4to. 

Preees  et  hymni  in  usum  studiosae  iuventutis.  Comj)ilavit  P.  Antonius 
Dittrich,  Art.  lib.  et  philosophiae  Doctor,  C.  R.  Academ.  Gynin.  Vet.  Prag. 
Praefectus.  Dieses  Buch  wurde  in  Prag  gedruckt  und  erschien  im  Jahre  1847 
in  dritter  Autlage. 

90.  Pp.  XVU.  Jahrh.  21  Bll.  8". 

R.  Canonizatio  saneti  Bernurdi  Abbatis  per  Altxandrum  Papam  Tertium, 
Anno  Christi  Millesimo  Centesimo  sexagesimo  quarto.  Fol.  3.  Literae  Apo- 
stolicae  de  vita  et  commendatione  sancti  Bernardi,  quanto  praecomo  ex- 
cipiendus  sit.  Et  primo  ad  praelatos  Ecclesiae  Gallicanae. 

91.  Pp.  304  Bll.  8™. 

Ein  schon  yesehriebenes  Koran  -  Exemplar  ohne  Anyabc  des  Schreibers  und 
Jahres  der  Anfertigung.  (Prof.  Dr.  A.  Rohling  in  Prag.) 

92.  Pp.  18  Bll.  8V". 

Abschrift  eines  T/mlcs  (13.  Sura)  des  Koran.  Jalir  und  Verfasser  sind 
nicht  genannt.  (Prof.  Dr.  A.  Rohling  in  Prag.) 


Digitized  by  VjOOQIC 


151 

93.  Pp.  XVII.  Jahrh.  253  Bll.  Foil.  2  Coll. 

Dieses  Buch  wurde  vor  207  Jahren  (1101  der  Hedschra)  geschrieben 
und  von  einem  Miihamed  Ali  als  Widmungs  -  Exemplar  fur  eine  fromme 
Stiffcung  (Moschee)  bestimint ;  es  enthalt  ausser  einer  arabischen  Einleitung 
tiirkische  Gedichte  iiber  theologische  Materien,  iiber  Gottes  Eigenschafben 
und  Anderes  nach  den  Ideen  des  Koran.  (Prof.  Dr.  A.  Rohling  in  Prag.) 

94.  Pp.  XVI.  Jahrh.  254  BU.  4to. 

Fol.  1.  R.  Rronika  o  Pozdmzenij  a  Baurzcze  Prazske  Letha  Panie  Tisy- 
ho  (!)  pietisteho  dwaczateho  Cztwrteho.  Anf. :  Poczinagij  se  Knihy  o  przy- 
hodie.  Fol.  163—165  leer . . .  Ende :  wietssi  nad  toho.  Es  fehlen  einige  Blatter. 

95.  Pp.  XVI.  Jahrh.  162  BU.  4to. 

Fol.  1.  R.  Kronyka  Czcbkd.  Anf.:  Kralowee  Czesstij  wpocztu  . . .  Ende: 
a  vkradli  sau  a  selhali.  Foil.  130—162  leer.  Balbin  hat  Fol.  1  am  Rande  folgende 
Bemerkung  geschrieben:  Author  huius  Chroniei  Anonymus  totam  historiam 
D.  Benessii  de  Horzowicz  et  eius  Continuation  em  in  hoc  Clironicon  suura  trans- 
tulit,  est  autem  auctum  ufc  in  fine  Chroniei  inonebo.  Und  Fol.  129vo :  NB.  Haec 
historia  non  pervenit  ni.si  ad  A.  1426;  quae  sequuntur  invenies  in  meo  libro 
(ubi  et  est  historia  Bartholoinaei  de  Drahonicz )  et  describuntur  gesta  usque 
ad  A.  1441.  Est  autem  Continuator  Anonymus  Historiae  D.  Benessii  de  Hor- 
zowicz ;  quam  historiam  ad  verbum  descripsit,  sed  multa  tarn  en  addendo  histo- 
rica,  ubi  et  literas  regni,  regum  et  procerum,  ufc  patebit  conferenti.  Haec  igitur 
continuatio  fusior  est  et  amplior  et  plenior,  mea  vero  brevior;  haec  non  est 
integra,  mea  vero  fere  vicenis  amplius  annib  profcrahitur. 

96.  Pp.  XVUI.  u.  XIX.  Jahrh.  228  Bll.  4'\ 

R.  Nicrologium  (!)  pro  monaster io  B.  V.  Marine  de  Plasdo  anno,  quo  in- 
sertum  fuit  tabuhs  Cistercii  iubilaeo  600  ex  lapide  sepulchrali,  fundatoris, 
benefactorum,  aliorumque  renovato  et  recenter  elaborafco,  studioso  collectum 
et  auctum  ab  Adm.  Reverendo,  Venerabili  nee  non  Doctissimo  Patre  Bene- 
dicto  Scheppel  p.  t.  Priore. 

97.  Pp.  XVII.  u.  XVni.  Jahrh.  152  BU.  16™. 

Series  Abbatum  Cananiae  Teplemtus,  sacri  ac  candidi  ordinis  Praemonstra- 
tensis,  cum  elencho  Canonicorum  eiusdem  Canoniae  ab  anno  1645  ad  annum 
1714  professorum.  1.  Fol.  2.  Anf.:  Joannes  I.  Rexit  annis  16.  Obiit  1238, 
21.  Augusfci.  Symbolum :  In  Domino  Confido. 

Elogium :  Postulor  e  Sion  Teplam  Praesulque  salutor. 
Roma  dat,  ut  cingat  sacra  fciara  caput. 
Ende :  XXXVIIII.  Hieronymus  Ambros,  Visitator  generalis.  Rexit  annis  25, 
mensibus  7,  diebus  18.  Obiit..  Aprilis  ao.  1767.  Symbolum  u.  Elogium  fehlen. 
Foil.  21—32  leer.  —  2.  Fol.  33.  Anf. :  Bartholomaeus  Zeidler,  Pontensis,  ve- 
stitus  10.  Martii  1646  per  Rfidiss.  D.  Pecher.  1645,  5.  Januarii  Professus  .  .  . 
Ende:  1714  Liborius  Ruppert,  Schonfeldensis  natus  25.  Jan.  Vestitus  et  Pro- 
fessus cum5praeced.  Solatium  Vestiarii  et  in  firm  or.  Mgstri.  Foil.  145— 152  leer. 


Digitized  by  VjOOQIC 


152 

98.  Pp.  XVII.  Jahrh.  (1610).  95  Bll.  16mo. 

R.  Breve  Directarium  Divini  Officii  secundum  usum  Sacri  Cisterciemis  or- 
dinis  celebrandi.  Authoritate  Reuerendissimi  Dfii.  D.  Cisterciensis  editum. 
Nanceij  :  In  aedibus  clari  loci.  Per  Joaunem  Sauine  Typographum.  Anno  Dni. 
1610.  Fol.  1.  Formularien  fiir  Beicht-  u.  Communionzeugnisse.  Fol.  2.  Adressen 
verschiedener  Standespersonen,  geschrieben  von  Abt  Laurentius  Scipio.  FolL 
8-8  leer.  Fol.  9.  Titel.  Fol.  10.  Prima  pars  sequitur.  Anf. :  LXX*  15.  Calend.  (!) 
Februarij  D.  Littera  Dfiicalis  . . .  Ende :  Missas  sequentes  tenentur  omnes 
Monachi  Presbiteri  quolibet  anno  celebrare.  Fol.  83.  Index.  FoL  92.  Ego  Fr. 
Laurentius  Scipio  Professus  Ossecensis  natus  sum  in  Oberlangnau  in  Comi- 
tatu  Glacensi  13  Nouembris  vesperi  circa  horam  decimam  Anno  Dfti  1611,  uti 
testatur  Archivium  baptLsmale,  ex  quo  accepi  extractum.  Laurentius,  der  erste 
Abt  von  Ossegg  nach  der  Restitution. 

99.  Pp.  XVm.  Jahrh.  117  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  R.  Duplex  iter  Patris  Stephani  Schenk,  primum  ad  B.  V.  Mariam 
Einsidlensem  in  Helvetia  (1755),  alterum  ad  Sanctos  tres  Reges  in  urbe  Co- 
loniensi,  cui  simul  accedit  iter  per  Belgium  usque  Ostendam  (1780).  Anf. 
(Fol.  2) :  Ad  amicum  Lectorem.  Multos  praeclaros  viros  e  monasteriis  suis 
egressos  . . .  Ende :  exhibet  descriptio  obsidatus,  quae  hie  subsequetur.  — 
2.  Fol.  42.  R.  Descriptio  Itineris  ad  Sanctos  tres  Reges  in  urbe  Coloniensi. 
Anf.:  Tdplicium.  Licentia  in  scriptis  obtenta  ...  Ende:  in  bello  Septennali 
quam  hie  Deo  dante  adjungam.  —  8.  Fol.  98.  R.  Descriptio  Itineris  Obsidum 
Religiosorum  Monasterii  Ossecensis  a  Milite  Borussico  abductorum  In  bello 
Septennali  Anno  1759.  die  18.  Novembris.  Anf.:  Ad  benovolum  Lectorem.  Si 
illi,  qui  per  terras  alienas  proficiscuutur  . . .  Ende:  quae  pro  memoria  posteris 
scriptis  mandare  placuit.  Diese  Descriptio  itineris  obsidum  etc.  ist  durch  den 
Ossegger  Kleriker  Fr.  Athanasius  Wolf  in  den  „Studien  und  Mittheilungen 
aus  dem  Benedictiner-  und  dem  Cistercienser -  Ordenu  im  J.  1890  veroftent- 
licht  worden. 

100.  Pp.  XIX.  Jahrh.  302  Bll.  Gr.-Fol. 

Jos.  Bern.  Benedict  Vemisi,  Pentateuch  oder  die  funf  Bucher  Mosis.  He- 
braisch  und  deutsch.  Versehen  mit  landesherrlicher  Druckerlaubnis,  Prag, 
2.  December  1817,  und  mit  dem  Vidi  des  Prof.  Rosenmiiller  in  Leipzig.  Das 
Werk  wurde  durch  den  Druck  veroffentlicht,  Prag,  1820. 

101.  Pp.  XIX.  Jahrh.  222  Bll.  2  Coll.  Gr.-Fol. 

1.  Fol.  1.  Jos.  Bern.  Benedict  Venusi,  Hebrdisch-deutscft-lateinisclies  Worter- 
buch  zum  Pentateuch  oder  den  funf  Bucfiem  Mosis.  Gedruckt  Prag  1820.  —  2.  Fol. 
206.  R.  Analysis  der  grammatisohen  Formen.  —  3.  Fol.  213.  R.  Tabellen  der 
regularen  und  irregularen  Oonjugationen.  —  4.  Fol.  221„R.  Suffixa  mit  dem 
nomen  (!)  im  Singular.  (Fiir  Anfanger  wohl  zu  gebrauchen). 

102.  Pp.  XIX.  Jahrh.  170  Bll.  Fol. 

Jos.  Bern.  Benedict  Venusi,  Heilige  GcschiclUe  des  alien  Bundes.  (Drei  Papier- 
bande  in  Fol.).  Das  ziemlich  wertlose  Werk  wurde  gedruckt  Prag,  1821,  4°. 


Digitized  by  VjOOQIC 


153 

lOS.  Pp.  XVm.  und  XIX.  Jahrh.  229  BU.  4to. 

R.  Necro-Logium  (!)  sive  Liber  Mortuorum  in  Monasterio  Ossecensi  Profes- 
sorum  ab  Anno  M. DC. XLV.  1.  Fol.  2.  Anf. :  1.  Januarii  Anno  1669  Obiit  Adm. 
R.  P.  Alan  us  Joel,  Praepositus  Mariae-Stellae  aetatis  36,  profess.  16,  Sacer- 
dotii  1 1.  Ende :  Anno  1677,  XXXm"  Decembrij  Obiit  Rdus  P.  Andreas  Migschel, 
aetatis  36,  Professionis  12.,  Sacerdotii  5  annorum.  —  2.  Fol.  185.  R.  Index  Men- 
sium  ac  Mortuorum.  —  3.  Fol.  207.  R.  Index  Alphabeticus  JDefunctorum,  desi- 
gnans  simul  mensem  et  diem  obitus  quaerendum.  Fol.  182vo:  1704,  XXVIIm" 
Decembris  Obiit  Rdus.  P.  Antonius  Edlmann,  aetatis  55.  Profess.  33.  Sacer- 
dotii 27.  annorum.  Compilator  huius  Necrologii. 


Digitized  by 


Google 


Inhalts-Verzeichniss 


Index  A  uc  to  rum 

Aesopus,  Fabulae 15  (10) 

Alexander  Papa  III,  Bulla  canonizationis  s.  Bernardi 90  — 

Alphonsus  de  Carreto 73  (44) 

Ambrosius  Ep.,  S.,  epistola  de  moribus  et  honesta  vita     ....  3  (14) 
Ammonius    Alexandrinus,    Liber    evaugeliorum,    qui    intitulatur 

Unum  ex  quatuor 10 

Anselmus  Ep.,  S.,  De  mensuratione  s.  Crucis 8  (4) 

Arnestus  de  Pardubicz  AEp.,  Constitutiones  seu  statuta  dioecesaiia  15  (3) 

Augustinus  Ep.?  S.,  Civitate  Dei,  Tractatus  de  — 52  (11) 

—  Conflictu  vitioruin,  De  — 3i  (2) 

—  Contemptu  niulieruni,  Liber  de  — 33  (9) 

—  Contemptu  nnuidi,  De  —     •    •    .  3  (11),  33  (8),  52  (4) 

—  Enchiridion 3  (6) 

—  Fide  ad  Petrum,  De  —  •    •    • 3  (8) 

—  Fide  Christiana.  Liber  de  — 35  (5) 

—  Fide  et  operibus,  Liber  de  —      52  (9) 

—  Honestate  mulieruni,  Liber  de  — 52  (3) 

—  Manuale  •        3  (3; 

—  Meditationes 3  (4),  52  (10) 

—  Opere  monachorum,  De  — - 1  (2) 

—  Oratio  s.  Augustini  (?) 52  (8) 

—  Poenitentia,  Sermo  de  — 4  (5) 

—  Quatuor  virtutibus,  De  — 52  (2) 

—  Regula  monachorum,  Tractatus  de  —  •    •    •   •  31  (26) 

—  Sancto  latrone,  Liber  de  — 52  (7) 

—  Soliloquiorum,  liber  — 3  (7),  31  (22) 

—  Suspiria 13  (14) 

—  Vera  et  falsa  poenitentia,  De  — 31  (3) 

—  Visitatione  infirmorum,  Liber  de  — 52  (5) 

—  Visitatione  infirmorum,  Liber  II  de  —    •    •    •  52  (6) 

—  Vita  Christiana,  Liber  de   —      3  (5) 

Aurach,  Georgius,  Pretiosum  donum  Dei 62  — 

Balthasars,  Bischofs  von  Breslau,  Testament 73  (39) 

Bartholomaeus  Pisanus,  Alphabetum  theologicum  et  spirituale   •  38  (1) 


Digitized  by  VjOOQIC 


_155_ 

Beda  Venerabilis,  Omelia  super  Missus  est 8  (14) 

Benedictus  Abbas,  S.,  Regula 60  (5) 

Bernardus  Abbas,  S.,  Coena  Domini,  Sermo  de  — 45  (4) 

—  —        Contemplatio 8  (6) 

—  —        Exemplar  datum  omnibus  ac  singulis  ecclesie 

dei  ministris  et  praecipue  religiosis,  quem- 
admodum  se  habere  debeant,  dum  laudi- 

bus  divinis  insistunt 3  (20) 

—  —        Exteriori  homine,  Tractatus  de  — 31  (23) 

—  —        Festivitatibus,  Sermones  de  principalibus  —  •    45  (3) 

—  —        Mandato    seu   de   coena  Domini,  Tractatus 

super  — 52  (14) 

—  —        Meditationes    •    ■    •    . 33  (7) 

—  —        Mysterio  corporis  et  sanguinis  Domini,  Sermo 

de  — 20  (5) 

—  —        Nobilitate  animae   et  amore   Christi,   Trac- 

tatus de  — 52  (12) 

—  —        Omelia  super  Missus  est 8  (13) 

—  -         Passione  Domini,  De  — 30  (3),    31  (9) 

—  —         Stimulus  amoris 33  (5) 

—  —        Suspiria 3  (19) 

Bernardus  Ep.,  Suinma  de  foro  poenitentiali 31  (14; 

Bonaventura,  S.,  Meditationum  liber   - 20  (7; 

—  Observanda  aquolibet  sacerdote  celeb  rare  volente      8  (10) 

—  Oratio  „Domine  Jesu,  cor  mouui  tuis  vulneribus 

saucia" 13  (13) 

—  Oratio  „Transtige" 13  (12) 

Briccius  M.,  Postilla 36  — 

Brigitta,  S.,  Septem  libri  cuelestium  revelationum 41  — 

Buridanus,  Dialectica 39  — 

Cosmas,  deoanus  Pragens.,  Historiae  lib.  I. 73  (41) 

Cyprianus,  S.,  Cena  (!) 1  (5) 

Cyriilus,  S.,  Epistola  ad  s.  Augustinum 33  (11) 

Dittrich,  Antonius,  Preces  et  hymni 89  — 

Dorothea  de  Prussia,  B.,  Libelius  aureus  revelationum  „Septili- 

liumu  vocatus      16  — 

Fridericus,  Rom.  Imp.  11,  Aurea  Bulla,  qua  electionem  Venceslai 

Regis  Ottogari  (!)  filii  conhrmat 73  (43) 

—  Litterae  sub  Aurea  Bulla,  quibus  Ottagarum  (!)  in  Re- 

gem  Bohemiae  confirmat 73  (42) 

Gallus,  Abbas  Aulae  Regiae,  Malogranatus 50  (1) 

Gregorius  Papa,  S.,  Excerpta  moralium     52  (1) 

—  —        Pastorale 33  (6) 

—  —        Praefatio  in  orationem  Dominicam 52  (15) 


Digitized  by  VjOOQIC 


156 

Henricus  de  virgine  Maria,  M.,  Sermones  de  Sanctis 22  — 

Hermannus,  M.  Pragensis,  Lectura  super  totam  Apocalypsin   •    •  87  (1) 

Hieronyinus,  S.,  Epistola  ad  Nepotianura 31  (26) 

—  Epistola  ad  Paulinura  Ep.  de  omnibus  dominicae 

historiae  libris      72  (5) 

—  Exhortationes  de  norma  vivendi 31  (1) 

Holgoth,  Moralitates 47  (7) 

Honorius  Augustodunens.,  Super  cantica         18  (1; 

—         Papa  (falso),  Sigillum  super  cantica 3  (12) 

Horatius,  Q.  Flaccus,  In  Q.  H.  F.  sermones  et  epistolas  commen- 

tarius 24  (5) 

Hugo  de  s.  Victore,  Domo  conscientiae,  Liber  de  — 8  (3) 

—  Soliloquia  de  exteriori  homine 31  (24) 

—  Soliloquiorum  libellus  — 8  (7) 

—  Virtute  orandi,  Libellus  de  — 8  (5) 

Ignatius  Loyola,  S.,  Exercitia  spiritualia 59  — 

Innocentius  Papa  III.,  De  miseria  humana 33  (12) 

—                  —           Scrip tura  super  canone 33  (18; 

Isidorus  Ep.,  S.,  Ecclesiastiea  institutione,  alias  de  summo  bono, 

Liber  de  - 20  (3) 

—  Gloria,  De  — 33  (14) 

—  Norma  viveudi,  Tractatulus  de  — 31  (7) 

—  Prooemioriun  bibliae  libellus  — 8  (8) 

Jacobus  de  Cessolis,  De  ludo  Scacli 35  (7) 

Jacobus  de  Noviano,  Utrum  viris  eeclesiasticis  seu  clericis  liceat 

aliquid  possidere 2  (7) 

Jacobus  de  Tethraino,  Breve  compendium  de  victoria  Christi  •    •  47  (14) 

Joannes  de  Deo  Hispanus,  Comuientum  de  consanguineitate    •    •  72  (2) 

Joannes  Erphordiensis,  De  tabula  originaliuui 47  (10) 

Joannes  Genstein,  AEp.  Pragens.,  Libellus  de  bono  mortis   •    •    •  37  (2) 

Joannes  Papa,  Bulla  pro  civili  dominio  a  clericis  habendo    •    •    •  2  (4; 
John,  Longinus,  Explanatio  capp.  XII'  ad  XXI,au,  XXLLP  et  XXV'. 

Geneseos 58  (3) 

—  ParabolarumquarumdamEvangelicarum,Expositio  58  (2) 

—  Problema  scrip  turisticuin.  An  Beat!  in  caelo  variis 

lingiris  sint  locuturi? 58  (4) 

—  Prophetiae  Danielis  expositio  compendiosa  —      •  58  (1) 

Matthaeus,  M.,  Sermo  quem  fecerat  in  synodo 3  (13) 

Nicodemus,  Evangelium  Nicodemi 40  (6) 

Nicolaus  de  Honopis,  Liber  de  exemplis  sacrae  Scripturae    •    •    •  35  (11) 

Nicolaus  de  Lyra,  Epistolae 21  (1) 

Origenes,  Homilia  in  vigilia  nativitatis  Domini 8  (15) 

Paracelsus  Theophrastus  Bombast,  Paracelsica  libri  duo    •    •    •    •  43  — 

Paulus  Ap.,  S.,  Epistolae  omnes 17  (1) 


Digitized  by  VjOOQIC 


157_ 

Persius,  A.  Flaccus,  Satirae 24  (6) 

Petrarca  (Petrarco),  Franciscus  de  — ,  Oratio  ad  s.  Agatham   •    •  71  (7) 

—  —                 —              —          —      ad  s.  Lauren tium  -71  (7) 

—  —                  —              —          —      ad  b.  Virginem  •    •  71  (5) 

—  —                 —              —          —      contra  tempestatem  71  (7) 

—  —                  —              —          —       quotidiana    •    •    •    •  71  (6) 

—  —  —  —       Orationes  contra  aereas  po- 

testates 71  (4) 

—  —                 —              —      Psalmi  septem  ad  Sagremor  71  (2) 

—  —  —  —  —  —     alii  contra 

mortalia  peccata  •    •       •  71  (3) 

—  —                  —              —      Pulchrum  morale    •    •    •    •  71  (7) 

Petrus  Ap.,  S.,  Stella  clericorum  dicta  Petri  Apostoli 31  (11) 

Petrus  Albinus,  M.,  Des  Durchlatich  tigs  ten  Herren   Christianen 

Hertzogen  zu  Sachsen  .  .  .  Eltern,  Voreltern,  Anherren  vnnd 

Uranherren 74  — 

Petrus  Damianus,  S.,  Orationes  contra  aereas  potestates    ■    •    •    •  37  (4) 

—  —  Septem    psalmi    ad    compunctionem   utiles 

cuilibet 37  (3) 

Petrus  Hispanus,  Tractatus   summularum,  in  quo  ipse   compen- 
diose    determinat   de   his,    quae    in    libris   logicae    Porphyrii 

Boeti  prolixe  tractata  sunt 7  — 

Pius  Papa  IV,  Inter  caeteras  Pastoralis  curae  sollicitu dines    •    •  73  (47) 
—          —         Responsio  ad  orationem  Poloniae  Regis  legati  in 

publico  Consistorio  data 73  (46) 

Priscianus  Maior 25  (1) 

—  Minor 25(2.4.6) 

Richardus  a  s.  Victore,  Clavibus  ecclesiae,  De  — 35  (4) 

—  —  Spiritualia.  De  quatuor  gradibus  violen- 

tae  caritatis 35  (1) 

—  —             Statu  (De)  interioris  hominis  post  lapsum  20  (4) 

—  —            Transitu  Jordanis,  De  — 35  (8) 

Schenk,  Stephanus,  Descriptio  itineris  obsidum  religiosorum  mon. 

Ossecensis  bello  septennali  ao.  1759     •    •    •  99  (3) 

—  —           Duplex  iter  ejusdem 99  (1.  2) 

Scheppel,  Benedictus.  Nicrologium  (!)  pro  monasterio  B.  V.  Mariae 

de  Plassio 96  — 

Seneca,  L.  Ann.,  De  quattuor  virtutibus  cardinalibus      31  (5) 

Stephanus,  Ord.  Carth.  Prior  domus  Vallis  Josaphat.  Medulla  tritici 

seu  Antiwiklefius 2  (3) 

Thomas  Aquinas,  S.,  Exemplar  missum  cuidam  fratri  interroganti, 
quonam  studio   sit  intendendum  ad   per- 

fectum 3  (21) 

—  —            Expositio  super  decern  praecepta 8  (17) 

—  —            Prima  Secundae 46  — 

—  —            Tertia  pars  scti.  Thomae 49(1—3) 


Digitized  by  VjOOQIC 


158 

Thomas  Aquinas,  S.,  Vita  Christi,  Tractatus  de  — 8    (16) 

Thomas  Hibernicus,  De  tribus  punctis  fidei  christianae  •     15  (4),    31  (4a,b) 

Ubertus  Lombardus,  De  nomine  Jesu  ac  amore  eius 30  (1. 2) 

Venusi,  Benedictus,  Analysis  der  grammatischen  Formen  •    •    •    •  101  (2) 

—  —  Hebraisch-Deutsch-LateinischesWorterbuch  •  101  (1) 

—  —  Heilige  Greschichte  des  A.  B. 102  — 

—  —  Pentateuch 100  — 

—  —  Suffixa  mit  dem  Nomen  im  Singular  •    •    •    •  101  (4) 

—  —  Tabellen  der  regularen  u.  irregularen  Formen  •  101  (3) 

Waldhauser,  Conradus.  Postilla  studentium  sanctae  Pragensis  uni- 

versitatis 27       — 

Weitner,Innoc.,nSBn  S*  "TO  ]Vh$  7KV  imSrD 7?       ~ 

-       -   irne  npS  ntr  ]vby  mrr  Sx  nSen  •  •   78> 79>  *>    - 
-   vrbm  "to  jrSp  mrr  Sx  nSsn    &     - 

—  —      Abrahams  Martyrthum  in  ehaldaisch  Ur.  Hebraisch 

u.  deutsch 88      (2) 

—  —      Elegie  an  die  Burg  Zion  gerichtet.  Aus  dem  He- 

braischen  iibersetzt.  Einige  kleine  Gelegenheits- 
gedichte 88      (4) 

—  —      Liber  precum  ad  Deum  altissimum  omnipotent-em, 

hebraisch 84       — 

—  —     Moralische  Siitze  zur  Kenntniss  des  menschlichen 

Lebens 85       — 

—  —     Naboth,  der  Jesreelit   in  Samaria.    Ein  Drama  in 

zwei  Acten.  Hebraisch  u.  deutsch 88       (1) 

—  —      Satire  in  deutscher  u.  hebraischer  Sprache     •    •    •    82        — 

—  —      Sittenbuch  des  Lebens  oder  vermischte  Gedanken 

zur  Belehrung  und  Unterhaltung.  Hebraisch  und 

deutsch 86       — 

—  —      Sittenlehren    auf   alle    Sonn-    und    Feiertage   des 

ganzen  Jahres  im  deutschen  poetischen  Styl  (!) 
von  P.  Petrus  Wolf  u.  hebraisch  iibersetzt  von 
P.  Innoc.  Weitner 83       — 

—  —      Vermischte  Gedanken  oder  Worte  zur  Belehrung 

und  Unterhaltung 81       — 

—  —      Vogelgesang.  Von  einem  Deutschen  im  orientali- 

schen  Styl  '!)  gesungen.  Hebraisch  u.  deutsch  •    •    88      (3) 


Index  Codicum  anonymorum. 

I.  Heilige  Schrift,  Schrifterklarung,  Apokryphen. 

Bibelconcordanz,  Anfang  einer  — 21  (7) 

Biblia  sacra 72  (6) 

Calice,  De  (Quia  calix  in  manu  Domini) 47  (3) 

Cantica  canticorum 3  (10),    18  (2) 


Digitized  by  VjOOQLC 


159 

Commentarii  in  evangelia 26  (1) 

Commentarius  in  c.  1  evangelii  secundum  Matth. 26  (4) 

Concordantiae  Biblie 21  (8) 

Evangelische  Perikopen 26  (11) 

Generationis  Jesu  Christi,  De  libro  — 26  (12) 

lnhalt  der  vier  hi.  Evangelien  in  Versen 72  (3) 

Interpretationes  Hebraicorum  nominum 72  (7) 

Kurze  Angabe  des  Inhaltes  der  Bibel 47  (2) 

Novum  Testamentum 23  — 

Pharaonis  ad  Josephum,  proregem  Aegypti,  Epistolae  —  ....  35  (6) 

Psalterium  Davidicum 69,  71  (1) 

Quaestiones  diversae 48  (7) 

Sermones  super  Cantica 33  (2.  3) 

Themata  super  cantica  canticorum 35  (8) 

Tractatus  de  gestis  salvatoris 33  (16) 

II.  Kirchenvater,  Kirchenlehrer,  Kirchenschriftsteller. 

Auctores  doctores  subtiles 33  (10) 

Auctoritates  de  Beata  Virgine 3  (18) 

Auctoritates  diversorum  doctorum 31  (12) 

Auctoritates  de  summo  creatore  Jesu  Christo 3  (17) 

Sententiae  ss.  Patrum 3  (2) 

III.  Dogmatik,  Controverse. 

Articulis  fidei,  De  -     31  (15) 

Compendium  theologicae  veritatis 45  (1) 

Contra  Judaeos  de  divinitate  Christi,  Tractatus  — 33  (4) 

Creatione  angelorum,  Tractatulus  de  — 3  (15) 

Distinctiones  quinque  contra  pseudo  praedicatores 1  (1) 

Fegefeuer,  Tractat  iiber  das  — 26  (9) 

Haeresibus  Waldensium,  De  — 8  (9) 

Husitarum,  Refutantur  dogmata  — 47(4.13) 

Mente  nota.  Ueber  die  wesenhafte  Gegenwart  Christi  in  dem  aller- 

heiligsten  Sacramente.  Bohmisch 26  (8) 

Paupertate  (De)  Christi  et  Apostolorum  eius  adv.  Wicleffitas  •    •  31  (19) 

Purgatorio,  De  — 47  (11) 

Quatuor  articuli  Pragensium      47  (5) 

Refutatio  quatuor  articulorum  Prag.  ab  Academia  Cracoviensi    •    •  47  (6) 

Sacramentis,  Tractatus  de  — 8  (12) 

Seligste  Jungfrau  (Ob  die)  die  hi.  7  Sacramente  empfangen  habe  •  52  (19) 
Septem  (De)  rebus,  de  quibus   animae  sanctorum  hominum  exi- 

stentes  in  regno  caelorum  gaudent  se  accepisse  a  Deo  •  •  •  3  (16) 
TJtrum  Christus  omnem  sanguinem,   qui  de   corpore  suo  effiuxit, 

in  eodem  corpore  hora  resurrectionis  glorificaverit 2  (2) 

Vera  (De)  et  reali  praesentia  Christi  in  ss.  Eucharistia 31  (4  b) 

Virginem  beatam  cum  corpore  et  anima  assumptam  esse  in  caelum  •  31  (30) 


Digitized  by  VjOOQIC 


160 

IV.  Moral,  Pastoral. 

Absolutionis  formulae  variae  — 18  (7) 

Confessio.  Tractatus  utilis  de  ea  pro  confessoribus  non  exercitatis 

in  confessione  et  libris  multis  carentibus 13  (5) 

Confessione,  Tractatus  de  — 47  (9) 

Diligendo  Deo,  De  — 31  (20) 

Fide,  spe,  caritate,  Tractatulus  de  — 8  (2) 

Haeretici,  qui  sint,  qualiter  cognoscendi,  quomodo  corrigendi  •    •  2  (8) 

Indulgentiae  anni  Jubilaei  concessae 13  (8) 

Lexikon  der  Moraltheologie 12  — 

Peccatis  mortalibus  et  eorum  speciebus,  Tractatus  bonus  de  —  •  8  (1) 

Poenitentiae,  Tractatus  de  Sacramento  — 56  — 

Recensentur:  novem  aliena  peccata,  decalogus,   septem  peccata 

mortalia,  VI  opera  misericordiae  corporalia,  opera  misericor- 

diae  spiritualia,  species  luxuriae,  septem  sacramenta  ....  13  (19) 

Sentenzen  verschiedener  Kirchenlehrer  iiber  die  Beicht     ...  20  (2) 
Septem  (De)  rebus,  quae  aggravant  peccatum  carnis  in  clericis  in 

sacris  ordinibus  constitutes 13  (11) 

Stammbaum  der  Siinden        1 

Stammbaum  der  Tugenden    I  ^  ' 

Summa  septem  vitiorum      40  (4) 

Summa  virtutum 40  (5) 

Siinden.  Detinitionen  einiger  Gattungen  von  Siinden  und  der  ent- 

gegengesetzten  Tugenden 8  (19) 

Usura  (De)  et  usurariis 15  (9  a) 

Zehngebote,  Tractat  tiber  die  — 30  (5) 

V.  Mystik,  Askese.  . 

Amore  Dei,  Tractatus  de  — 30  (6) 

Bono  ordine  moriendi,  Tractatus  de  —      13  (1.  2) 

Contemplatione  eiusque  commendatione,  De  —     35  (2) 

Contemplatione  in  excessu  mentis  in  Deum,  De  — 52  (13) 

Dialogus  conscientiae  et  rationis  de  celebratione  et  comniunione  20  (6) 
Excerpta  de  libris  Regum  et  aliorum  sequentium  cum  mystica- 

tionibus 31  (13) 

Gepett  (!) 73  (15) 

Liber  ligni  vitae 67  (2) 

Lumen  animae 21  (8) 

Octo  beatitudinibus,  Tractatulus  de 81  (17) 

Oratio  ad  B.  M.  V. 15  (2) 

Oratio  ad  salvatorem    « 18  (15) 

Oratione  Dominica,  De  — 81  (10) 

Passione  Domini,  Tractatus  de  —    • 52  (16) 

Pater  noster,  Glossa  super  — 52  (15) 

Priesterliche  Wiirde,  Tractat  uber  die  — 31  (27) 

Schema  der  klosterlichen  Vollkommenheit 60  (15) 

Septem  donis  spiritus  sancti,  Liber  de— 53  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


161 

Sep  tern  (De)  gradibus,  quibus  ad  Deum  ascenditur 31  (6) 

Septem  (De)  profcctibus  religiosorum  tractatus      20  (1) 

Speculum  peccatorum 3  (22),  81  (8) 

Stella  clericorum * 31  (11) 

Virtutibus,  Tractatus  de  — 31  (18) 

Vita  et  honestate  clericorum,  Tractatus  de  — 33  (15) 

Vitiis  et  virtutibus,  De  - 52  (18) 

VI.  Homiletik. 

Abnegatione  sui  ipsius,  Sermo  de  — 26  (2) 

Advent-Predigt  (latein.) 21  (14) 

Ambrosius,  Lobrede  auf  den  hi.  — 31  (29) 

Angelis,  Sermo  de  — 26  (3) 

Assumptione  B.  M.  V.,  Sermo  in  - 26  (7) 

Bernardo,  Sermo  de  S.  — 48  (4) 

Communion-Rede 21  (13) 

Conciones  variae,  quas  sibi  ex  diversis  collegit  Nicolaus  Kuscbel 

monachus  in  Ozeck 5  — 

De  illo:  Si  quis  sermonem  meum  servat,  mortem  non  videbit     •  13  (17) 

Dedicatione,  Tres  sermones  de  — 40(1.2.3) 

Exhortatio  ad  clerum 24  (2) 

Feria  quinta  magna,  Sermo  — 15  (7) 

Kirchweihe,  Predigt  auf  das  Fest  der  — 18  (9) 

Nativitate  Domini,  Sermo  in  — 48  (2) 

Nomine  Mariae,  Quatuor  Sermones  de  — 45  (2) 

Notandum  extra  litteram :  Ueber  funferlei  Hindernisse  des  Gebetes  13  (10) 

Novo  sacerdote,  Sermones  duo  de  — 15  (16) 

Osterfeste,  Predigt  am  — 13  (18) 

Parasceue,  sermo  bonus  in  —  •   •   .    •    • 26  (6) 

Paschae,  Sermo  in  die  — 26  (10) 

Passione  Domini,  Sermones  de  — 48  (5) 

Piper  (Sermones) 34  (1  2) 

Postilla 6,  15(3.  5),  19,24(4),48(1),  57  - 

Postilla  in  Euangelia 4  (7) 

Predigt-Skizzen  (Mhd.),  Epylogi  (!),  107  — 21  (12) 

Primizpredigt,  Bruchstiick  einer  — 15  (13) 

Quattuor  instructionibus.  De  — 3  (1) 

Sanctis,  Sermones  de  — 28  — 

Sanctis,  Sermones  triginta  septem  de  — 26  (5) 

Sermones  ad  clerum •    •  33  (18) 

Sermones  alii  nonulli 15  (16) 

Sermones  diversi 15  (9b.  11),  52  (17) 

Sermones  quindecim  diversi 24  (3) 

Sermones  synodales  ad  clerum 33  (17) 

Sermones  triginta  duo  diversi 21  (11) 

Sermones  viginti  diversi 15  (8) 

Sonntage  und  Feste  des  Kircbenjahres,  Predigt  en  fur  die  —    •    •  9  — 

Strafpredigt  an  den  Klerus  von  Prag 2  (1) 

Xenia  Bcrnardina  TI.  Handschriften-Verzeichnisse  II.  \\ 


Digitized  by  VjOOQIC 


162 

Tempore,  Sermones  de  — 47  (1),    51  — 

Themata  et  etiam  novalia  praedicatorum 35  (9.  10) 

Themata  pro  festis  Domini  ac  sanctorum 47  (12) 

a 

VIL  Liturgik. 

Ablass-Brief 73  (35) 

Absolutionis  forma  iuxta  tenorem  privilegii  Sixti  Papae  IV.     •    •    68  (8) 

Breviarium  Cisterciense 68,    67  — 

Breviarium  Rom.  ad  usum  Pragensis  eccl. 66  — 

Breviarium  Romano-Bohemicum  ...» 54b  — 

Breviarium  Sacri  Specus  O.  S.  B. 54*  — 

Directorium  breve  Divini  officii  secundum  usum  S.  Cisterc.  Ordinis    98  — 
Directorium  ecclesiasticorum  officiorum     •    •    •  60  (8.  9.  10.  11.  12.  13.  16.  17) 

Hymni  Breviarii  Romani 71  (8) 

Lectionarium  Cisterciense 76  — 

Lobgesang  an  Maria  (bohmisch) 61  (2) 

Missa,  Tractatus  de  — 81  (21) 

Officium  s.  Annae 17  (9) 

Officium  s.  Barbarae  V.  M. 17  (3) 

Officium  Corporis  Christi 17  (7) 

Officium  s.  Dorotheae 17  (5) 

Officium  s.  Margaretae  (!)  V.  M. 17  (4) 

Officium  B.  Mariae  V.,  lateinisch  u.  franzosisch 70  (1—19) 

Officium  B.  Mariae  V.  sec.  consuetudinem  Romanae  eccl.  •   •       •    65  — 

Officium  s.  Marthae  V. 17  (6) 

Officium  in  Visitatione  B.  M.  V. 17  (2) 

Purificationis  B.  M.  V.,  De  festo  —     13  (4) 

Regula  s.  Benedicti  Abbatis 60  (1.  5) 

Romisches  Rituale,  das  in  Bohmen  im  Grebrauche  war 61  — 

Usuum  liber 60  (7) 

Visitationis  B.  M.  V.,  Lectiones  et  Responsoria  in  festo  —  •    •    •    17  ^8) 

VJJUL  Kirchenrecht. 

Cisterciensis  ordinis,  libellus  statutorum 55,    68  (1—6) 

—                 —       Privilegia  generalia    •• 68  (7) 

Commentum  de   consanguineitate   et  affinitate  per  compendium 

versificatum 72  (2) 

Praxi  Romanae  Curiae,  Tractatulus  de  — 2  (6) 

Processus  iudicii 13  (16) 

Rubricae  in  librum  Decretalium 32  — 

Speculum  aureum  de  titulis  beneficiorum  ecclesiasticorum    •    •    •      2  (5) 

IX.  Kirchengeschichte,  Leben  der  Heiligen,  Wunder. 

Exempel  aus  dem  Leben  der  Altvater 15,    15  (6) 

Miraculum 33  (1) 

Ossegg.  Necrologium  sive  liber  mortuorum  in  monasterio  Osse- 

censi  professorum  ab  anno  M.DCCXLV. 130  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


163 

Osseg.  Notiz  iiber  den  Geburtstag  des  Abtes  Laurentius  Scipio  •  98  (f.  92) 

Passionali  s  Novi  secunda  pars 48  (3) 

Peregrin ationes  totius  terrae  sanctae * 8  (11) 

Plassio,  Nicrologiuin  pro  monasterio  B.  V.  Mariae  de  —     ....  96  — 
Tepl.  Series  Abbatum  Canoniae  Teplensis  cum  elencho  Canoni- 

corum  eiusdem 97  (12) 

Vetus  Cella.  Series  Abbatum  monasterii  Veteris  Cellae 60  (3) 

Visio  cuiusdam  militis  hyberniensis 48  (6) 

Vita  s.  Francisci  confessoris,  minorum  frum  institutoris     •    •    •    •  48  (8) 

Vita  (De)  matris  Domini  Jesu  Christi  (8  Zeilen) 8  (18) 

Vitae  patrum.  Liber  exemplorum 3  (9) 

X.  Religiose  Poesie. 

Praecepta  quae  dam  ad  bonam  vitam 24  (1) 

Vita  beatae  Virginis 13  (6),  29  (4) 

XI.  Sprache  und  Sprachenkunde. 

Grammatikalische  Regeln  der  lateinischen  Sprache  in  Hexametern 

mit  Erklarungen  in  Prosa  (Lateinische  Vorlegblatter)     ...  4  — 

Lateinisch-deutsches  Worterbuch 14  — 

XII.  Jurisprudenz. 

Urtheil,  so  die  Rom.  Kay.  Mt  zwischen  den  Reussen  und  Fursten 

von  Plaw  gesprochen 73  (37) 

Vergleich  zwischen  Heinrich  dem  Aelteren,  Heinrich  dem  Mittleren 

und  Heinrich  dem  Jtingeren  Reussen  von  Plaw  (!) 73  (40) 

XIII.  Geschichte. 

Beschreibung  der  Raiss  gen  Mantua,  so  beschenn  Im  1561  Jar    •    •  73  (38) 

Boemiae  et  Moraviae,  De  miserrimo  statu  —  ineunte  seculo  XV0    •  47  (8) 

Formelbuch 75  — 

Kronika  o  Pozdwizenij  a  Baurzcze  Prazske  Letha  Panie,  1524    •  94  — 

Kronyka  Czeska 95  — 

Plznensis  civitatis  historia 11(1.2.3) 

Sieg  iiber  die  Husiten  i.  J.  1414 72  (1) 

Statuta  und  Ordnung  des  Newen  Spittals  zu  Wien 78  (8) 

Urkunden  -  Abschriften  die  Reformation   in  Niederosterreich   be- 

treffend     72  (1.  2.  4-14.  16-83) 

XIV.  Philosophic 

De  modo  sciendi 25  (5) 

XV.  Astronomie,  Medicin,  Oekonomie. 

Augwasser,  Ein  gut  — 63  (Fol.  489) 

Computus  ecclesiasticus  und  Kalenderwesen,  Tractat  iiber  —  15  (1) 

11* 


Digitized  by  VjOOQIC 


16^ 

Medicinische  Recepte  gegen  verschiedene  Gebresten 4  (2) 

Summula  totius  medicinae 15  (14) 

Wetterregeln  (lateinisch) 4  (2) 

XVI.  Orientalische  Litteratur. 

Koran.  Abschrift  eines  Theiles  (18.  Sura)  des  Koran 92  — 

Koran-Exemplar 91  — 

Tiirkische  Gedichte  iiber  theologische  Materien 93  — 

XVII.  Unbestimmte  Aui'satze. 

Balthasars,  Bischofs  von  Breslau,  Testament 73  (39) 

G-edicht  (sieben  Distich  en)  gegen  die  Weiber 31  (25) 

Heyrats-  und  Vermachts-Brief 73  (34) 

Kainach.  Herrn  zu  Kainachs  Heyratsbrieff 73  (36) 

Socrates.  Apte  a  Socrate  dictum 33  (13) 


Digitized  by 


Google 


Beschreibung 


DER  IM 


STIFTE  HOHENFURT  BEFINDLIGHEN  HANDSGHRIFTEN 


VON  DEM 


SUBPRIOR   UND   BlBLIOTHEKAR 


P.  RAPHAEL  PAVEL 


Digitized  by 


Google 


Digitized  by 


Google 


Einleitung 


JCis  mag  nicht  unpassend  erscheinen,  an  dieser  Stelle  an 
ein  schones,  aufinunterndes  Wort  des  grossen  Meisters  der  Diplo- 
matik,  Dom  Jean  Mabillon,  zu  erinnern,  welches  er  in  seinem 
„Tractatus  de  studiis  inonasticisa  (IT.  cap.  XII.  punct.  11)  uber 
die  Verwerthung  und  Beschreibung  der  alteren  Handschriften 
ausspricht.  Es  lautet:  „Caeterum  laborem  istum  subeuntibus  ne- 
utiquam  suspicandum  erit,  in  ipso  tempus  inaniter  conteri  vel 
modicum  inde  fructum  hauriri ;  siquidem  nihil  fortasse  ad  illu- 
atrandam  ecclesiam  aeque  conducit.  Quinimo  hujuscemodi  studio 
operam  impense  navantes  eo  majorem  laudem  ac  meritum  apud 
Deum  sibi  conciliant,  quo  minorem  apud  homines  gloriam  con- 
sequuntur.  Fateor  quidem,  hunc  oppido  molestum  esse  atque 
injucundum  laborem;  verumtamen  adhuc  longe  minus  negotium 
facessit,  quam  libros  transscribere,  quod  prisci  nostri  Ordinis 
Patres  ingenti  cum  fructu  praestitere.  Qui  manuscripta  conferunt, 
bonum  inde  emergens  universis  palam  ostendunt,  quod  secus 
nos  lateret,  ceu  thesaurus  absconditus."  Wie  sehr  sich  dieser 
Ausspruch  Mabillon's  bewahrbeitet,  dai'ur  biirgt  gewiss  Jeder, 
der  eine  ahnliche  Muhe  mit  ihm  getheilt  hat. 

Wenn  nun  auch  hinsichtlich  der  Hohenfurter  Handschriften 
unumwunden  zugestanden  werden  muss,  dass  selbe  sowohl  der 
Zahl  als  auch  dem  Alter  und  Inhalte  nach  nichts  Aussergewohn- 
liches  oder  besonders  Ruhmenswerthes  bieten,  so  ist  es  doch 
auch  andererseits  gewiss,  dass  der  unbefangene  Gelehrte  s*elbst 
aus  manchem  unscheinbaren  Codex  sein  Kapital  zu  schlagen 
weiss,  wie  denn  auch  thatsachlich  unsere  Handschriften  oftmals 
eingesehen  und  zu  wissenschaftlichen  Zwecken  mehrfach  ver- 
wendet  worden  sind. 


Digitized  by  VjOOQLC 


168 

Auch  die  Geschichte  dieses  handschriftlichen  Vermachtnisses 
ist  ziemlich  einfach.  Als  namlich  die  ersten  Religiosen  aus  dem 
benachbarten  Withering  die  neue  Griindung  Wok's  von  Rosen- 
berg in  Besitz  nahmen,  haben  sie  zweifelsohne  eine  sparliche 
Handbibliothek  mitgebracht,  und  es  ist  hochst  interessant,  schon 
aus  den  ersten  Tagen  des  Stiftsbestandes  einen  ^Bibliotheks-Kata- 
log"  vorweisen  zu  konnen,  der  allerdings  in  den  bescheidensten 
Grenzen  gehalten  ist,  aber  trotzdem  seinem  Inhalte  nach  als  das 
erfreuliche  Fundament  und  der  Anfang  des  nunmehrigen  be- 
deutenden  Buchercomplexes  gilt.  Es  ist  dies  namlich  ein  Biicher- 
verzeichniss  aus  dem  XIII.  Jahrhundert,  welches  auf  dem  letzten 
Blatte  des  Codex  Nr.  LXXVII  aufgeschrieben  wurde.  (S.  dasselbe 
im  3.Theile  der  „Xenia  Bernardina").  Aus  dem  XIV.  Jahrhundert 
findet  sich  kein  Verzeichniss  der  Bibliotheks-Handschriflen  vor ; 
erst  zu  Ende  des  funfzehnten  hat  ein  Bibliothekar  des  Hauses 
die  meisten  Codices  mit  der  Aufschrift:  „Iste  est  liber  b.  marie 
virg.  de  alto  uadou  versehen ;  dasselbe  that  auch  viel  spater  Abt 
Georg  Wendschuh  (1641-1668).  In  einem  von  dem  Stifts  -  Biblio- 
thekar P.  Anton  Sebald  im  J.  1784  verfassten  „Catalogus  Biblio- 
thecae  Abbatialis  Monasterii  Altovadensis"  werden  sonderbarer 
Weise  nur  29  Codices  namhaft  gemacht,  darunter  ein  „Novum 
testamentum  ex  bibliotheca  D.  Petri  Wokonis,  ultimi  Monasterii 
nostri  Fundatorisu.  Erst  am  Ende  des  vorigen  und  zu  Beginn 
des  jetzigen  Jahrhundertes  fanden  die  Handschriften  unserer 
Bibliothek  einen  grossen  Liebhaber  und  thatigen  Bearbeiter  an 
dem  nachmaligen  Stifts -Prior  P.  Stephan  Lichtblau,  der  etwa 
100  Codices  genau  und  kritisch  beschrieben  hat. 

Unsere  Handschriften  sind  in  dem  nach  ihnen  zubenannten 
Bibliotheks  -  Zimmer  aufbewahrt  und  fullen  die  Schranke  Nr.  48 
bis  51.  Die  Pergament-Codices  sind  mit  roinischen,  die  auf  Papier 
geschriebenen  mit  arabischen  Ziffern  bezeichnet.  Zu  den  schdnsten 
in  Betracht  der  Schrift,  der  Initialen  und  Miniaturen  zahlen  wir : 
Cod.  XXXVII.  Ein  Liber precatorius  -  bemerkenswerth  wegen 
der  ausseren  Ausstattung,  wie  bei  Beschreibung  desselben  an- 
gegeben  ist.  -  Cod.  CXXXVII.  Das  Decretum  Gratiani  -  mit  38 
prachtvollen  Miniatur  -  Bildern  und  360  sehr  schon  gezeichneten 
Initialen.  —  Cod.  CXLVTI.  Apocahjpsis  S.  Johannis  —  wegen  der 
vielen  Miniaturen  und  der  sorgialtigen  Schrift.  -  Cod.  CXLIX. 
Missale  pro  Praelatis  pontiftcuntibus  —  wegen  der  vielen  in  reicher 
Goldverzierung  und  Farbenfulle  ausgefuhrten  Miniaturen. 


Digitized  by  VjOOQIC 


169 

InRucksicht  auf  historischcn  Gehalt  verdienen  hervorgehoben 
zu  werden : 

Cod.  XXVIII.  Martyrologium  mit  schatzenswerthen  Daten  — 
namentlich  fur  die  Chronologie  der  Papste  —  und  den  Annales 
Magdeburgenses.  -  Cod.  CCIII.  Bruchstiick  eines  bOhmiscken  Can- 
donah  mit  schoner  Goldschrift  und  mannigfachen  Darstellungen 
am  Rande. 

In  Bezug  auf  Sprache  sind  zu  erwahnen : 

Cod.  XXX.  Die  deutsche  Regel  des  hi.  Benedict  aus  dem 
XIII.  Jahrh.  —  Cod.  15.  Ein  Andaehtsbuch  in  deutscher  Sprache  des 
XV.  Jahrh.  -  Cod.  43.  Cantus  lituryici,  im  J.  1410  von  dem  Hohen- 
furter  Kellermeister  Pfibico  geschrieben,  worin  mehrere  Lieder 
in  bohmischcr  Sprache.  —  Cod.  65.  Das  osterreichische  Landrecht  aus 
dem  XV.  Jahrh. -Cod.  81.  Die  Vita  s.Hkronymi  vom  Bischof  Jo- 
hann  von  Neumark,  deutsch  aus  dem  Jahre  1392. 

Schliesslich  sind  erwahnenswerth  die  ausfuhrlich  verfassten 
FormelbUcher  in  den  Codd.  6.  49.  97.  122. 

Was  die  vorlicgende  Beschreibumj  der  Haiuhchriften  anbe- 
langt,  so  sei  noch  erwahnt,  dass  selbe  -  so  zu  sagen  —  nur  ein 
Summarium  des  handschriftlichen,  beschreibenden  Kataloges 
bildet,  das  wir  nicht  besser  beschliessen  zu  konnen  glauben,  als 
indem  wir  rufen : 

„Felici  in  fine  laudetur  nomen  marie". 


Digitized  by 


Google 


I.  Pg.  XIV.  Jahrh.  326  B1L  16mo. 

Diurnale  Cisterciense  mit  zierlichen  Initialen.  Voran  geht  ein  vollstan- 
diges  Calendarium,  in  welchem  fur  den  20.  Mai  eine  „Commemoratio  Mona- 
chorum  et  Conversorum"  verzeichnet  ist.  Das  officium  S.  Bernardi  (nach  dem 
Calendar  ein  festum  XII  lectt.)  findet  sich  Fol.  197.  Ende:  Hymnus  de 
Beata  in  Sabb.  ad  Tertiam  —  Sancta  Maria  respice  —  unvollstiindig. 

II.  Pg.  XIV.  Jahrh.  Vdl  Bll.  16™. 

Liber  precatorius.  Beginnt  mit  einein  manken  Calendarium  juxta  ritum 
saecularem,  in  welchem  unter  anderen  auch  folgende  Feste  angefiihrt  sind: 
S.  Walburgis  V.,  SS.  Leodegarii  ep.,  Meinulplii  Conf.,  Willibrordi,  Lebuini 
Coni'.,  Radbodi  ep.  1.  Fol.  1.  R.  Sic  dicendi  sunt  XV  gradus.  —  2.  Fol.  1  vo.  R. 
Incipiunt  hove  dc  s.  truce.  Anf. :  Ad  lnatutinas.  Christus  dom.  factus  est.  — 
3.  Fol.  6vo.  R.  Incipit  cunsus  b.  marie  oirg.  Anf.  inank:  nos  autem  populus 
ejus.  —  4.  Fol.  44  vo.  R.  Incipiunt  septem  ps.  pcnitcncviles.  —  5.  Fol.  54.  Officium 
defunctor.  Ant*,  inank:  tibi  domine  omnes  reges  terre.  —  6.  Fol. 85  vo.  R.  Se- 
quimtur  quindecim  orutioncs  de  passione  dom.  (pie  debent  in  dies  dici  cum  tot- 
idem  pr  nr  et  aue  m.  in  honorem  venerande  pass,  et  vulnerum  Christi.  Et  qui- 
cunque  per  circulum  unius  anni  istas  orationes  devote  frequentaverit  singu- 
larem  graciam  a  dom.  impetrabit.  Ant'.:  O  domine  Jesu  Christe  eterna  dul- 
cedo.  —  7.  Fol.  94.  R.  Oratio  de  dumina  post  celebracionem.  Anf. :  O  serenissima 
et  inclita  mater.  —  8.  Fol.  94.  R.  Oratio  eximii  doctoris  magistri  Johunnis  Gerson 
ante  celebracionem.  Anf:  O  Rex  angelorum.  —  9.  Fol.  97  vo.  R.  Oratio  de  do- 
mina  ante  celebracionem,  vel  post.  Anf:  O  alma  virgo. —  10.  Fol.  98.  R.  Oratio 
post  celebracionem  dicenda.  Anf:  Gracias  tibi  ago  domine  sancte.  —  11.  Fol. 
102.  R.  Oratio  s.  Ambrom  ep.  ante  celebr.  dicenda.  Anf:  Summe  sacerdos 
et  vere  pontifex. —  12.  Fol.  107.  R.  Lctania  quedam  deuota  ante  celebr.  Anf: 
Kyrieleison.  Pater  de  celis  deus,  qui  per  filium.  —  13.  Fol.  110.  R.  Alia  oratio 
post  celebr.,  que  potest  dividi  per  ferias.  Anf :  Gracias  tibi  agat  domine  Jesu 
Christe  cleinentissima  (sic!). —  14.  Fol.  113.  R.  Oratio  b.  Augustini  ep.  de  se 
humiliter  sencientis.  Anf:  Scio  domine  scio  et  fateor.  —  15.  Fol.  113  vo.  R. 
Oratio  b.  Augustini  ep.  In  tribulacione.  Anf.:  Miserere  domine.  --  16.  Fol. 
114  vo.  R.  Oratio  cjusd.  de  visitatione  inhrmorum.  Anf:  Deus  meus,  miseri- 
cordia  mea.  —  17.  Fol.  116vo.  R.  Oratio  devota  et  valde  meritoria  ad  b.  virgi- 
ncm  mariam.  Anf:  Ad  sanctitatis  tue  pedes  dulcissima.  —  18.  Fol.  119  vo.  R. 
Oratio  devota  et  commendaticia  ad  b.  virgincm.  Anf :  O  virgo  virginum  pia 
maria.  —  19.  Fol.  121vo.  R.  Sequentem  orationem  composuit  s.  Edmundus  ad' 
b.  virginem  et  $.  Johannem  euang.  de  qua  miraculum  habetur  in  speculo  histo- 
riali  Anf.:  O  intemerata  et  in  eternum  benedicta.  —  20.  FoL  128vo.  R.  Oratio 


Digitized  by  VjOOQIC 


_171_ 

b.  bernardi  abbat.  ad  b.  virg.  mariam.  Anf. :  O  veneranda  et  gloriosa  dei  geni- 
trix.  —  21.  FoL  129 vo— 131  vo.  Orationes  duae  adproprium  angekm.  Anf.:  Ob- 
secro  te.  —  Der  Codex  ist  sorgfaltig  mit  zahlreichen,  sicher  und  schon  aus- 
gefiilirten  Initialen  geschrieben. 

III.  Pg.  Xm.  Jahrh.  131  Bll.  16mo. 

Diurnale  Cisterciense.  Anf'.  und  Ende  mank.  Es  kommen  darin  nur  ganz 
wenige  Officia  sanctorum  vor,  auch  das  Officium  S.  Bern,  fehlt ;  wohl  aber  ist 
das  Officium  00.  SS.  Monachorum  mit  aufgenommen. 


)lUO 


IV.  Pg.  XV.  Jahrh.  703  Bl.  12u 

Breviarium  Ord.  Cist,  mit  einem  vollstandigen  Calendarium,  in  welchem 
fiir  den  11.  Janner  die  „Commemoratio  episcopor.  et  abbatum  ord.  nostri"  und 
fur  den  20.  Mai  die  „commem.  omnium  monachor.  ord."  vorgezeichnet  ist.  Das 
Officiuni  S.  Bernardi  findet  sich  auf  Fol.  519  vo.  —  Der  mit  vielen  farbenver- 
zierten  Initialen,  in  deren  erste  auf  Fol.  1  das  Wort  „Caritasu  eingefiigt  ist, 
versehene  Codex  gewinnt  durch  seine  Dicke  eiii  ungewohnliches,  fast  komi- 
sches  Aussehen. 

V.  Pg.  u.  Pp.  XV.  Jahrh.  358  Bll.  12™°. 

Diurnale  Cisterciensc.  Voran  geht  ein  vollstandiges  Calendarium.  Das 
Officium  S.  Bern,  kommt  auf  Fol.  295vo  vor.  Mitunter  tritf't  man  roh  mit  Gold 
verzierte  Initialen.  Von  einer  zweiten  Hand  vvurde  auf  dem  letzten  Fol.  die 
Jahreszahl  1532  niedergeschrieben. 

VI.  Pg.  u.  Pp.  1483.  411  Bll.  8vo. 

Breviarium  secundum  uttum  Ord.  Cist,  (xleich  am  Anfange  sieht  man  eine 
grossere  Initiale  in  Gold  und  frischen  Farben ;  in  der  Randverzierung  des 
Fol.  1  ist  ein  Wappen  mit  dem  Buchstaben  „p"  auf  blauein  Felde  angebracht. 
Das  Officium  S.  Bern,  ist  mit  aufgenommen.  —  Fol.  328 vo  liest  man:  „Et  sic 
est  finis  per  me  fr.  Procopium,  sacerdotem  et  monachum  professum  Mon.  s. 
Marie  in  Altovado,  Ord.  Cist.,  sub  regimine  rev.  P.  ac  D.  D.  Thome  abbatis 
supra  scripti  mon.  Et  hoc  sub  anno  dom  .  1483  In  vigilia  Bartholomei  ap.  Sit 
laus  tibi  Christe  quoniam  liber  explicit  iste,  lauda  scriptorem  donee  invenies 
meliorem.  Scriptor  pro  precio  postulat,  ut  fiat  pro  eo  oratio  Pr.  Nr.  Memor 
esto  mei  s.  Maria  in  conspectu  dei.  Regina  cell  letare." 

VII.  Pg.  XV.  Jahrh.  205  Bll.  8vo. 

Psalteriumdavidicum  integrum,  nebst  den  Canticis,  dem  Symbolum  Atha- 
nasianum  und  dem  Hymnus  Ambrosianus.  Es  kommen  einige  grossere  und 
kleinere,  gold-  und  farben  verzierte  Initialen  vor.  Das  Psalterium  war— nach 
dem  vorgesteckten  Calendar  zu  schliessen  —  fiir  den  Dominikaner-Orden  be- 
stimmt ;  denn  es  finden  sich  darin  folgende  Feste :  Beim  21>.  April  Petri  mr.  de 
ord.  predicator.  totum  duplex;  24.  Mai  Transl.  s.  Dominici  totum  duplex; 
7.  Juli  Annivers.  omnium  sepult.  in  cimiteriis  nostris;  5.  Aug.  s.  Dominici 
totum  duplex,  u.  A.  Das  Officium  S.  Bernardi  ist  im  Range  eines  simplex  an- 
gegeben.  Beim  8.  Okt.  liest  man :  f  Hertwicus  de  Ort.,  imd  beim  23.  Okt. :  f  Otto 
filius  Heimonis. 


Digitized  by  VjOOQIC 


172 

VIII.  Pg.  u.  Pp.  XV.  Jahrh.  225  Bll.  12mo. 

1.  Fol.  1— 130  vo.  R.  Ordo  in  die  Comtnemorationis  omnium  Fiddium  def. 
servandus,  editus  a  dom.  Johanne  Noviforen.,  Olomucen.  Episcopo.  Anf. : 
Oremus  pro  fidelibus  defunctis.  —  2.  Fol.  131— 165  vo.  R.  Officium  depassione 
D.  N.  J.  Chi.  Anf. :  Adoro  te  Doniine  Jesu.  —  3.  FoL  167-190  vo.  R.  Cursus  de 
compassione  b.  virginis.  Anf.:  Sancta  dei  genitrix  dulcis  et  decora.  Ende:  in 
gaudio  eterno  vivere  valeamus.  —  Finiuntur  hore  b.  virginis  marie  per  Inno- 
cencium  papam  hdeliter  compilate  —  mit  Angabe  der  fur  die  wurdige  Per- 
solvirung  derselben  verliehenen  Indulgenzen.  —  4.  Fol.  191—217.  R.  Officium 
b.  marie  virginis  sec.  consuetudinera  romane  ecclesie.  Anf. :  Domine  labia  mea 
aperies.  —  5.  Fol.  217— 225  vo.  Commemorationes  Sanctorum.  —  Der  Codex  ist 
net-t  geschrieben,  die  Initialen  sind  abwechselnd  roth  und  blau.  —  Fol.  13  in 
margine  lies t  man :  „Sebastianus  1539"  und  Fol.  201  vo:  „Rantschreiber  zw 
Bassaw  1540".  —  Fol.  214  werden  die  verschiedenen  Arten  von  Musiknoten  des 
Chorals  aufgezahlt,  als :  maxima,  longa,  brevis,  semibr.,  minima,  semiminima, 
fusa,  semifusa.  —  Auf  der  iuueren  Seite  des  Ruckdeckels  wird  eine  apparicio 
b.  virg.  cuidam  fratri  infircno  —  ex  libro,  qui  „universale  bonum"  intitulatur, 
erzahlt. 


■»nio 


IX.  Pg.  u.  Pp.  XV.  Jalirh.  211  Bll.  12n 

Psalterium  davidicum  integrum,  nebst  den  Canticis,  dem  Ofticium  def. 
und  mehreren  Hymnen.  Die  Vorleg  blatter  en  thai  ten  ein  vollstandiges  Calen- 
darium,  aus  dem  sich  zur  weiteren  Kennzeichnung  des  Codex  Folgendes  an- 
fiihren  lasst:  a)  Die  hoheren  Feste  gelten  als  testa  XII  lectt. ;  b)  nebst  andern 
tinden  sich  vor  die  festa  SS.  Benedicti,  Scholasticae,  Ruberti  Abb.,  ferner  die 
Translatio  S.  Benedicti ;  c)  die  Feste  der  hh.  Bernardus  undWenceslaus  wurden 
erst  spater  aufgezeichnet,  —  Fol.  178  vo  liest  man  den  Namen:  „petrus  de 
gaplicz". 

X.  Pg.  XIV.  Jahrh.  254  Bll.  12mo. 

Diurnalc  mit  einem  vollstiindigen  Calendar,  in  welchem  unter  anderen 
auch  diese  Heiligen  genannt  werden:  Vigilius,  Alto  Conf.,  Scholastica,  Bene- 
dictus,  Johannes  abbas  magnae  sanctitatis  (4.  April),  Alricus,  Erntrudis,  Vencz- 
laus  nu\  Die  kleinen  Initialen  sind  roth,  theilweise  blau  und  haufig  mit 
Menschenkopfen  geziert.  Das  Fest  des  hi.  Bernardus  fehlt.  Auf  der  inneren 
Seite  des  Vorderdeckels  tindet  sich  das  Fragment  eines  Officium  resurr.  mit 
Neumen  des  12.  Jahrh. 

XI.  Pg.  1440.  116  Bll.  12mo. 

1 .  Fol.  1— 32 vo.  Preces  ante  et  post  sacramenta  poenitentiae  et  eucharistiae. 
Anf.  mank :  loquuti  sunt  vanitates.  Ende :  Oracio  Danielis  prof.  Benedictus  es 
domine.  —  2.  FoL  32  vo— 42.  R.  Incipiunt  Hore  Canonice  congeste  ad  laudem 
deiet  omnium  sanctor.  ejus  perMagistrum  laurencium  deBrziezowa.  Etprimo 
pro  Matutine  hore  principio  seq.  de  s.  Trinitate.  —  3.  Fol.  42—43.  R.  Explicit 
(richtig:  Incipit)  Cursus  de  triplici  Jerarchia.  —  4.  Fol.  43— 48  vo.  Sequitur 
cap.l7Joannis  bTi  etvangeliste,  und  cap.  53.  Ysaie  proph.  —  5.  Fol.  48vo— 51vo. 
R.  Sequitur  Oracio  ante  communionem.  Anf. :  O  bone  Jesu  panis  vivus.  —  6.  Fol. 
52—62  vo.  R.  Oratio  contemplativa  de  Passione  domini.  Anf. :  Recordare  dulcis 


Digitized  by  VjOOQIC 


173_ 

Jesu  care.  Ende:  eternaliter  videre  valeam.  —  7.  Fol.  62  vo— 65.  R.  Oratio  b. 
Thome  de  Aquino  post  elevacionem.  Anf. :  Concede  mihi  misericors  Deus  que 
tdbi  placita.  —  8.  Fol.  65— 78  vo.  Orationes  ante  et  post  communionem.  —  9.  Fol. 
78vo— 80.  R.  Pater  nosier  (dessen  kurze  Erklarung).  Anf.:  P.  n.  excelsus  in 
creacione.  —  10.  Fol.  80— 85  vo.  Oracio  de  passione  Domini.  Anf. :  Benignissime 
et  misericordissime ;  und  Oracio  pro  animabus  specialiter  et  generaliter.  — 
1 1.  FoL  85  vo— 89  vo.  Expositio  super  „Salve  Regina".  Anf. :  Salve  regina  miseri- 
cordie  que  ab  instanti  primevo.  —  12.  Fol.  89  vo— 102.  Variae  Orationes  de  Beata. 
Am  Ende :  Scriptum  anno  domini  1440  per  Augustinum  de  Rudnicz.  Et  finitum 
Fer.  IV.  post  assumpcionem  s.  Marie. —  13.  Fol.  102  vo.  R.  Incipit  oracio 
optima  de  passione  domini,  que  quamvis  in  partes  divisa  sit  pro  una  tamen 
reputatur.  Am  Ende :  Et  de  hac  oracione  habebis  octingentos  annos  et  mille 
larenas  pro  tempore  perdito.  Scriptum  Rome  aput  s.  Petrum  in  Capella  s. 
Crucis  ubi  mulieres  non  intrant.  —  14.  Fol.  105— 116  vo.  Orationes  pulcerrime 
ad  Salvatorem.  Oracio  pro  peccat  is.  Oracio  Anshelmi  pro  peccatis.  De  passione 
domini.  Oracio  ad  Eftigiem  cristi.  Oracio  de  b.  Virg.  Oratio  de  7  gaudiis  b. 
virg.  Oratio  de  s.  Michaele.  De  proprio  Angelo.  Oratio  „de  s.  Egidio"  patrono 
„hujus  ecclesie".  De  b.  Virg.  Am  Ende :  Expliciunt  oraciones  pulcerrime 
et  magnarum  indulgenciarum  quarum  titulos  causa  brevitatis  obmisi.  Hoc 
vobis  domine  Johannes  ut  oretis  deum  pro  me  peccatore.  —  Auf  der  inneren 
Seite  des  Riickdeckels  sind  medicinische  Recepte  in  bohmischer  Sprache  des 
16.  Jahrh.  niedergeschrieben. 


rjmo 


XII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  216  Bll.  12" 

Diurnale  secundum  usum  saecularium.  Die  Vorsteckbll.  enthalten :  Preces 
maiores.  Suflragia  sabbatinis  noctibus  post  octavas  penthecostes.  Das  Fest 
des  hi.  Wenceslaus  wurde  von  einer  spateren  Hand  hinzugeschrieben ;  das 
des  hi.  Bernhard  kommt  nicht  vor. 

XIII.  Pg.  XV.  Jahrh.  147  Bll.  12™. 

Psalterium  davidicum.  In  dem  vorangehenden  Calendar  kommen  die 
Feste  der  hh.  Benedict  und  Bernhard  vor,  ebenso  auch  das  des  hl.Wenceslaus. 
Mit  Fol.  125  beginnt  ein  Officium,  bestehend  aus  besonderen  Gebeten  und 
Psalmen,  pro  anima  famuli  „Henriciu  (welcher  Name  vielfach  genannt  wird), 
in  welchem  es  auf  Fol.  143  wortlich  heisst :  „exaudi  me  raiseram  pro  famulo 
tuo  henrico." 

XIV.  Pg.  u.  Pp.  1433.  442  Bll.  16mo. 

Diurnale  Cisterciense.  Die  Vorlegblatter  enthalten  zunachst  einen  hym- 
nus  de  s.  Ursula.  Anf. :  Illustrat  clare  seculum  undena  turba  virginum.  Das 
Fest  des  hi.  Bernhard  kommt  sowohl  im  Calendar  als  auch  im  Contexte  vor. 
Fol.  267  liest  man :  Anno  dom.  1433  confrater  petrus  de  s.  ypolito,  professus 
in  Campoliliorum  comparavit  hoc  diurnale  et  scrfpsit  manu  propria  ad  laudem 
et  honorem  dei  genitricis  Marie.  Fol.  394.  R.  Incipit  liber  ymnorum  s.  Am- 
brosii  ep. ;  bemerkenswerth  ist,  dass  der  Hymnus  „In  omnibus  sollempnita- 
tibus  gloriose  virg.  Marie,"  Anf. :  Misterium  ecclesie  ymnumChristo  referimus, 
ganz  in  rubro  geschrieben  ist.  Ende :  De  s.  Benedicto  ymnus.  Anf. :  Benedictus 
sit  dom.  qui  iunxit  sibi  cominus. 


Digitized  by  VjOOQLC 


174 

XV.  Pg.  u.  Pp.  XIV.  u.  XV.  Jahrh.  334  BU.  12,no. 

Diurnale  Cisterciense.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  kommt  sowohl  im  Ca- 
lendarium  als  auch  im  Contexte  vor.  Auf  dem  ruckwartigen  Vorsteckbl.  liest 
man :  „Iste  est  libellus  fr.  pauli  de  horicz  prof.  mon.  Altivadensis  sub  regi- 
mine  Rev.  in  Cho  Patris  dom.  Thome  abbatis  tunc  teraporis  videlicet  1482°.u 

XVI.  Pg.  1478.  331  Bll.  12mo. 

Diurnale  Cisterciense.  Beach  ten  swerth  sind  darin  die  Hymnen  in  officio 
S.  Bernardi  ad  Completoriura  und  ad  Tertiam  auf  Fol.  235.  Anf.  des  ersten: 
Beata  ilia  patria,  des  zweiten :  Jam  regina  discubuit.  Fol.  230  liest  man :  Anno 
dom.  1478  in  die  s.  Barbare  virg.  et  mart,  finitus  est  libellus  iste  per  me  fr. 
Jacobum  professus  (!)  Monasterii  s.  Marie  virg.  In  Altovado  sub  regimine 
Rev.  in  Cho  patris  ac  dom.  dom.  Thome  cognomento  hohenffurter  dicti  mon. 
abbatis  bene  meriti.  Deo  sit  laus  et  gloria  per  infinita  secula.  Amen.  Der  Co- 
dex ist  von  dem  Genannten  auf  feinem  Pergament  sehr  schon  geschrieben. 

XVII.  Pg.  1404.  400  Bll.  12mo. 

Diurnale  secundum  usum  eccksiasticorum.  Beginnt  mit  einem  man  ken 
Calendar  (Marz  bis  Dez.).  Darauf :  Intentiones  faciendae  ad  singulas  horas  in 
hon.  pass.  dom.  Am  Emle:  Modus  orandi.  Erige  cor  sursum,  bene  profer,  re- 
spice  sensum.  Endlich  enthalten  die  Vorlegbll.  einen  accessus  altaris  juxta 
rubricam  olomucensem.  —  Fol.  367  vo:  Finitum  anno  dom.  1404  in  die  Marie 
nivis  per  Andream  dyaconum  minorem  Mansionarium  ecclesie  Pragensis  na- 
tum  de  Chwalsijn  opido  kawaw.  Coz  gyest  tuto  psano  tot  gyest  dokonano  w 
utery  rano.  Amen.  Auf  der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man  das 
Fragment  einer  Prascntationsschrift  des  Wartholomeus  natus  Johannis  fur 
die  Kapolle  s.  Andree  aus  dem  XV.  Jahrh.  Anf.:  Nos  Albertus.  Auf  dem 
Riickdeckel  tritf't  man  das  Bruchstiick  eines  Tauf-Ritus  aus  dem  XIII.  Jahrh. 

XVIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  301  Bll.  12'*°. 

Breviarium  juxta  usum  ecclesiasticorum.  Am  Anf.  fehlen  einige  Bll.  Das 
Fest  des  hi.  Bernardus  kommt  nicht  vor,  wohl  aber  das  der  hh.  Bonifacius, 
Willibaldus,  Severinus  u.  A.  Ende :  Explicit  pars  esti  valis.  „Qui  scripsit  scripta 
manus  sua  sit  benedicta." 

XIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  130  Bll.  8vo. 

Psalterium  davidicum  mitmehreren  kunstfertigen  und  in  bun  ten  F*arben 
ausgetiihrten  Initialen  und  einem  vollstandigen  Calendarium,  in  welchem  die 
Feste  der  bohmischen  Landespat-rone  vorkommen.  Die  grosseren  Festa  Domini 
und  B.  V.  Mariae,  sowie  auch  das  festum  S.  Augustini  haben  den  Rang  eines 
triplex.  Beim  13.  Marz  findet  sich  erne  ,,Memoria  fratrum  et  sororum,  bene- 
factorum  et  familiarium  nostrorum  et  omnium  in  cimiteriis  nostris  quiesc.u, 
doch  wurde  dieses  von  einer  Hand  des  XV.  Jahrh.  eingefugt.  Filr  den  6.  Juni 
ist  eine  ^Commemoratio  domini  Norberti"  vorgezeichnet.  —  Von  einer  Hand 
des  XVI.  Jahrh.  wurden  folgende  Aufzeichnungen  an  den  Randern  des  Codex 
gemacht :  Vitus  Lapicida  (1.  Vorsteckbl.)  und  „Hic  fuit  heinricus  de  reichentall 
bonus  socius." 


Digitized  by  VjOOQIC 


175 

XX.  Pg.  XIII.  Jahrh.  52  Bll.  8™. 

Sermones  s.  Bernardi  u.  zw.  de  diversis,  de  tempore  und  in  Cantica  Can- 
ticoruin.  Anf.  mank:  videlicet  cum  deus  hominem.  —  Fol.21.  Hymnus  in  nativ. 
Dom.  Anf. :  Natalis  domini  festum  leti  celebremus.  —  Auf  der  zweiten  Seite 
des  Anhangbl.  ist  die  Aufzeichnung :  „0  frat.  otto  est  bonus."  Darnach  folgt 
die  Aufzahlung  von  zumeist  bohmischen  Ortschaften  (5  Zeilen),  wie  z.  B. 
neshmeriz,  wowranuwiz,  cuparowiz. 

XXI.  Pg.  Xm.  Jahrh.  59  Bll.  8vo. 

Speculum  b.  Virginia.  Anf. :  Quoniam  ut  ait  b.  Jeronimus.  Ende :  com- 
municator sui .  benedictus  fructus  uentris  tui.  Der  Verfasser  ist  S.  Bonaven- 
tura.  (Gedruckt  in  Denis  vol.  II.  p.  1. 430. 882).  Die  Abbandlung  enthalt  18  Capp. 
Von  einer  Hand  des  XVI.  Jahrh.  wurde  zu  dem  „Speculumu  ein  alphabetisches 
Sachregister  auf  8  Bll.  Pp.  verfasst  und  hinzugebunden.  —  Die  Pergamenthulle 
des  Codex  enthalt  ein  Bruchstiick  de  actis  s.Martirii  aus  dem  10.  Jahrh.  (Ueber 
Martyrius  Monachus  s.  Jo.  Bapt.  Riccioli :  Chronologiae  reform.  III.  261). 

XXII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  299  Bll.  8vo. 

Diurnale  Cistercicnse  mit  schonen  kleinen,  theilweise  in  Gold  ausge- 
fiihrten  Initialen.  Das  Vorlegbl.  enthalt  eine  Rubrik  de  legendis  historiis. 
Das  Calendar  ist  vollstandig ;  das  Offic.  S.  Bernardi  kommt  auf  Fol.  106 
vor.  —  Fol.  228  vo.  Chronologische  Aufzeichnungen  fiber  die  Grundungsjahre 
mehrerer  Orden  und  Abtoien,  iiber  das  Todesjahr  des  hi.  Thomas  Cantuari- 
ensis  und  des  hi.  Bemardus  (13  Zeilen).  sowie  eine  kurze  Notiz  ex  oronicis  b. 
Hieronymi  de  annis  mundi. 

XXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  43  Bll.  8vo. 

Sermones  de  summis  festivitatibus.  Anf. :  Ascendit  dauid  de  deserto.  Nota 
hec  tria  de  ascensione.  Knde :  Hec  est  dies  quam.  Post  auram  pluviam.  Dar- 
unter  Fol.  42 vo  ein  Sermo  de  s.  Bernardo.  Anf.:  Nota  quod  b.  Bern,  duplici 
festo  solempnizatur. 

XXIV.  Pg.  XV.  Jahrh.  129  Bll.  8v6. 

1 .  Fol.  1—111  vo.  Liber  de  Sacramentis.  Anf. :  Samaritanus  enim  vulnerato 
appropinquans.  Ende :  De  secundis  nupciis  et  deinceps  nupciis.  —  2.  Fol.  lllvo 
bis  129  vo.  R.  De  rcmrrectione  et  judicii  condicione.  Anf. :  Postremo  de  condi- 
cione  resurrection! s.  Ende:  Si  mali  in  inferno  peccabunt  (mank)  indulgenciam 
in  conspectu  dei.  Der  Auctor  ist  Petrus  Lombardus.  (Migne,  Curs.  Patrolog. 
vol.  192).  —  Am  Anf.  sieht  man  eine  farbenverzierte  Initiale  mit  einem  Drachen ; 
die  Vorsteckbll.  enthalten  Fragmente  eines  Antiphonars  mit  Neumen  des 
13.  Jahrh. 

XXV.  Pg.  XV.  Jahrh.  504  Bll.  l2mo. 

Breviarium  secundum  usum  ecclemasticorum.  Beginnt  mit  dem  Officium 
dominicae.  Die  Feste  der  bohmischen  Landespatrone  kommen  vor,  das  des 
hi.  Bernardus  fehlt.  —  Fol.  487.  ft'.  Exarcismus  sails  et  aque  diebus  dominicis 
und  „Benedictio  amoris  s.  Johannis."  —  Fol.  504.  Schliissel  zur  Anffinduna: 
des  Sonntagsbuchstaben,  eine  kreisformige  Figur  darstellend. 


Digitized  by  VjOOQIC 


176_ 

XXVI.  Pg.  XV.  Jahrh.  209  Bll.  12rao. 

Brcviarium  secundum  u*um  Cisterc.  Anf.  mank.:  Cognoverunt  omnes  a 
dan.  Das  Offic.  S.  Bern,  komrat  vor.  Am  Ende :  Non  venit  ad  graciam  qui  ne- 
scit  amare  mariam. 

XXVII.  Pg.  1378.  97  Bll.  12n,\ 

Psalterium  davidicum.  Am  Ende:  Anno  domini  1378  tinitus  est  liber  iste 
in  vigilia  s.  ambrosii  ep.  per  manus  Nicolai  de  Crems.  Detur  pro  penna  scri- 
ptori  gracia  Christi.  Sit  laus  Deo.  Amen.  —  Der  Codex  war  noch  im  J.  1513 
in  Bentitzung,  wie  dies  aus  den  am  Ende  hinzugeschriebenen  Officien  er- 
sichtlich  ist. 

XXVIII.  Pg.  X.  u.  XI.  Jahrh.  1B1  Bll.  12"". 

1 .  Fol.  1  vo— 103.  Martyrologium.  Dasselbe  scheint  dereinst  in  der  Diocese 
Magdeburg  oder  einem  Kloster  dieser  Stadt  in  Verwendung  gewesen  zu  sein. 
Dies  beweisen  die  in  demselben  vorkommenden,  eigens  fur  die  Magdeburger 
Kirche  vorgeschriebenen  Feste;  so  z.  B. :  Ad  VI.  Id  us  Mai  i.  In  Magdeburg 
Geroncii  Mart,  atque  pontificis:  ad  VII.  Idus  Sept.  Magadaburg  Mathalberte 
virg.  Christi:  Nonis  Junii  Translacio  ss.  sanguinis  Christi  Magadeburgum  ab 
Italia— (eodem  die  preciosissimus  thesaurus  Sanguinis  Domini  per  Annonem 
Ep.  jubente  domino  Ottone  Aug.,  immo  annuente  Domino  Jesu  Christo  ab 
Italia  Magadaburgum  translates  est).  Ausserdem  werden  auch  am  Rande 
dieses  Calendars  die  Sterbetage  mehrerer  Magdeburger  Bischofe,  wiewohl 
von  etwas  spaterer  Hand,  verzeiohnet.  So  z.  B.  ad  II.  Kal.  Aug.  Angilhardus 
archiep.  Magad.  VII.  obiit  (1063);  ad  IV.  Id.  Sept,  Meginfridus  pp.  ob.  (1051). 
Auch  die  Sterbetage  einiger  Kaiser  sind  angemerkt;  so  ad  Nonas  Magi :  „Spi- 
ritus  oddonis  felix  exultet  in  astris."  Da  den  Namen  Pachomius,  Arsenius 
u.  a.  das  Epitheton  „s.  Pater  noster"  beigelegt  wird,  kann  man  schliessen, 
dass  das  Martyrologium  in  t'ruher  Verwendung  irgend  welcher  Eremiten 
oder  gewiss  anderer  Religiosen  —  etwa  der  Benedictiner  von  Bergen  bei 
Magdeburg  —  gewesen  sei.  Aber  auch  sonst  enthalt  dasselbe  viele  schatzens- 
werthe  Daten  fur  die  Chronologie  namentlich  der  rom.  Papste  u.  A.  Bisher 
Handschr.  des  X.  Jahrh.  —  2.  Fol.  103vo.  Hgmnus  de  s.  Barbara.  Anf.:  Gaude 
gaudio  magno.  Fol.  104  ro  ist  unbeschrieben.  —  3.  Fol.  104vo— 150.  R.  Incipit 
praefacio  libri  helperici  compotiste.  Cum  fratribus  adolescencioribus  nostris 
quedam  calcatorie  artis.  Nach  dem  Vorworte  folgt  ein  Verzeichniss  der  37 
(richtig  42)  Kapitel  des  Buches.  Fol.  107vo.  Incipit  Liber  Helprici  Compotiste. 
Annus  Solaris  ut  majorum  constat  sollercia.  Ende:  deinceps  facilius  asse- 
quantur.  Explicit  liber  etc.  Handschrift  des  XI.  Jahrh.  —  4.  Fol.  150vo— 151. 
Annates  Magdeburgenses.  Enthalten  eine  chronologische  Reihenfolge  der  Sterbe- 
jahre  romischer  Kaiser  und  der  Bischofe  von  Magdeburg  nebst  anderen  Daten ; 
darunter  namentlich  tiber  den  Einfall  und  die  Verwiistungen  der  Ungarn  in 
Sachsen.  Anf.:  Anno  dom.  incarn.  814  Karolus  imp.  obiit.  Ende:  Anno  dom. 
incarn.  1039  Conradus  imp.  obiit.  Handschr.  des  XI.  Jahrh. 

XXIX.  Pg.  XIII.  Jahrh.  194  Bll.  12mo. 

Opttsculum  d€  lande  b.  Virginis.  Diese  Rubrik  ist  aus  dem  Prolog  ent- 
nommen,  wo  es  heisst:  „Dividitur  autem  presens  opusculum  quod  laudem 


Digitized  by  VjOOQIC 


177 

virginis  appellamus  in  tres  distincciones".  Anf.  des  Prologs :  Qui  edunt  me 
adhuc.  Hujus  largiflue  sponsionis.  Anf.  des  I.  Cap. :  Primo  queritur  an  necesse 
fuerit  hanc  missionem.  Anf.  des  letzten  Cap. :  Post  hec  queritur  de  hoc  quod 
dicitur.  Ecce  elysabet  cognata.  Ende :  mirabilius  fiat  miraculum  de  miraculo. 
Allem  nach  zu  schliessen  ist  der  Verfasser  der  hi.  Albertus  Magnus. 

XXX.  Pg.  XHI.  Jahrh.  24  BU.  12mo. 

Regula  s,  Benedicts  Abbotts  in  deutscher  Sprache.  Anf.:  Lose  sun  min. 
sprichit  sinte  Benedicte  .  an  div  gebot  dinis  mistris.  Schliesst  mit  dem  72.  Ca- 
pitel  und  somit  fehlt  das  gauze  73.  Der  Schriftcharakter  hat  mit  jenem  der 
viel  bestrittenen  Koniginhofer  Handschrrft  grosse  Aehnlichkeit.  Die  Initialen 
sind  roth,  hie  und  da  schon  verziert. 

XXXI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  95  BU.  12mo. 

Sermones  sacri.  Anf. :  Venit  super  eos  spiritus  s.  Unigenitus  dei  films. 
Ende:  omnes  amici  ejus  spreverunt  earn.  Die  meisten  Sermones  handeln  de 
spiritu  sancto,  de  corpore  Christi  und  de  festivitatibus  summis  b.  Virginis. 
Bei  einem  Sermo  auf  Fol.  32  vo,  in  welchem  auch  die  unbefleckte  Empfangniss 
vertheidigt  wird,  liest  man  am  Rande  die  Anmerkung :  „Extravacatu  und  „quod 
videtur  declinare  ad  heresim". 

XXXII.  Pg.  u.  Pp.  XV.  Jahrh.  98  BU.  12mo. 

DiurnaU  secundum  usum  Cisterciensem  mit  einem  vollstandigen  Calen- 
darium,  in  welchem  das  Fest  des  hi.  Bernardus  sowie  die  der  bohmischen 
Landespatrone  vorkommen.  Das  Festum  purificationis  B.  V.  heisst  darin 
„Ypapanti  domini",  i.  e.  occursus,  obviatio  (soil.  Simeonis).  Beim  2.  Sept.  liest 
man:  Dies  caniculares  finiuntur.  —  Fol.  74 vo.  Iste  liber  est  fr.  Sigismundi  in 
alto  vado,  etwa  des  nachmaligen  Stifts-Abtes  und  spateren  Suftragans  von 
Passau. 

XXXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  119  BU.  8vo. 

Missale  Romanum.  Beghmt  mit  dem  Exorcismus  salis  und  andern  kirch- 
lichen  Segnungen ;  darnach  folgen  die  Variation  en  der  solennen  Prafationen 
in  Gesangsnoten.  Mit  Fol.  14  beginnen  die  Messformularien,  deren  Introitus, 
Graduale,  Offertorium  und  Communio  durchwegs  mit  Gesangsnoten  versehen 
sind.  Fol.  116.  Praefatio  quotidiana,  Paternoster,  Gloria  de  Beata,  Kyrie  und 
Ite  missa  est  —  sammtlich  in  Gesangsnoten ;  letzteres  in  folgender  Fassung: 
,,Ite  benedicti  et  electi  in  viam  pacis  pro  vobis  J.  Chus  hostia  missus  est.  Deo 
gracias".  —  Der  Codex  ist  schon  geschrieben,  die  Initialen  haufig  mit  frischen 
Farben  und  phantastischen  Menschenkopfen  reich  geschmiickt.  Ueber  den 
rruheren  Besitzer  (XVI.  Jahrh.)  liest  man  gleich  am  1.  Bl.:  ,,Liber  s.  marie  in 
ossek". 

XXXIV.  Pg.  1895.  39  BU.  8T°. 

1.  Fol.  1—27.  Processionale  Ord.  Cist,  ganz  in  Gesangsnoten.  Anf.:  In 
cena  domini  ad  mandatum  antiphona.  Ende :  In  ascensione  domini.  Fol.  27. 
Explicit  libellus  scriptus  per  fratrem  Johannem  Sacerdot^m  de  altovado  Mo- 
nasterio  Alias  de  Crumpnaw  1395.  —  2.  Fol.  27vo— 31vo.  Plures  determinationes 
ex  computu  ecclesiasHco ;  i.  e. :  Methodus  inveniendi  literam  dominicalem  et 

Xenia  Bernanlina  IT.  Handschrifton-Verzcichnistc  II.  J2 


Digitized  by 


Google 


178_ 

numerum  aureum ;  tabula  epactarum :  tabula  ad  inveniendum  signum  (Stern- 
bild)  et  gradum,  in  quo  sit  luna  et  sol  quotidie  in  qualicunque  hora ;  ferner 
eine  tabellarisch  zusammengestellte  Beschreibung  der  Sternbilder  betreffs 
ihrerBeschaffenheitund  ihres  Einfiusses  auf  die  Gesundheits-  und  Witterungs- 
verhaltnisse ;  endlich  eine  Notiz  de  incensione  lune.  —  3.  Fol.  31  vo.  Rabbi 
Moysis,  „philosophi  maximi",  kurze  Notiz  uber  die  Umlaufszeit  der  Planeten.  — 
4.  Fol.  32.  Die  wechselseitigen  Beziehungen  der  vier  Jahreszeiten,  der  Windrich- 
tungen  u.  A.,  dargestellt  in  einer  kreisfbrmigen  Figur.  —  5.  Fol.  32  vo— S3. 
Schreiben  des  Hohenfurter  Abtes  P.  (?)  an  andere  Ordensvorstdnde  in  Angelegen- 
heit  von  Ordenssutfragien.  „Datum  anno  dom.  1396  in  die  ss.  Apostolorura 
philippi  et  Jacobi  nostro  sub  sigillo."  Ira  Verlaufe  heisst  es  unter  Anderem: 
„Et  quia  karissimos  viros  dominum  P.  abbatem  ceterosque  expressos  in  bre- 
vibus  rector  universorum  de  praesenti  revocavit  seculo.u  —  6.  Fol.  33vo— 38vo. 
R.  Incipit  Musica.  Anf. :  Ad  noticiam  iam  musice  artis  intrare  volentibus.  Ende : 
re  in  mi  descendendo  de  3°.  Wird  durch  Gesangsnoten  veranschaulicht.  — 

7.  Fol.  39.  Aufzeichnung  uber  die  wecliseUeitige  Distanz  der  Himmehkorper.  — 

8.  Fol.  39  vo.  Versus  de  temperamentis.  Anf. :  Gen.  III.  Maledicta  terra  in  opere 
tuo.  Largus  amans  hilaris  ridens  rubeique  colon's.  Ara  untersten  Rande 
des  1.  Bl.  liest  man  folgende  gleichzeitige  Aufzeichnung:  „Anno  dom.  1439 
obiit  Elizabet  quondam  Judicissa  de  cappella  f.  VI.  post  tyburcii  et  valeriani." 

XXXV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  68  Bll.  8vo. 

Liber  privilegiorum  Ord.  Cist.  Ant*. :  Benedictus  ep.  etc.  fulgens  sicut 
Stella  matutina.  Ende :  Clemens  ep.  etc.  Cum  a  nobis  petitur.  Datum  avion. 
Nonas  Sept.  pontificatus  nostri  anno  quarto.  Folgt:  De  forma  eligendi  abba- 
tem und  de  facienda  visitatione.  —  Auf  dem  ersten  Vorsteckblatte  erblickt  man 
das  in  Farben  ausgefiihrte  Wappen  des  Hohenfurter  Abtes  Christophorus 
mit  der  Umschrift:  „Rev.  D.  D.  Christophorus  Knol  de  Wels  Abbas  noster 
obiit  1542.  0  bone  Knol.  Deus  est  tuus  remunerator."  —  Am  untersten  Rande 
des  FoL  67  vo :  „Hec  est  professio.  Ego  promitto  vobis  obedienciam  sec.  re- 
gulam  s.  benedicti  et  ordinem  cist,  de  bono  usque  ad  mortem.  Et  abbas  dicat. 
deus  det  tibi  vitam  eternam." 

XXXVI.  Pg.  Xn.  Jahrh.  125  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1—104.  R.  Incipit  vita  s.  Martini.  Igitur  Martinus  sabarie  panno- 
niorum  oppido  oriundus.  Ende :  ad  recolendam  venerabilem  virtutem  Beati 
Martini.  Amen.  Der  Verfasser  ist  Sulpicius  Severus :  der  Text  entspricht  dem 
des  codex  capitularis  Veron.  vollig  bis  auf  den  Schluss,  angefangen  von  den 
Worten :  „Cum  hac  ergo  voce  fatigatum."  cMigne,  Patrolog.  XX).  —  2.  Fol. 
104  vo— 122.  R.  Incipit  prologus  in  vitam  s.  Stephani  regis.  Omne  datum  opti- 
mum. Ende :  deferentesque  in  theca  argentea  signaverunt.  Explicit  vita  et 
actus  s.  Stephani  Regis  Pannoniorum.  Diese  Vita  ist  vom  Bischof  Carthuitius 
verfasst  und  wurde  im  J.  1038  dem  Konig  Coloman  gewidmet;  sie  weicht  von 
dem  Texte  der  Bollandisten  (II.  Sept.  456  seqq.)  theilweise  ab.  Im  J.  1874 
wurde  sie  der  k.  ung.  Akademie  der  Wissenschaften  zur  Einsicht  mitgetheilt 
und  hat  zur  Verbesserung  eini^er  Stellen  der  beriihmten  Heiligenkreuzer 
Handschritt  bei  „Endlicher,  Monumenta  Arpadiana"  gedient.  —  3.  Fol.  122vo 
bis  123 vo.  De  aedifieatione  claustri.  Anf.  des  Prologs:  Locuturue  carissime  de 


Digitized  by  VjOOQIC 


179^ 

edificacioue  claustri  materialis.  Ende  der  Abhandlung  mank :  sed  non  secun- 
dum scien ...  —  Der  Auctor  ist  Hugo  de  Folieto,  monachus  Corbiensis  Ord. 
S.  Ben.  (Claruit  c.  a.  1 120.  S.  Trithemius,  Catal.  scriptt.  eccles.). 

XXXVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  19B  BU.  8*°. 

Liber  precatorius.  Beginnt  mit  einem  vollstandigen  Calender,  in  welchem 
u.  A.  auch  folgende  Namen  von  Heiligen  vorkommen,  als :  Gudile  Virg.,  Satiri 
Mart,  Liugeri  Ep.,  Hurenis  Virg.,  Dympne  Virg.,  Remadi  Ep.  Das  Festum 
Visitationis  B.  V.  fehlt.  Der  sonstige  Inhalt  des  Gebetbuches  ist  folgender : 
1.  Fol.  13.  Incipiunt  hore  de  spiritu  s.  —  2.  Fol.  17—22.  Horae  de  s.  cruce  und 
de  ss.  Sacramento.  —  3.Fol.22vo.  Hymnus  de  s.  Veronica.  Anf.:  Salve  sancta 
lacies  nostri  redemptoris,  und  ein  zweiter:  Ave  facies  preclara  pro  nobis  in 
crucis  ara,  nebst  einer  0 ratio:  Deus  qui  nobis  signasti.  —  4. Fol. 23 vo.  Septem 
versus  s.  Bernardi.  Anf. :  O  bone  Jesu  illumina  oculos  meos.  O  Adonai.  — 
5.  Fol.  28.  Missa  b. Marie  Virg.  Anf.:  Introibo  ad  altare;  es  folgt  die  Confessio 
et  Absolutio,  endlich  die  Missa  selbst:  Salve  sancta  parens.  —  6.  Fol.  37.  Hore 
b.  Marie  Virg.  secundum  usura  curie  romane  ecclesie.  —  7.  Fol.  70.  Septem 
psalmi  penitenciales  mit  der  Heiligen-Litanei  und  den  noch  jetzt  dabei  liblichen 
Gebeten.  —  Interessant  ist  aber  8.  die  Fol.  88  vo  folgende  Letania  sanctorum 
specialium.  Anf. :  Deus  pater  qui  creasti  mundum  et  illuminasti.  Suscipe  peni- 
tentem  Et  illustra  meam  men  tern.  Ende :  Requiem  eternam  cunctis,  Da  fide- 
libus  defunctis.  Ne  dampnentur  in  fomace,  Sed  requiescant  in  pace.  —  9.  Fol. 
91  vo.  Versus  David  legend  i  in  tribulacione.  — 10.  Fol.  94.  Officiumdefunctorum.  — 
1  l.Fol.  110.  Collectae  variae  ad Dominum.  —  1 2. Fol.  121  vo.  R.  Incipit  inquisicio 
s.  Augustini  de  ista  oracione  in  quacunque  die  aliquis  perfectam  oracionem  di- 
xerit  vel  cantaverit  dyabolus  eum  non  nocebit.  Anf. :  Domine  Jesu  Christe  qui 
in  hunc  mundum  —  nebst  andern  Gebeten  ad  dominum,  ad  imaginem  Christi 
u.  s.  w.  —  13.  Fol.  144vo.  R.  Sequuntur  septem  verba  Christi  in  cruce.  —  14.  Fol. 
146vo.  Novem  Orationes  devotac  super  novem  literas.  Die  R.  lautet:  Hec  infra  scripte 
oraciones  debent  iegi  quando  quis  velit  communicari  et  posite  sunt  super  hanc 
diccionem  rCarthusia".  Anf.:  Creator  omnium  Deus  pater. —  15.  Fol.  154vo. 
Memoria  de  s.  Joanne  Bapt.  Anf. :  Gaude  Johannes  bapt.  qui  in  ventris  clausus 
cista.  —  16.  Fol.  155 vo.  Commemoratio  s.  Geary  ii.  Anf. :  Georgi  martyr  inclite.  — 
1 7.  Fol.  157.  Oratio  dedomina  nostra  devota.  Anf. :  Intemerata  et  in  eternum  bene- 
dicta ;  folgen  noch  andere.  —  18.  Fol.  167.  Psalterium  abbreviatum.  Die  R.  lautet : 
Beatus  jheronimus  in  heremo  composuit  hoc  psalterium  prout  angelus  domini 
docuit  eum  per  spiritum  s.  porro  propter  hoc  abbreviatum  est,  quod  hii  qui 
sollicitudinem  habent  seculi  vel  qui  inn'rmitatibus  jacent  vel  qui  iter  agunt 
longum  cantent  hoc  psalterium.  Anf. :  Suscipere  dignare.  Verba  mea  auribus 
percipe.  —  19.  Fol.  184.  Memoria  de  s.  Antonio  Eremita  und  de  s.  Adriano.  — 
20.  Fol.  186.  Oracio  de  dominu  nostra.  Anf. :  Ave  virgo  graziosa  stella  sole 
clarior.  —  21 .  Fol.  191.  Oracio  de  s.  Barbara.  Anf. :  Gaude  barbara  regina  summa 
pollens  in  doctrina.  —  22.  Fol.  192.  De  s.  Margareta.  Anf.:  Gaude  virgo  mar- 
gareta  que  nutricis  gregem  leta.  —  So  viel  iiber  den  Inhalt  unseres  Codex. 
Dessen  aussere  Ausstattung  jedoch  verdient  weit  mehr  Beachtung :  zahlreiche 
Initialen,  gelungene  Miniaturen  und  mannigfache  Randverzierungen  in  sorg- 
faltigster  Ausfuhrung  fesseln  das  Auge  des  Kenners  durch  lebhafte  Farben- 
pracht  und  reiche  Goldauftragung;  man  sehe  z.  B.  nur  die  geschmackvolle 

12* 


Digitized  by  VjOOQIC 


180 

Verzierung  der  Heiligen-Litanei.  Wie  sich  aus  den  Initial  en,  Miniaturen  und 
sonstigen  Einzelheiten  ergibt,  ist  der  Codex  burgundischen  Ursprungs  und 
um  1890  bis  spatestens  1400  geschrieben.  An  den  Miniaturen  waren  verschie- 
dene  Hande  thatig,  wie  sich  aus  Vergleichung  derselben  auf  FoL  28,  70,  94 
und  185  deutlichst  ergibt;  die  Randverzierungen  dagegen  sind  gleichzeitig 
durch  das  ganze  Buch  und  von  demselben  Maler  ausgeiuhrt,  aber  nicht  immer 
vollendet  worden.  Beachtenswerth  sind  die  beiden  mit  feinem  braunen  Leder 
uberzogenen  Einbanddeckel ;  man  sieht  hier  verschiedene  eingepresste  kleine 
Thiergestalten,  welche  von  gewundenem  Laubwerk  umrahmt  und  in  je  zwei 
rechteckigen  Feldern  auf  jedem  Deckel  vertheilt  sind,  in  deren  Mitte  sich 
folgende  von  Herrn  Professor  H.  Omont,  Bibliothekar  an  der  National-Biblio- 
thek  in  Paris,  entrathselte  und  mittelst  Schreiben  vom  12.  Janner  1891  dem 
Verfasser  dieses  getalligst  mitgetheilte  Aufschrift  (devise)  in  altrranzosischer 
Sprache  des  XV.  oder  vom  Anfang  des  XVI.  Jahrh.  vorfindet: 

„KE  OESTE  LIVER  LERA 

PARADIS  GAIGNERA  AM." 
d.  i.  nach  der  modern  en  Orthographie : 

„Qui  ce  livre  lira 

paradis  gagnera  Amen." 
Offenbar  riihren  diese  beiden  Deckel  von  einem  andem  Codex  her  und  wurden 
erst  spater  dem  vorliegenden  Liber  precatorius  angepasst;  der  Riicken  des 
Einbandes  jedoch  ist  neu  und  schreibt  sich  wohl  aus  der  Zeit  her,  als  der 
Hohenfurter  Stiftsprofesse  Dr.  Maximilian  Millauer  den  Codex  im  J.  1814  fur 
die  Bibliothek  erwarb.  Ueber  die  fruheren  Besitzer  desselben  gibt  folgende 
Notiz  auf  dem  letzten  Blatte  Aufschluss :  „Hic  liber  venit  a  Rmo,  Perillustri 
ac  Magnifico  D.  D.  Bartholomaeo  Josepho  Trillsam,  A  A.  LL.  et  Philos.  Doc- 
tore,  ss.  Theolog.  Baccalaureo  Formato,  s.  regiae  et  catholicae  Majestatis 
Aulae-Parocho  etc.  in  grati  animi  tesseram  sibi  recolens  asservavit  P.  Ur- 
banus  Procopius  Rienessl,  p.  t.  Capl.  Zettwingae,  Praefati  D.  Aulae-Parochi, 
qua  magni  avunculi,  pronepos.  1784." 

XXXVIII.  Pg.  u.  Pp.  XIV.  Jahrh.  116  Bll.  8'°. 

1.  Fol.  1— 12  vo.  Sermones  de  Sanctis.  Anf. :  De  s.  Andrea  domino  meo 
dilecto.  Vestigia  ejus  secutus  est.  Dominus  vocans  petrum.  Der  letzte  Sermo 
(de  Innocentibus)  endet  mank :  ex  consorcio  agni.  Der  Verfasser  ist  Peregri- 
nus,  ein  polnischer  Dominikaner,  der  um  1322  lebte.  (Quetif  I.  561).  —  2.  Fol. 
18—182.  Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  Suspiciens  Jesus.  Hec  verba 
leguntur  in  dedicacione.  Der  letzte  Sermo :  Domine  dilexi  decorem.  Triplex 
est  domus  dei.  Ende:  ad  hanc  domum  nos  perducat  dominus  etc.  —  3.  Fol.  133 
bis  154  vo.  Sermones  sacri  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf.  mank. :  cilia  hostiaria. 
Der  nachste  Sermo  in  cathedra  s.  Petri :  Domine  exaltasti  super  terrain.  Ista 
verba  bene  potuit  dicere  s.  Petrus.  Ende :  Sermo  in  convers.  s.  Pauli,  mank : 
saule  quid  me.  —  4.  Fol.  155—164.  Expositio  super  Pater  nosier.  Anf. :  Scribit 
cantor  parisiensis  in  opere  suo  super  psalterium.  Ende :  unde  in  persona  do- 
mini  cantat  ecclesia.  —  5.  Fol.  164vo— 166vo.  Sermones  in  visitationibus  ordinum. 
Anf.:  A  facie  regis  et  7  consiliator.  ejus.  Hec  verba  ipsi  Esdre  dicta  sunt.  Der 
letzte :  Non  te  pigeat  visitare  infirm  um.  Ende :  judicis  sapiencia  confunditur.  — 
Es  sei  bemerkt,  dass  die  Handschrift  des  Codex  rait  jeder  Nummer  wechselt. 


Digitized  by  VjOOQLC 


181 

XXXIX.  Pg.  XII.  Jahrh.  208  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 127  vo.  R.  Incipit  proemium  in  libro  Tropologie.  Quam  jocunde 
videbit  etemum  dei  tabernaculum.  Dann  die  weitere  R. :  Incipit  liber  tropo- 
logie. Anf.  Dom.  I.  Adv. :  Cum  adpropinquasset.  Erudit  nos  sapientia.  Ende 
Dom.  XXV.  p.  Pent. :  Cum  sublevasset  oculos  Jesus.  —  Nach  Cod.  MS.  Nr.  69 
unserer  Handschriflensammlung  ist  der  Verfasser  dieses  Magister  Philippus 
de  Navarra ;  dort  tragt  das  Buch  den  folgenden  Titel :  Liber  Tropologiae  super 
evang.  dominicalia  per  circulum  anni.  Doch  ist  iiber  den  Verfasser  bei  den  be- 
kannteren  Literarhistorikern  nichts  zu  finden.  —  2.  Fol.  128—169  vo.  Sermones 
de  diver  sis.  Anf.:  Tolle  puerum.  Mater  mentis  puritas.  Mehrere  sind  iiber- 
schrieben:  Ad  sacerdotes;  sermo  de  posse,  scire,  velle;  ad  penitentes;  de 
martiribus ;  de  triplici  osculo ;  de  nativitate  b.  Marie ;  de  nativitate  Chi ;  de 
triplici  innocencia ;  de  spiritualibus  donis ;  de  triplici  gradu  araicicie ;  de  tri- 
plici habitaculo.  —  3.  Fol.  169  vo— 187.  Quaestiones  liturgicae.  Anf. :  Ratio  quare 
dicatur  adventus  dom.  Tempus  quod  dominicam  nativitatem  antecedit.  Ende : 
De  festo  s.  Michaelis.  —  4.  Fol.  187— 198  vo.  De  ultimo  adventu  domini.  Anf. : 
De  adventu  salvatoris  qui  expectatur  in  fine.  Ende:  R.  Epitalamium  eterne 
beatitudinis.  O  quanta  erit  beatorum  felicitas.  —  5.  Fol.  199— 208  vo.  Sermo  ad 
praepositos.  Anf. :  Seraphyn  stabant  super  illud.  Verba  thematis  hujus  sunt 
alte  inquisicionis.  Nach  dem  Schlusse  liest  man :  Iste  liber  est  monasterii  s. 
Marie  in  Altovado  pertinens  ibidem  ad  Bibliothecam.  Anno  Domini  1411  liga- 
tus  circa  festum  assumptionis  b.  Virg. ;  seitdem  hat  jedoch  der  Codex  einen 
neueren  Einband  erhalten,  auf  dessen  zweitem  Deckel  die  von  einer  Horn- 
platte  uberdeckte  Aufschrift  angebracht  ist :  „Liber  tropologiarum  super  ser- 
mones omeliarum". 

XI..  Pg.  XII.  Jahrh.  141  Bll.  8T°. 

Sermones  de  tempore.  Anf.:  De  adventu  domini.  Hora  est  jam  nos. 
Somnus  noster  torpor  noster  est.  Es  kommen  mehrere  Sermones  „de  reli- 
gione  boniu  vor.  Ende :  In  dedicacione  eccles.  In  die  ilia  sanctificavit  rex. 
Darnach:  Finito  libro  sit  laus  et  gloria  Christo,  und  die  aus  dem  15.  Jahrh. 
stammende  Signatur :  Liber  s.  Marie  Monasterii  altovadeni. 

Xtl.  Pg.  Xin.  Jahrh.  175  BU.  8™. 

1.  Fol.  1—38  und  41— 71vo.  Sermones  super  textus  Epistolarum  per  annum, 
de  Sanctis  et  de  Diversis.  Anf. :  Hora  est  nos.  Tres  sunt  hore.  I.  ignorancie. 
Darunter  ein  Sermo  in  festo  s.Benedicti.  —  2.  Fol.  88— 40  vo  und  71  vo— 72  vo. 
Expositio  super  CanUca  Canticorum.  Anf. :  Duo  sunt  ubera  sponse.  —  3.  Fol. 
175— 175vo.  Sermo  in  Visitatione.  Anf. :  Vox  domini  ad  civitatem  clamat.  Debite 
visitacionis  nos  urget  sollicitudo.  —  Der  Schreiber  des  sorgfaltigst  herge- 
stellten  Codex  ruft  darin  zu  wiederholten  Malen:  „S.  spiritus  assit  nobis 
gracia".  Auch  die  Vorlegbil.  enthalten  Bruchstiicke  von  Sermones  nebst  zwei 
Citaten  aus  Ambrosius. 

XL.II.  Pg.  XIV.  Jahrh.  44  BU.  8vo. 

1.  Fol.  1—40.  R.  Incipit  prologus  in  Compendium  Ordinis  Cisterciensis. 
Anf. :  Presens  opusculum  quasi  breve  compendium.  Ende :  De  missa  s.  spi- 
ritus. Aus  der  im  Prolog  ausgesprochenen  Bemerkung:  „in  quinquaginta 


Digitized  by  VjOOQIC 


182 

capitula  terininatur(opusc)  propter  iubileum",geht  hervor,  dass  der  Codex  im 
J.  1350  geschrieben  wurde,  da  in  eben  diesem  Jahre  das  von  Clemens  VI 
ausgeschriebene  Jubilaeum  gefeiert  wurde.  —  2.  Fol.  40—44  vo.  R.  Excerpta 
de  difinicionibus,  conswetudines  diverse  de  abbatibus.  Anf. :  Si  quis  abbatum 
contemptor.  Ende :  utroque  absente  si  abbas  ita  . . .  Bemerkenswerth  ist  die 
schdne  Initiale  am  Anf.  Ant"  das  Vorlegbl.  schrieb  eine  spatere  Hand  folgen- 
den  Titel :  Ordinarium  Altouadensium.  Der  urspriingliche  Einband  in  rothem 
Leder  tragt  Ueberbleibsel  eines  massiven  Eisenbeschlages  mit  Kette. 

XLIII.  Pg.  und  Pp.  Xin.  Jahrh.  412  Bil.  1  und  2  Coll. 

Sermones  de  tempore,  de  Sanctis  und  de  diversis.  Anf. :  Missus  est  Gabriel. 
Volens  Christus  rex  ad  regnum.  Es  ist  eine  Sammlung  der  verschieden- 
artigsten  Predigten.  Die  Schrift  wechselt  haufig.  Untermengt  sind  folgende 
kiirzere  Abhandlungen  und  Notizen.  1.  Fol.  143vo.  Anselmus  dc  interrogacione 
moribundorum.  Anf. :  Frater  proximus  morti  sic  debet  interrogari.  —  2.  Fol. 
210vo— 21 1  vo.  Nota  de  impediments  matrimonii.  —  3.  Fol.  223— 226vo.  Notulae  de 
conversione  et  poenis  peccatorum.  Es  sind  diesbeziigliche  kurze  Erzahlungen.  — 

4.  Fol.  256.  Formula  confession^  germanice.  Anf. :  It  gib  inich  heut  schuldig.  — 

5.  Fol.  266  vo.  Nota  quod  VII  facit  episcopus  qwmdo  consecrat  ecclesiam.  — 

6.  Fol.  282  vo.  Nota  de  coitu  cotijugali.  -  7.  Fol.  283—284.  Inatructio  pro  con- 
fessariis.  —  Anf. :  Confessor  circa  peni  ten  tern  taliter  debet  se  habere  —  mit 
vielen  Worterklarungen  in  deutscher  Sprache;  z.  B.  „est  autein  presumpcio 
zeiuelere  got  getrewen;  ira  zarorn."  —  8.  Fol.  313vo.  De  nomine  Marie  notula. 
Anf. :  Maria  est  mediatrix.  —  9.  Fol.  314.  De  tribus  gcneribus  religiosorum :  boni, 
meliores,  optiini.  —  Die  Vorsteckblatter  haben  ein  alphabetisches  Sach-  und 
Wortregister,  wahrend  auf  Fol.  276  ein  Verzeichniss  der  vorkommenden  Ser- 
mones nach  ihrer  Reihenfolgo  niodergoschrieben  ist.  Auf  dem  letzten  Vor- 
legbl. bekeimt  der  leider  unbekannte,  emsige  Schreiber :  „Omnibus  est  no- 
tum  quia  ego  libenter  bibo  potum"  imd :  „Quid  gloriaris  in  malicia  qui  potens 
es  in  equitate"  (!j. 

XLIV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  72  Bll.  8™.  2  Coll. 

Summa  Magistri  Borhardi.  Anf.:  De  symonia.  Symonia  est  custodia. 
Ende :  nee  partem  ab  ecclesia  suscipiant.  Explicit  summa  decretalium  Ma- 
gistri Borhardi.  (Leber  den  Auctor  Brochardus  [oder  Burchardus]  und  dieses 
Werk  s.  Quetif  I.  266).  Der  Codex  hat  viele  schone  Initialen.  Die  zwei  Vor- 
legbll.  en  thai  ten  Bruchstiicke  der  Vita  s.  Mariae  Aegyptiacae  und  s.  Achatii 
eremitae,  sowie  zwcier  Visiones  Nabuchodnosoris.  Nach  Denis  I.  1185  fuhrt  Be- 
sagtes  den  Titel :  Narratio  fabulosa  Graeculi  cujusd.  de  Miraculo  tempore  con- 
cilii  Chalcedonens.  patrato.  Anf. :  . . .  batur  indumentulum  quod  secum  tulerat. 
Ende:  viri  judei  quos  constituisti.  Handsch.  des  XII.  Jahrh.  Am  untersten 
Rande  des  1.  VorsetzbL:  „Liber  B.  M.  V.  de  Altovado  Ord.  Cist.  1683";  am 
Rande  des  Fol.  72  vo  aber:  „Anno  etc  71°  (1471)  Concessus  (hie  liber)  ex 
Monasterio  Altiuadensi  dom.  Johanni  Capliczer  ipso  die  s.  Katharine  per 
R.  D.  patrem  Thomam  Altiuadensem."  Die  Einbanddeckel  sind  von  innen 
mit  Fragmenten  eines  Antiphonars  in  Neumen  des  XIII.  Jahrh.  bekleidet 


Digitized  by  VjOOQIC 


183 

XL V.  Pg.  XIV.  Jahrh.  281  Bll.  8T°.  2  Coll. 

Breviarium  Ord.  Cist,  mit  vielen  nett  verzierten  Initial  en.  Das  Offtcium 
de  S.  Bernardo  kommt  vor.  Der  Kalender  sowie  die  Bll.  261  und  ff.  sind  von 
einem  Hohenfurter  Professen  geschrieben,  wie  es  aus  der  beim  9.  Juni  an- 
gebracliten  Autzeichnung  ersichtlich  ist:  „Anno  dom.  1468  obiit  dom.  paulus 
abbas  hujus  loci". 

XLVI.  Pg.  XIU.  Jahrh.  86  Bll.  8".  2  Coll. 

Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf.  mank. :  cibaria  quam  paupertatem 
(handelt  de  apostolis).  Der  nachste  Sermo :  De  s.  Joanne  Ew.  Puer  Israel  et 
dilexi  eum.  Ista  verba  scrip ta  sunt  in  epist.  hodierna.  —  Besonders  hervor- 
zuheben  sind :  1.  Fol.  15 vo— 31.  Tractotus  de  libro  conscientiae.  Anf. :  Spiritus  s. 
per  Job.  Librum  scribas  mihi  ipse.  Hie  possunt  multa  notari  bona.  Ende :  ergo 
conversus  bene  fecit.  —  2.  Fol.  31— 31vo.  Sermo  de  b.  Virgine.  Anf. :  Bele  aelis 
Mayn  se  leuat  Son  cors.  vestit  et  parat  en  un  vergier.  Legimus  in  ew.  quod  de 
omni  verbo  ocioso  .  illuminantur  corda  et  corpora  nostra.  Amen.  —  3.  Fol. 
31  vo— 32.  Nota  de  tribus  missis  in  Nativ.  Domini.  —  4.  Fol.  32.  R.  Descriptio 
crucis  Christi.  Anf. :  Crux  Christi  conficiebatui*  icanie  (!)  ex  quatuor  lignis.  Ende : 
brachia  palma  dedit.  —  5.  Fol.  32  vo— 33  vo.  Quaestiones  liturgicae.  Anf. :  Queri- 
tur  quare  dies  nativitatis  domini  non  semper  celebretur  eodem  modo  ?  Quare 
in  fine  missae  dicatur  Ite  missa  est?  Quare  b.  Virgini  potius  in  Sabbato  honor 
exhibeatur?  —  6.  Fol.  36  vo.  Notade  umlecim  impedimentis  matrimonii. 

XLVIL  Pg.  XIII.  Jahrh.  186  BU.  8T°.  2  CoU. 

Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  Quasi  diluculum  praeparatus. 
Tria  notantur  in  verbis  istis  circa  adveutum  domini.  Die  Handschrift  wechselt 
mehrmals.  Sonst  findet  sich  noch  in  dem  Codex:  1.  Fol.  153.  Gradus  caritatis 
juxta  Gregormm.  —  2.  Fol.  153  vo.  Hugo  des.  Victore.  De  tribus  diebus.  Primus 
dies  est  timor.  Darnach :  De  sex  generibus  contemplacionis.  Primum  est  in 
ymaginacione.  —  3.  Fol.  154—157  vo.  R.  Incipiunt  Sermones  de  quadragesima. 
Anf.:  Cum  jejunatis.  Triplex  est  jejunium. 

XL, VIII.  Pg.  XIII.  Jahrh.  241  Bll.  8ro. 

Breviarium  Ord.  Cist.,  nach  der  Zahl  der  Psalmen  und  Lektionen  zu 
schliessen.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  kommt  nicht  vor,  wie  denn  iiberhaupt 
nur  sehr  wenige  Feste  aufgenommen  sind.  Oefters  liest  man  die  fromme  An- 
rufung:  „Pomoz  myla  panno".  Die  Vorlegbll.  enthalten  Fragmente  zweier 
Sermones  de  „s.  P.  N.  Benedicto",  de  adventu  domini  und  de  Nativitate  Christi 
aus  dem  XIV.  Jahrh. 

XLIX.  Pg.  Xin.  Jahrh.  142  Bll.  8ro. 

PsaUerium  davidicum  mit  vielen  grosseren,  gold-  und  farbenverzierten  Ini- 
tialen.  In  margine  liest  man  mehrfach  Aufzeichnungen  in  deutscher  Sprache. 
Fol.  141  vo  steht  die  Jahreszahl  1018.  Auf  der  ersten  Seite  des  ruckw&rtigen 
Holzdeckels :  «Hic  fuit  Simundus  de  reichentall  est  bonus  sociusu. 


Digitized  by  VjOOQIC 


184 

I*  Pg.  XIV.  Jahrh.  276  B1L  8T°. 

1 .  Fol.  1—230  vo.  Sermones de  Sanctis.  Anf. :  De  s.  Andrea.  Elige  tibi  viros. 
Ad  honorem  et  laudem  b.  Andree.  Letzter  Serrao  de  s.  Catharina:  Si  quis  di- 
ligit  sapienciam.  Ad  laudem  et  gloriam  b.  virginis.  —  2.  Fol.  231—237  vo.  Ser- 
mones de  dedicacione  ecclesie.  Anf*. :  Ecce  tabernaculum.  In  veteri  testamento. 
Ende:  Ex  omni  corde  suo  laudavit  dominum.  —  3.  Fol.  238— 276  vo.  R.  Incipit 
opus  quadragesimale.  Anf. :  Memento  homo  quia  cinis  es.  Ende :  alieni  recesse- 
runt  a  me.  amen.  Explicit  opus  quadrages.  Die  Signatur  des  XV.  Jahrh.  lautet : 
Liber  mon.  Altiuadensis. 

U.  Pg.  XDI.  Jahrh.  174  Bll.  8'°. 

1 .  Fol.  1  vo.^9  u.  80—150.  Sermones  de  tempore,  de  Sanctis  und  de  diversis. 

Anf.:  In  prima  dom.  de  adv.  „Hora  est  jam  nos" ad  adventum  domini 

applicantur.  Ende :  Memor  esto  judicii  mei.  Ista  verba  mortui  ad  uiuentem. 
Es  sind  im  Ganzen  235  kurze  Sermones ;  darunter  sehr  viele  de  Sanctis  (einer 
de  s.  Bernardo),  mehrere  de  bonis  praesulibus  in  congregationibus  religioso- 
rum;  einige  in  visitationibus  ordinum  und  pro  noviciis.  Hiezu  ein  Index  auf 
Fol.  49  vo— 52  vo.  —  2.  Fol.  53— 79  vo.  Sermones  alii  de  tempore.  Anf. :  Dicite  filie 
Sion.  Nota  quod  hec  sunt  verba  patris  ad  prophetas.  Ende :  Hoc  sentite  in 
vobis  .  monet  nos  apostolus  ad  solvendum  debitum.  Viele  derselben  sind  nur 
Predigt-Themata.  -  3.  Fol.  151—165.  Expositio  in  librum  Job.  Anf.:  Erat  vir 
ille  simplex.  Duo  nota  1°  virtuosus  et  sanctus  nobis  proponitur.  Ende:  salva 
facta  est  anima  mea.  —  4.  Fol.  165—174  vo.  Homiliae  in  evangelia  dominicalia. 
Anf. :  Seminavit  bonum  semen.  Ende  mank :  vitam  conservat  et  ditat.  An  dem 
Zustandekommen  des  Codex  waren  mehrere  Hande  thatig. 

m,  Pg.  XV.  Jahrh.  85  Bll.  8™.  2  Coll. 

Breviarium  ord.  Cist.  Anf. :  Historia  de  corpore  Christi.  Ende :  Officiuin 
de  visit.  B.  V.  Marie.  Das  Fest  des  hi.  Bernardus  kommt  zwar  nicht  vor,  aber 
der  Ritus  der  einzelnen  Officien  ist  dem  gegenwartig  ubiichen  gleich.  Be- 
achtenswerth  sind  die  Officien  der  bohm.  Landespatrone  Procopius  und  Wences- 
laus.  Der  Hymnus  des  letzteren  beginnt:  Adest  dies  leticie  quo  defensor 
ecclesie.  Auf  dem  Vorlegblatte  Host  man  medicinische  Recepte  in  lateinischer 
und  bohmischer  Sprache. 

Mil.  Pg.  XUI.  u.  XIV.  Jahrh.  232  Bll.  4t0.  1  u.  2  Coll. 

1.  Fol.  1— 52  vo.  R.  Incipit  summa  viciorum  minorum.  Anf.:  Iste  tracta- 
tus  qui  est  de  viciis.  Ende:  Locutum  esse  aliquando  penituit  tacuisse  vero 
nunquam.  Gleichsam  als  Anhang  werden  Fol.  52  vo— 53  vo  einige  erlauternde 
Beispiele  und  Citate  aus  der  hi.  Schrift  hinzugefiigt.  —  2.  Fol.  54.  R.  Sermo 
de  quatuor filiabus.  Anf.:  Misericordia  et  Veritas.  Quidam  pater  familias  di vi- 
ciis et  honoribus  plenus.  —  3.  Fol.  55—94  vo.  R.  Incipiunt  sermones  communes. 
Anf. :  Egredietur  virga.  Sicut  ortus  Christi  ita  et  virginis  predictus  est.  Der 
letzte:  De  angelis.  —  4.  Fol.  94  vo.  Nota  de  sacerdotibus  secularibus.  —  5.  Fol. 
94 vo.  Hymnus  de  Beata  mit  Neumeu.  Anf. :  Benedicamus  marie  virginis  filio.  — 
6.  Fol.  95—121.  Notabilia  seu  flores  s.  scripturae  et  ss.  Patrum.  Anf. :  Incipiunt 
proverbia  Salomonis.  Audiens  sapiens  sapiencior  erit.  —  7.  Fol.  121vo— 126vo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


185 

Sermones  mm.  Anf. :  De  s.  Petro.  Nunc  soio  vere.  Letzter :  De  s.  Maria  Magda- 
lena.  —  8.  FoL  126—146  vo.  Homiliae  ven.  Bedae  presb.  in  dominicas  et  testa 
per  annum.  Anf. :  Dom.  I.  in  Adventu.  In  hoc  sacro  tempore  sunt  quatuor 
dominice.  Ende :  De  una  virgine.  Folgen  diverse  Sermones.  —  9.  Fol.  149  bis 
172  vo.  Sermones  in  dominicas  per  annum.  Anf. :  Dom.  I.  in  aduentu.  Egredietur 
dominus  de  loco.  Nota  quod  quintuplex  est  adventus.  Ende :  Dom.  XXIII. 
post  Pent.  Abeuntes  Pharisei.  Laus  t.  s.  chr.  q.  1.  e.  iste;  und  Finito  libro  sit 
laus  et  gloria  Christo.  —  10.  Fol.  173—280.  Tractatus  et  sermones  diversi.  Anf.: 
Sermo  de  X  preceptis.  Si  in  preceptis  meis  ambulaveritis.  Ende :  Octo  sunt 
cause  eleuacionis  corporis  Chris ti.  Expliciunt  Sermones  collecti  Magistri 
chunradini.  Non  uideat  Christum  qui  librum  subtrahat  istum.  Domus  tevto- 
nice  fratris  hainrici.  An  den  Randern  der  BU.  sind  durch  den  ganzen  Codex 
hindurch  Notizen  und  allerlei  lateinische  Verse  aufgezeichnet.  Der  Codex  war 
schon  im  XV.  Jahrh.  im  Besitze  des  Stiftes. 

MPT.  Pg.  1307.  168  Bll.  8T°.  2  Coll. 

1.  Fol.  1— 87  vo.  Liber  IV.  Sententiarum  Petri  Lombardi  de  Sacramentis. 
Anf. :  Samaritanus.  Queritur  quid  sit  Sacramentum.  Ende :  racione  sufticien- 
tissimi  61  representantis.  Explicit  IIII.  Sententiarum  breviter  excerptus  a 
fratre  arnoldo  Custode  Wratislauiensi  anno  dom.  1307.  scriptus  et  completus 
est.  Folgt  die  „tabula  bona"  super  IIII.  sent.  —  2.  Fol.  92  vo.  Nota  de  rancore 
cordis.  Fol.  93  ist  unbeschrieben.  Fol.  93  vo.  Citat  aus  s.  Augustinus  und  eine 
Nota,  qualis  etas  requiratur  ad  suscipiendos  ordines.  —  3.  Fol.  94— 154  vo. 
Compendium  scolastice  historie  —  laut  einer  spateren  R.  Anf. :  Genesis  prima 
dies.  In  principio  creavit  Deus.  Ende :  baptisma  penitencie  in  remissionem 
peccatorum.  Explicit  compilacio.  Finivi  librum  numorum  da  mihi  cribrum. 
Der  Verfasser  ist  Petrus  Comestor,  Canonicus  Trecensis,  der  1179  zu  Paris 
starb.  Die  gedruckte  Ausgabe  bei  Migne,  Patrologiae  torn.  198,  schliesst  mit 
dem  Tode  der  Apostelfiirsten  Petrus  und  Paulus ;  unsere  Handsch.  jedoch 
mit  Johannes,  dem  Sohne  des  Symon,  und  erwahnt  nur  kurz  Herodes  und 
das  Auftreten  Johannes  des  Taufers.  —  4.  Fol.  154  vo— 156  vo.  Notandum  de 
ncUivitate  Christi.  Anf.:  Nativitas  Chi  fuit  inirabiliter  facta.  Ende:  ex  maria 
virgine  natus  est.  —  5.  Fol.  156vo— 159 vo.  R.  Notandum  de  resurrectione  domini. 
Anf. :  Primo  surrexit  potenter.  Ende :  venit  pugnare  non  subcumbere  eripere 
non  manere.  —  6.  Fol.  160— 168  vo.  Libellus  interpretationum  nominum  s.  scrip- 
turae.  Anf.  R. :  Hie  est  prologus  byblie.  Beatissimus  Jeronimus  vir  eruditissi- 
mus.  (Vgl.  hiezu  S.  Hieronyra.  Interpretatio  nominum  divin.  und  dessen 
Alphabetum  Hebraicum).  Anf  dem  Vorlegbl.  findet  sich  diese  Aufzeichnung : 
„Anno  1639  inceperunt  studia  in  Monasterio  Altouadcnsi  phylosophica  et  tfteolo- 
gica  sub  RR.  PP.  Bernardino  et  Joanne  Hybernis  tunc  temporis  exulibus. 
priore  ibi  R.  P.  Georgio  Wondschuch  gubernante.  et  R.  D.  Georgio  Schroff 
Abbate  favente,  faxit  Deus  ut  inde  Dei  honor  et  nostra  salus  resulted.  Ein 
Besitzer  des  XV.  Jahrh.  nennt  sich  ebendaselbst :  „ Johannes  presbyter  de 
loprzeticz". 

I/T.  Pg.  XIV.  Jahrh.  289  Bll.  4t0.  2  Coll. 

Matutinale  Ord.  Cist.  Aus  dem  vorstehenden  Kalender  mogen  folgende 
kennzeichnende  Daten  angefuhrt  werden.  1 .  Die  Feste  der  Landespatrone 


Digitized  by  VjOOQIC 


186 

Bohmens  und  das  des  hi.  Bernhard  kommen  vor.  —  2.  Beim  17.  April  liest  man : 
Obiit  Elizabet  quondura  judicissa  de  capeila  anno  dom.  1439.  —  3.  Das  Festum 
Visit.  B.  M.  V.  fehlt  noch. —  4.  Beim  12.  September:  Hie  missa  dicltur  de 
spiritu  s.  per  ordinem  universum.  Die  Signatur  des  Codex  lautet:  Istud  matu- 
tinale  est  monasterii  s.  M.  de  Altouado  —  XV.  Jahrh.  Auf  dem  riickwartigen 
Vorsteckbl.  ist  in  einfacher  Federzeichnung  die  hi.  Barbara  abgebildet,  mit 
der  Rechten  einen  zu  ihrer  Seite  knieenden  Gistercienser  schutzend ;  dariiber : 
S.  Barbara  ora  pro  nobis.  Die  zweite  Seite  des  Vorlegbl.  hat  eine  Nota  de 
festo  t  ran  si.  s.  Benedict! ;  darunter  liest  man  den  Namen  „Bernhardiniu. 

IiVI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  273  Bll.  8*°.  2  Coll. 

Sermones  de  Sanctis  et  de  summis  festivitatibus.  Anf. :  De  s.  Andrea.  Illi 
continuo  relictis.  Ita  scribit  in  ewangelio  hodierno.  Ende:  Sermo  de  Clericis. 
Bonitatem  et  disciplinam  et  scientiam  doce  me.  Namentlich  finden  sich  viele 
Sermones  de  s.  Francisco  Ass.,  de  s.  Antonio  und  de  s.  Clara  vor.  Mehrere 
Initial  en  sind  schon  verziert,  die  Schrift  uberhaupt  sehr  deutlich  und  regel- 
massig,  so  dass  es  nur  der  Bescheidenheit  des  Schreibers  zugemessen  werden 
muss,  wenu  derselbe  am  Ende  klagend  ausruft :  „Heu  male  finivi  quia  non 
bene  scribere  scivi".  Als  Besitzer  wird  aufdem  Vorsetzbl.  schon  im  XV.  Jahrh. 
das  Stitt  Hohenfurt  genannt  und  unter  der  diesbezuglichen  Signatur  der 
Name  N.  Knoll  aufgezeichnet. 

XVII.  Pg.  XV.  Jahrh.  165  Bll.  4to. 

Missale  secundum  usum  Cist.  Das  Evangelium  Dominicae  I.  Adv.,  mit 
der  unser  Codex  beginnt,  erzahlt  das  Auftreten  des  hi.  Joannes  Bapt,  das 
des  II.  Advent -Sonnt  ages  hingegen  hand  el  t  von  den  Zeichen  des  Welt- 
gerichtes.  Die  1.  Oratio  nach  dem  agnus  dei  beginnt:  Hec  sacrosancta  com- 
mixio  corporis  et  sanguinis.  Die  Missa  de  s.  Bernardo  und  die  de  s.Wenceslao 
kommen  vor.  Gleich  am  1.  Bl.  tritft  man  eine  grosse,  mit  Gold  und  Farben 
geschmiickte  Initiale,  in  deren  unterster  Windung  eine  Menschengestalt 
sichtbar  ist,  die  mit  dem  Finger  auf  eine  Rolle  hinzeigt.  Auch  zu  Anfang  der 
Missa  Nativ.  Dom.  ist  eine  grossere,  aber  unvollendete  Initiale.  Noch  sei 
des  auf  dem  Vorlegbl.  vorkommenden  Wappenumrisses  des  Hohenfurter 
Abtes  Christoph  Knoll  (1506)  Erwahnung  gethan. 

I/VIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  155  Bll.  4*. 

Sermones  in  dominions  et  festa  per  annum.  Anf. :  Ecce  rex  tuus  venit. 
Si  aliquem  amicum  ad  nos  venturum  suscepturi  sumus.  Ende:  22.  Sonntag 
nach  Pn'ngsten :  Redde  quod  debes. 

UX.  Pg.  und  Pp.  XV.  Jahrh.  172  Bll.  4'". 

Missale  dioccesis  Pragensis.  Das  Fest  des  hi.  Bernardus  wird  nur  in  dem 
spater  hinzugeschriebenen  Register  erwahnt ;  die  Feste  der  Landespatrone 
Bohmens  kommen  vor.  Die  Praefationes,  das  Pater  noster,  Kjrie  und  Gloria 
sind  mit  Gesangsnoten  versehen. 

LX.  Pg.  u.  Pp.  XV.  u.  XVI.  Jahrh.  158  Bll.  2  Coll. 

Missale  Cisterciense.  Foil.  30—37,  wo  das  Festum  S.  Bernardi  vorkommen 
sollte,  fehlen.  Die  Feste  der  Landespatrone  Bohmens  sind  nicht  vorhanden. 


Digitized  by  VjOOQIC 


187 

Bemerkenswerth  ist  das  auf  dem  Vorlegblatte  aufgezeichnete  „Gioria  de 
Beatau,  sowie  der  fur  das  Offertorium  vorgeschriebene,  von  dem  heutigen 
ganz  abweichende  Ritus.  Die  Initialen  sind  In  Gold  und  Farben  schon  aus- 
gefuhrt.  Am  Ende:  „Anno  1595  in  crastino  dionisii." 

Utl.  Pg.  u.  Pp.  XIV.  Jahrh.  232  Bll.  8vo.  1  u.  2  Coll. 

Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  Sermo  in  adventu.  Si  moram 
fecerit.  In  verbis  istis  s.  propheta  consolatur  nos.  Besonders  erwahnt  seien : 
1.  Fol.  30 vo.  Decern  benedicciones  Sacramenti  Eucharistiae.  Anf.:  du  enphehest 
mich  so  rainige  ich  dich.  —  2.  Fol.  82.  Ad  praepositos.  Anf. :  Tollent  sacerdotes 
septem  jubileorum  buccinas.  —  3.  Fol.  121  vo.  Be  septem  sacramentis.  Anf. : 
Primum  dedit  incipientibus.  —  4.  Fol.  170  vo.  Miraculum  de  ss.  Catharina  et 
Hedvige.  —  5.  FoL  194.  De  VII  cordis  quas  tetigit  dominus  in  passione.  Prima 
est,  pater  ignosce  illis.  —  6.  Fol.  216.  Nota  de  4  animalibm  que  omnino  diffe- 
rentem  ducunt  vitam.  —  Die  Vorlegblatter  en  thai  ten  Bruchstiicke  von  Ser- 
mones, darunter  S.  Bernardus  de  gradibus  contemplacionis  und  die  tabula 
hujus  libri. 

LXII.  Pg.  XIII.  Jahrh.  127  Bll.  8".  2  Coll. 

Sennones  de  tempore,  de  Sanctis  und  de  diversis.  Anf. :  In  adventu  Domini. 
„Si  moram  fecerit."  Sic  igitur  puncta  literam.  Ende :  In  dedicacione  ecclesie. 
„Platea  civitatis  aurum  mundum."  Der  Codex  ist  nett  mit  einfachen  Initialen 
in  rother  Farbe  geschrieben  und  auch  gut  erhalten.  Bemerkenswerth  sind  die 
in  demselben  verzeichneten  Annierkungen  des  sich  ofters  insinuirenden 
Schreibers,  sowie  auch  andere  Abhandlungen,  als:  1.  Fol.  15  vo.  De  signis  in 
canone,  d.  i.  Deutung  der  im  Canon  der  Messe  vorgeschriebenen  Kreuzes- 
zeichen.  —  2.  Fol.  33.  Ego  Hcinricus  Hagwalder  dictus,  humilis  presbyter  uni- 
versis  universaliter  calamo  proinulgacionis  promulgare  decrevi,  quod  presens 
opusculum  stilo  digitorum  meorum  exaratum  ad  me  in violabi liter  respicere 
dinoscitur  titulo  possidentis,  Si  quis  vero  effrons,  quod  absit,  ausu  temerario 
pretaxatum  opusculum  a  me  attemptaverit  elongare  sub  cyrographo  peregrine 
usurpacionis,  ilium  censeo  censabilem,  ilium  judico  judicabileni  baltheo  ce- 
lestis  milicie,  nullius  temporis  nee  loci  diflerencia  diffinitiva  senteucia  in  per- 
petuum  debere  precingi.  Hunc  deus  „heinricum"  post  ultima  tempora  vite  illis 
junge,  quibus  dices  aliquando  „veniteu.  Quondam  vivus  ego  sed  ubi  modo 
nescio  dego.  O  deus  „heinriciu  miserere  precor  michi  dici."  -  3.  Fol.  35vo— 36. 
Hemedium  contra  dolorem  capitis;  modus  cognoscendi  utrum  impregnata  sit 
mulier;  botanische  Namen  (Origanum,  wolgemuet,  Eufrasia  lichcrut  u.m.  A.); 
uber  den  Einfluss  des  Mondes  auf  die  Gesundheit  nach  Albumazar;  de  minu- 
cione  sive  tiebothomia;  remedium  ad  tineas  removendas  und  ad  purgandum 
os  foetidum  etc.  —  4.  Fol.  36.  Breve  eines  ungenanntcn  Papstes  an  den  Ordens- 
general  der  Minoriten,  betreftend  die  freie  Ausubung  des  Prediger-  und  Beicht- 
amtes.  Anf. :  Ad  fructus  uberes.  -  5.  Fol.  39—41  vo.  Judeorum  fabulosae  sen- 
tentiae  de  Messia  venturo;  de  collatione  cum  Judeo;  de  his  qui  apostatant  a 
fide;  de  convivio  fabuloso  venturo.  —  6.  Fol.  45vo.  „In  nomine  domini.  amen. 
Quoniam  consuetudo  sapientum  docuit,  quod  dives  homo  super  ea  que  de  mo- 
bilibus  in  usum  accipit,  declarancia  sibi  faciat  instrumental  multo  diligencius 


Digitized  by  VjOOQIC 


188 

debet  homo  religiosus,  cui  tantum  rasa  prebenda  suppetit,  declaraciones 
face  re,  si  quando  median  be  abstinencia  de  residuis  aliquid  conficit,  quod  ad 
cultum  divinum  et  ad  exercicia  fratrum  scrutanciuni  voluerit  conservare. 
Noverit  igitur  vivencium  memoria,  quod  ego  Heinricus  presbyter  humilis  apud 
GlunicJi,  hagwaldcr  dictus.  volens  dies  meos  divinis  dare  leccionibus,  declara- 
ciones tales  facio,  quod  libellum  presentem  partim  studio,  partim  precio  michi 
condidi  ad  legendum.  Unde,  ad  quemcunque  pervenerit,  sciat  eum  ad  jus  et 
usum  memorati  Heinrici  hagwaldarii  nominati  veraciter  pertinere.  Quern  qui 
ruretur  anatheraatis  ense  necetur."  —  7.  Fol.  45  vo— 46.  Breve  des  apostolisclien 
Legaten  und  Erzbischofes  Johannes  von  Cappadocien,  kraft  dessen  dem  mehr- 
genannten  Henricus  „ob  perfeccionem  vite  sue  commendabilis"  die  besondere 
Ehre  zugetheilt  wird,  dass  alle  Glaubigen,  so  seinem  hi.  Messopfer  anwohnen, 
gewisser  Indulgenzen  theilhaftig  werden.  De  dato  apud  forum  Julii  1263  in 
die  s.  Urbani  pp.  —  8.  Fol.46vo.  Ein  kurzes  latein.-deutsches  Worterverzeichniss. 
Oscito  nevs  u.  s.  w.  —  9.  Fol.  46  vo^tl.  Zuspruche  an  Sterbende.  Anf. :  Swenne 
ein  mensche  siche  ist.  Ende :  Dise  rede  hat  gelert  sant  anshelmus,  davon  ist 
si  gut  zebehalten.  —  10.  Fol.  47— 47 vo.  Bencdictio  pro  felici  partu  mulieris. 
Anf. :  Gaude  dei  Genitrix.  —  1  l.Fol.  50—51.  Paries  mundi.  Anf. :  Veteres  divi- 
seruut  totum  mundum  in  tres  partes.  Ende :  palmum  diviserunt  in  digitos.  — 
12.  Fol.  70  u.  76— 76  vo.  Memoriales  versus  et  notabiles  de  presbytero  Jieinrico 
liogivakier  dicto.  Anf. :  „  Proles  Christe  patris,  decus  et  spes  unica  matris."  Es 
sind  im  Ganzen  63  derlei  gereiuite  Verse.  —  13.  Fol.  76vo— 77.  Recipe  ad  facien- 
dum vermidicum,  incaustum  ex  vitreolo ;  temperatura  ad  nscum  conficiendum ; 
temperatura  ad  conticieudum  psiiium  (presilium) ;  temperatura  viridi  coloris  et 
lazurii.  (Verofl'entlicht  von  Camesina,  Mitth.  der  Central  -  Commission,  XV, 
pag.  CXXV11.)  —  14. Fol. 87 vo.  Sententiae  abbatis  Joannis.  Anf.:  Similis  debet 
esse  monachus  sedenti  sub  arbore.  —  1 5.  Fol.  94vo— 95 vo.  R.  TYactatus  8.  Au- 
gustini  de  confessione.  Anf. :  Penitencia  est  alia  sollempnis.  Ende :  communicet 
ad  tempus  propter  racionabilem  can  sain.  —  Der  Schreiber  des  Codex  ist  also 
Henricus  Hagwalder,  Profess  des  Stiftes  Gleink  in  Oberosterreich.  (S.  Studien 
und  Mittheil.  aus  dem  Benedictinor-Ord.,  1882,  p.  326—334). 

LXIII.  Pg.  XUI.  u.  XIV.  Jahrh.  441  Bll.  4to.  1  u.  2  Coll. 

Breviarium  dioeccsis  Pragetisis.  Voran  geht  der  vollstandige  Kalender. 
Darnach  folgt  das  Hymnarium.  Die  Eintheilung  des  starken  Bandes  ist 
folgende:  1.  Fol.  15.  Psalterium.  Am  Ende:  „Adest  namque  finis  psalterii  cui 
conjungitur  solucio  precii.  laus  tibi  Christe  quoniam  liber  explicit  iste".  — 
2.  Fol.  76.  Sequuntur  preces  mutores,  sive  quindecim  gi-adus  etc.  putschuch 
(puntschuch).  Anf. :  Ego  dixi  domine  miserere.  Bisher  Handsch.  des  XIII. 
Jahrh.  Am  Ende:  Explicit  psalterius  Johannis.  3.  Fol.  83-243.  Breviarium 
de  tempore  et  defestis  mit  sehr  vielen  R.  und  eingefiigten  Messformularien.  Am 
Schlusse:  Finitus  liber  in  vigilia  pasce  ante  Completorium  per  manus  Nicolai 
de  horicz  et  cetera  cyconia  w  (!).  —  4.  Fol.  245.  R.  Incipit  Ordo  de  Sanctis  et  pri- 
mum  de  s.  Barbara ;  es  sind  die  Officia  propria  und  das  Commune  sanctorum. 
Am  Ende :  Explicit  viaticus  per  manus.  Es  ist  die  Handsch.  des  eben  Ge- 
nannten  aus  dem  XIV.  Jahrh.  Von  einer  noch  spateren  Hand  wurde  auf  den 
Ruckdeckel  geschrieben :  „  Anno  domini  1407". 


Digitized  by  VjOOQIC 


189 

LXIV.  Pg.  Xm.  Jahrh.  48  Bll.  4to.  2  CoU. 

1.  Fol.  1  vo— 4.  Tabula  historiarum  pro  dominicis  et  festisper  annum.  — 
2.  Fol.  4—7  vo.  Ein  alphabetisches  Sack-  und  Wortregister.  —  3.  Fol.  7-48  vo.  R. 
Incipit  tabula  Magistri  Hugonis.  Es  sind  dies  sog.  Auctoritates  Patrum,  deren 
folgende  angefuhrt  werden:  Dionysius,  Hilarius,  Chrysostomus,  Beda,  Isi- 
dorus,  Augustdnus,  Damascenus,  Ambrosius,  Origenes,  Gregorius,  Bernardus, 
Hieronymus,  Anselmus,  Hesichius  und  Adamantius.  Anf. :  Dyonisius.  De  tri- 
plici  libro.  „Quecunque  scripta  sunt".  Ende :  Inmundus  spiritus  est  spiritus 
invidie.  Die  Hulie  des  Codex  enthalt  Fragmente  eines  Antiphonars  aus  dem 
13.  Jahrh.  mit  Neumen. 

LXV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  258  Bll.  4to. 

Missale  Cisterciense  mit  der  Missa  de  s.  Bernardo.  Die  Prafation  ist  mit 
Gesangsnoten  versehen.  Am  Beginne  des  Canon  sieht  man  eine  schone  Ini- 
tiale  in  Farben  mit  dem  Bildnisse  des  Gekreuzigten ;  auch  sonst  sind  die  Ini- 
tialen  mit  Fleiss  gearbeitet.  Eigenartig  sind  die  an  den  Bll.  des  Canon  ange- 
brachten  sog.  Custodes;  sie  bestehen  namlich  aus  umgelegten  Pergament- 
streifen,  in  deren  Oeflnung  je  ein  kleiner  Ring  aus  Blei  eingezogen  ist.  Die 
Vorlegbll.  enthalten  die  Aufzeichnung  iiber  eine  Naturerscheinung  vom 
J.  1333;  danii  eine  Notiz  de  indictione  paschae  und  die  Gesangsweisen  des 
Gloria  aus  dem  XIII.  Jahrh.  Folgen  :  Oratio  s.  Ambrosii,  Missa  pro  pace,  bene- 
dictio  paschalis  carnium,  ovorum,  casei  et  lardi ;  endlich  der  hymnus  de  Beata: 
Salve  Maria  regia  que  deum  genuisti  —  ganz  in  Gesangsnoten  des  XV.  Jahrh. 
Auch  Fol.  258  ist  ein  hymnus  de  Beata.  Anf. :  Tenere  rosule  lenia  folia  pulu- 
lant. 

LXVI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  283  Bll.  4*.  2  Coll. 

Breviarium  Cisterciense.  Das  Officium  S.  Bernardi  als  „Sermou  kommt 
vor.  Fol.  171  vo— 172vo.  Oratio  de  matre  dolorosa.  Anf. :  Dominamea  s.  Maria 
perpetua  virgo.  Auf  dem  1.  Vorsteckbl.:  „Anno  dom.  1468  obiit  ven.  Dora. 
Paulus  abbas  hujus  loci  in  die  primi  et  feliciani,  cujus  anima  requiescat  in 
pace".  Der  Codex  ist  zweifelsohne  von  einem  Hohenfurter  Professen  ge- 
schrieben. 

LX>  II.  Pg.  XIII.  Jahrh.  74  Bll.  4'°. 

Hymnarium  cum  notis  musicis  juxta  usum  Ord.  Cist.  Anf. :  Eterne  rerum 
conditor.  Auch  der  Hymnus  in  f.  s.  Bernardi  kommt  vor.  Fol.  55  vo  beginnt 
das  Officium  Defunctorum.  Auf  Fol.  71  vo  entnimmt  man  der  am  Rande  an- 
gebrachten,  aber  radirten  Aufzeichnung  nur  die  Worte:  Anno  dom.  1880". 
Das  Vorlegbl.  hat  1.  einen  „Hymnus  in  nativitate  b.  Joannis  bapt.,  qui  cele- 
bratur  apud  seculares  Clericos".  Anf.:  Ut  queant  laxis:  2.  ein  Calendarium in 
Versen,  dessen  Anf. :  In  his  versibus  scire  debes  quod  principales  litere  indi- 
cant ferias ;  3.  Bernardi  abb.  Hymnus  ad  Completorium.  Melodya  Christum 
rogemus  et  patrem.  Anf. :  Jam  regina  discubuit,  und  ein  zweiter  ad  Tertiam. 
Anf. :  Ettulsit  lux  ecclesie  claritatis  eximie ;  endlich  4.  ein  Hymnus  de  Beata 
nach  Art  des  „Te  Deum".  Anf. :  Te  matrem  laudamus  et  virginem  veneramur. 
Am  Anf.  sieht  man  eine  schon  verschlungene  Initiale. 


Digitized  by  VjOOQIC 


190 

LXVIII.  Pg.  XI.  Jahrh.  74  BU.  4to. 

Sermones  sacri,  von  denen  die  meisten  iiberschrieben  sind :  de  pastori- 
bus,  de  religiosis.  Anf. : . . .  ine  quare  me  d.  (handelt  de  pass.  Dom.).  Ende :  In 
assumpcione  Beatae.  Intravit  J.  in  quoddam  castellum.  Charakterisierend  ist 
in  diesem  letzten  Sermo  die  Bemerkung  des  Verfessers :  „Unde  quid  sentirem 
in  conuentu  fratrum  prout  potui  jam  plus  semelexposui  et  quia  quod  dixi 
auditoribus  placuit  dicta  litteris  mandare  ab  eisdem  et  maxime  a  dominis 
abbatibus  jussus  immo  coactus  sum".  Darnach  scheint  der  Verfasser  mit  dem 
Schreiber  identisch  zu  sein.  Das  riickwartige  Vorsteckblatt  hat  einen  Hymnus 
de  Beata  mit  Neumen  des  XII.  Jahrh.  Anf. :  Inperatrix  gloriosa.  Ende :  trans- 
feramur  ad  celi  palacia  Maria  Non  videat  Christum  qui  librum  subtrahit 
istiim.  Als  Schutzmantel  dienen  dem  ehrwurdigen  Gh-eis  zwei  nackte  Holz- 
deckel  mit  armlichen  Eisenspangen. 

LXIX.  Pg.  Vm.  Jahrh.  2  Coll.  4". 

Epistolarum  a.  Pauli  fragmenta,  und  zwar  I.  ad  Thessalon.  2, 18  bis  5, 18, 
und  I.  Timoth.  1,  10  bis  4,  8.  Das  Fragment  weicht  sowohl  der  Kapitelein- 
theilung  als  dem  Texte  nach  von  der  heutigen  Vulgata  theilweise  ab. 

LXX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  117  Bll.  4to. 

Missale  Cisterciense  —  mit  einem  gemalten  Holzschnitt  des  Gekreuzigten 
vor  dem  Canon  auf  Papier  und  vie! en  farbenverzierten  Initialen.  Die  Missa 
S.  Bernardi  und  die  Feste  der  Landespatrone  Bohmens  kommen  vor.  Am 
Schlusse  der  Collecta  votiva  pro  defunctis  Fol.  116  steht  geschrieben:  „Tak 
buoh  day". 

LWI.  Pg.  XII.  Jahrh.  154  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1— 148  vo.  Homiliae  Gregorii  pp.  I.  super  Evangelia.  Anf.  des  Pro- 
logs: Reverendissimo  et  sanctissimo  fratri  secundino.  Anf.  der  1.  Homilie: 
Dominus  ac  redemptor  noster.  Ende  der  letzten  (XL.)  Homilie :  in  vestris 
mentibus  loquatur.  Qui  vivit  etc.  Unser  MS.  enthalt  also  alle  40  Homilien  des 
gen.  Verfassers,  deren  Text  mit  der  gedruckten  Ausgabe  bei  Migne,  Patro- 
logiae  torn.  76,  fast  ganz  tibereinstimmt.  Es  folgen :  Versus  de  potatoribus  und 
die  Signatur :  ,,Iste  est  liber  b.  virg.  marie  in  alto  vadou  —  von  einer  Hand  des 
XIV.  Jahrh.  Daneben  ad  marginem  ein  kurzer  Hymnus  de  Beata :  Aue  stella 
matutina  peccatorum  medicina.  —  2.  Fol.  149—154  vo.  De  aedificatione  altaris 
spiritualis  (anepigraph).  Anf.:  Vos  qui  transituri  estis  Jordanem.  Breve  capi- 
tulum.  Ende  mank:  idcirco  albescit  in  medio  quia  proticit.  Auf  dem  Vorlegbl. 
liest  man  u.  A.:  „pater  Abrham  .  .  .  domino  et  amico  suo  H.  Greci.  M.  de 
Wienna  se  totum  in  omni  genere  .  .  .  Ne  videat  Chum  qui  subtrahit  librum 
istum".  Folgt  eine  Tabula  homiliarum  pro  singulis  dominicis  per  annum. 

I,X  VII.  Pg.  XH.  Jahrh.  257  Bll.  Fol. 

Missale  dioecesis  Pragensis.  Einige  Sonderheiten  desselben  mogen  er- 
wahnt  werden.  1.  Fol.  116  wird  bei  der  Missa  de  s.Sixto  M.  et  pontif.  eine 
„benedictio  uvae"  in  den  Canon  selbst  nach  den  Worten  eingeschaltet : 
„Intra  quorum  nos  consorcium  ....  admitte.  Benedic  domine  et  hos  fructus 


Digitized  by  VjOOQIC 


191  _ 

novos  uve  etc.  Per  quern  hec  omnia  domine  etc".  —  2.  Fol.  104  und  126. 
Missae  de  88.  Adalberto  et  Wencejslao.  Die  Messe  des  hi.  Bernhard  und  einiger 
Heiligen  aus  seinem  Orden  wurden  von  einer  anderen  Hand  auf  Pergament- 
streifen  hinzugeschrieben  oder  am  Rande  angemerkt.  —  Die  Initialen  sind 
in  ailerlei  Farben  gemalt  und  mehrfach  kunstvoll  geschlungen.  Ueber  den 
Ursprung  des  Codex  lasst  sich  nichts  Genaues  angeben,  obwohl  die  viel- 
fach  vorkommenden  Ausdriicke  „conventus"  und  ^chorus"  darauf  schliessen 
lassen,  dass  er  einem  Kloster  und  —  wie  es  scheint  —  einem  Benedictiner- 
Stifte  in  Bohmen  angehort  habe ;  denn  Fol.  103  finden  sich  Gollectae  spe- 
ciales  „in  transitu  s.  Benedicti  Abb."  und  Fol.  164  vo  eine  Aufzeichnung 
sammtlicherReliquien,  welche  „in  altari  s.  Benedicti"  deponirt  wurden,  unter 
welchen  primo  loco  die  des  hi.  Bernardus  genannt  wird  (Handsch.  des  XIV. 
Jahrh.). 

LXXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  446  Bll.  Fol. 

Biblia  sacraV. et N. F.  Beginnt  mit  der  Epistola  s.  Hieronymi  ad  Paulum 
presbyterum  de  omnibus  divinae  historiae  libris;  auch  den  iibrigen  Btichern 
wird  je  ein  Prolog  vorangeschickt.  Die  Biicher  selbst  folgen  fast  ganz  in  der 
Ordnung  der  heutigen  Vulgata  mit  der  einzigen  Ausnahme,  dass  hier  auch 
der  apocr.  liber  III.  Esdrae  eingeschoben  wird  und  die  Actus  Apostolor.  erst 
nach  den  Paulinischen  Briefen  zu  stehen  kommen.  Das  Ende  bildet  ein  Index 
biblicus  oder  vielmehr  eine  Erkliirung  der  in  der  hi.  Schrift  vorkommenden 
hebraischen  und  anderer  Worte  in  alpbabetischer  Ordnung.  Ant'. :  Aaz  appre- 
hendens  apprehensio.  Ende:  Saddai  oinnipotens  vel  omnipotentia.  Das  Buch 
der  Psalmen  tragt  die  R. :  Liber  ympnorum  vel  soliloquiorum  profete  David 
de  Christo  — mit  kurzer  Inhaltsangabe  jedes  einzelnen  Psalmes.  Der  ganze 
Codex  ist  ausserst  sorgf'altig  auf  schonem  Pergament  gesohrieben  und  ganz 
makellos  erhalten.  Besonders  hervorzuheben  sind  zwei  Randverzierungen  in 
Gold  und  wechselnden  frischen  Farben  auf  Fol.  1  und  3vo.  Die  erstere,  iiber 
das  ganze  Blatt  reichend,  schliesst  eine  grosse  illuminierte  Initiale  mit  dem 
Bildnisse  des  hi.  Hieronymus  in  sich ;  auf  den  Zweigen  und  in  den  Blattem 
der  reichen  Verzierung  spielen  ailerlei  muntere  Vogel.  Die  zweite  zeigt 
mehrere  gelungene  Darstellungen  der  Schopfungsgeschichte  in  originelier 
Weise.  Man  erblickt  zu  alleroberst  Gott  den  Vater  als  den  Schopfer  aller 
Dinge,  von  einer  Wolke  umhiillt:  „In  principio  creavit  deus  coelum  et 
terrain";  darunter  die  Versinnbiidung  der  Worte:  „Spiritus  dei  ferebatur 
super  aquas" ;  ein  drittes  Bild  zeigt  die  Erschaffung  des  gestirnten  Himmels 
und  die  Trennung  derWasser:  „Fecit  Deus  firmamentum,  divisitque  aquas"; 
im  vierten  sieht  man  Gott  als  den  Schopfer  der  Pfianzenwelt  in  der  Verwirk- 
lichung  des  Machtspruches :  „Germinet  terra  herbam  virentem" ;  das  funfte 
zeigt  ebenfalls  Gott  den  Vater,  vor  ihm  einen  Thierkopf  und  auf  dessen 
Hdrnern  den  unverkennbaren,  „tausendtarbigen"  Stieglitz:  „Et  fecit  Deus 
bestias  terrae  . . .  et  jumenta  . . .  et  omne  volatile".  Das  sechste  Bild  endlich, 
Gott  den  Vater  mit  emporgerichteten  Augen  darstellend,  gibt  uns  die  Worte 
wieder:  „Viditque  Deus  cuncta  quae  fecerat ;  et  erant  valde  bona".  Auf  den 
vier  mittleren  Biidem  ist  iiberdies  der  Schopfer  mit  segnender  Hand  dar- 
gestellt:  „Benedixitque  illis  Deus".  Auch  hier  springen  drollige  Wiedehopfe 
in  den  griinen  Zweigen  der  ausgedehnten  Randverzierung  munter  herum. 


Digitized  by  VjOOQIC 


192 

Die  sonstigen  Initialen,  besonders  die  zu  Anfang  der  einzelnen  Bucher,  sind 
abwechselnd  in  Roth  und  Blau  sehr  zart  gezeichnet. 

LXXIV.  Pg.  1411.  106  Bll.  Fol. 

Vita  s.  Bernardi,  Claraevallis  Abb.  in  V  libris.  Die  RR.  lauten :  1.  Fol.  1. 
Incipit  prologus  dotn.  Gwylhelmi  Abbatis  s.  Theodrici  in  vitam  b.  Bernardi. 
Anf. :  Scripturus  vitam  servi  tui.  —  2.  Fol.  2.  Incipit  liber  primus  de  vita  s.  Ber- 
nardi. Anf. :  Bernhardus  Castellione  Burgundie  oppido  oriundns.  —  3.  Fol. 
31  vo.  Precedents  operis  subscripcio,  quant  Burcardus  abbas  Balemensis  appo- 
suit.  Anf.:  Prescriptum  opus  voluminis  hujus.  —  4.  Fol.  32 vo.  Praefacio  Her- 
naldi  Bonevallis  abbatis  in  lib.  U.  vite  ejusd.  Anf. :  Virorum  illustrium  gesta.  — 
5.  Fol.  33  vo.  Liber  secundus.  Anf. :  Ea  tempestate  Honorius.  —  6.  Fol.  59.  Liber 
tertius.  Anf. :  Innumeris  quidem  signis.  —  7.  Fol.  73.  Liber  quartus.  Anf. :  Sicut 
sermone  super  cantica.  —  8.  Fol.  95  vo.  Liber  quintus.  Anf. :  Dum  post  tantos 
labores.  Ende :  vos  ipsius  de  se  verba  delectent.  —  9.  Fol.  100.  Epistola  s.  Ber- 
nardi ad  Arnaldum  abbatem  Bonevallis,  qui  ei  quedam  exenia  mittens  de  ejus 
valetudine  pronunccium  fuerat  sciscitatus.  Anf. :  Suscepimus  caritatera.  Nach 
diesem  wird  der  unterbrochene  Text  in  lib.V.  wieder  fortgesetzt  mit  dem  Anf.: 
Hoc  exemplar  epistole.  Ende :  sicut  et  tu  super  omnia  Deus  benedictus.  Ex- 
plicit vita  etc.  „Liber  est  monasterii  s.  Marie  in  Altovado  Ord.  Cist.,  diocesis 
pragensis,  comparatus  per  fr.  Przybiconem,  Cellerarium  ejusdem  monasterii. 
Anno  dom.  141 1.  Qui  me  scribebat  Laurencius  noraen  habebat.  Da  deus  eterne 
scriptori  gaudia  vite."  Dieser  Handscbrift  wird  in  einem  Artikel  des  Oesterr. 
Archivs  von  Hormayr,  Jahrg.  1833,  ruhmliche  Erwahnung  gethan ;  sie  ist  sehr 
sorgfaltig  gehalten  und  namentlich  sind  die  Initialen  der  einzelnen  Abschnitte 
mit  grossem  Fleisse  gezeichnet. 

LXXY.  Pg.  Xn.  Jahrh.  207  Bll.  Fol. 

Missale  Cisterciense.  Wir  notiren  daraus:  1.  Fol.  1.  Carmen  angelicum; 
benedictio  lectoris  mense ;  Theile  der  Messe  de  s.  Bernardo  et  de  s.  Elisabet.  — 
2.  Fol.  2.  Oratio  s.  Ambrosii  ante  missam.  Anf. :  Summe  sacerdos  et  vere  pon- 
tifex.  —  3.  Fol.  39  ad  marg.  :C  +  M-f  B  f-  1556,  ein  Beweis,  dass  das  Missale 
noch  in  diesem  Jahre  in  Verwendung  war.  —  4.  Fol.  199.  Missa  de  sapientia 
mit  der  R.:  „Iste  misse  non  solent  cantari  in  conventu."  —  5.  Vor  dem  Canon, 
der  aus  dem  XIV.  Jahrh.  stammt,  erblickt  man  ein  roh  gemaltes  Bildniss  des 
Gekreuzigten  mit  einem  Kelche  unterhalb  der  Seitenwunde.  In  der  Mitte  einer 
Initiale  ad  missam  de  nocte  Nativ.  Domini  sieht  man  eine  emporgerichtete 
Hand,  welche  eine  brennende  Fakel  halt ;  ohne  Zweifel  eine  Versinnbildung 
der  daneben  stehenden  Worte:  Deus  qui  hanc  sacratissimam  noctem  veri 
luminis  fecisti  illustracione  clarescere.  —  6.  Einzelne  Theile  der  Messen  sind 
mit  Neumen  versehen,  desgleichen  die  praefationes.  Das  Missale  besitzt 
prachtvolle  Initialen,  die,  in  Farben  reich  verziert,  oft  sehr  gross  und  kunst- 
voll  in  einander  geschlungen  sind ;  so  besonders :  Foil.  8vo,  96, 136, 145, 146vo, 
181vo  u.  a.  Auf  der  Riickseite  des  Vorlegbl.  trifft  man  folgende  Aufzeich- 
nungen  an :  1.  Oratio  Missae  praeparatoria  s.  Augustini.  Anf.:  Si  tantum  rea- 
tum  domine  nostre  deliquencie  cogitemus.  —  2.  Declaratoriae  literae,  quibus 
„poizlaus  servus  domini,  wokonis  de  crumwenaw  homicidium  hainrico  jndici 
in  altovado  a  prefato  poizla  eidem  impositum  in  presencia  dom.  wokkonis  et 


Digitized  by  VjOOQIC 


193 

domini  adam  abbatis  etc.  in  altovado  ob  remedium  domini  witigonis  de  crum- 
wenaw . . .  misericorditer  relaxavit.  Acta  sunt  hec  anno  dom.  1282."  —  3.  Citat 
aus  einer  Urkunde  Peter  Wok's  I.  von  Rosenberg,  wornach  derselbe  dem 
Stifte  das  Privileg  ertheilt,  „quod  nulli  liceat  gladium  etc.  super  aliquam  per- 
sonam nudam  extrahere." 

LXXYI.  Pp.  u.  Pg.  XV.  Jahrh.  308  Bll.  Fol. 

MissaledioecesisPragensis.  Vor  dem  Canon,  dessen  Anfangsbuchstabe  her- 
ausgescbnitten  ist,  befindet  sich  ein  Bild  des  Gekreuzigten  mit  Maria  und  Jo- 
hannes auf  blauem  Grunde  mit  rother  Umrahmung  und  illuminiert ;  es  nimmt 
die  halbe  Blattgrosse  ein.  Auf  der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man : 
yjDominus  leonardus  hoffpech  Capellanus  in  Crumlow  donavit  bunc  librum 
pro  ecclesia  parocbiali  in  hericz.  Orate  pro  ipso".  Darunter  ist  das  Pergament- 
bruchstttck  eines  wabrscheinlicb  papstlichen  Breves,  irgendwelche  „rebelles" 
betreffend,  worin  die  Namen  von  Heiligenkreuz,  Zwettl,  Baumgartenberg  und 
die  mebrerer  Diocesen  genannt  werden.  In  dem  braunen  Lederuberzug  des 
Einbandes  ist  der  Adler  des  hi.  Evangelisten  mit  dessen  Namen  mehrfach 
eingepresst. 

E.XXVII.  Pg.  XII.  Jahrh.  130  Bll.  Fol.  1  u.  2  Coll. 

1.  Fol.  1—71.  Sermones  de  tempore.  Anf. :  In  adventu.  Aspiciebam  ego  in 
visione  noctis.  Celestibus  danihel  tiagrans  desideriis.  Ende :  Ad  vincula  s.  Petri. 
Sollempnem  observanciam  hujus  festive  diei.  Wurden  urspriinglich  iiber- 
scbrieben :  Sermones  s.  Bernardi  clarevallensis  abbatis ;  eine  spatere  Hand 
jedocb  corrigierte  richtig:  Petri  lumbardi  qui  fecit  et  sentenciarum  librum. 
Am  Beginne  sieht  man  eine  grossere  Initiale. —  2.  Fol.  71— 72  vo.  Senno  de 
nativitate  domini.  Anf.:  Converti  me  ad  viam  porte  sanctuarii.  Sustinet  hie 
ezechiel  personam  generis  hum.  Ende :  qui  apperuit  oculos  ceci  nati.  —  Iste 
est  lib.  b.  M.  de  altovado.  —  3.  Fol.  73—86  vo.  R.  Incipit  liber  domni  Bernhardt 
de  precepto  et  dispensatione.  Die  Zuschrift  beg. :  Dorano  abbati  Columbensi  rr. 
bernhardus  abbas  dictus  de  claraualle.  Anf.:  Qua  men te  jam  tacebo.  Ende: 
studui  satisfacere  voluntati.  —  4.  Fol.  86  vo.  Betractatio  s.  Bernardi  in  librum 
de  gradibus  humilitatvt.  Anf. :  In  hoc  opusculo  cum  illud  de  ewangelio.  Ende : 
breviter  intimare  curavi.  —  5.  Fol.  87—87  vo.  Fragment  eines  Sermo.  Anf. : 
conpede  septimo  portante  ipsum  hastile.  Ende:  in  die  inquam  ilia  tremenda 
quando  celi.  —  6.  Fol.  88—102.  R.  Incipit  liber  domni  Bernhardi  clareuallensis 
abbatis  de  gradibus  humilitatis.  Die  Praf.  beg. :  Rogasti  me  frater  (Godefride) 
quatinus.  Anf. :  Locuturus  ergo.  Ende:  quam  in  nostro  codice  legis.  —  7.  Fol. 
102— 114 vo.  R.  Incipit  liber  de  Gracia  et  liber o  arbitrio.  Die  Praf.  beg.:  Domino 
W.  (Guillelmo)  abbati  s.  theodori  (I.  Theodorici)  fr.  B[ernardusJ  opusculum  de 
gracia.  Anf. :  Loquente  me  coram.  Ende :  hos  et  magnificauit.  —  8.  Fol.  114  vo 
bis  180  vo.  R.  Prologus  in  dialogo  (!)  christiani  et  index  de  sacramentis  fidei,  quern 
annulum  placuit  nuncupari.  Anf.:  Sciebam  ego  jam  dudum.  Ende:  anulus 
meus  mihi.  Explicit  etc.  (Ueber  den  Verfasser,  Rupertus,  abbas  Tuitiensis 
coenobii  juxta  Coloniam  Agrippinam,  O.  S.  B.,  gest.  1135,  s.  Fabricius  lib.  17. 
p.  135,  und  Trithemius,  Catalog,  scriptor.  eccles.  fol.  71vo.  Die  gedruckte  Aus- 
gabe  bei  Migne  torn.  170).  —  9.  Fol.  130  vo.  Epistola  Budolphi,  abb.  8.  Trudonis, 
ad  Bupertum,  abb.  Tuitiensem.  Anf. :  Sic  acceptum  spiritum  sciencie  conservare. 

Xenia  Bernardlna  II.  Handschriflea-Verzeichnisse  11.  13 


Digitized  by  VjOOQIC 


194 

Ende:  de  quo  hec  scriptura  predixerit.  1st  eine  AuiForderung,  das  begonnene 
Werk :  „dialogum  Christiani  et  Judaeiu  zu  vollenden.  (Ueber  den  Auctor  s. 
Trithem.  de  scriptt.  eccles.  fol.  72).  Das  nun  folg.  alteste  Bucherverzeichniss 
von  Hohenfurt  aus  dem  XTTT.  Jahrh.  s.  „Xenia  Bernardina"  Pars  III. 

I.XXTIII.  Pg.  XII.  Jahrh  .Wd  Bll.  4to. 

Martyrologxum  Cister dense.  Aus  den  vielen  Aufzeichnungen,  welche  hier 
uber  die  Sterbetage  der  Ossegger  Aebte  gemacht  wurden,  ist  zu  schliessen, 
dass  der  Codex  fruher  im  Besitze  dieses  Stifbes  gewesen  ist,  und  zwar  noch 
im  XVJI.  Jahrh.,  wie  es  die  vielen  am  Rande  angebrachten  Anmerkungen 
darthun.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  kommt  bereits  im  Texte  selbst  vor, 
wahrend  die  Feste  anderer  Ordensheiligen  wie  auch  die  der  bflhmischen 
Landespatrone  am  Rande  (oft  ausfiihrlich)  angegeben  werden.  Das  Martyro- 
logium  ist  in  grosseren  farbenverzierten  Initial  en  geschrieben.  Foil  09  vo. 
R.  Hee  sunt  virtutes  humilitatis.  Anf. :  Virtu  turn  plenis  gradus  in  gradibus 
duodenis. 

LXXIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  68  Bll.  4to. 

Missale  dioecesis  Pragensis.  Die  Missa  de  s.  Bernardo  kommt  nicht  vor, 
wohl  aber  die  de  ss.  Procopio  et  Wenceslao. 

LXXX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  85  Bll.  4to. 

Missale  Cisterciense.  Die  Messen  du  ss.  Bernardo  und  Wenceslao  kommen 
vor.  Ausser  den  Messformularien  sind  aufgenommen:  Formulae  variarum 
benedictionum ;  ordo  pontin'calis  ante  missam  dicendus;  orationes  ad  in- 
duendum  in  pontificalibus ;  benedicciones  ornamentorum  seu  vasorum  ad 
cultum  dei  pertinencium.  Die  Initialen  sind  in  Farben  gemalt,  die  praefa- 
tiones  mit  Gesangsnoten  versehen.  Zu  Be^inn  des  Canon  tindet  man  ein 
Bild  des  Gekreuzigten  mit  Maria  und  Johannes;  daneben  ein  grosses  ,T4 
und  —  von  einer  spateren  Hand  geschrieben  —  den  Namen  ,Heyrafn"  (das 
bekannte  Wappen  der  ehemaligen  Eremitage  in  der  Niihe  von  Hohenfurt). 
Auf  der  Rtickseite  des  Vorderdeckels  Uest  man  folgende  werthvolle  Auf- 
zeichnungen :  nAnno  dom.  1426  obiit  D.  Przybyslaus  Abbas  de  altovado  in 
Crumpnow  et  hie  sepultus.  Item  Anno  Dom.  ut  supra  factus  est  Abbas  D. 
Sigismundus  pirchan  nacione  de  Rosenberg,  nunc  autem  episcopus  Salo- 
nensis  et  fuit  electus  in  Abbatem  uno  mense  ante  mortem  predicti  D.  przy- 
byslai  et  in  abbatem  patavie  consecratus." 

LXXXI.  Pg.  1082.  86  BU.  4to. 

Dialogorum  b.  Gregorii  pp.  Libri  IV.  Anf:  Quadam  die  dum  nimis 
quorundam  secularium.  Ende :  ante  mortem  hostia  ipsi  fuerimus.  Folgt  das 
registrum  zu  alien  vier  Biichern.  —  Fol.  86.  Citat  aus  S.  Augustin.  Anf. :  It. 
rachel  plus  plangere.  Foigen:  definitiones  Istorie,  allegorie,  tropologie  et 
anagoges;  dann  die  R. :  Sit  nomen  domini  benedictum  a  quo  omne  datum 
optimum  et  omne  donum  perfectum;  Amen.  Sancta  virgo  virginum  dei  geni- 
trix  maria  et  omnes  sancti  et  electi  dei,  pro  misero  iohanne  indigno  pres- 
bytero  et  pro  suis  conperegrinis  iratribus  intercedite,  ut  illorum  anime  in 
pace  perpetua  requiescant.  Amen.  Qui  videlicet  iohannes  hoc  opusculum 


Digitized  by  VjOOQLC 


195 

fratribus  suis  scripsit  anno  peregrinacionis  sue.  VT°.  dominice  autem  in- 
carnationis  1088.  Regnante  quarto  henrico."  —  Fol.  86  vo.  R.  Visio.  quam 
uidit  Karolus  de  suo  nomine  tertius  imperator.  Anf. :  In  nomine  dei  summi 
regis  regum  ego  karolus.  Ende:  ductor  meus  qui  portabat  glo(merem).  — 
FoL  18  in  margine:  anno  dom.  1081.  fr.  vincula  s.  petri  in  noct  fordomnoch. 
aim  pide  fordia  undilgut  achinad  (!)  u.  s.  w.  —  Fol.  83  ist  die  Aufzeichnung : 
„Qui  me  scribebat  Conradus  nomen  habebat"  —  Kandschr.  des  XHI.  Jahrh. — 
Fol.  84  in  marg.  liest  man :  „Post  librum  hunc  legendus  est  pastoralis  liber 
ad  collacionem.u 

LXXXII.  Pg.  Xin.  und  XIV.  Jahrh.  49  Bll.  4to.  2  Coll. 

Sermones  de  tempore  ei  de  Sanctis.  Anf. :  De  nativitate  domini.  Puer  natus 
est  nobis.  Chus  dicitur  puer.  Ende:  In  dedicacione.  Vidit  Jacob  scalam.  — 
Fol.  10.  wird  die  „llistoria  visionis  s.  Ansehni  de  passione  domini"  erzahlt.  Das 
Vorlegbl.  enthalt  Fragmente  von  Homilien  des  Ven.  Beda  presb.  aus  dem 
XIII.  Jahrh.  Auf  der  irmeren  Seite  des  Riickdeckels  liest  man  Bruchstucke 
eines  Todtenbriefes,  gerichtet  an  Ursula,  Dechantin  zu  Niedemburg. 

1.XXXIII.  Pg.  XV.  Jahrh.  117  Bll.  4*. 

Missale  pro  Quadragesima.  Anf.  mank,  mit  den  Schlussworten  der  Se- 
creta  ex  Missa  Fer.  IV.  Cinerum:  corporali  ieiunio.  Ende:  offic.  Fer.  VI.  in 
Parasceve.  Den  vorhandenen  Initialen  sind  die  drolligsten  Menschenkopfe  in 
gelungener  Weise  eingezeichnet ;  nur  Fol.85vo  erblickt  man  eine  illuminierte 
Initiale.  Auf  der  inneren  Seite  des  zweiten  Deckels  befindet  sich  der  Abdruck 
einer  Urkunde  aus  dem  J.  1329,  welch e  abgelost  und  separat  verzeichnet 
worden  ist.  Siehe  unter  Nr.  CLXX. 

LXXXIV.  Pp.  und  Pg.  XV.  Jahrh.  502  Bll.  12roo. 

Breviarium  Ord.  Cist.  Bemerkenswerth  sind  die  schonen  Festhymnen, 
die  von  den  heutigen  haufig  abweichen.  Nach  der  ersten  Strophe  des  Hymnus 
„Jesu  corona  celsior",  Fol.  501,  liest  man:  „Petro  Remigio  me  dare  nolo." 
Die  Vorsteckbil.  enthalten:  De  distributione  historiarum  per  annum;  de  con- 
currentia  festorum;  ein  vollstiindiges  Calendar,  in  welchem  die  Heiligen 
Bohmens  mit  aufgenommen  sind ;  qualiter  agantur  commemo  rati  ones  sanc- 
torum u.  a.  Die  ruckwartigen  Vorlegbll.  haben  eine  Tabula  temporaria  sammt 
Erklarung. 

LXXXV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  630  Bll.  8". 

Viaticus  cum  textu.  So  die  Ueberschrift  auf  einem  Pergamentstretfen 
des  Vorderdeckels ;  es  ist  ein  vollstandiges  Breviarium  nach  dem  Gebrauche 
der  Prager  Diocese.  Die  farbenverzierten  Initialen  sind  minder  ktinstlerisch 
ausgefuhrt.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  fehlt.  Im  Kalender  iindet  sich  beim 
10.  September  das  Fest  der  „dedicacio  capelle  s.  Wenceslai". 

LXXXYI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  91  Bll.  8T°.  2  Coll. 

Viridarius,  i.  e.  Sermones  de  tempore.  Anf. :  In  adventu.  Emitte  agnum. 
Desiderabat  Isaias  in  his  verbis.  Ende :  In  dedicacione.  In  domo  tua  oportet 
me  manere.  „Explicit  viridarius  domini  hermanni  viri  honestisstmi.  quern 

13* 


Digitized  by  VjOOQIC 


196 

laudat  sol  et  luna  et  merito  quia  electus  et  preelectus  ad  dignitatem  sacer- 
docii.  Laus  tibi  sit  Christe  quoniam  liber  explicit  iste.  Qui  scripsit  hec  scripta 
manus  ejus  sit  benedicta.  Finis  adest  operis  mercedem  posco  laboris.  Amen." 
Auch  auf  die  Riickseite  des  Vorderdeckels  schrieb  eineHand  des  XVI.  Jahrh.: 
,,De  tempore  succincti  sermones  satis  praestantes  ab  Hermanno  sacerdote 
compilati." 

LXXXVII.  Pg.  Xm.  Jahrh.  124  BU.  4to. 

Caeremoniale  Episcoporum.  Anf.:  Consecracio  campane.  Ende:  Ordo 
consecrandi  ecclesiasticos  in  rom.  ecclesia.  Der  Codex  hat  sehr  viele  in  Roth, 
Blau  und  Gelb  zierlich  —  wenn  auch  etwas  schwerfallig  gemalte  Initialen, 
mehrere  Antiphonen  und  Versus  in  Gesangsnoten  und  zahlreiche  Randauf- 
zeichnungen  aus  dem  XIV.  und  XV.  Jahrh.  Darunter  sind  namentlich  die 
nachfolgenden,  weil  fiir  die  Charakteristik  des  Codex  massgebend,  mehr 
beachtenswerth.  1.  Fol.  35.  Das  griechische  Alphabet:  arpha,  vitta,  gamma, 
otomegha.  —  2.  Fol.  108.  Professformel:  „Ego  fr.  Michel  dyaconus  . .  .  pro- 
mitto . . .  secundum  regulam  s.  Benedicti ...  in  hoc  monasterio  quod  est  conse- 
cratum  in  hon.  s.  Emmerani  ...  in  presencia  dom.  Wolfgangi  abbatis  ...  — 
3.  Fol.  114vo.  „Ich  Swester  N.  oppher  mich  .  .  .  nach  s.  augustins  regel 
darczu  verlob  ich  hewt  gehorsam  euch  herren  N.  probst  zu  s.  Nyclas  .  .  . 
und  unserm  herren  pischolf  von  passaw  .  .  . 

LXXXVIII.  Pg.  Xm.  Jahrh.  129  Bll.  4to. 

Liber  psalmorum  fur  den  Chorgebrauch.  Am  Anf.  sieht  man  eine  grosse, 
jedoch  verblasste  Initiale.  Ein  Vorlegbl.  en  thai  t  das  Fragment  eines  gleich- 
zeitigen  Kalenders  mit  folgenden  genealogischen  Aufzeichnungen :  1.  Mai. 
altburge  vero  Sigismundi  regis ;  15.  Mai.  Boto  V  de  potenstein ;  22.  Mai.  Rapot 
ex  comite  heroldus ;  10.  Juni.  Gisila  V  soror  lud.  et  Elysabet  de  Gors. 

LXXXIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  119  Bll.  4to.  2  Coll.     . 

1.  Fol.  1— 118  vo.  Tractatus  de  donis  spiritus  s.  Das  Vorwort  beg. :  Quo- 
niam multi  subtiliter  et  utiliter  elaboraverunt  auctoritates.  Als  Quellen,  aus 
denen  der  Tractat  geschopft  wurde,  sind  angefiihrt :  historia  ecclesiastica  tri- 
partita transmarina;  dialogi  Gregorii  et  homiliae  ejusdem ;  liber  Petri  Clunia- 
censis;  exempla  magistri  Jacobi  de  utri  (i.  e.  Vitriaco,  Card.  ep.  Tusculanen- 
sis  f  1244)  u.  a.  Ende :  nullus  fratrum  ausus  est  pro  eo  sutfragium  facere.  — 
2.  Fol.  92—92  vo.  Tractatus  brevis  de  pollutione  nocturnali.  Anf. :  Poilucio 
autem  nocturnalis.  Die  3  folgenden  Bll.  sind  unbeschrieben.  —  3.  Fol.  118  vo. 
Brevis  expositio  Orationisdominicae.  Anf. :  Septemsuntpeticiones.  InderUeber- 
schrifb  liest  man :  „Ohanco  vide.  Salve  thoma  frater  care".  —  4.  Fol.  119.  Semw 
de  sacerdotibus.  Anf. :  Hodie  incipiam  te  exaltare.  Verbum  istud.  Am  oberen 
Rande  des  dem  Riickdeckel  vorgelegten  Bl.  liest  man  folgende  Auizeich- 
nung  des  Schreibers :  „Sum  leo  sum  nardus  m[ihi]  fit  nomen  leonardus.  Sum 
Uo  vincendo  nardus  meritis  red"[olendo). 

XC.  Pg.  XIV.  Jahrh.  140  BU.  4*. 

1.  Fol.  1—29.  Tractatus  de  septem  itineribus  eternitatis.  Anf.:  Eum  qui 
venit  ad  me.  Augustinus  in  libro  cognicionis  vere  vite  dicit.  Ende :  ad  quam 
domum  eternitatis  nos  perducat.  Explicit  —  Nycolaus  de  losanna  Cardinalis 


Digitized  by  VjOOQIC 


197 

et  doctor  s.  theologie.  Finis  adest  operis  mercedem  posco  laboris.  Hiezu  ein 
Registrum  auf  Fol.  72  vo— 74  vo.  Dieser  Tractat  wird  auch  dem  hi.  Bonaven- 
tura  zugeschrieben.  (S.  ejusd.  Opp.  ed.  Venet.  1756).  —  2.  Fol.  Fol.  29vo— 38vo. 
Sermones  b.  Bemardi  de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  Triplicem  adventum  domini 
novimus  ad  homines.  Ende:  Sermo  in  dom.  I.  Epiph.  In  operibus  domini  — 
mank.  —  3.  Fol.  39—45  vo.  R.  Incipit  tractatus  Ricardi  de  quatuor  gradibus  vio- 
lente  caritatis.  Anf. :  Vulnerata  caritate  ego  sum.  urget  caritas.  Ende :  in  quarto 
resuscitatur.  Der  Verfasser  ist  Richardus  a  S.  Victore.  —  4.  Fol.  45  vo— 61. 
Sermones  s.  Bemardi  in  ps.  „Qui  habit."  Anf. :  Quis  sit  divini  inhabitator  adiu- 
torii.  Ende:  Itaque  tunc  dimittis  seruum  tuum.  —  5.  Fol.  61— 71  vo.  Sermones 
s.  Bemardi  de  diversis.  Anf. :  A  uersuciis  et  astuciis  sathane  formido.  Folgt  ein 
Registrum  zu  dem  folgenden  Tractate.  —  6.  FoL  74—111  vo.  Liber  cordis.  Anf. : 
Preparate corda.  Loquitur dominus  predicatoribus.  Ende:  eterne possessionis, 
que  in  eo  et  per  eum  habebuntur  qui  etc.  Explicit  liber  cordis.  —  7.  Fol.  112 
bis  139.  Liber  qui  dicitur  stimulus  amoris  in  dulcissimum  et  pium  dom.  Jesum 
saluatorem.  Anf. :  Currite  gentes  undique  et  miramini.  Ende :  dulcis  preelectis. 
Der  Verfasser  ist  s.  Bonaventura.  (S.  die  gedruckte  Ausgabe  bei  Denis  vol.  I. 
p.  I.  pag.  935  ff.  und  die  edit.  Lugdun.  1668,VII.  192).  Folgen  Citate  aus  ss.  Bern- 
hard,  Augustinus,  Gregorius,  Thomas  Aq. ;  Ambrosius  de  diversis  gradibus 
quibus  anima  descendit  ad  ima  inferni.  —  8.  Fol.  139  vo.  Nota  de  septan  splen- 
doribus  animarum  sanctarum;  de  diversis  apparicionibus  dyaboli;  de  monte  oliva- 
rum  und  de  secta  Nicolaitarum. 

XCI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  313  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1—1  vo.  Fragmente  aus  dem  Texte  der  Aurora  Petri  de  Riga.  — 
2.  Fol.  2.  Eine  metrisc/ie  Aufzdhlung  der  Buchcrfolge  der  hi.  Schrift.  —  3.  Fol.  2. 
best  man  folgende  Aufzeichnungen  in  Versen: 

„Tu  iesus  in  inissa  quocies  audies  quoque  maria 

Et  flectis  genua  dat  iohannes  tibi  papa 

Ob  veniam  scelerum  XX  nempe  dierum 

Hie  est  vicesimus  hoc  nomine  papa  secundus." 

„Fur  denudator  secreti  nocte  viator 
Et  conspirator  lusor  proprii  cumulator 
Hos  pseudo  fratres  ius  excommimicat  omnes 
Quolibet  in  Christi  claustro  sunt  quatuor  isti 
Cum  Jezi  iudas  cum  petro  fur  ananias." 
jrNota.  Johannes  pro  infinitis  beneficiis  sibi  per  me  impensis  quater  armata 
manu  invasit  me  volens  me  interticere  verbis  turpissimis  mihi  conviciando. 
Item  Nycolaus  mihi  subtraxit  libros  et  ymaginem  et  phialam  argenteam.  Item 
Wenzeslaus  mihi  furtive  duas  tunicas  deportavit."  —  „Iste  liber  est  Mona- 
sterii  s.  Marie  in  Altouado  Ord.  Cist,  dioec.  pragen.  in  fundacione  Nobilium 
dominorum  dom.  de  Rosenbergk."  Fol.  2vo  ist  unbeschrieben.  —  4.  Fol.  8— 7vo 
sind  nacheinander  folgende  RR.  zu  lesen: 

<    *m  „ Scire  cupis  lector  quis  codicis  istius  auctor 
*    m  Petrus  riga  vocor  cui  christus  petra  rigat  cor. 
Prologus  illius  qui  hunc  librum  correxit  et  suppleciones  de  suo  apposuit.  In- 
cipit. Et  ubicunque  invenitur  obelus  inter  duos  jsunctos  per  totum  librum  ibi 


Digitized  by  VjOOQIC 


198 

sunt  dicta  et  versus  illius.4rAnf. :  Fraterne  karitatis.  —  „  Versus  cuiusdam  mono- 
chi  de  s.  Mariano  antysiodoriensi  premonstratensis  ordinis  de  laude  LibrL" 
Anf.:  Stringere  pauca  libet.  —  „Prologus  metricus  de  utilitate  legendi  librum 
hunc.u  Anf.:  Nil  homini  melius.  —  „Prologus  Aegidii  super  Auroram."  Anf.: 
Omnis  scriptura  divinitus  inspirata.  —  „Complices  Aegidii  ad  laudem  sui."  Anf.  t 
Scire  cupis  . .  .  Petrus  et  Egidius  me  composuere,  sed  ille  auctor,  corrector 
ultimus  ille  fuit.  —  „Excusatio  eorundem."  Anf. :  Veterescentibus  ceteris.  — 
„Prologus  Petri  Rige  super  Auroram."  Anf. :  Frequens  sodalium  meorum  pe- 
ticio.  —  „De  numero  Kbrorum  uiriusque  T.  et  modo  legendi"  in  Versen  von  Aegi- 
dius  Parisiensis.  Anf. :  Clauditur  iste  liber.  —  „Numerus  oersuum  guos  continet 
Aurora"  (15.056).  —  „Insinuacio  de  auctore  libri."  Anf. :  Script*  petri  rige  qui 
diligis.  —  R.  „Dulcius  ut  saperet  modulamine  condita  metri.  Incipit  hie  rige 
Bibliotheca  petri,  Proposicio  ejusdem."  Anf.:  Inicium  mundi  quales  ab  ori- 
gine.  —  „Invocacio  ejusdem."  Anf.:  Da  tua  facta  Deus.  —  „Epilogus  brevis  ad 
quern  sequitur  subsequens  narracio."  Anf. :  Primo  facta  die.  —  5.  Fol.8— 296vo. 
Execucio  propositi  et  primo  de  opere  prime  diei.  Und  hiemit  beginnt  das 
eigentliche  Werk  in  den  Worten:  Principio  celuni  terramque.  Ende:  dux 
cruce  petruin.  Hie  n'nit  liber  consuinat  litera  metrum.  Explicit  novum  testa- 
mentum.  —  6.  Foi.  206  vo— 304  vo.  Incipiunt  recapitulations  V.  et  N.  T.,  mit 
einem  Prolog.  Ende:  ^Explicit  aurora  que  prebet  verba  decora.  Donet  tan- 
torum  mihi  pro  mercede  laborum  Sanctus  Sanctoriun  post  tinem  regna  po- 
lorum."  —  Vorstehendes  Werk  ist  eine  historisch  -  allegorische  Erklarung 
sammtlicher  Biicher  der  hi.  Schrift  (mit  Ausnahme  der  Psalmen)  in  Versen 
und  mit  bewunderungswiirdiger  Biindigkeit  verfasst.  Es  ist  einzig  in  seiner 
Art  und  daher  sehr  zu  bedauern,  dass  es  bisher  noch  nie  in  seinem  vollen 
Umtange  im  Drucke  erschienen  ist.  Migne's  Patrologie  hat  nur  einige  wenige 
Bruchstiicke.  Der  Auctor,  Petiais  de  Riga,  patria  Vmdocinensis  (Vendome), 
war  Canonicus  und  Cantor  in  Reims,  daun  Canonicus  regularis  ord.  divi  Aug. 
in  abbatia  s.  Dionysii  Remensis  und  starb  1209.  Die  von  ihm  iibertragenen 
Biicher  haben  das  elegische  Versmass  —  mit  Ausnahme  des  Canticum  Canti- 
corum,  der  Lamentationes  Jeremiae,  des  liber  Job  und  der  Acta  Aposto- 
lorum,  welche  im  rhythmischen  Hexameter  verfasst  sind.  Unsere  Hand- 
schrit't  ist  auf  schonem  Pergament  sehr  sorgfaltig  aufgetragen;  die  Ini- 
tialen  der  einzeinen  Biicher  sind  gross  und  in  frischen  Farben  sauber  ge- 
zeichnet.  —  7.  Fol.  304  vo— 311  vo.  R.  Incipit  Alberti  nunc  rnagni  Byblia  docti. 
Que  paupertatis  tytello  cognoniinatur.  Quam  tantum  metro  scriptitat  exa- 
metro.  Anf.:  Sex,  prohibet,  peccant,  abel,  enoch,  archa  fit.  Ende:  Flebunt,  ad 
cenam,  surgunt,  sponsam,  venio  jam.  Explicit  biblia  pauperum  magistri  Al- 
berti Colou.  Episcopi  Ratispon.  (S.  Denis  I.  11.  Epitome  metrica  bibliorum. 
Nach  Fabricius  Lib.  I.  68  wird  sie  jedoch  dem  Alexander  de  Villa  dei  unter 
dem  Titel:  Summa  vel  Argumentum  Cajutulorum  Biblicorum  utriusq.  testa- 
menti       in  212  Hexametern  —  zugeschrieben). 

VC  II.  Pg.  XIV.  Jahrh.  316  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1— 131  vo.  R.  Incipiunt  Scrmoncs  de  festivitatibus  in  quibus  ordo 
noster  predicat  Item  de  Sanctis  ct  de  tempore.  So  die  Ueberschrilt  der  vorgelegten 
rTabulau.  Anf. :  De  adventu  dom.  Ecce  rex  tuus  venit.  In  verbis  appositis 
consolatur.  Der  letzte :  De  perversis  prelatis  et  sacerdotibus.  —  2.  Fol.  131  vo 


Digitized  by  VjOOQIC 


199^ 

bis  153vo.  R.  Incipiunt  quedam  Moralitaies  bone  excerpte  de  lib.  b.  Gregoriipp.  super 
librum  Job.  Anf. :  Ut  ergo  noctis  nostre  tenebras.  Ende :  ad  inpacienciam  non 
provocentur.  —  8.  Fol.  153  vo— 160.  R.  Incipiunt  quedam  naturalia  excerpta  de 
libro  naturis  rerum  (!).  Anf.:  A  dam  as  est  lapis  indicus.  Ende:  De  cornice.  — 

4.  Fol.  160— 164 vo.  Sermones  de  corpore  Christi.  Anf.:  Sacramentum  regis  ab- 
scondere  bonum  est.  Der  2.  u.  3.  Sermo  ist  uberschrieben  „de  mirabilibus 
Corporis  Chi" ;  der  4.  „de  aflectibus  ejusdem".  —  5.  Fol.  164—179.  Sermones  de 
tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  In  adv.  Hora  est.  Secundum  quod  exponitur  de 
sompno  culpe.  Ende :  De  omnibus  Sanctis.  Nota  triplicem  habitacionem.  — 
6.  Fol.  179— 180 vo.  Sermo  contemplative  bonus.  Anf.:  Dilectus  meus  mini. 
Verba  proposita  sunt  in  Canticis.  Ende :  unde  dicit  dilectus  meus  etc.  „Hoc 
opus  exegi  festum  sepissime  fregi".  —  7.  Fol.  181—242  vo.  Incipiunt  Sermones 
perchtoldi  de  tempore.  Dominica  in  aduentu.  De  benefices  incarnacionis.  Anf. : 
Osanna  filio  David.  Euangelium  hoc  sec.  plerosq.  legitur  in  prima.  Ende: 
Dom.  XXIII.  de  quatuor  viis  tendentibus  ab  hoc  mundo.  Diese  Sermones 
weichen  von  der  gedruckten  Ausgabe  des  Franz  G-obel,  Regensburg  1873, 
stark  ab.  -  8.  Fol.  243—304.  Incipiunt  Sermones  de  tempore.  Anf. :  Dom.  I.  Adv. 
Visus  est  dominus  a  septem  viris.  Ende :  Scientes  quia  hora  est.  Hora  est 
propter  quinque.  —  9.  Fol.  304— 316 vo.  Biblia  b.  Virginis.  Anf.:  In  principio 
creavit.  Celtim  scil.  empyreuin  per  quod  intelligitur  domina  mundi  maria. 
Ende  mank:  quod  cum  betzabee.  Diese  (dem  Albertus  M.  zugeschriebenen) 
Biblia  en  thai  ten  sehr  viele  Begebenheiten  der  hi.  Schrift,  welche  „super- 
stitiose"  der  hi.  Jimgfrau  adaptiert  werden.  (S.  Alb.  Fabricius,  Bibl.  med.  et 
inf.  lat.  I.  46,  und  Quetif,  Scriptt.  Ord.  Praed.  1. 177).  -  Auf  den  Vorlegbll.  trifft 
man  noch  Biblia  pauperum  (ohne  Bilder),  welche  mit  der  des  Codex  Nr.  91 
iibereinstimmen ;  am  Ende  derselben  :  Lauda  scriptorem  (dariiber :  „et  com- 
positorem")  donee  reperis  meliorem.  Amen". 

XCIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  113  Bll.  4".  2  Coll. 

1.  Fol.  1—94.  Summa  de  poenitentia  Reimundi  de  Pennafort.  Anf. :  Quo- 
niam  ut  ait  Jeron ymus  secunda  post  naufragium.  Ende :  benedicti  percipite 
regnum.  Amen.  Das  folg.  Bl.  unbeschrieben.  —  2.  Fol.  96  vo— 113.  Ejusdem 
Summula  Matrimonii.  Anf. :  Quoniam  frequenter  in  foro  penitenciali.  Ende : 
sicut  ibi  dicitur.  Explicit.  Am  vorderen  Vorsteckbl.  ist  zu  lesen:  Iste  liber  est 
Mon.  b.  Marie  virg.  in  alto  uado  etc.  Anno  domini  1442".  Am  riickwartigen 
findet  sich  ein  Tractat  liturgischen  Inhaltes  „~De  officio  mjsse".  Anf.:  Munda 
sit  oblata  nunquam  sine  lumine  cantes.  Handschr.  des  XV.  Jahrh.  Folgen 
Verse  de  impedimentis  matrimonii.  Der  Codex  hat  mehrere  gemalte  Initialen 
und  ist  gut  erhalten. 

X€IV.  Pg.  Xm.  Jahrh.  286  Bll.  Fol. 

1.  Fol.  1—11.  Liber  Praedicabilium  Porphirii.  Anf.:  Cum  sit  necessa- 
rium.  —  2.  Fol.  11— 31vo.  Tncipit  liber  Praedicamentorum  Aristotelis.  Anf. :  Equi- 
voca  dicuntur.  Ende :  pene  omnes  enumerati  sunt.  Es  ist  der  Liber  Postprae- 
dicamentorum  auch  mit  inbegriffen.  —  3.  Fol.  81  vo— 46  vo.  IAbri  duo  Periher- 
menias  Aristotelis.  Anf. :  Primum  oportet  constituere.  —  4.  Fol.  46  vo— 58.  Liber 
sex  principiorum  Gilberti  Poretani.  Anf. :  Forma  est  composicioni  contingens.  — 

5.  Fol.  59—81  vo.  Incipiunt  Fallacie  s.  Thome.  Anf. :  Quia  loyca  est  racionalis 


Digitized  by  VjOOQIC 


200 

sciencia.  Ende :  hec  de  fallaciis  dicta  sufficiant.  —  6.  Fol.  82—159  vo.  Libri  octo 
topicorum  Aristotelis.  Anf. :  Propositum  quidem  negocii  methodum.  Ende :  diffi- 
cile est  continue  Die  folg.  2  Bll.  sind  unbeschrieben.  —  7.  Fol.  162— 183  vo. 
Libri  duo  Elenchorum  Aristotelis.  Anf. :  De  Sophisticis  autem  elenchis.  —  8.  Fol. 
184—286  vo.  Libri  duo  priorum  Aristotelis.  Anf. :  Primum  oportet  dicere.  Ende 
mank :  Ergo  manifestissimum  quod  modus  est.  Ueber  einige  dieser  Werke 
s.  Copulata  pulchenima  diversis  ex  auctoribus  logice  in  unum  corrogata  etc. 
Opus  impress.  1494.  Die  Handschrift  besitzt  viele  kiinstlich  gezierte  Initialen 
und  mehrere  kleineMiniaturen.  Der  Text  ist  mit  zahlreichen  Rand-  und  Inter- 
linear-Glossen  von  einer  spateren  Hand  versehen. 
XCV.  Pg.  XI.  Jahrh.  104  BU.  4to. 

Lectionarium  Epistolarum  et  Evangeliorum  Missae.  Anf. :  Lectio  Is.  Hec 
dicit  dominus.  Bemerkenswerth  ist  die  Citation  der  Kapitel,  deren  Zahl  die 
der  heutigen  Vulgata  oft  weit  iibersteigt.  Am  Rande  sind  folgende  Aufzeich- 
nungen  zu  lesen:  1.  Fol.  62vo.  „Serenissimo  domino  suo  amicoque  dilecto  do- 
mino L[eutholdo?J  de  Chunringe  pincerne  Austrie."  —  2.  Fol.  76.  Versus  de 
commixcione  camis"  und :  Sereniss.  dom.  suo  Alberto  dei  gracia  duci  Austrie 
et  Stirie  Albero  de  Clement.  —  3.  Fol.  77vo.  „  Chunradus  favente  div.  clemencia 
divi  Imperatoris  et  semper  Augusti  Friderici  tilius  Roman,  in  regem  electus 
Domino  Chunrado  Ven.  archiepiseopo  sancte  Saltzburgensis  ecclesie,  Principi  suo 
dilecto  graciam  suain  et  omne  bonum."  —  4.  Fol.  95vo.  „Excellenti  et  Magni- 
fico  Principi  consanguineo  suo  karissimo  Dom.  0[ttoniJ  lllustri  Comiti  Palatino 
Reni,  duci  Bavarie  Elizabet  dei  gracia  ducissa  Austrie  et  Stirie.u  Handschrift 
des  XIV.  Jahrh. 
XCVI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  101  BU.  4to. 

1.  Fol.  1—11.  Incipiunt  di/Jiniciones  annates  capitulorum  general.  Ord.  Cist. 
ab  anno  1322-1342.  Mit  einer  Tabula.  —  2.  Fol.  12  vo-42.  Incipit  libellus  diffi- 
nicionum  editus  a  capitulo  Generali  anni  1316.  Mit  einer  Tabula  sequentis.  — 
3.  Fol.  43—54.  Incipit  Opusculum  quod  vacatur  Nouelle.  Anf.  des  Prologs :  Ut 
statutorum  Cyst.  ord.  scrutatores  breuius.  Ende :  De  procuratoribus  Monia- 
lium,  und:  Expliciunt  Diffiniciones  nouelle,  edite  Anno  dom.  1350.  —  4.  Fol. 
54—66.  R.  Incipiunt  statuta  papalia  dom.  Benedicti  pape.  Anf. :  Abbas  proprium 
et  speciale . .  sigillum  habeat.  Ende :  Datum  Auinionis  XV  Kal.  Julii  Pontif. 
anno  primo.  Ende:  „Expliciunt  priuilegia  ordini  Cyst,  concessa  per  dom. 
Bened.  pp.  pie  record,  qui  in  eoclem  ordine  est  educatus  et  nutritus."  (Bene- 
dict XII,  1335).  —  5.  Fol.  66— 101  vo.  R.  Ista  sunt  priuilegia  a  summis  pontificibus 
ordini  nostro  (Cist.)  concessa;  et  ordiuautur  hie  prout  in  Cistercio  sunt  repo- 
sita,  et  eo  ordine  quo  sunt  data.  Ant'.:  Lucius  (III.  1181)  episcopus  etc.  Atten- 
dentes.  Ende:  Gregorius  (XI.  1370—1378).  —  Die  Vorsteckbll.  enthalten  eine 
„Tabula";  dann  formulas  juramenti  Abbatum,  officialium  et  Novitiorum; 
endlich  einen  modus  und  formula  professionis  monasticae.  Das  vorderste, 
vom  Deckel  abgeloste  Pergamentbl.  hat  eine  ziemlich  vollstandige  Urkunde 
des  XV.  Jahrh.,  betreffend  den  Umtausch  der  Villa  Swratka  (Olomuc.  dioec.) 
und  der  Curia  Reczicz  seitens  des  Stiftes  Saar  und  eines  gewissen . .  .  und 
dessen  Ehegattin  Welca.  Anf. :  Nos  fr.  Nycolaus  abbas,  Nycolaus  prior  Mon. 
Fontis  s.  Marie  Virg.  Ord.  Cist.  Prag.  dioec.  (Kommt  bei  Otto  Steinbach, 
Diplomat.  Merkwiirdigk.  aus  dem  Archive  des  Cist.  -  Stiftes  Saar,  nicht  vor). 


Digitized  by  VjOOQIC 


201 

XCVII.  Pg.  Xm.  Jahrh.  129  BU.  4*.  2  Coll. 

1 .  Fol.  1—96  vo.  R.  Incipit  liber  qui  dicitur  pliaretra.  Anf.  des  Prologs : 
In  conversions  mee  primordio.  I.  cap.  De  Deo.  Gregorius  in  Moral.  Deus  ipse 
manet.  Ende:  que  uoluerit  prohibebitur.  Explicit  pharetra.  (Gedruckt  1473 
Norimbergae  a  Frid.  Creusner ;  dann  inter  S.  Bonaventura  Opera,  ed.  Lugdun, 
1668,  VI.  99.  S.  Denis  1. 1189.  Der  Verfasser  ist  Eustachius,  auch  Bonaventura 
de  Balneo  regio  gen.,  Ord.  rr.  Minor,  minister  generalis,  nachmals  Card,  episc. 
Albanensis  f  1283).  —  2.  Fol.  96  vo— 100.  R.  Incipiunt  dicta  bcati  Augustini  ep. 
et  aliorum  ss.  doctorum  incidentalia.  Anf.:  Preclara  res  est  fratres  karissimi 
elemosina.  S.  Bernhard  wird  haufig  citirt.  —  3.  Fol.  100— 125  vo.  R.  Incipiunt 
sermones  festiui.  Anf.:  In  vig.  Nativ.  dom.  Oportet  pre  venire  solem.  Cras  cele- 
braturi  sumus.  Ende :  In  f.  s.  Thome  ap.  Auch  ein  Sermo  de  s.  Bernardo  kommt 
vor.  —  4.  Fol.  126—128.  R.  Depenitencia  ct  que  sunt  necesse  penitenti.  Anf. :  Peni- 
teas  cito  peccatorum  cum  sit  miserator.  Ende :  Et  cure  grauitas  et  consuetudo 
ruina.  —  5.  Fol.  129.  Vitupemcio  liei  (vini — Xoaioe,  der  Sorgenloser,  ein  Beiname 
des  Bacchus,  dichterisch  fur  vinumj  in  Versen.  Anf. :  Qui  cupis  esse  bonus  et 
vis  dinoscere  verum.  Ende :  Castiget  ventrem  tunc  homo  doctus  erit.  —  6.  Ibid. 
Versus  de  arte  medica  u.  A.  Darunter: 

„Mseme\  et  tria  G'simul  acta  rex  patitur  ve. 

Al  Romanor.  qui  cadit  ense  suorum. 

Philippi  jacobi  rogo  det  veniam  deus  illi." 
Und  das  unubertretflich  schone  Citat  S.  Bernhardt,  dieses  zartesten  und 
grossten  Verehrers  Mariens :  „Si  celum  esset  membranum  .  mare  foret  ut  in- 
caustum  .  et  omnis  lingua  calamus  .  et  omnis  sciberet  manus  .  nee  cessarent 
scribere  .  non  possent  exprimere  laudes  virginis  Marie". 

XC  VIII.  Pg.  X.  Jahrh.  102  B1L  4to.  1  u.  2  Coll. 

1.  Fol.  1—98.  Dialogorum  s.  Gregorii pp.  Libri  IV.  Anf.  mank:  monasterio 
auderet  quern  cum  ille  requireret.  Ende :  deo  hostia  ipsi  fuerimus.  Man  findet 
hier  Antiphonen  de  ss.  Benedicto,  Maria  Magd.  und  Rudberto  mit  Neumen  des 
11.  Jahrh.  —  2.  Fol.  98— 102  vo.  De  writs  vocabulis,  de  exposicione  diversarii 
rerum,  de  gen ti bus,  de  locis  etc.,  de  grecis  nominibus.  Anf :  Adonay  in  lati- 
num  signat  dominus. 

XC IX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  9b  B1L  4to. 

Martyrologium  rotnanum  —  vollstandig  und  gut  erhalten.  Am  Schlusse* 
liest  man  die  Aufzeichnung :  „Nota  quod  carnarius  est  dedicatus  in  honorem 
Christofori,  Erasmi,  Jodoci,  Dorothee,  Margarethe.u  Die  dariu  vorkommenden 
Feste  haben  den  Rang  von  duplex,  semiduplex  u.  s.  w.  Das  Fest  der  Heim- 
suchung  Mariens  und  das  des  hi.  Wenceslaus  wurden  von  einer  spateren  Hand 
eingeschaltet.  Im  Kalender  werden  eigens  die  „dies  egyptiace"  angemerkt, 
sowie  iiberhaupt  auf  der  letzten  Seite  allerlei  Notizen  de  anno  bissextili  iu- 
veniendo;  Versus  de  diebus  egyptiacis,  de  indictione,  quid  sit?,  die  Zeichen 
der  Sternbilder  und  eine  Aufzahlung  der  Viae  romanae  angebracht  sind.  Das 
Vorlegbl.  hingegen  zeigt  folgende  Aufzeichnung  eines  spateren  Besitzers: 
„Votum  quod  ego  feci  deo  et  b.  marie,  sabato  caste  vivere;  eciam  b.  barbare 
vigiliam  gegunare  in  pane  et  aqua ;  etiam  b.  martino  unam  miss  am  vei  col- 
lectam  celebrare  in  septimana  quantum  valeo."  Folgen  Sti'ophen  von  Hymnen 


Digitized  by  VjOOQIC 


202 

de  corpore  et  de  facie  Christi.  Anf. :  Salue  caro  Christi  quoniam  pro  me  passa 
fuisti,  und :  Salve  s.  facies  nostri  redemptoris. 

C.  Pg.  XIV.  Jahrh.  142  B1L  4*.  2  Coll. 

Compendium  theoloyice  veritatis.  Anf.  des  Prologs :  Veritatis  theologice 
sublimitas.  Cap.  I.  Deum  esse  multis  modis  ostenditur.  Ende :  merita  recipiet 
sine  fine.  „Scriptori  munus  detur  bos  aut  equus  unus!"  Der  Verfasser  ist 
Hugo  Argentoratensis.  (S.  Quetif  1. 470).  Der  Codex  war  schon  im  XV.  Jahrh. 
im  Besitze  des  Stiftes  und  noch  im  XVII.  Jahrh.  in  Verwendung,  wie  dies 
mehrere  von  dem  Abte  GeorgWendschuh  herruhrende  Aufschritften  beweisen. 

CI.  Pg.  XI.  Jahrh.  176  BU.  4*. 

Expositio  Psalmorum.  Der  Prolog  beginnt:  Psalterium  ita  est  quasi 
magna  domus.  Anf.:  Beatus  vir.  Quidam  putant  istius  ps.  clavem  super 
Christi.  Ende  im  149.  Ps.  mank :  gutture  clamat.  Auf  dem  ersten  Blatt  sind 
zwei  verblasste  Initialen  zu  sehen. 

€H.  Pg.  XV.  Jahrh.  106  BU.  41".  2  Coll. 

1.  Fol.  1.  Incipil  prologus  tabule  dccrctalium  (Gregorii  IX).  Anf.:  Sicut 
spiritualia  et  temporalia  differunt.  —  2.  Fol.  1.  col.  2— 17  vo.  Incipiuni  tituli  et 
capitula  primi  libri  decretalium.  —  3.  Fol.  17  vo— 106  vo.  Incipiunt  casus  decre- 
talium.  Anf:  Abbates  tenentur  respondere  pro  conuentibus  suis.  Ende:  Ystri- 
onibus  non  est  dandum  quia  ducunt  communiter  turpem  vitam,  Der  Ver- 
fasser nennt  sich  am  Sohlusse  des  Prologs :  „Et  tamquam  gratus  ora  pro 
fr.  Nicolao  de  Anesiaco  de  ord.  Fratrum  Praedicator.,  qui  non  solum  pro  se 
sed  pro  multis  in  hoc  opere  laboravit  adjuvante  Deo."  Er  lebte  c.  1320.  — 
Fol.  106  vo  trift't  man  die  Jahreszahl  1427.  Ferner  ist  hier  eine  Erklarung  der 
„tabulau;  darunter:  „Domine  Jacobe  ad  vestram  complacenciam  hoc  vobis 
inveniu.  Endlich  folgen  kurze  Notae :  de  conciliis  generalibus,  de  annis  pro- 
mulg.  libr.  decret.  u.  a.  m. 

CIII.  Pg.  XIII.  Jahrh.  140  BU.  4to. 

Aurora  Petri  de  Riga.  Anf.:  Frequens  sodalium  meorum  peticio.  Ende 
in  dem  Evang.  des  hi.  Matthaus:  Petrus  hnit.  Folgen:  Versus  Egidii.  Im 
Uebrigen  vergl.  MS.  Nr.  91.  Das  Vorlegbl.  hat  Fragmente  liturgisch-ascetischer 
Tractate.  Die  2.  Seite  enthalt  den  Prologus  Egidii  Parisiensis  magistri  de 
utilitate  leg.  s.  scripturam. 

CIV.  Pg.  und  Pp.  XV.  Jahrh.  279  Bll.  8T°.  2  Coll. 

Breviarium  Cisterciense  mit  einem  vollstiindigen  Kalender,  in  welchem 
ad  1.  April,  angemerkt  ist:  „hic  obiit  elizabet  filia  pistoris  cuj.  anima  r.  i.  p. 
1521  ipsa  nocte  pasce  dominica  dieu;  am  Ende  desselben:  „Sit  laus  et  honor 
Domino  N.  J.  Cho.  Si  prospere  arassem  mercedem  recepissem  meliorem." 
Fol.  275 vo.  Recipe  contra  dolorem  dencium  —  in  deutscher  Sprache  des  XVI. 
Jahrh.  Desgleichen  ein  Recipe  zur  Zubereitung  eines  guten  „edlenu  G-urgel- 
wassers. 


Digitized  by  VjOOQIC 


203 

CV.  Pg.  XIV.  und  XV.  Jahrh.  330  Bll.  1  und  2  Coil. 

Diurnale  juxta  usum  Cisterciensem  —  mit  vorgelegtem  Kalender,  worin 
die  Feste  der  hh.  Bernhard  und  Leopold  als  test*  fori  vorkommen.  Mit  Fol. 
287  beginnt  eine  andere  Handschrift,  als  deren  Besorger  am  Schiusse  genannt 
wird:  Fr.  Stephanus  gmuuder  de  egenburga,  professus  in  Wilhering.  Anno 
gracie  97°,  i.  e.  1497.  Der  Codex  ist  auf  feinem,  weissen  Pg.  recht  sauber  und 
nett  geschrieben.  Eine  Berucksichtigung  verdient  auch  die 'zarte  Sorgfalt,  mit 
welcher  durchgeschnittene  oder  schadhafte  Blatter  mittelst  verschieden- 
farbiger  Seidenfaden  zusammengenaht  sind. 

CVI.  Pg.  XHI.  Jahrh.  165  Bll.  8™.  2  Coll. 

Bxblia  sacra.  Beg.  mit  dem  Prolog  s.  Hieronymi:  Nemo  cum  prophetas 
viderit;  wie  denn  uberhaupt  jedemeinzelnenBuche  ein  solchervorangeschickt 
wird.  Die  Reihenfolge  der  Bucher  V.  T.  ist  folgende :  Zunachst  die  propheti- 
schen  Bucher;  dem  Propheten  Jeremias  werden  die  Threni  und  das  Buch 
Baruch  hinzugelugt  und  nach  dem  Buche  Malachias'  folgen  die  zwei  der  Mac- 
chabaer;  dann  Job,  Proverbia  Salomonis,  Ecclesiastes,  Canticiun,  liber  Sa- 
pientiae  und  Ecclesiasticus ;  endlich  ein  Verzeiehniss  dor  sonn-  und  festtagigen 
Evangelien  und  Episteln  des  ganzen  Jahres  mit  Anf.  und  Ende.  Aus  dem  N.  T. 
hat  der  Codex  die  vier  Evangelist  en,  die  14  Briefe  Pauli  und  die  Apostel- 
geschichte.  Ende  im  28.  Kap.,  17.  V.:  vinctus  ab  Jerosolimis.  Unsere  Hand- 
schrift verdient  ihres  ausseren  Charakters  wegen  die  vollste  Wurdigung.  Die 
Initialen  sind  abwechselnd  roth  und  blau  ausserst  zierlich  und  nett  ausge- 
fuhrt;  die  Schrift  ist  sehr  klein,  aber  durchaus  regelruassig ;  das  Pergament  — 
wohl  aus  ungeborenen  Laminern  gewonnen  —  ganz  zart  und  feinst  ge- 
glattet  —  Wie  aus  den  hinterlassenen  diplomatischen  Aut'zeichnungen  des 
Hohenfurter  Priors,  P.  Stephan  Lichtblau,  vom  J.  1822  ersichtlich  ist,  wurde 
dieses  MS.  mit  einem  in  der  Ant.  Albert  von  Schmerling'schen  Bibliothek  zu 
Wien  vorfindlichen  Codex  verglichen  und  mit  demselben  in  jeder  Hinsicht  als 
identisch  befunden  --  init  dem  einzigen  Unterschiede,  dass  dieser  auch  die  in 
unserer  Handschrift  fehlendeu  Biicher  der  hi.  Schrift  enthalt.  (1m  Uebrigen 
siehe:  Das  Merkwiirdige  Wienn.  Frankfurt  und  Leipzig  bei  Joh.  Paul  Krauss, 
1744,  S.  45  ff.  und  S.  112.  Daselbst  wird  als  Schreiber  des  Schmerling'schen 
Codex  genannt :  Ernestus  von  Gisenheim,  Prior  des  Stiftes  Reichenbach  im 
Schwarzwalde). 

CVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  144  Bll.  8V".  2  Coll. 

Libellus,  qui  dicitur  Flos  tfieologie  —  laut  einer  spateren  Aufschrift;  die 
vorgesetzte  R.  aber  lautet:  „Suut  hoc  collecta  libro  uulgalia  (!)  multa.  Ex  al- 
phabet*) distincte  scripta  teneto.  Et  positum  titulo  quodlibet  est  proprio." 
Dem  entsprechend  konimen  in  dem  Codex  kurze  Abhandlungen  iiber  allerlei 
Tugenden  undLaster  in  alphabet.  Ordnung  vor.  Anf. :  De  abstinencia.  Duplex 
est  a.  et  laudabilis  et  detestabilis.  Ende:  De  beata  vita.  Explicit  iste  liber  sit 
scriptor  crimine  liber,  amen,  deo  gracias.  —  Fol.  139vo.  Incipiuut  adapta- 
ciones  omnium  sermonuin  in  libello  contentorum  prout  competunt  sabbatis, 
dominicis  et  feriis  tocius  anni."  —  Fol.  143  vo.  Incipiunt  capitula  tocius  libri 
sec.  ord.  alphabeti.  Am  Schiusse :  Explicit  liber  qui  vocatur  de  abstinencia. 


Digitized  by  VjOOQIC 


204 

Ein  Vorsteckbl.  am  Anf.  euthalt  das  Fragment  eines  Tractates  de  statu  primi 
hominis  und  de  peccato  originali. 

CYI1I.  Pg.  XIII.  Jahrh.  12  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 3  vo.  R.  Liber  III.  atque  volumen.  Folgen  kurze  Abhandlungen 
iiber  verschiedene  Materien,  als :  De  septem  virtutibus  que  necessarie  sunt  cui- 
libet.  Duodecim  dignitates  hominis.  De  instruments  bonorum  operum  (ist 
das  ganze  4.  Kap.  der  Regel  des  hi.  Benedict).  Via  caritatis.  Ende :  Via  miseri- 
cordie.  —  2.  Fol.  3vo.  De  octo  etatibus  mundi.  Anf. :  Prima  etas  est  ab  adam.  — 
8.  Fol.  3vo— 7vo.  Vocabularium  latino -germanicum.  Anf.:  Caput  houp.  Ende: 
surculus  schuczlinch.  (Vgl.  Denis  I.  159).  —  4.  Fol.  8— 12 vo.  Interpretatio  no- 
minum  prophetarum  argumentaque  librorum  eorundem.  Anf. :  Osee  interpretatur 
Saluans.  Ende :  Daniel  qui  interpretatur  iudicium  Dei. 

CIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  143  Bll.  8T°. 

Psalterium  davidicum  —  mitdem  Officium  defunctorum  undderHeiligen- 
Litanei,  in  welcher  die  Namen  der  hh.  Wenceslaus,  Adalbertus,  Bernardus  und 
Robertus  vorkommen.  Auf  der  inneren  Seite  des  ersten  Deckels  liestman  „Ora- 
ciones  dicende  ante  et  post  recitacionem  officii"  ;  darunter  die  Namen  Joseph 
Pibertius,  Vidua  pataviensis  (Handschr.  des  XVI.  Jahrh. ) ;  am  Rande  des 
zweitenaber :  „dem  ersamen  iimil  weisenharu.  Ausserdem  findet  sich  auf  Fol.  1 
der  Name  „laurenciusu. 

CX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  97  Bll.  8™. 

1 .  Fol.  1—63.  R.  lncipit  liber  qui  dicitur  formula  nouiciorum.  Anf. :  In  priori 
formula  nouiciorum  quam  tibi  descripsi.  Ende:  ardencius  amatur.  Der  Ver- 
fasser  ist  David  de  Augusta  Vindelicorum.  Er  schrieb  seine  formula  an  Ber- 
thold  von  Regensburg  und  dessen  Connovizen,  denen  er  als  Magister  zuge- 
theilt  war.  —  2.  Fol.  63— 63  vo.  De  gradibus  humilitatis.  —  3.  Fol.  03vo.  Sermo  in 
verba.  „E$t  puer  unus  hie''.  Anf. :  Notaquod  tria  sunt  neeessaria  penitenti. Ende: 
altiora  te  ne  quesieris.  —  4.  Fol.  63  vo— 64.  BcscJurorungs -  Formcl  in  deutscker 
Sprache.  Anf. :  Ditze  tu  vur  den  kalten  wen.  Haiz  dir  den  sichen  bringen.  Fol. 
64  vo  unbeschrieben.  —  5.  Fol.  65— 80vo.  De  cita  sanctorum  fratrum;  aber  nach 
demWortlaute  des Vorwortes  fiihrt  der  Tractat  den  Titel :  „Ammonicio  de  anitne 
profectu."  Anf. :  des  Vorw. :  Tue  non  immemor  peticionis  hanc  conmoniciuncu- 
lam  yro  anime  tue  profectu  o  carissima  soror.  Ende :  non  tuis  mentis  hoc  tri- 
buas  sed  illi  qui  in  te  oj>eratur.  Handschrift  des  XIII.  Jahrh.,  sowie  auch  das 
Folgende.  —  6.  Fol.  80 vo—  97.  R.  Incipiunt  sontena'e(l)  adhortacionum  Sanctorum 
patrum.  Anf.:  Interrogavit  quidam  abbateni  Antonium.  Ende:  propter  salu- 
tem  hominum.  Fol.  96  vo.  „Ductu  divino  treb  dona  ferunt  tria  trino  Tres  ueni- 
unt  tria  dona  ferunt  tria  mistica  ijuerunt".  Die  Vorlegbll.  enthalten  Citate  aus 
hll.  Viitern  und  mehrere  Sermon es  Am  untersten  Rande  des  1.  und  2.  liest 
man  Folgendes :  „Undenis  annis  deni})tis  de  millo  ducentis.  Quando  Chus  natus 
transit  mare  rex  fridericus.  Anno  milleno  ducenteno  duoceno  (1212)  O[tto  IV] 
cadit  a  regno  fridericus  (II)  surgit  in  illo"  und :  „Ante  Jesum  duo  c  minus  anno 
milia  quinque.  Cum  fuerint  anni  completi  mille  ducenti  et  LX  post  partum 
virginis  almum.  Tunc  antichristus  nascetur  demone  plenus".  Endlich:  „Den- 
tes  sic  sana  porrorum  collige  graiia  Nee  careas  thure  cum  visco  quercano  si- 
mul  ure". 


Digitized  by  VjOOQIC 


205 

CXI.  Pg.  XIIL  Jahrh.  227  Bll.  4to.  2  Coll. 

Sermones  de  Sanctis  et  de  tempore.  Anf. :  De  s.  Andrea.  Extendam  palmas. 
Hoc  verbum  Moysi  b.  Andreas  potuit  dicere.  Ende :  Dom.  XXV.  Serm.  III. 
Tunc  apparebit  signum.  Supra  in  eodem  ewangelio  dicitur.  Darunter  linden 
sich  auch  5  Sermones  de  s.  Bernardo,  welchem  der  Titel  sanctus  Pater  noster 
beigelegt  ist  und  in  deren  letztem  es  u.  A.  heisst :  „  Verba  ista"  (de  omni  corde 
suo  laudavit  dom.)  „convenientissime  de  b.  p.  n.  Bernhardo  hac  nocte  leti  can- 
tauimus  et  hodie  predicamus". 

<  XII.  Pg.  XIH.  Jahrh.  171  Bll.  4">. 

Missale  Cisterciense.  Das  vorstehende  Calendarium  nebst  dom  directorium 
liturgicum  ist  vollstandig.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  kommt  als  II  Miss,  vor ; 
die  Feste  der  Landespatrone  Bohmens  fehlen,  dafur  findet  sich  das  des  hi. 
Florian  als  „Oommemorat.iou  vor  mit  der  R.  „Dedicacio  ecclesie  ipsius".  Die 
meisten  Theile  der  einzelnen  Messen  sind  in  Neumen  geschrieben,  wobei  die 
Linie  des  C-Schliissels  gelb,  die  des  F-Schliissels  roth  gezeichnet  ist.  Mehrere 
Initialen  sind  kunstvoll  in  einander  geschlungen  dargestellt.  Vor  den  Prae- 
fationes  sieht  man  ein  grosseres  mit  Farben  gemaltes  Bildniss  des  Gekreu- 
zigten  mit  Maria  und  Johannes.  Beach  ten  swerth  sind  die  vielen  vorkommen- 
denProsae,gleichfalls  mit  Neumen  versehen.  Auf  eines  dererstenVorsteckbll. 
schrieb  ein  spaterer  Besitzer  Folgendes : 

„Quo  sine  fine  manes  perdue  nos  s.  Johannes. 

Sis  nobis  Marce  celestis  gradus  in  arce. 

Ablue  cuncta  ree  male  mortis  s.  Mathee. 

Quo  lucet  Lucas  nos  Christe  mitissime  ducas.u 
Versus  isti  preciosi  sunt  per  manus  martelli  scriptos  (!). 

1 XIII.  Pg.  u.  Pp.  1440.  194  Bll.  4to. 

Tractatulus  decreti  Gratiani  per  allegations.  Anf. :  Prima  distinccio  assi- 
gnat.  Es  sind  hier  enthalten:  101  distinctiones  et  I.  pars  decreti;  36  causae 
und  de  consecratione  eccles.  distinctiones  quinque.  Ende :  de  spiritu.  Item  ille 
me  clarificabit.  „Et  sic  est  finis  huius  tractatuli  decreti  per  allegaciones.  Com- 
pletus  de  anno  domini  1440Indiccione  tercia  die  Sabbati  ante  dominicam  quar- 
tam  post  festum  Trinitatis  gloriose.  Die  18.  Junii.  Pontificatus  ss.  in  Christo 
patris  et  dom.  nostri  tfelicis  pape  quinti  per  s.  Sinodum  Basiliens.  electi  et  apo- 
stolatus  ab  eo  suscepti  anno  primo.  Sit  laus  et  gloria  omnipotenti  deo  ej usque 
matri  virgini  gloriose  in  sempiterna  secula.  Amen.1'  (Ueber  den  Schreiber  s. 
Cod.  115).  —  Gleich  am  Anf.  ist  eine  grossere  Initiale  in  Farben  mit  der  „facies 
Christi". 

€XIV.  Pg.  u.  Pp.  1455.  16  Bll.  4to. 

Traciatus  de  arte  moriendi.  Anf. :  Cum  de  presentis  exilii  miseria  mortis 
transitus.  Ende :  mori  discat.  —  „Explicit  tractatus  de  arte  mor.  fer.  IV.  post 
festum  Corporis  Christi  anno  1455.  Der  Auctor  ist  Dominicus  Capranica.  (Vgl. 
Wilhrg.  MS.  69,  2).  Fol.  16  vo  ist  eine  formula  juramenti  electorum. 

€XV.  Pp.  u.  Pg.  XV.  Jahrh.  42  Bll.  4'". 

1 .  Fol.  1—9  vo.  Summula  Joannis  Andree  super  IV.  libro  Decretalium.  Anf. : 
Christi  nomeninuocans  ad  honorem  ipsius  et  Rev.  patris  mei  dom.Bononiensis 


Digitized  by  VjOOQIC 


206 

Archiep.  Ego  Johannes  Andree  decretorum  paruus  doctor.  Ende :  Unde  quid 
dicunt  uide  per  te.  Explicit  Summula  etc.  Der  Verfasser  Johannes  Andreae 
starb  im  J.  1348.  —  2.  Fol.  10— 30  vo.  R.  Sequitur  quidam  Tractatus  quern  ipse 
componens  Pastorale  posse  nominari  dicit.  Anf. :  Intencio  mea  est  in  hoc  tractatu 
tamquam  in  defensore  pastorali.  Ende:  infra  disseram  tractatu  de  Sacramento 
matrimoniali.  „Et  sic  est  finis  ad  pits  huius  tractatus  qui  defensor .  pastoralis 
de  sacramento  in  comuni .  ad  minis  tracione  poterit  appeilari.  —  3.  Fol.  30  vo 
bis  31  vo.  R.  Nota  de  sentencia  excommunicacionis  lib.  VI.  Bonifacii  (VIII).  Anf. : 
Alma  mater  ecclesia.  —  4.  Fol.  32—40  vo.  De  modo  observandi  interdictum.  Anf. : 
Memoriale  quoddam  simplicibus  colligendo.  —  5.  Fol.  41— 42vo.  R.  Prerogatiue 
graciarum  et  nomen  Ciuitatis  JRatisponensis.  Anf. :  Urbis  conspicue  si  quis  per 
metra  notare.  Es  ist  dies  eine  metrische  und  prosaische  Deutung  der  7  Namen 
der  Stadt  Regensburg.  Der  Schreiber  und  fruhere  Besitzer  des  Codex  hat  auf 
dem  Vorlegbl.  Folgendes  bemerkt :  „Codicellus  iste  est  solempnissimi  docto- 
ris  domini  Planckenfelser,  Judicis  ecclesie  Ratisponensis  per  me  Laurencium 
Wssierobecz  publicum  notarium  supra  dicto  domino  de  precio  regrossatus. 
Ideoque  si  quid  in  eo  incorrecti  reperietur  penne  et  scripturali  totaliter  impu- 
tandum  est  et  non  scriptori." 

CXVI.  Pp.  u.  Pg.  XIV.  Jahrh.  248  Bll.  8T°. 

1 .  Fol.  1— 12  vo.  Tractatus  dogmaticus  de  relaiionibus  divinarumpersonarum. 
Anf. :  queritur  utrum  spiritus  s.  a  patre  et  filio.  Ende :  ad  argumenta  ibi  pro- 
ponendo.  —  2.  Fol.  13-24.  Sermo  de  resurrectione  domini.  Anf.:  Surrexit  dom. 
laus  resurreetionis  dominice  et  nouitas.  Zu  Beginn  liest  man :  „Assiste  parata 
uotis  meis."  Fol.  24  vo— 25  vo  leer.  —  3.  Fol.  26— 44  vo.  Quaestio  tractatur  dog- 
matica,  utrum  doctrina  Christi  nova  sit  lex  perfectissima  ?  Anf. :  Quenam  doctrina 
hec  nova?  Matth.  1.  Das  Exordium  beg. :  Ego  sum  puer  et  modicus  intellectu 
pauper.  Ende:  Ex  hiis  ergo  olare  patet  quod  racio  hujus  responsi  b  non  con- 
cludit  et  hec  sunt  dicta.  Fol.  45— 48  vo  sind  unbcschrieben.  —  4.  Fol.  49— 59vo. 
Sermo  de  s.  Benedicto.  Anf. :  Sta  in  porta.  Doctor  egregius  moralis  Gregor. 
quemlibet  predicare  uolentem.  —  5.  Fol.  59—62.  Sermo  de  s.  Augustino.  Anf. : 
Dico  primo  quod  gloriosus  „pater  nosteru  Augustinus  redditur  extollendus.  — 
6.  Fol.  62— 64vo.  Sermo  in  nativitate  dom.  Anf. :  Factum  est  verbum.  Illius  verbi 
eterni.  —  7.  Fol.  64vo  -67.  Sermo  de  s.  Atigustino.  Anf. :  Lex  veritatis  fuit  in 
ore  ejus.  Gloriosus  doctor  et  „pater  noster".  Fol.  67 vo— 69 vo  sind  unbeschrie- 
ben.  —  8.  Fol.  70— 104vo.  Tractatus  dogmatici:  de  potentia  div.,  de  intellectu 
div.,  de  unione  hypostatica,  de  incarnatione,  de  communicatione  idiomatum 
in  Christo.  Anf.:  Utrum  divine  virtutis  immensitas.  Die  haufigen  Citate  sind 
genommen  aus :  Jacobus  de  Viterbio,  Jacobus  de  Alcisio,  Thomas  Bradwar- 
dinus,  Clieton,  Langelaus,  Hosbertus,  Rabbi  Moses  und  vielen  hh.  Vatern.  Am 
Ende  dieses  schreibt  der  Verfasser:  „non  omnia  que  dixi  auderem  asserere  in 
sermone,  que  audeo  hie  proferre."  —  9.  Fol.  105—177.  Sermones  diversi  de  summis 
festivitatibus  et  de  Sanctis.  Anf. :  Repleti  sunt  omnes  spiritu  s.  Sicut  dicit  ven. 
hugo  de  s.  Victore.  Der  letzte  handelt  de  angelis.  Die  Ansprache  lautet:  Rev. 
patres  et  fratres.  Auch  hier  heisst  Augustinus  „S.  P.  N."  —  10.  Fol.  177—208. 
Tractatus  de  creatione.  Anf. :  Creator  Deus  creabilium  suorum  inicio.  Das  Gauze 
ist  eine  Compilatio  Lib.  II.  Sen  tent  Petri  Lombardi,  u.  z.,  wie  aus  Fol.  177vo 
zu  ersehen  ist,  von  „frat.  bernardita"  verfasst.  Die  einzelnen  themata  werden 


Digitized  by  VjOOQIC 


207 

nach  scholastischer  Methode  vertheidigt,  und  zwar:  contra  ilium  de  s.  Mar- 
turino,  contra  s.  Augustinum,  contra  Symonem  de  aula,  contra  Carmelitam, 
contra  Johannem  Pat.,  contra  Cordigerum.  Erwahnt  sind  auch :  Fol.  207  vo 
Magister  Lambertus  de  Sorbona  und  Fol.  208  Cussinus.  —  11.  Fol.  208-218. 
Conflictus  rationis  et  conscientiae  de  summendo  vel  abstinendo  corpore  Christi. 
Anf. :  Multorum  tam  clericorum  quam  laicorum  querela  est.  Ende :  pro  viatico 
datum  est  nobis  corpus  domini  nostri.  Der  Verfasser  ist  Matthaeus  de  Cracovia 
f  1410.  Der  Tractat  fuhrt  auch  den  Titel :  De  celebratione  Missae  frequentanda 
et  intermittenda,  und  in  dessen  editio  Memmingensis  (a.  1491) :  Tractatus  de 
eo,  utrum  deceat  sacerdotes  continuare  missas,  vel  Laicos  frequenter  com- 
municare.  (Mehreres  iiber  den  Auctor  bei  Alb.  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  lat., 
lib.  XII.  48,  und  Trithemius,  de  Scriptt.  eccles.  118vo).  —  12.  Fol.  218-237 vo. 
Sermo  de  Assumption*  b.  V.  Mariae.  Anf. :  Quasi  cedrus  exaltata.  In  hac  utique 
ipsius  solemnitate.  Ende:  et  nos  cum  ipso  appareamus  in  gloria  quam.  — 
13.  Fol.  288— 248  vo.  Sermo  de  s.  Augustino.  Anf.:  Gracia  ejus  in  me  vacua  non 
fuit.  Ven.  doctor  hugo  de  s.  victore  in  exposicione.  Ende :  abscondor  in  abscon- 
dito  faciei  tue.  Bemerkt  sei,  dass  keiner  der  bezeichneten  Tractate  mit  einer 
R.  versehen  ist. 

C XVII.  Pg.  Xn.  Jahrh.  123  BU.  4to. 

1 .  Fol.  1—82  vo.  Gemma  animae  de  divino  officio.  Anf.  des  Prologs :  Ag- 
men  in  castris  eterni  regis  excubans.  Der  Verfasser  ist  Honorius  Augustodun. 
mit  dem  Beinamen  Solitarius  (monachus) ;  sein  Werk  wird  auch  ^Rationale 
divinorum"  genannt.  (Biblioth.  Max.  SS.  PP.  Lugdun.  XX.  sub  init.,  und  Hier. 
Pez,  Thes.  Anecdot.  Ill,  Einleitung  p.  IV  und  339).  —  2.  Fol.  83-84vo.  Sermo 
de  nativitate  s.  Mariae.  Anf. :  Inquirendum  est  et  explorandum.  —  3.  Fol.  84vo 
bis  91.  Sermo  de  assumptione  s.  Mariae.  Anf. :  Hodierna  festi vitas  dei  genitricis 
Marie  dormicionis.  —  4.  Fol.  91— 123 vo.  Miracula  b.  virg.  Mariae.  Anf.:  Ad 
omnipotentis  dei  laudem.  Die  1.  Erzahlung  beg.:  Fuit  in  toletana  urbe.  Ende: 
salutando  h'ni . . . 

(XVIII.  Pp.  XV.  Jahrh.  112  Bll.  4to. 

Lectionarium  epistolarum.  Anf. :  Fratres  scientes  quia  hora  est.  Eitde : 
Epistel  in  missa  def.  Vir  fortissimus  Judas.  War  noch  im  J.  1651  in  Ver- 
wendung,  da  laut  einer  Aufschrift  am  Oberdeckel  Abt  Georg  Wendschuh 
einen  neuen  Einband  besorgte. 

C  XIX.  Pg.  XH.  Jahrh.  30  Bll. 

1.  Fol.  1— 28  vo.  R.  Incipit  Micrologus  de  eccksiasticis  observacionibus  im- 
primis de  officio  Misse.  Anf. :  Presbiter  cum  se  parat  ad  Missam.  Ende :  quin- 
que  milibus  hominum  saturari  mereamur.  (Ueber  den  zweifelhaften  Auctor 
s.  Alb.  Fabric.  Bibl.  med.  lat.  1.  XII.  78,  woselbst  es  u.  A.  heisst:  „Sed  verum 
auctorem  esse  Ivonem,  ab  a.  1098  Carnotensem  episc,  fidem  facit  H.  War- 
thonus" ;  vergl.  auch  dess.  ad  vocem  Ivo  Carnotens.  1.  IX.  206).  —  2.  Fol. 
28  vo.  R.  Fratribus  presbiteris  in  ordine  sedentibus  ab  aliquo  legatur  hec  ammo- 
nicio.  Anf. :  Nos  quidem  quamuis  indigni  locum  aaron  tenemus.  —  3.  Fol.  30. 
Incipiunt  Capitula  placentini  concilii  de  praite  ordinate  et  his  qui  prebendas 


Digitized  by  VjOOQIC 


208 

aut  ecclesias  emerunt.  Anf. :  Ea  que  a  s.  patribus  statuta  sunt.  —  Auf  dem 
Vorlegbl.  liest  man  das  Fragment  eines  Tractates  de  munditia  sacerdotis  ad 
sacrum  accedentis;  dann  eine  kurze  Aufzahlung  der  partes  missae  mit  An- 
gabe  der  sie  begleitenden  orationes:  endlich  eine  Erklarung  des  Salbungs- 
ritus  bei  der  Taufe. 

CVV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  92  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1— 21  vo.  Libri  V  Considerationum  s.  Bernardi  ad  Eugenium  pp. 
Anf. :  Subit  animum  dictare  aliquid.  —  2.  Fol.  22—34.  S.  Bernardi  Episiola  ad 
fratres  de  monte  dei,  sive  ad  Carthusienses.  Anf. :  Pene  impudenter  et  plus 
quam  decebat.  —  3.  Fol.  34vo— 41vo.  Ejnstola  s.  Bernardi  ad  dominum  Wfilhel- 
mumj  abbatem  s.  Theodorici  de  gratia  et  libero  arbiirio.  Der  Prolog  beginnt: 
Opusculum  de  gratia  etc.,  quod  ilia  qua  scitis  occasione  nuper.  —  4.  Fol. 
42— 54  vo.  Liber  s.  Maximi  philosophi  de  caritate.  Die  Zu.schrift  beginnt:  Rev.* 
patri  et  dom.  David,  Archimandrite  celeberrimo  „Cerbanus"  promptum  cum 
dileccione  seruitium.  Der  Prolog  beginnt:  Ecce  ad  eum  qui  est  de  excolenda 
vita.  Anf.:  Karitas  quidem  est  disposicio  anime  bona.  Ende:  quoniam  deus 
caritas  est.  (Ueber  vorliegenden  Tractat  s.  Fabric.  Bibl.  med.  lat.  1.  XII.  61 
sub  voce  Maximus  Taurin.  episc.,  qui  floruit  saec.  V.,  und  t.  XII.  Biblioth. 
Max.  SS.  Patr.).  —  5.  Fol.  55—57.  Fragmentum  planctus  B.  V.  Mariae.  Anf. : 
Consolari  non  potui.  Ende :  neque  vicem  reddit  humana  propago.  —  6.  Fol.  58. 
Oratio  ad  b.  Virginem.  Anf.:  Obsecro  te  mater  summe  benignitatis;  nebst 
einem  kurzen  Hymnus.  Gaude  virgo  graciosa.  —  7.  Fol.  58.  Viftio  quaedam  facta 
monacho  s.  Galgani  mis.sam  celebranti  (ibid.).  —  8.  Fol.  58.  Citat  aus  s.  Augu- 
stinus  de  securitate  penitencie.  Anf.:  Si  quis  positus  in  ultima  necessitate. 
Ende:  animum  per  mansuetudinem.  —  9.  Fol.  59— 70  vo.  Tractatus  s.  Augustini 
de  spiritu  et  anima.  Anf. :  Quomodo  anima  videt  visibilia.  Ende:  visionem  dei 
quern  cernere  finis  est.  Amen.  —  10.  Fol.  71—75.  Tractatus  de  modis  praedi- 
candi.  Anf.:  Die  breuiter  leniter  cum  pondere.  Ende:  Quid  timendumV  eterna 
supplicia. —  11.  Fol.  76—84.  Summa  Jiemundi  versibus  hexametris.  Anf.:  In 
summis  testis  ad  missam  dicitur  una.  Ende:  Mors  dubium  faciunt  iterato 
templa  sacrari.  (Der  Auctor  ist  Raimundus  de  Pennafort,  f  1256.  Dieser 
Tractat  erschien  hn  Drucke  Colon.  1502.  S.  Fabric.  1.  c.  L.  XV.  224).  —  12.  Fol. 
85—87  vo.  Synonima.  Anf. :  Ad  mare  ne  videar  latices  deferre  camino.  Ende : 
Clericus  equiuoce  singula  quisque  legit.  Expliciunt  Synonima.  (Cfr.  Wilhrg. 
MS.  81, 8).—  13.  Fol.  88-92.  Tabulae  Aviani.  Anf. :  De  rustico  et  puero.  Ende: 
De  lupo  et  hedo.  Der  Verfasser,  Avianus  Flavius,  iibersetzte  im  II.  Jahrh. 
v.  Chr.  42  asopische  Fabeln  in  elegischem  Versmasse  in's  Latein.  Unser  MS. 
hat  selbe  vollzahlig.  (S.  Otto  Spamer's  Illustr.  Convers.  -  Lexicon  und  Chr. 
G.  Jocher's  Allg.  Gelehrten  -  Lex.  I.  648).  Der  Codex  ist  der  kleinen,  netten 
Schrift,  des  feinen  Pg's.  und  namentlich  der  vielen  prachtvoll  in  Farben  ge- 
zeichneten  Initialen  wegen  beachtenswerth. 

CXXI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  28  BU.  4to.  2  Coll. 

Aurora  Petri  de  Riga.  Ist  ein  kurzer  Auszug  des  grosseren  Werkes 
MS.  Nr.  91.  Anf.:  De  formacione  primi  hominis.  Ende:  Quando  Herodes  pro- 
fectus  est. 


Digitized  by  VjOOQIC 


209 

1 XXII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  31  Bll.  4".  2  CoU. 

1.  Fol.  1—9.  Auctoritates  domini  Herici.  Anf.  mank :  possidetur  sed  ve  illis 
qui  inducunt.  Ende  mit  einem  Citat  aus  S.  Bernhard :  ad  se  to  turn  dirigendum 
vel  diligendum.  Expliciunt  auctoritates  dorn.  herici.  (Der  Auctor  Hericus,  auch 
Ericus,  monachus  Autissiodorensis  O.  S.  B.  c.  a.  980,  schrieb  u.  A.  Collectanea, 
in  quibus  referuntur  fragmenta  primo  ex  Valerio  Maximo,  turn  ex  Patribus: 
Hieron.,  Aug.,  Beda  etc.  S.  Fabricius  1.  c.  Lib.  IV.  106).  —  2.  Fol.  9-27  vo.  R. 
Incipit  prologus  in  Compendium  Theologice  veritatis.  Anf. :  Veritatis  theol.  subli- 
mitas  cum  superni  sit  splendoris.  Ende  mank  im  Cap.  de  peccatis :  aliqua  ex 
parte  conuersionis.  —  3.  Fol.  28—31.  R.  Planctus  b.  Virginis.  Anf.:  Quis  dabit 
capiti  meo.  Ende :  O  quam  nequam  uicem  reddit  humana  propago.  Der  Auctor 
ist  s.  Bernhard. 

C  XXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  240  Bll.  4". 

Missale  dioecesis  Pragensis  —  mit  mehreren  genealogischen  und  and.  Auf- 
zeichnungen,  als:  1.  Fol.  lvo.  Anno  domini  1374  obiit  Clara  in  praevigilia  b. 
Marie  Magdalene.  —  2.  Fol.  3.  dasz  puech  ist  des  closter  dasz  hohenfuert.  — 

3.  Ebds.  werden  angetuhrt  die  Geburtsjahre  nachfolgender  Personen :  Mar- 
garetha,  lilia  katharine  1371;  Dorothea,  soror  Margarethe  1375;  Erhardus, 
frater  sororum  Margarethe  et  Dorothee  1376;  Catarina  tilia  haynrici  1370.  — 

4.  Fol.  4.  De  negligenciis  sacramentorum.  Am  Ende :  libellus  Nicolai  d  Altouado 
in  Bohemia  —  und  eine  Colleota  de  patronis  Bohemiae.  —  Der  Codex  hat  viele 
hiibsche  Initialen,  obwohl  die  Schrift  sonst  ziemlich  unsicher  ist.  Vor  dem 
Canon  ist  ein  grosseres  Bild  des  Gekreuzigten  auf  Goldgrund ;  unter  dem 
Kreuze  knieen  zwei  Monchsgestalten  mit  emporgehobenen  Handen  —  die  eine 
mit  weisser,  die  andere  mit  schwarzer  Cuculle  angethan.  Daneben :  „Miserere 

mei  Fr In  bora  mortis  mee  ne  derelinquas  me  domine."  Auf  Fol.  157  ist 

nochmals  verzeichnet:  „istud  missale  est . . .  de  altouado  in  Bohemia  funda- 
cione  dominorum  de  Rosenberch."  Fruher  diirfte  es  jedoch  im  Besitze  eines 
Franziskaner-Conventes  gewesen  sein;  denn  Fol.  78  vo  werden  von  einer 
and.  Hand  die  zwei  Collecten  „Domine  J.  Christe  qui  dixisti"  und  „Percepcio 
corporis"  eingefligt  —  mit  der  daneben  stehenden  Anmerkung :  „in  ordine  s. 
Francisci." 

CXXIV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  167  Bll.  4to.  2  Coll. 

Compendium  theologicae  veritatis.  Anf.  mank  mit  den  letzten  Worten  des 
XII.  cap.  I.  Lib. :  secundum  id  quod  absolutum  est.  Ende :  secundum  merita 
recipiet  sine  fine  amen  amen  amen  dicant  omnia.  (Ueber  dieses  Werk  und 
dessen  Auctor,  Hugo  Argentoratensis  Ord.  Praed.,  s.  MS.  Nr.  C  und  CXXII). 
Am  Schlusse  liest  man  ein  kurzes  Recept  „ad  delendum  maculas  oculorum  et 
uisum  clarificandum"  —  lateinisch  und  deutsch. 

CXXV.  Pg.  Xin.  Jahrh.  123  Bll.  4*. 

Sermones  de  dominicis  per  annum  et  de  Sanctis.  Anf.  Dom.  I.  adv. :  Pre- 
parate  corda  vestra.  et  seruite  illi  soli,  dicitur  uulgariter  —  folgt  ein  Citat  in 
franzosischer  Sprache.  Ende :  Sermo  de  passione  domini.  —  iniquitatum  quas 
operatus  est  non  meditabor.  Expliciunt  Sermones  fratris  N.  de  Biart.  Der 
Auctor  Nicolaus  Byart  war  Dominikaner  und  lebte  c.  1250.  (Quetif  1. 123.  col.  2). 

Xenift  Bernard iu»  II.  H&n<l8chrifieu-VerzeichnU«e  11.  ]4 


Digitized  by  VjOOQIC 


210 

Bemerkt  sei,  dass  sammtliche  Predigttexte  „vulgariteru,  d.  h.  in  franzosischer 
Uebersetzung  wiedergegeben  sind. 

CXXVI.  Pg.  XV.  Jahrh.  228  Bll.  8vo. 

Diurnale  secundum  usum  Ord.  Cut.  mit  einem  vollstandigen  Calendarium, 
in  welcbem  die  festa  Ord.  und  der  Landespatrone  Bohmens  vorkommen. 
Das  Diurnale  war  noch  im  J.  1592  in  Beniitzung.  Erwahnt  sei  der  Hymnus 
de  s.  Wenceslao  auf  dem  1.  Vorlegbl.:  Justus  si  morte  Castus  mente  corpus 
decens. 

CXXVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  145  Bll.  8T°.  2  Coll. 

Postilla super Lucatn valde bona.  Ant'.:  Qui  ab  inicio.  Oportet  ex  his  uiris 
qui  fuerunt  inter  nos.  Ende:  femoris  debilitacio  significat  concupiscenciam 
carnis.  Die  Vorlegbll.  haben  einen  alphabetischen  Index.  In  der  obigen  R. 
wurde  nach  dem  Worte  Postilla  der  Name  Jeronymi  wegradiert;  doch  kann 
Hieronym.  der  Auctor  nicht  sein,  da  sich  im  Contexte  mehrfach  Citate  aus 
Beda  tinden.  Laut  einer  Aufzeichnung  am  Schlusse  gehorte  der  Codex  schon 
im  XV.  Jahrh.  dem  Stifte  Hohenfurt. 

CXXVI1I.  Pg.  XIV.  Jahrh.  76  Bll.  8T°.  1  u.  2  Coll. 

Sermones  de  tempore.  Anf. :  Veniet  desideratus.  Quoniam  ad  misericor- 
diam  pertinet  desolatos.  Ende :  Dom.  ult.  in  Pent.  Ambulate  in  dileccione. 
Tria  ostendit  nobis  apostolus.  Sind  ediert  unter  dem  Namen  des  hi.  Bonaven- 
tura.  (S.  ejusd.  Opp.  Venet.  1755).  Folgt  eine  historia  de  virtute  s.  crucis  aus 
s.  Gregorii  pp.  lib.  III.  dialog. 

CXXIX.  Pg.  XHI.  u.  XIV.  Jahrh.  135  Bll.  8™ 

l.Fol.  1— 6vo.  R.  Hunc  modicum  libellum  Smaragdus  abbas  ex  diversis 
collegit  et  ei  nomen  Diadema  religiosorum  imposuit,  quia  sicut  diadema  gem- 
mis,  ita  et  hie  liber  fulget  virtutibus.  Anf.:  Hunc  modicum  operis  nostri. 
Ende:  ut  semper  festiuitatem  dupplicem  celebraremus.  Handschr.  des  XIII. 
Jahrh.  Der  Verfasser  Smaragdus  lebte  im  IX.  Jahrh.  und  war  Abt  des  Bene- 
dictiner -  Stiftes  St.  Michael  an  der  Maas  in  der  Diocese  Verdun.  (S.  Jocher's 
Gel.-Lex.  Bd.  IV).  —  2.  Fol.  61—64.  Tractatus  de  satramentis.  Anf. :  Nunc  restat 
considerandum  de  eccles.  sacram.  Ende :  surget  corpus  spiritual e  ad  quam  glo- 
riani  etc.  Amen.  —  3.  Fol.  64— 64  vo.  Dionysius  in  Ubro  de  divinis  nominibus: 
De  amore.  Ende:  ad  gaudia  ubi  regnas  per  sec.  Amen.  —  4.  Fol.  65—102.  Ser- 
mones de  tempore  et  de  Sanctis.  Anf. :  Probet  autem  se  homo.  His  uerbis  ortatur 
apostolus.  Ende :  De  s.  Clemente.  In  mari  via  tua.  propheta  videns  quod  b. 
clemens  debuit  mergi.  Expliciunt  sermones.  —  5.  Fol.  102— HOvo.  Sermones  de 
dedicatione  ecclesie.  Anf. :  Ascendamus  mundare.  Macch.  Nota  quod  homines 
faciunt  suam  dedicacionem  in  mundo  deus  suam  in  celo.  —  6.  Fol.  Ill— 120vo. 
Sermones  de  triplici  domo.  Anf. :  Mouebo  celum  pariter  et  terram.  Aggei.  Super 
ista  uerba  dicit  quedam  glosa  (!).  Ende :  ibi  erimus  omnes  reges  et  regine  in 
gaudio  etc.  —  7.  Fol.  120  vo— 135  vo.  Sermones  de  tempore  et  de  Sanctis.  Diesel- 
ben  folgen  nicht  ordnungsmassig  und  sind  von  mehreren  Handen  geschrieben. 
Fol.  1.  findet  sich  die  fromme  Anrufung :  „  Assit  principio  sancta  Maria  meo. 
Amen." 


Digitized  by  VjOOQIC 


211 

CXXX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  158  Bll.  8™.  2  Coll. 

1 .  Fol.  1—4  vo.  R.  Incipit  triplicitas  bone  venture.  Anf. :  Cum  omnis  sciencia 
gerat  trinitatis  insigne.  Ende :  tradidit  se  pro  nobis  J.  Chus.  (Dieser  Tractat 
des  hi.  Bonaventura  kommt  auch  vor  unter  dem  Titel:  Tractatus  de  exercicio 
beate  vite  und  Itinerarium  mentis  in  seipsum.  A.  Czemy,  Handschr.  Kat. 
Nr.  160.  103).  —  2.  Fol.  4vo— 21  vo.  Sermones  de  s.  Bernardo.  Anf.:  Quasi  Stella 
matutina.  Gloriosus  pater  noster  Bern,  in  verbis  istis  commendatur.  —  3.  Fol. 
22—26.  Sermones  in  Coena  domini.  Anf. :  Venite  comedite.  Quando  sederis  in 
mensa.  Der  1.  Sermo  kommt  doppelt  vor.  —  4.  Fol.  26— 158  vo.  Sermones  de 
tempore  et  de  Sanctis.  Anf.:  In  adventu.  O  uiri  ad  vos  clamito.  Duo  necessario 
occurrunt  ad  exhortacionem  viriliter  facienda.  Ende :  In  dedicacione. 

C  XXXI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  199  Bll.  Fol. 

Missale  Cisterciense  mit  mehreren  farbenverzierten  Initialen  und  der 
Missa  de  s.  Bernardo.  Am  Kande  des  Fol.  87  liest  man:  „Petrus  Johannes 
scripsit  hoc",  und  am  Ende:  „Liber  s.  Marie  in  hohenfuert.  Non  videat  Chri- 
stum, qui  librum  subtrahat  istum".  Naeh  Allem  zu  schliessen  wurde  das 
Missale  im  Stitte  Hohenfurt  selbst  geschrieben  und  mag  der  Obgenannte  ein 
Stiftsprofess  gewesen  sein. 

4  XXXII.  Pg.  XV.  Jahrh.  343  Bll.  Fol.  2  CoU. 

PsaUerium  cum  hymnis,  leetionibus  et  ritibus  in  Missis  variorum  festorum 
observandis.  EinzelneBesonderheiten  seien  daraus  hervorgehoben.  l.Aufder 
inneren  Seite  des  Oberdeckels  hndet  man  eine  „tabula  quoad  liceitatem  nupci- 
arumu  und  eine  andere  ^tabula  legendae  s.  quovis  tempore  scripturae  statutae". 
„Sequitur  Absolutio  specialis  auctoritate  sacrosanctae  Basiliensis  Synodi  ab 
irregularitate".  —  2.  Das  Vorlegbl.  hat  folgende  Aufzeichnungen :  Versus  de 
legenda  scriptura,  et  de  ordine  dominicarum  vel  introituum ;  ferner  Versus  de 
„ Agno  deiu.  Anf. :  Balsamus  et  munda  cera  cum  crismatis  unda.  Folgt  eine 
kurze  Litanei ;  in  derselben  heisst  es  nach  dem  Kyrie :  „Saluator  mundi"  audi 
nos  imd  am  Ende  dreimal:  Agne!  dei.  —  3.  Fol.  342  vo.  Decretum  Grregorii, 
Pataviensis  ep.}  officium  de  s.  Stephano,  Protomartyre,  Patrono  ecclesiae 
Patav.,  singulis  septimanis  celebrandum  statuens.  Datum  in  Ebelsperkch  die 
1.  mensis  Novembris  1404.  —  4.  Fol.  343.  Epistola  Lentuli  Romani  ad  senatum 
roman.  de  persona  Christi  Domini  und  Literae  Pontii  Pilati  ad  Claudium  Im- 
peratorem  de  passione  et  resurrectione  Jesu  Christi.  —  5.  Auf  der  inneren 
Seite  des  Riickdeckels  sind  Versus  de  conservanda  sanitate  und  de  curando 
reumate ;  dabei  „Gordianusu.  Nach  den  im  Psalter  aufgenommenen  Festen  zu 
urtheilen  und  dem  oberwahnten  Decrete  zufolge  gehorte  der  Codex  der  Diocese 
Passau  an.  Das  Fest  des  hi.  Bernhard  fehlt  darin. 

(XXXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  214  Bll.  Fol. 

Missale  Cisterciense.  Die  grossen  Initialen  sind  in  rother  und  blauer 
Farbe  reichlich  und  geschmackvoll  verziert ;  vor  dem  Canon  ist  ein  Miniatur- 
bild  des  Gekreuzigten  mit  Maria  und  Johannes.  An  den  Randern  wurden 
von  zweiter  Hand  viele  Collectae  und  selbst  ganze  Mess-Formulare  hinzu- 
geschrieben.  Auf  der  ersten  Seite  des  Vorlegbl.  liest  man :  „Zdrawa  raaria 
mylosti  plna.  boh  stebu .  pozehnana  sy  w  zenach .  y .  pozehnany  plod  brzycha 

14* 


Digitized  by  VjOOQIC 


212 

tweho  amen" ;  auf  der  zweiten  Seite  ist  das  Gloria  und  Credo ;  dann  folgende 
Notiz :  „Liber  hospitalis  in  alto  vado  donatus  per  dominos  nostros  de  Rosem- 
berk  pro  anima  amite  eorum  domine  Margarete .  conthoralis  domini  bawari 
de  straconicz".  Diese  Margareth  war  eine  Gemahlin  Bavor  III  und  starb  1357. 
Zuletzt  folgt  das  ^Gloria  de  Beata".  Am  Ende  des  Missales:  In  fine  bene- 
dicatur  nomen  Marie.  Joannes  Strazowecz. 

CXXXIV.  Pg.  XII.  Jahrh.  173  BU.  Fol. 

Missale  Cisterciense.  Vor  dem  Canon  ist  ein  grosseres  Bildniss  des 
Heilandes  am  Kreuze  mit  Maria  und  Johannes  angebracht:  Die  hi.  Gottes- 
mutter  langt  mit  einem  Becher  das  aus  der  Seitenwunde  stromende  Blut 
auf  und  links  vom  Kreuze  ist  ein  aufrecht  stehendes  Schwert  abgebildet.  In 
das  Proprium  Sanctorum  sind  nur  wenige  Messen  aufgenommen.  Die  Missa 
de  s.  Bernardo  wurde  erst  im  XV.  Jahrh.  hinzugeschrieben.  Sonst  ist  der 
Codex  gut  erhalten  und  zeigt  mehrere  schone  Majuskeln  in  frischen  Farben. 

CXXXV.  Pg.  Xm.  Jahrh.  291  BU.  Fol. 

Homiliarium  de  tempore  et  de  Sanctis.  Ant",  mit  der  Vigilia  Pentecostes. 
Ende:  Evangelium  und  Collecta  de  ss.  Joanne  et  Paulo.  Die  meisten  Ho- 
milien  sind  entnommen  den  hh.  Angustinus,  Gregorius  pp.,  Beda  und  Am- 
brosias. Die  Schrift  ist  gross,  stark  autgetragen  und  ohne  viele  Abktirzungen. 
Die  Initialen  in  rother  Farbe  sind  ganz  einfach. 

CXXXVI.  Pg.  XDI.  Jahrh.  213  Bll.  Fol. 

Moralium  s.  Gregorii  pp.  Libri  J—V.  partis  primae.  Anf. :  Prefacio  b. 
Gregorii  pp.  urbis  rome  ad  leandrum  ep.  in  librum  Job.  Ende :  Explicit  lib.  V7. 
partis  prime  Moralium.  Die  einzelnen  Bucher  sind  durch  grosse.  kiinstlich  in 
einander  gewundene  und  schon  in  Farben  verzierte  Initialen  eingeleitet.  Der 
Text  stimmt  mit  der  Ausgabe  von  Migne  1854  ziemlich  iiberein. 

CXXXVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  322  Bll.  Fol. 

Decretum  Gratiani  cum  Glossu  Bartholomaei  Brixiensis.  Anf.  des  Prol. : 
Quoniam  nouis  supervenientibus  causis  nouis  est  remediis  succurrendum. 
Ende  des  Textes :  nisi  quod  uiderit  patrem  facientem ;  der  Glosse :  cum  beatis- 
simus  Johannes.  Ist  also  complet.  (Bartholomaus  von  Brescia  war  c.  1240 
ein  beruhmter  Lehrer  des  Kirchenrechtes  zu  Bologna.  Mazzuchelli,  Scrittori 
d'ltalia.  II.  p.  I.,  und  die  gedruckte  Ausgabe :  Venetiis  apud  Petrum  Albigna- 
num  Trecium  1479).  Der  Schriftcodex  hat  seines  Schmuckes  halber  seit  jeher 
voile  Wttrdigung  und  verdiente  Anerkennung  gefunden.  Das  Pg.  ist  rein 
weiss  und  stark;  die  Schrift,  durchwegs  ganz  gleichmassig  und  deutlich, 
erinnert  viel  an  den  italienischen  Schriftcharakter.  Die  38  grossen  Miniaturen, 
auf  strahlendem  Goldgrunde  in  den  lebhaftesten  Farben  autgetragen,  sowie 
die  860  in  Gold  und  hellen  Farben  prachtvollst  gezeichneten  Initialen  er- 
hohen  dessen  reellen  Werth  derart,  dass  er  seinem  gliicklichen  Besitzer  urn 
die  bedeutende  Summe  von  10.000  Silbergulden  nicht  feil  war,  die  erst  vor 
wenigen  Jahren  ein  Frankfurter  Antiquitaten  -Verehrer  dafiir  geboten  hatte, 
urn  denselben  fur  die  konigliche  Bibliothek  zu  "Windsor  Castle  zu  erwerben. 


Digitized  by  VjOOQLC 


213 

CXXXVIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  343  Bll.  Fol. 

Historia  scholastica  Magistri  Petri  Comestoris.  Beg.  mank  mit  den  Worten 
des  27.  cap.  De  morte  Abel:  est  iniquitas  mea  omni  merito.  Sonst  ist  sie  kom- 
plet  und  stimrat  mit  der  gedruckten  Ausgabe  bei  Migne  Patrol.  1. 198  sowohl 
in  Bezug  auf  den  Text  als  auch  betreffs  der  Kapitel-Eintheilung  vollkommen 
iiberein.  (Der  Auctor  war  Canonicus  zu  Troyes  und  starb  im  J.  1179  zu  Paris. 
Hist.  Litt.  de  la  France  XIV.  12,  und  unser  Codex  MS.  Nr.  LIV).  Die  Handschr. 
ist  bis  auf  die  letzten  Bll.  gut  erhalten ;  die  Initialen,  abwechselnd  roth  und 
blau  gegeben,  dehnen  sich  zumeist  mit  ihrem  Schmucke  uber  die  ganze  Blatt- 
lange  aus.  Beachtenswerth  sind  die  Miniaturen  auf  Goldgrund  am  Beginne 
eines  jeden  Buches;  selbe  sind  ziemlich  gross  und  veranschau lichen  zumeist 
den  Gegenstand  oder  die  Hauptperson  des  betreiienden  Buches.  Man  sehe 
namentlich :  Leviticus,  Lib.  Judicum,  IV.  Regum  (raptus  helye),  Tobias,  Evan- 
gelia,  die  merkwurdige  Darstellung  conceptionis  praecursoris  auf  Fol.  144vo, 
Actus  Apostt.  u.  a.  Am  Ende  oftenbart  der  sehr  gewandte  Schreiber  seinen 
Herzenswunsch :  „Laus  tibi  Christe,  quoniam  liber  explicit  iste",  und  „Qui 
scripsit  scrip  ta,  ejus  dextera  sit  benedicta". 

(XXXIX.  Pg.  XII.  Jahrh.  179  Bll.  Fol. 

Commentarius  biblicus  super  Lucam  et  Joannem.  Der  Prolog  beg. :  Lecto- 
rem  obsecro  studiose.  Der  Text :  Quoniam  inulti  conati  sunt ;  die  Glosse :  Lu- 
cas de  omnibus  que  fecit  Jesus  et  docuit.  —  Die  Minuskelschrift  des  Textes, 
welcher  sich  inmitten  der  beiden  commentirenden  Columnen  befindet,  ist 
ziemlich  gross ;  die  Initialen  der  Verse  wechseln  in  roth  und  blau  ab ;  beson- 
ders  schon  ausgestattet  sind  die  2  am  Anfange  Lucae  und  3  zu  Beginn  des 
Commentars  Joannis. 

CXE,.  Pg.  XIV.  Jahrh.  279  Bll.  Fol. 

Legenda  aurea,  sive  Historia  Lombardica.  Anf. :  Prologus  no  varum  legen- 
darum  de  quadruplici  tempore.  Universum  tempus  presentis  vite  in  quatuor 
distinguitur.  Die  erste  Legende  handelt  de  adventu  domini ;  die  letzte  de  s.  Vito 
ist  unvollendet  und  endet  in  den  Worten :  subjacebit  discipline.  Der  Auctor 
ist  Jacobus  de  Voragine  Ord.  Praed.  —  Auch  hier  finden  sich  schon  gemalte 
Initialen. 

€XLI.  Pg.  XV.  Jahrh.  187  Bll.  Fol. 

Liber  Evangeliorum.  Beg.  mit  dem  Evangelium  Dom.  I.  Adv.  und  endet 
mit  dem  Evangelium  Defunctorum:  Dicebat  Jesus  turbis  Judeorum,  sicut 
pater  suscitat  mortuos.  Die  grossen  Initialen  sind  roth,  oft  schon  gezeichnet. 
Auf  der  Aussenseite  des  Vorderdeckels  sind  die  Buchstaben  F.  G.  W.  A.  A. 
1651,  d.  i.  Fr.  Georg  Wendschuh,  Abbas  Altov.,  der  den  Codex  neu  binden  liess, 
angebracht. 

CXLII.  Pg.  XV.  Jahrh.  460  Bll.  4to. 

Breviarium  integrum  secundum  usum  saecularium  —  mit  einem  voll- 
standigen  Kalender  und  sehr  vielen  Rubriken.  Das  Vorlegbl.  enthalt  allerlei 
Collecten  und  ein  Verzeichniss,  „quando  singuli  psalmi  sint  dicendi",  mit 
folgenden  Schlussversen : 


Digitized  by  VjOOQIC 


214 

Confessor  canit  hos  tibi  in  ordine  psaimos 

Dixit  Beatus  Laudate  pueri  Creditque  Memento. 

Dixit  Beatus  Nisi  do  Memento  virgine  sola, 

Omnia  Laudate  in  summis  festis  resonate. 
Fol.  294  liest  man  lblgende  Aufzeichnung :  „Ex  waldkyrichen.  Item  proxima 
die  aut  tercia  post  festum  s.  Antonii  peragetur  anniversarius  Caspari  sartori  f 
pro  fundacione  luminis  in  ecclesia  s.  Antonii.u  Es  ist  hier  die  Kirche  der  Ere- 
miten  zu  Heuraifel  unweit  Hohenfurt,  in  deren  Besitz  der  Codex  friiher  ge- 
wesen  sein  mag,  gemeint. 

CXXIII.  Pp.  XIV.  Jahrh.  363  Bl.  Fol. 

Chronicon  Sigeberti  Gemblacensis.  Beg.  mit  dem  J.  381  und  reicht  bis  800 
excl.  Die  Chronik  enthalt  acht  Biicher,  die  jedoch  nur  vom  XVI.  an  bis  zum 
XXIII.  numerirt  sind.  Jedem  derseiben  geht  ein  kurzer  Inhalt  und  ein  Kapitel- 
Verzeichniss  voran.  Anf. :  Ab  anno  primo  graciani  qui  fuit  etc.  Incipit  sigi- 
bertus  regnorum  contemporalitatem.  Das  letzte  Kap.  ist  iiberschrieben :  De 
iterato  imperio  hyrene  et  incidentibus  ejusdem  temporis.  Ende:  Pipinum  vero 
ejus  filiura  regem  ytalie  ordinatum  collocauit.  Deogracias.  Explicit  liber  iste. 
Sequitur  amodo  de  imperio  karoli  magni.  Der  Auctor  war  Benediktiner  zu 
Gemblours  in  Brabant,  spater  zu  St.  Vincenz  in  Metz  und  starb  1113.  (Fabric. 
1.  XVIII.  180  und  Aubert.  Miraeus).  Der  Codex  ist  sorgfaltig  geschrieben,  die 
Initialen  schon  verziert;  am  Anf.  eines  jeden  Buches  ist  eine  grosse,  aber 
minder  gelungene  Miniature  in  reichem  Goldschmucke  und  greller  Farben- 
zier  angebracht,  worauf  zumeist  die  Hauptperson  des  betreffenden  Buches 
dargestellt  ist.  Fol.  337  liest  man  am  unteren  Rande :  „S.  Oswinus  anno  do- 
mini  1457  rome  canonizatus". 

CXIilV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  281  Bll.  Fol. 

1 .  Malogranatum,  sive  dialogus  inter  patrem  et  filium.  Anf. :  Fiii  accedens 
ad  seruitutem  dei.  Der  Verf.  ist  der  Konigssaaler  Abt  Gallus.  (Sein  Werk  er- 
schien  im  Drucke  Colon.  1476.  fol. :  s.  1.  1481.  4°  und  1487.  fol.).  Der  Codex  ist 
sehr  schon  geschrieben ;  die  einzelnen  Biicher  werden  durch  gefallige  Initialen 
und  Miniaturen  in  Gold  und  lebhaften  Farben  eingeleitet.  Jedes  Bucb  hat  sein 
Register.  —  2.  Fol.  264—281  vo.  Homihae  de  corpore  Christi,  in  die  Coenae,  in 
die  Pentecostes,  in  die  s.  Marci.  Anf. :  Pascalibus  dapibus  esuriens  saturari 
quicunque  desiderat. 

CXIiV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  275  Bll.  Fol. 

1 .  Expositio  domini  haymonis  egregii  divini  verbi  rclatoris  in  Apocalypsin 
b.  Joannis.  Anf.  des  Prologs :  Legimus  in  eccl.  hystoria  b.  Johannem.  Anf.  des 
Textes :  Apocalipsis  J.  Chi.  Plenior  esset  sensus  (Migne :  planior  esset).  Ende : 
in  gracia  terminum  poneret.  Explicit  etc.  Der  Verf.  ist  Haymo  ep.  Haibersta- 
diensis.  (Fabric.  1.  VIII.  181.  Migne,  Patrol,  t.  117).  —  2.  Fol.  105.  S.  Thomae 
Aq.  Expositio  super  evangelium  s.  Joannis.  Das  Prooemium  beg. :  Divine  visionis 
sublimitate  illustratus.  Anf. :  Chrysostomus.  In  principio  erat  verbum.  Omni- 
bus aliis  ewangelistis  ab  incarnacione  incipientibus.  (Ueber  diesen  Commentar 
vgl.  S.  Thorn.  Aq.  Expos,  sup.  quatuor  evang.  Editio  germ,  prima  Herbipoli 


Digitized  by  VjOOQIC 


215 

1704).  Am  Ende  liest  man:  ^Explicit  liber  presens  Mon.  Altiuadensis  compa- 
ratus  per  Ottykonem  de  vyhnanicz  monasterii  supra  dicti  abbatem.  Anno  do- 
mini  1393  sabbato  ante  dominicam  Oculi".  Sonst  kommen  in  dem  Codex, 
welcher  bereits  mehrere  Ausstellungen  mitgemacht  hat,  sehr  viele  Miniaturen 
vor.  In  der  Verzierung  der  Initialen  ist  die  griine  Farbe  vorherrschend. 

CXIiVI.  Pg.  XIV.  u.  XV.  Jahrh.  370  Bll.  Fol. 

1.  Fol.  1— 18  vo.  Liber  de  vita  solitaria  magistri  Francisci  petrarche  archir 
diaconi  partnensis,  laureati  poete,  libellus  optimus  de  mille  bonis.  Anf. :  Paucos 
homines  novi  quibus  opusculorum  meorum  tanta  dignacio.  Ende:  Non  exe- 
quar  ut  in  solitudine  quo  fugit  hylarion.  An.  (Trithemius,  Cat.  Scriptt.  Eccl. 
fol.  113vo).  —  2.  Fol.  19-273 vo.  S.  Augustini de  Civitate Dei Libri XXIL  Anf.: 
Gloriosissimam  civitatem  dei.  Ende :  deo  mecum  gracias  congratulantes  agant. 
Sowohl  hier  wie  in  dem  vorigen  Tractate  sind  die  bedeutend  grossen  Initialen 
am  Beginne  der  einzelnen  Abschnitte  sehr  kunstreich  in  Farben  ausgefuhrt. 
Bisher  Handschr.  des  XIV.  Jahrh.  Folgt  ein  Register  der  Bucher  XI— XXIL  — 
3.  Fol.  279.  De  modo  constructionis  et  disposition^  Bomanae  urbis.  Anf:  Modum 
autem  constr.  etc.  Escodius  demonstrat.  Postquam  filii  Noe  edificauerunt  tur- 
rim  confusionis.  —  4.  Fol.  280—283  vo.  De  genealogia  deorum.  Anf. :  Ad  utilita- 
tem  omnium  scolarium.  Ende :  philosophi  dicunt  genituram.  Dem  Ganzen  geht 
eine  Aufzahlung  mythologischer  Namen  der  Gotter  voran.  —  5.  Fol.  283  vo 
bis  370.  Commentarius  in  Augustinum  de  civitate  Dei.  Anf.  des  Prologs :  Fiuminis 
impetus  letificat.  In  demselben  nennt  sich  der  Verfasser  Fr.  Thomas,  Ord. 
Praed.,  anglicus  natione,  und  sagt,  dass  er  die  zehn  ersten  Bucher  de  civitate 
dei,  „in  quibus  maior  est  difficuitas  et  obscuritas",  erkiaren  wolle ;  indess  hat 
unsere  Handschr.,  mit  Ausnahme  des  11.  Buches,  auch  einen  Commentar  der 
iibrigen,  vertasst  von  Nicolaus  Cerseth  (corrupte  avtt  Treveth).  Der  erstere 
ist  Thomas  Walleis  seu  Valiensis,  der  letztere  wird  im  30.  Kap.  des  10.  B.  Fr. 
Nicolaus  de  Triueht  (Treveth)  genannt.  Beide  hatten  eine  Erklarung  des  vor- 
liegenden  Werkes  des  hi.  Augustin  gegeben,  ohne  dass  einer  um  des  andern 
Arbeit  wusste ;  erst  die  spateren  Nachkommen  haben  die  beiderseitigen  Com- 
mentare  zu  einem  einheitlichen  verbunden,  welcher  bei  seinem  ersten  Er- 
scheinen  (Friburgi  1494}  mit  grossem  Beifalle  aufgenommen  wurde.  (Quetif  I. 
561—597).  Es  folgt  noch  ein  Verzeichniss  der  „historiae  notabiles"  nach  den 
Kapiteln  sammtlicher  Bucher  und  ein  Index  alphabeticus. 

CXLVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  59  Bll.  Foil. 

1.  Fol.  1— 57 vo.  Apparatus  super  Clementinis  Joannis  Andreae.  Das  Vorw. 
beg. :  Johannes  graciosum  hoc  nomen.  Am  Ende  liest  man  den  Namen  Jo.  andr. 
Anf. :  Johannes  seruus  seruorum.  R.  I :  De  summa  trinitate  et  fide  cath. ;  ult.  : 
De  verborum  significacione.  Ende  der  Glosse :  nos  collocet  cum  electis.  Amen. 
Explicit  apparatus  etc.  (Panciroli  de  clar.  leg.  interpret,  p.  335).  —  2.  Fol.  58 
bis  59 vo.  Constitutio  Clementis pp.  V  super  regulam  fratrum  minorum.  Anf. :  Exivi 
de  paradiso,  dixi  rigabo  ortum  meum.  Ende :  ejus  se  nouerit  incursurum.  Ex- 
plicit liber  constitucionum  clementis  pp.  V.  Deo  gracias.  Der  Codex  besitzt 
sehr  viele  prachtvolle  Initialen  auf  hell  leuchtendem  Goldgrunde,  deren  Or- 
namentik  sehr  sorgfaltig  gearbeitet  ist. 


Digitized  by  VjOOQIC 


216 

<VLVIII.  Pg.  Xm.  Jahrh.  235  Bll.  Fol. 

1 .  Fol.  1—225.  Libri  V  Decretalium  Grtgorii  IX.  cum  glossa.  Die  Glosse 
beg. :  Gregorius.  In  hujus  libri  principio  quinque  precipue  sunt  prenotanda.  — 
Der  Glossator  heisst  Bernardus  doctor,  auch  Bernardus  major  Bottonus  ge- 
nannt.  Auf  denselben  scheinen  die  drei  im  Codex  haufig  wiederkehrenden 
B.=B.=B.  (Bernardus  Bottonus,  Bononiensis)  hinzudeuten.  (Czerny,  Hand- 
schr.  der  Stiftsbibl.  St.  Florian,  Linz  1871,  Nr.  240;  Pancirol.  de  clar.  leg.  inter- 
pret, p.  325).  —  2.  Fol.  225  vo.  Fragmenta  ex  Constitutionibus  Bonifacii  VIII. , 
ClemenHs  V.  und  Benedicti  XI.,  in  Cursivschrift  des  XIV.  Jahrh.  —  3.  Fol. 

229  vo.  Joannis  Andreae  Summula  super  quarto  libro  Decretalium.  —  4.  Fol. 

230  vo.  Apparatus  dom.  Joannis  Andree  super  arbore  consanguinitatis.  Anf. : 
Circa  lecturam  arboris  diuersis  olim.  Ende:  studentes  continuo  perseuerent 
per  graciam  ejus.  Explicit  etc.  —  5.  Fol.  131  vo.  Fragmenta  ex  Constitutionibus 
Clementts  V,  in  Cursivschrift  des  XIV.  Jahrh.  Am  Ende:  „Anno  domini  1305 
fuit  dom.  Clemens  pp.  V.  Lugduni  consecratus.  Anno  1307  in  die  b.  Geraldi, 
id  est  in  vigilia  Calixti  fuerunt  capti  fratres  milicie  templi  in  regno  francie."  — 

6.  Fol.  233.  Decretum  alicujus  episcapi,  editum  contra  captivatores  clericorum, 
contra  clericos  concubinarios  rurales.  Anf.:  Cum  per  illud  statu  turn,  quod 
dominus  Sifridus  bone  mem.  pater  noster.  S.  d.  Handschr.  des  XIV.  Jahrh.  — 

7.  Fol.  233 vo— 234.  Sermoues  de  praelatis  et  sacerdotibus.  Anf.:  Quis  sum  ego 
et  que  cognacio  mea.  Rex  autem  Chus  est,  filia  regis  ecclesia.  —  8.Fol.234vo. 
Historia  brevis  sectarum  haereticarum.  Anf. :  Serte  heretice  sunt  72.  Quarum  in 
teutonia  sunt  quatuor.  —  Hautig  sind  die  ersten  Worte  eines  jeden  Buches 
der  Decretalen  mit  sehr  zierlichen  Majuskeln  niedergeschrieben ;  auch  die 
Initialen  sind  kunstfertig  ausgefuhrt.  Auf  der  zvveiten  Seite  des  vorderen  Ein- 
legbl.  liest  man:  „Iste  liber  est  mon.  perpetue  Virg.  Marie  in  Altov.  O.  Cist., 
cujus  fundator,  videl.  dom.  Ulricus  de  Rosenberg  anno  domini  1420  usque  post 
mortem  Aiberti  strenue  certauit  contra  credentes  commimionem  utriusque 
speciei  fore  de  necessitate  salutis;  quos  hereticos  ante  lompnicz,  similiter 
et  procopium  armiductorem  ejusdem  secte  domino  auxilium  prestante  uiriliter 
prostrauit." 

CXIilX.  Pg.  XV.  Jahrh.  204  Bll.  Fol. 

MissaU  pro  Praelatis  pontificantibus.  Es  mag  interessiren,  einige  Be- 
sonderheiten  dieses  Missals  zu  erfahren,  aus  denen  auch  auf  dessen  Ursprung 
und  Bestimmung  geschlossen  werden  kann.  Es  beginnt  mit  einer  langeren  R., 
in  welcher  auf  die  Wichtigkeit  der  Vorbereitung  zum  hi.  Opfer  mit  schonen 
Worten  hingewiesen  wird.  „Imprimis  itaque",  heisst  es  da,  „intrans  in  secre- 
tum  cordis  sui  cogitet  pontifex,  quale  et  quantum  sit  Sacramentum  acturus, 
quod  dyabolus  in  hoc  magis  quam  in  alio  seruicio  dei  eura  impedire  conatur". 
Es  folgen :  Der  accessus  altaris  und  die  beim  Ankleiden  vorgeschriebenen 
Gebete.  Nach  der  Collecta  „ad  zonam1'  folgt  eine  „ad  baltheum"  und  die 
zweite  „dum  baltheum  femori  innectit" ;  nach  der  „ad  casulam"  eine  Collecta 
„ad  pauonem"  und  „ad  racionale".  Auch  das  Stufengebet  ist  eigenartig  ange- 
ordnet  und  daher  lesenswerth;  im  Confiteor  werden  die  Namen  SS.  Viti, 
Wenceslai,  Adalbert!  atque  Sigismundi  eingeschaltet.  Nach  dem  Confiteor 
kommt  eine  benedictio  incensi  et  thurificatio  evangelii  u.  a.  m.  —  Die  Missa 


Digitized  by  VjOOQIC 


217 

de  s.Bernardo  kommt  auch  vor.— Beach  tens  werth  sind  die  14  Miniaturbilder 
in  ihrer  reichen  Goldverzierung;  sie  behandeln  folgende  Gegenstande:  Das 
1.  versinnbildet  einen  auf  dem  Throne  sitzenden  Pontifex,  die  Tiara  auf  dem 
Haupte,  ein  Buch  in  der  Hand ;  das  2.  stellt  die  Geburt  Christi  in  lieblicher 
Weise  dar;  das  3.  die  Taufe  Jesu  (ad  missam  Epiphaniae  dom.);  das  4.  den 
Auferstandenen ;  das  5.  die  Himmelfahrt  Christi  (mit  Maria  und  Johannes) ; 
das  6.  die  Herabkunft  des  hi.  Geistes ;  das  7.  die  hi.  Dreifaltigkeit ;  das  8.  das 
Altarssacrament  in  einer  gothischen  Monstranze ;  das  9.  eine  gothische  Kirche 
(Missa  in  dedic.  eccl.) ;  das  10.  viel  grdssere  zu  Beginn  des  Canon  die  Geisse- 
lung  Jesu;  das  11.  die  Steinigung  des  hi.  Stephanus;  das  12.  den  hi.  Johannes 
Ev. ;  derselbe  halt  in  der  Linken  einen  von  einem  goldenen  Ringe  umgebenen 
Adler  und  zeigt  mit  der  Rechten  auf  ihn,  vor  ihm  kniet  ein  Abt  in  schwarzem 
Chorkleide  (Cuculle)  mit  Stab  und  Infill.  In  der  von  dieser  Miniature  aus- 
gehenden  Verzierung  ist  am  untersten  Rande  ein  Wappenschild  angebracht, 
oben  von  dem  Schnabel,  zu  beiden  Seiten  aber  von  den  Krallen  eines  Papa- 
geies  festgehalten,  in  dessen  weissem  Felde  das  Brustbild  eines  schwarzen 
Frauleins  mit  langen,  uber  den  Kopf  hinauf  reichenden  (Schweins-)Ohren 
sich  befindet.  Es  ist  dies  das  Wappen  der  Herren  von  Drachovetz,  der 
einstigen  Besitzer  des  jetzt  dem  Stifte  Hohenfurt  gehorigen  Gutes  Klein- 
Umlowitz.  Die  13.  Miniature  ist  eine  Darstellung  der  Reinigung  Mariens; 
die  14.  endlich  die  ihrer  Verkundigung.  Den  Schluss  des  Missals  bilden  die 
Prosae  fur  viele  Feste.  Nach  den  kurz  beriihrten  Daten  zu  urtheilen  mag 
dieses  Missaie  zunachst  fiir  den  Gebrauch  eines  ritterlichen  Ordens  (ordo 
militaris)  ex  instituto  Cisterciensi  bestimmt  gewesen  sein. 

Cli.  Pg.  XIV.  Jahrh.  338  BU.  Fol. 

Cominentarius  seu  Glossa  in  Epistolas  s.  Pauli  Ap.  Anf.  des  Prologs: 
Principia  rerum  requirenda  sunt  prius.  Anf.  Ep.  I.  ad  Rom.  I. :  Paulus  seruus 
Jesu.  Hucusque  pendet  littera.  Ende :  munera  sint  cum  omnibus  vobis.  Amen. 
Explicit  glossa  super  epistolas  s.  Pauli  ad  Hebr.  Der  Verfasser  ist  s.  Thomas 
von  Aquin;  doch  stimmt  der  Text  unserer  Handschrift  mit  jenem  der  edit. 
Veneta  (tt.  VI  u.  VII)  seiner  Werke  nicht  uberein. 

Clil.  Pg.  1477.  125  BU.  Fol. 

PsaUerium  jttxta  wmm  Cistercicnsem  mit  sehr  vielen  sorgfaltigst  ausge- 
fuhrten  Initialen,  welche  in  lebendigen  Farben  erhalten  sind.  Die  Verzierung 
der  ersten  dehnt  sich  nach  beiden  Seiten  aus  und  endet  oben  mit  der  Dar- 
stellung des  harfenspielenden  David,  unten  mit  einem  Menschenkopfe,  der 
eine  Mitra  tragt;  am  Rande  desselben  Bl.  ein  von  einem  Strahlenkranze  um- 
gebenes  Wappenschild  mit  dem  zweifachen  gothischen  „h".  Die  Antiphonen 
und  andere  Theile  der  Otficien  sind  mit  Gesangsnoten  versehen.  Am  Ende  ist 
die  Aufzeichnung  zu  lesen :  „Hic  liber  attinet  Monasterio  perpetue  Virg.  alme- 
que  dei  Genitricis  Marie  in  Altouado,  Cist.  ord.  ac  prag.  dioec.  Sub  annis  do- 
mini  1477  sub  regimine  ven.  in  Cho  patris  ac  dom.  Thome  —  cognomento 
hachenfurter,  dicti  monasterii  abbate  (!)  bene  meriti  Per  manus  fr.  Nicolai 
paurenveindt  professi  mon.  Campililiorum  dicti  ord.  patav.  dyoec.  h'nitus  in 
die  s.  lucie  virg.  Deo  sit  laus  et  gloria."  Auf  der  inneren  Seite  des  Riickdeckels 
hndet  sich  das  Fragment  einer  Interpretatio  nominum  s.  scripturae  auf  Pg.  des 


Digitized  by  VjOOQIC 


218 

XIV.  Jahrh.  Der  gleiehzeitige  Einband  in  braunem  Leder  ist  mit  zierlichen 
Metallbeschlagen  versehen. 

CXII.  Pg.  XV.  Jahrh.  317  Bll.  Fol. 

Missale  Cisterciense.  Die  Vorlegbll.  en  thai  ten:  einen  hymnus  de  s.  Mar- 
garetha,  Anf. :  Margaretham  speciosam  sponsam  Chi,  und  einen  de  s.  Catha- 
rina,  Ant'.:  Sanctissime  virginis  votiva  fest-a  recolamus:  Offrcium  misse  de  s. 
Sigismundo  und  de  visit,  s.  Mariae  mit  einer  schonen  Prosa.  Das  Missale  ist 
gut  erhalten  und  hat  schone  Miniaturen  und  Initialen,  in  Gold  und  Farben 
ausgefiihrt.  Von  bedeutender  Grosse  ist  die  Miniature  des  Canon,  den  Ge- 
kreuzigten  rait  Maria  und  Johannes  darsteliend.  Die  zwei  ersten  Blatter  sind 
in  einen  schmalen  Pergamentstreifen  eingefugt,  welcher  Fragmente  eines 
Urbars  des  XIV.  Jahrh.  aufweist,  worin  folgende  Namen  vorkommen:  Villa 
lk>lubkow,  Tieskow  villa  a  dno  zach~  michael  molendiator,  villa  Plawsko 
empta  a  dno  henr.  de  Straz,  Brana  Jaronyc  cum  ire  et  gilko. 

CXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  433  Bl.  Fol.  2  Coll. 

Lectionarium  ad  usum  Cisterc.  Beg.  mit  den  lectiones  in  f.  spineae  Coronae. 
Die  R.  lautet:  Sermo  b.  Bernhardi  Abbatis.  Anf.:  Attende  aniraameaquis  iste 
est.  Es  folgen  dann  in  der  Ordnung  des  Calendars  die  lectiones  officiorum  de 
tempore  und  de  Sanctis.  Die  Feste  der  hh.  Bernardus  und  Wenceslaus  kommen 
vor.  Das  Ende  bildet  das  ot'ticium  Domini cae  infra  oct.  Corp.  Chi  und  jenes  in 
octava  ejusd.,  wofur  gleichfalls  die  lectiones  aus  dein  hi.  Bernhard  (?)  ent- 
nommen  sind.  Anf. :  Pater  sanctissime  petre  audi  quid  loquatur. 

CX1V.  Pg.  XV.  Jahrh.  284  Bll.  Fol. 

Antiphonarium  sec.  usum  Cisterc.  Es  ist  ganz  in  Musiknoten  geschrieben 
und  reprilsentirt  das  grosste  Exemplar  unserer  Handschriften-Sammlung.  Die 
Initialen,  Miniaturen  und  Randverzierungen  sind  prachtvoll  illuminirt:  letztere 
stellen  mitunter  recht  launige  Sceuen  aus  dem  Jagdleben  dar. 

CL.V.  Pg.  XIV.  Jahrh.  285  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina.  Beg.  mit  einem  Briefe  des  hi.  Hieronymus  ad  Paulinum 
presb.  de  omnibus  div.  script,  libris.  Darnach  folgt  der  Prologus  ejusd.  in  Pen- 
tateuchum.  Die  hier  enthaltenen  Biicher  sind:  der  Pentateuch,  Josue,  Judi- 
cum  und  Ruth.  Die  aussere  Ausstattung,  Grosse  und  Schrift  des  Codex  kommt 
der  der  folgenden  vier  Nummern  vollig  gleich.  Die  Initialen  zu  Beginn  der 
einzelnen  Biicher,  monstrose  Gestalten  darsteliend,  sind  reich  illuminirt. 

iXVI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  333  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina.  Beg.  mit  dem  Lib.  I.  Reg.  1, 20.  21 :  eum.  Ascendit  autem 
vir  ejus  helchana.  Es  folgen  die  Biicher:  Regum,  Paralipomenon,  Proverbia 
Salomonis,  Ecclesiastes,  Cantica  canticorum,  Sapientiae  und  Ecclesiasticus. 
Einigen  derselben  wird  der  Prolog  s.  Hieronymi  vorangeschickt. 

CliTII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  236  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina  —  mit  den  Biichern  der  Propheten  von  Isaias  bis  incl. 
Malachias.  Auf  der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man  Bruchstucke 
eines  Stiftbriefes.  ausgestellt  von  dem  Hohenfurter  Abte  Thoman  und  dem 


Digitized  by  VjOOQIC 


219 

Kellner  niclas,  worin  noch  die  Namen  „Johann  von  Rosenberg"  und  „Rei- 
chenau"  angefuhrt  werden.  Auf  dem  Ruckdeckel  fin  den  sich  Fragmente  eines 
Ausgaben-Registers. 

CLVIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  258  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina  —  mit  folgenden  Biichern:  Actus  App.,  Apocalypsis,  ep. 
b.  Jacobi  Ap.,  2  epp.  s.  Petri,  3  epp.  s.  Joannis  Ap.,  ep.  s.  Judae  Ap.,  Job,  To- 
bias, Judith,  Esther;  Praef.  s.  Hieron.  in  lib.  Esdrae  und  die  2  Bucher  Esdras 
selbst,  endlich  die  Bucher  der  Macchabaeer.  Die  Miniaturen  sind  in  diesem 
Bande  bedeutend  grosser  als  in  den  vorhergehenden;  besonders  schon  aus- 
gestattet  sind  die  Briefe  s.  Petri  und  die  Apocalypse. 

CXIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  179  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina.  Beg.  mit  der  Praefatio  s.  Hieronymi  ad  Damasum  pp.; 
es  folgt  der  Prologus  s.  Hieron.  in  4  Evang.  und  die  Epistel  des  hi.  Eusebius 
an  Carpianus ;  endlich  der  Text  der  vier  Evangelien  und  die  Briefe  des  hi. 
Paulus  bis  Philipp.  II,  30. 

€LX.  Pg.  1482.  207  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  latina.  Beg.  mit  der  Epistola  s.  Hieron.  presb.  ad  Paulinum  ep. 
de  omnibus  div.  historiae  lib.  Anf. :  Frater  Ambrosius  tua  michi  munuscula. 
Es  kommen  vor:  5  libb.  Mosis,  Josue,  Judicum,  Ruth,  Ezechiel,  Daniel  und 
Osee.  Jedem  dieser  letzteren  geht  ein  Prolog  b.  Isidori,  ein  anderer  „de  ortu 
et  interitu  prophetae"  und  ein  Prologus  s.  Hieronymi  voran.  Am  Ende:  Ex- 
plicit osee  profeta  anno  domini  82°. 

C  I.XI.  Pg.  XIII.  Jahrh.  39  Bll.  4to. 

Regula  8.  Benedicti  Abbatis.  Beg.  mit  dem  Prologus  und  endet  im  72.  Kap. 
mit  den  Worten :  deum  timeant.  abbatem  suum.  Auf  dem  ersten  Bl.  ist  ein 
grosseresMiniaturbild  zu  sehen,  welches  einen  vor  dem  Pulte  sitzenden  Monch 
im  Cistercienser-Chorkleide  darstellt:  derselbe  halt  in  der  Rechten  eine  Feder 
und  in  der  Linken  ein  Messer;  zu  seinen  Fiissen  sitzt  ein  anderer  in  gleichem 
Gewande  mit  emporgerichteten  Blicken. 

CliXII.  Pg.  XV.  Jahrh.  1  Bl.  Fol. 

Freibrief  in  bohmischer  Sprache,  von  einer  Zunftgenossenschaft  der 
Prager  Altstadt  fiir  einen  Gesellen  ausgestellt. 

CliXIII.  Pg.  1474.  1  Bl.  4to. 

Fragment  einer  Urkunde,  vermoge  welcher  der  Streit  zwischen  zwei 
Parochien  der  Salzburger  und  der  Freisinger  Diocese  beigelegt  wird.  ft(an 
liest  darin  die  Namen:  Altenotting  Salczeburg.  dioec,  Rettenpeck  presb.  fri- 
singens.  und  Zolling  frisingens.  dioec. 

CLXIV.  Pg.  XV.  Jahrh.  1  Bl.  8™. 

Fragmentum  alieujus  Computus.  Anf.:  Reuolucio  annorum.  Das  Blatt 
hat  insoferne  eine  Wichtigkeit,  als  hier  die  ursprungliche  Schreibweise  der 
alten  Ziffern  a  prima  manu  zu  sehen  ist. 


Digitized  by 


Google 


220 

CliXV.  Pg.  1510.  1  Bl.  Fol. 

Notariats  -  Instrument,  lateinisch,  ausgestellt  von  Gallus  Kungender  in 
Angelegenheit  der  Besetzung  der  ecclesia  s.  Stephani  Augustens.  Die  Kehr- 
seite  enthalt  ein  anderes  Instrument,  das  jedoch  arg  geschadigt  ist. 

CUtVI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bl.  8T°. 

Verkaufs-  Urlunde.  Anf. :  Ich  Kathrey  weilent  Kris  tan  des  Kumtter 
Burger  zu  Steier  saligen  witib ;  unvollstandig. 

CXXVII.  Pg.  1408.  1  Bl.  4to. 

Notariats  -  Instrument,  lateinisch,  das  Benedictiner-Stift  Opatovic  be- 
treffend  und  von  dem  Notar  Johannes  de  Byeia  ausgefertiget ;  bis  auf  Weniges 
gut  erhalten. 

CXXVIII.  Pg.  1400.  1  Bl.  4to. 

Notariats- Instrument.  Betrift't  die  Entrichtung  gewisser  Abgaben  an  die 
Pfarrkirche  zu  Benesow  in  der  Prager  Dioc. ;  unvollstandig  und  ohne  Nota- 
riatszeichen. 

CLXIX.  Pg.  1354.  1  Bl.  Fol. 

Notariats- Instrument,  lateinisch,  die  Pfarrkirche  s.  Nicolai  in  Podscalo 
betreffend  und  auf  dem  Wysehrad  von  dem  Notar  S.Wencesl.  de  Zderaz  aus- 
gefertigt. 

(LXX.  Pg.  1329.  1  Bl.  4lu. 

Urkunde,  deutsch,  eincn  Erbvertrag  belangend,  mank.  Die  hier  ge- 
nannten  Namen  sind:  Judyt,  heinrich  der  vogel,  dietreich  von  wolfkerstorf, 
Petrein  von  Rosenberch,  Reintal. 

CLX\I.  Pg.  1657.  1  Bl.  Fol. 

Indulgenzbrief  des  Papstes  Alexander  VII,  mittelst  dessen  dem  Besitzer 
der  Gaiter  zinispanhofen,  Horschlag  und  zatlestorf,  nobili  Mathiae  de  .  .  ., 
die  Erlaubniss  ertheilt  wird  in  seiner  Hauskapelle  Gottesdienst  halten  zu 
diirfen.  Das  Gut  Horschlag,  fruher  Zinischpan-Hof  genannt,  gehorte  1653  dem 
obgenannten  Matthias  von  Muckenberg.  (S.  Sommer,  Topographie  Bohmens). 

CXXXII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bll.  Fol. 

Indulgentiarum  roman.  consi-gnatio.  Anf. :  Beatus  Silvester  assignavit  in 
cronica  sua;  darnach:  „Nota  quod  orosius  scripsit  ad  s.  augustinumu,  und 
hiermit  beg.  eine  Beschreibung  der  Stadt  Rom,  bez.  eine  Aufzahlung  der 
dortigen  turres,  portae,  arcus  triumphales,  palatia  etc.  Das  Ganze  ist  auf  einer 
3  Ellen  langen  und  3  Zoll  breiten  Rotel  niedergeschrieben. 

CXXXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  8  BU.  8". 

Sermones  sacri  de  tempore.  Anf. :  Ductus  est  Jesus  in  desertum  quatuor 
de  causis.  Ende:  Expedit  uobis  ut  uadam.  Quamuis  de  itinere  quo  iuit 
dominus. 

CLXXIY.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bl.  4to. 

Fragmentum,  enthaltend  eine  symbolische  Deutung  des  Zodiacus ;  nebst 
Citaten  aus  s.  Bernhard. 


Digitized  by  VjOOQIC 


J22! 

CliXXV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  4  BU.  12mo. 

Fragmentum  tractatus  philosophici,  sehr  mank.  Am  Rande  des  2.  Bl. 
liest  man  den  Namen  „Wanyek". 

(LXXVI.  Pg.  Xm.  Jahrh.  1  Bl.  4to. 

Fragmentum  psalterii  mit  Neumen  —  eine  schdne  Schriftprobe. 

CliXXVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  4  Bll.  8vo. 

Tractatus  philosophici  fragmentum.  Am  Rande  des  3.  Bl.  liest  man: 
Nomen  scriptoris  si  tu  cognoscere  uelis  Wenceslaus  nomine  cristicola  con- 
sequenter  audieris. 

CXXXVIII.  Pg.  XV.  Jahrh.  1  Bl.  Fol. 

Materiae  quaedam,  de  quibus  agitur  in  libris:  Proverb.,  Eccle,  Eccli  et  Sap. 
Anf. :  Prirao  de  nomine  et  utilitate  librorum.  De  commendacione  sapiencie. 
Dieses  Schriftstuck  ist  insoferne  wicbtig,  als  man  hieraus  die  Schreibweise 
der  arabiscben  Zitt'era  zu  Anf.  des  XV.  Jabrb.  ersehen  kann.  Selbe  sind  von 
1—44  fortgefiihrt.  P.  Stepban  Licbtblau  bereitete  aui'  der  2.  S.  eine  Copie 
davon. 

CXXXIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  4  Bll.  12M°. 

Sermones  dominicalcs  —  ein  Bruclistiick,  abgelost  von  den  Deckem  eines 
"Wiegenwerkes. 

CXXXX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  4  Bll.  8'6. 
Opusculi  theologicac  veritatis  fragmentum. 

€I,XXXI.  Pg.  XIV.  Jahrh.  2  Bll.  4to. 

Medicinalis  tractatus  fragmentum.  Die  Ueberschrift  des  1.  Kap.  lautet: 
De  debilitate  epatica.  Einige  biib.scbe  Initialen,  in  Farben  ausgefiihrt. 

CliXXXII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bl.  Fol. 

Juridici  tractatus  fragmentum,  stark  geschadigt. 

CXXXXIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  2  Bll.  8™. 

Hebraici  MS.  fragmentum,  eine  schone  Scbril'tprobe. 

CXXXXIV.  Pg.  XV.  Jahrh.  2  Bll.  Fol. 

Lectionarii  fragmentum,  aus  Biichern  der  hi.  Schrift  fur  den  Chor- 
gebrauch. 

CLXXXV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  4  Bll.  4to. 

Ascetici  tractatus  fragmentum.  Die  michste  R.  lautet:  „Incipiunt  X  pre- 
cepta  secundum  quod  ea  b.  Augustinus  exponit.  Anf:  Sapiens  est  qui  scit 
dampnum  suum  precauere. 

CXXXXVI.  Pg.  XIII.  Jahrh.  2  Bll.  4to. 

Commentarii  psalmorum  fragmentum.  Anf. :  Dixi  custodiam  vias  meas. 
Mit  einer  schonen,  farben-  und  goldverzierten  Initiale. 


Digitized  by 


Google 


222 

CIiXXXVII.  Pg.  XII.  Jahrh.  .7  Bll.  8vo. 

1.  Fol.  1.  Tractatus  ascetici  de  obedientia  fragmentum.  Anf. :  subdere  ad 
eternam  beatitudinem.  Ende:  non  experietur  quicquam  mali.  —  2.  Fol.  1  vo. 
Tractatus  de  virtutibus  diversis.  Anf. :  LI.  De  actiua  vita.  Actiua  uita  est  panem 
esurienti  tribuere.  Ende:  LX.  De  studio  legendi.  Die  nachste  R.  zu  dem 
fehlenden  Tractate  lautet:  „Incipit  prologus  rufini  in  librum  s  basilii  cappa- 
docii  ep.,  quern  edidit  de  institucione  monachorum." 

CXXXXVIII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  2  Bll.  Fol. 

Bremarii  fragmentum,  diente  friiher  als  Einbands-Ueberzug  eines  Rech- 
nungs- Journals  aus  dem  17.  Jahrh. 

CLXXXIX.  Pg.  XIV.  Jahrh.  14  Bll.  8vo. 

Antiphonarii  fragmentum  —  ganz  in  Gesangsnoten.  Beg.  mitdera  festum 
undecim  millium  Virginum. 

CXC.  Pg.  XI.-XV.  Jahrh. 

Proben  von  allerlei  Handschriftcn  in  grosseren  und  kleineren  Stiicken 
verschiedenen  Inhaltes. 

CX€I.  Pg.  XV.  Jahrh.  1  Bll.  8™. 

Temperatura  penne.  Selbe  lautet  vollinhaltlich : 
Per  medium  scinde. 

„Sit  bene  rostrata  sit  bene  vestita  tua  pennau. 
,,Ante  parum  mollis  hoc  facit  cutellus  acutus". 
.,Dextera  pars  penne  sit  breuior  parte  sinistra". 
„Et  partes  ambe  sint  equaliter  amputate". 

CXCII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  2  Bll.  Fol. 

Psalterii  fragmenta.  Die  Responsorien  und  Versus  sind  mit  Gesangs- 
noten versehen.  Diese  2  Bll.  dienten  friiher  als  Verkleidung  der  „Sermones 
Joannis  Nyder".  Incunabel  vom  J.  1479,  welche  devotus  vir  dominus  Thomas 
Com  presbyter  in  Rozenberk  Monasterio  contulit. 

CXCIII.  Pg.  XII.  Jahrh.  1  Bll.  Fol. 

Hymnarii  fragmentum.  Anf.:  Hymnus  de  resurrectione  domini. 

CXCIV-  Pg.  XIII.  Jahrh.  2  Coll.  Fol. 

Missalis  fragmentum.   Einzelne  Theile  der  Messen  sind  mit  Neumen 

versehen. 

€XCV.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bll.  8Y°. 

Brief  He inrichs  von  Xussdorf  an  den  Hohenfurter  Abt  Thoman  (I),  den 
Ankauf  eines  Weingartens  in  Nussdorf  betreffend.  Dieser  Heinrich  war  Hohen- 
furter Profess,  da  er  in  diesera  Briefe  den  Abt  seinen  geistlichen  Vater,  sich 
selbst  aber  .,Bruder"  nennt.  Der  Brief  ist  vollstandig,  aber  nicht  datiert. 


Digitized  by  VjOOQIC 


223 

CXCVI.  Pg.  XV.  Jahrh.  2  Bll.  12™. 

Bittzetteln,  wie  selbe  noch  jetzt  beim  often tlichen  Pfarrgottesdienste 
vorgelesen  zu  werden  ptiegen.  Auf  beiden  findet  sich  der  Name  Gabriel 
Scherer. 

CXCVII.  Pg.  XIV.  Jahrh.  1  Bl.  8vo. 

Beschworungs-Formel  zur  Wiederauffindung  eines  verloren  gegangenen 
Gegenstandes.  Anf. :  So  du  icht  verlorn  habst.  Unter  And.  heisst  es  da,  man 
solle  den  Ps.  ,,Afferte  domino"  beten. 


)DIO 


CXCVIII.  Pg.  XVI.  Jahrh.  1  Bl.  12" 

Curriculum  vitae  fratris  Jacobi,  von  ibm  selbst  autgezeichnet.  Anf.: 
Martini  1541  pin  ioh  kumen  ins  Kloster. 

CXCIX.  Pg.  IX.  Jahrh.  1  Bl. 

Probe  einer  Handschrift  aus  dem  bezeichneten  Jahrhundert. 

€€.  Pg.  1757.  4  Bll.  4l°. 

Diploma  doctoratus  Rev.  D.  Quirini  Mickl,  ausgestellt  ddt.  Roma  19.  Feb. 
1757  von  dem  Collegium  Archivii  Palatii  Apostol.  scriptorum  Rom.  Curiae. 
Es  ist  schon  ausgestattet  und  das  angeliiingte  Sigill  gut  erhalten. 

CCI.  Pg.  1757.  4  Bll.  4to. 

Diploma  doctoratus  Rev.  D.  Godefridi  Bilansky,  Abb.  Mon.  S.  O.  Cisterc. 
S.  Coronae.  De  dto.  Roma  1757  die  9.  Novembris.  Ebenfalls  mit  schoner  Aus- 
stattung  und  unverletzt  erhaltenem  Sigill. 

CCII.  Pg.  XVIII.  Jahrh.  1  Bl.  8T°. 

Schriftbild,  den  Heiland  am  Kreuze  mit  Magdalena  darstellend.  Es  ist 
zusammengesetzt  aus  clem  ganzen  Texte  der  Passio  d.  n.  J.  Chi  sec.  Joannem, 
dem  Hymnus  Vexilla  re^uj,  dem  Pange  lingua,  De  profundis,  Magniricat,  Lau- 
date  pueri,  Nunc  dimittis,  Conh'teor  u.  a.  Psalmen. 

CCIII.  Pg.  XV.  Jahrh.  1  Bl.  Fol. 

Fragment  eines  bohnmchen  Cancionals  mit  schoner  Goldschrift  und  allerlei 
symbolischen  und  biblischen  Darstellungen.  Anf. :  Prorok  swaty  Izayass  pro- 
rokowal  y  toho  zadal  a  rzka.  0  rosu  dayte. 

CCIV.  Pg.  XVIII.  Jahrh.  1  Bl.  Fol. 

Liber  ecclesiastes  in  hebraischer  Sprache.  Der  Text  bildet  die  zierliche 
Unirahmung  eines  Bildes.  Der  Schreiber  ist  Anton  Horner  aus  Krumau. 


Digitized  by 


Google 


224 


1.  Pp.  XV.  Jahrh.  236  Bll.  16mo. 

Gebetbuch  in  niederrheinischer  Mundart.  Anf.  mank :  ind  verluchte  myne 
sele  myt  dem  lychte.  Aus  den  RR.  seien  die  nachfolgenden  hervorgehoben. 
1.  Fol.  2.  ,myt  desem  gebede  saltu  gode  syn  hillych  lyden  op  offeren1.  Anf.: 
0  Gebenedide  here  hemelsche  vader.  —  2.  Fol.  4  vo.  R  uber  die  Wirkung  des 
nachfolgenden  Gebetes  der  ,seuen  worde'  Christi.  Anf. :  O  lieue  here  J.  Ch. 
die  in  den  lesten  dage.  —  3.  Fol.  8  vo.  ,Dit  synt  V  pr  fir  die  sent  franciskus 
hait  gemacht  de  broderen  syns  ordens'.  Anf. :  Here  ych  stayhe  vur  dir.  — 
4.  Fol.  11—15.  Gebet  als  man  dat  hilge  sacrament  vp  hiift ;  als  man  den  kilch 
vp  hift ;  gebet  die  V  wonden  vns  lieuen  h.  zu  groitzen ;  gebed  des  morgens  als 
du  vp  steis  gebergen ;  gebet  als  du  slayti'en  geis.  —  5.  Fol.  15—17.  ,Dit  synt 
dri  versucbtyngen  dat  men  heyscht  die  dri  pr.  nr.  van  dem  brechen  der  ougen 
J.  Chi  uns  lieuen  heren*.  —  6.  Fol.  17.  ,Eyn  gebet  tzo  den  vonff  wonden  ons 
heren'.  —  7.  Fol.  17vo— 26vo.  Gebete  vor  und  nach  dem  Empfange  der  hi.  Com- 
munion. —  8.  Fol.  26vo.  ,Gebet  under  myssen*.  Anf. :  Barmhercziche  liebe  here. 
Ich  beger  dese  mysse.  —  9.  Fol.  27  vo.  Gebet  zu  Jesus  ,in  der  krybben*.  Anf. : 
Ich  groitzen  dich  J.  Ch.  eyn  wort  des  vaders.  —  10.  Fol.  29.  ,Dit  gebet  sal  men 
lesen  tuschen  kissmyssen  ind  lvchtmyssen  ind  men  sal  Ihs  dar  myt  groitzen'. 
Anf.:  O  aire  suyste  gueder  tierenste  ind  mynlychste  kynt.  —  11.  Fol.  30 vo. 
,Eyn  gebet  van  unser  lieuer  vvauwen  ind  is  goit  gelesen  vur  beschyrmyngen  in 
der  oren  des  doitz'.  Anf. :  O  Maria  moder  der  barmhertzycheit  regyre  mych.  — 
12.  Fol.  88 vo.  Gebet  zu  Ehren  der  hi.  Dreifaltigkeit.  Anf.:  Gloriose  hilge 
drijueldicheit  Enyge  got.  —  13.  Fol.  88  vo— 58.  ,Ein  deuoet  exempel  van  den 
XV  pr  iTr  myt  den  gebeden  seir  myrklych  ind  schoyn  nota'.  Anf.:  Sante  Bir- 
gitte  eyn  vorstyne  van  Xericien  geboren.  Nach  einer  kurzen  Lebensskizze 
der  hi.  Brigitta,  die  bier  bereits  als  kanonisirt  erwahnt  wird  (1391),  folgen  die 
XV  Gebete.  Das  1.  beg.  mank :  getzucht  van  dryn  rychteren.  Ende  des  15.: 
mach  louen  in  dem  ewigen  leuen.  Amen.  —  14.  Fol.  58.  Eine  lange  R.,  in 
welcher  eine  Vision  des  hi.  Bernhard  erziihlt  wird,  darin  ihm  Vieles  uber  das 
Leiden  Christi  geoffenbart  wurde.  Darnach  folgen* 3  Gebete  des  Heiligen  in 
honorem  passionis  domini.  Anf. :  Ich  bidden  dich  o  aire  leifste  Here.  —  15.  Fol. 
63 vo.  ,VIII  Oracien  die  der  dauel  sante  Bernardus  oifenbaerden'.  Anf.:  Al- 
mechtige  blynckynge  des  ewygen  lychtes.  —  16.  Fol.  67  vo.  Gebet  ,vur  eyme 
crucifix1.  Anf.:  O  leue  here  J.  Ch.  ich  bidden  dich.  —  17.  Fol.  68.  ,Hee  begynt 
eyn  suueriych  ietanie  van  dem  lyden  ons  heren*.  Anf. :  Here  erbarme  dich 
onser.  —  1 8.  Fol.  85  vo.  ,Dit  gebet  hait  gemacht  sente  Iheronimus  der  werdige 
leirre  ind  is  seir  suuerlvchen  nota'.  Anf.:  Here  J.  Ch.  andencket  huyden  an 
mych.  —  1 9.  Fol.  89  vo.  ,Dit  gebet  plach  sente  maria  magdalena  tzo  lesen  in 
der  voystinen'.  Anf. :  Die  wysheit  gotz  si  in  mynen  hoefde.  —  20.  Fol.  90.  .Eyn 
boese  mynsche  starif  eyns  ind  quam  weder  ind  sechde  dat  he  behalde  were 
durch  drij  pr  nr  die  he  las'.  Es  folgen  3  kurze  Gebete.  —  21.  Fol.  90  vo.  ?Dit 
gebet  hait  tzo  samen  gesat  der  selyge  sent  Augustynus'.  Anf. :  Omengemessen 
barmhertzycheit  such  in  mych  onselychen.  —  22.  Fol.  91  vo.  ,Sante  Augusty- 
nus der  hilge  leirre  der  maychde  dit  nae  geschreuen  gebet  tzo  der  wonden 
ons  heren'.  Anf.:  O  aire  leyfste  here  J.  Chr.  um  die  wonde.  —  23.  Fol.  92 vo. 
,Dit  synt  XV  blijtschaifen  die  unse  lieue  here  had  an  dem  cruce.  Anf. :  O  lieue 


Digitized  by  VjOOQIC 


225 

Here  ych  vermane  dych  der  vrouden.  —  24.  Fol.  96  vo— 103  vo.  Mehrere 
Kranken-  und  Sterbegebete.  —  25.  Fol.  103  vo.  ,Eyn  schoen  gebet  van  dem 
sueyssen  naem  jhs*.  Anf. :  Ich  anbeden  glorificiren  honorificiren  louen.  — 
26.  Fol.  104.  ,Gruysse  tzo  den  lederen  ons  here  J.  Oh/,  fur  welche  der  hi. 
Papst  Innocentius  Ablasse  verliehen  hat.  —  27.  Fol.  107— 109  vo.  Zwei  Gebete 
um  Verwahrung  vor  der  Holle.  —  28.  Fol.  110.  ,Dit  gebet  steit  geschreuen 
tzo  romen  in  Sent  Johannes  latranensis  kirchen*.  Anf.:  O  Here  J.  Ch.  aire 
leyfste  vader.  —  29.  Fol.  HOvo.  ,Eyn  schoen  gebet  van  dem  liden  ons  heren;. 
Anf. :  Vader  ons  du  bist  in  den  hemel.  —  30.  Fol.  129.  ,Dit  gebet  plach  sante 
franciskus  tzo  sprechen'.  Anf. :  O  myn  got  myn  gesontraecher.  —  31.  Fol. 
131  vo— 138vo.  Ein  anderes  Ablassgebet  des  hl.Franciscus.  Anf. :  O  Here  J.  Ch. 
got  ind  mynsche  myn  schepper.  —  32.  Fol.  HOvo.  ,Dit  spricht  sante  bernar- 
dus  tzo  gode'.  Anf. :  O  soysse  Jesu  die  van  eynre  oitmoediger  maget  oitmode- 
lychen  geboren  wouldes.  —  33.  Fol.  141  vo— 168.  ,Onser  lieuer  vrouwen  pselter 
van  drin  rosen  krensgen'.  Der  Anf.  fehlt  und  im  Contexte  sind  zwei  Bll.  un- 
beschrieben.  —  34.  Fol.  168  vo.  ?Dit  gebet  plach  unse  lieue  vrouwe  tzoe  beden 
doe  sy  in  dem  tempel  was4.  Anf. :  O  Myn  aire  leyfste  vur  alien  creaturen.  — 
35.  Fol.  170vo.  Zwei  Gebete  ,van  wiser  lieuer  vrauwen'.  Anf.:  O  Gebenedide 
vnbeulecte  Jonffer.  In  die  Initiale  des  ersten  ist  das  Brustbild  einer  Frauen- 
gestalt  hineingemalt.  —  36.  Fol.  171  vo— 214  vo.  Gebete  zu  unserer  lieben 
Frau.  —  37.  Fol.  214  vo.  Gebet  des  hi.  Bernhard  ,van  unser  lieuer  vrauwen'. 
Anf. :  Uoer  die  voesse  dynre  hillycheit  iiggen  ych  geuallen.  —  38.  Fol.  218vo. 
,  Verblidynge  van  Marien'.  Anf. :  Verblijt  dich  alreglorioeste  maget.  —  39.  Fol. 
223  vo.  ,Dese  V  Ave  Maria  sal  men  lesen  als  men  tzo  dem  hilgen  sakrament 
sal  gayn*.  Anf. :  O  soisse  Maria.  Ich  vermaenen  dich  der  yntfencknyssen.  — 
40.  Fol.  228  vo.  ,XV  aue  maria  tzo  loef  der  hilger  drijueldicheit  ind  der  glo- 
rioser  Jonfferen  marien.  Dit  hait  geotfenbaert  die  yonffer  maria  Sante  Fran- 
ciskus ind  broder  Jacob  van  sante  Franciskus  orden*.  Anf. :  In  der  leiifden 
aire  gotmynnender  mynschen  gruessen.  —  41.  Fol.  229vo.  Gebet  zu  Maria  wider 
,des  boesen  geistes  becoryngen*.  —  42.  Fol.  230  vo.  Gebet  ,tzo  dem  hilgen 
crux4.  Anf. :  O  gloriose  Crux  o  Crux  du  die  bis  aen  tzo  beden.  -  43.  Fol.  231. 
,Dit  gebet  steit  tzo  romen  gehouwen  in  eynen  steyn  in  sente  Johannes  kirchen 
genant  lateranensis  etc.  s.  Augustinus  hait  it  gemacht  van  den  liden  xpi*.  Mit 
Angabe  der  Ablasse  der  Papste  Bonifaz  VIII  und  Benedict  XI.  Anf. :  O  Here 
J.  Ch.  wilche  woldes  vm  verloesynge  wil  der  werelt  gebeoren  ind  besneden 
werden.  —  44.  Fol. 234vo— 236vo.  Gebete  ,van  sante  peter  apostel,  johan  Ewan- 
gelyst  und  johan  baptista',  welch'  letzteres  mank  endet:  guedertieren  Jo- 
hanes  dat. 

2.  Pp.  XV.  Jahrh.  96  Bll.  16mo. 

Diurnale  Cisterciense.  Das  1.  Vorlegbl.  enthalt  das  Bruchstiick  eines 
Beichttractates  auf  Pg.,  XIV.  Jahrh.  Es  folgen :  1.  Ein  vollstandiger  Kalender 
mit  bohmischer  Benennung  der  einzelnen  Monate  (der  Juni  heisst  hier  czer- 
wenecz,  der  Juli  czerwen).  Die  Feste  der  Landespatrone  und  des  hi.  Bernhard 
sind  mitaufgenommen  ;  beim  24.  Nov.  liest  man  die  Aufzeichnung  des  Schrei- 
bers:  1.  4.  7.  fr.  procopius  intrauit  ad  ordinem.  —  2.  Die  Collectae  communes 
de  Sanctis.  —  3.  Oratio  ad  Crucifixum.  —  4.  ,Obstacula  contra  omnes  incan- 
taciones*.  Anf.:  Ge+lon  Ce  \-  don  Aye  4- ton.  Damach  beg.  das  Diurnale 

Xenia  Bernard  ina  II.  Hand«chrift«n-Verzeichni88e  II.  |5 


Digitized  by  VjOOQIC 


226 

mit  den  Psalmen.  Die  rtickwartigen  Vorsteckbll.  enthalten  nebst  mehreren 
Collecten  die  „Epistola  domini  N.  J.  Chi  ad  Abagarum  regem,  quam  manu  sua 
propria  scripsit  ita  incipiens:  Beatus  es  abagare  rex  qui  non  uidisti  me".  Ende : 
neque  subitanea  morte  peribit.  (Ueber  diesen  Brief,  welcher  unter  den  apo- 
kryphen  Schriften  der  Christen  einen  hervorragenden  Platz  einnimmt,  s. 
Wetzer  und  Welte's  Kirchenlex.  Gedruckt  ist  ders.  in  Fabricii,  Codex  apo- 
cryphus  N.  T.  I.  316). 

3.  Pp.  1B76.  61  Bll.  12mo. 

Canon  minor  et  major  secundum  usum  s.  Ordinis  Cist.  Anf. :  Ordo  ad  in- 
duendum  se  vestimentis  sacerdotalibus.  Sowohl  die  Gebete  beim  Anziehen 
der  priesterlichen  Gewander  ais  auch  andere  weichen  von  den  heutigen 
haufig  ab.  Auch  die  Rubriken  sind  ganz  eigenthiimlich ;  so  z.  B.  heisst  es  bei 
den  Worten  „Sursum  corda" :  „Fac  f  in  pectore".  Uebrigens  vgl.  die  Pariser 
Ausgabe  des  Missale  Cist,  vom  Jahre  1584.  Am  Ende :  „Ego  fr.  Wolfgangus 
Aprilis,  Pataviensis,  presbyter  et  processus  coenobii  Altovadensis:  scripsi 
hunc  parvuni  libellum  ad  laudem  et  honorem  D.  N.  J.  Chi  et  ss.  Matris  ejus 
perpetuae  Virg.  Mariae,  et  ad  salutem  animae  meae  miserrimae,  atque  ad  in- 
formationem  successorum.  Anno  1576.  Finivi  feliciter  16.  Julii.  Circa  finem 
regimine  (!)  ven.  in  Cho  Patris  ac  Domini  Joannis  cognomento  Hayder,  in 
praedicto  loco  Abbatis.  Ps.  CXIII.  Non  nobis  domine,  non  nobis:  sed  nomini 
tuo  da  gloriam.  Finis".  Auf  die  innere  Seite  des  Riickdeckels  ist  ein  Holz- 
schnitt  geklebt,  den  hi.  Bartholomiius  darstellend. 

4.  Pp.  XV.  Jahrh.  55  Bll.  12mo. 

1.  Fol.  1.  CoUectae  Missae praeparatoriae.  Anf.:  Veni  s.  spiritus.  Mit  der 
Cistercienser-Heiligen-Litanei,  in  welche  auch  die  Namen  der  Landespatrone 
Bohmens  aufgenommen  sind.  —  2.  Fol.  10.  Ad  pontificalia  accessus.Wie  im  Cod. 
MS.  Nr.  CXLlX  finden  sich  auch  hier  Gebete :  Ad  baltheum,  dum  baltheum 
femori  innectit,  ad  pavonem,  ad  rationale.  —  3.  Fol.  24  vo.  Recesms  de  aUari. 
post  s.  missam.  Anf. :  Principio  erat  verbum.  —  4.  Fol.  27 vo.  fOratio  devota 
dicenda  ante  Missam  Complicata  per  Rev.  patrem  Silfestrum  quondam  episeo- 
pum  Clemensem'.  Anf. :  Acerbissimam  passionem  tuam.  —  5.  Fol.  28.  ,Abso- 
lutio  Bulk  sanctissimi  pape . . .  Confraternitatis  hospitale  s.  spiritus  in  urbe 
Rome'.  —  6.  Fol.  29.  R.  ,Sixtuspp.  IV.  indulsit,  quod  quelibet  persona  ordinis 
Cist,  absolui  potest  per  suum  confessorem  semel  in  articulo  mortis  a  pena  et 
culpa  et  patet  per  Bullam  sequentem*.  Anf. :  Sixtus  ep.  etc.  Sacro  sancte  reii- 
gionis  vestre  puritas  vite.  —  7.  Fol.  33.  R.  ,Item  alia  bulla  Sixtipp.  1 V.  contra 
Turcos  Rhodi'.  Anf. :  Nos  petrus  anthonius  de  fregeno.  Sie  ist  an  den  Abt 
Thomas  IV  (Hohenfurter)  und  den  Convent  von  Hohenfurt  gerichtet,  der 
damals  aus  19  Mitgliedern  bestand,  welche  in  der  Bulle  sammtlich  genannt 
sind.  Am  Ende:  Datum  Crumlouie  Anno  dom.  1481  die  mensis  11.  Aprilis.  — 
8.  Fol.  85  vo.  R.  ,Item  ah*  Bulla  Sixtipp.  IV.  Cruciate  contra  Turcorum  spur- 
cissime*  (!).  Anf. :  Nos  Bartholomeus  de  Camerino.  Auch  diese  ist  an  den  Abt 
Thomas  und  den  Convent  von  Hohenfurt  gerichtet ;  dieser  hat  einen  Zu wachs 
von  2  Mitgliedern  bekommen.  Datum  in  Monasterio  Altiuadensi.  Anno  dom. 
1484  die  mensis  28.  Martii.  —  9.  Fol.  46  vo.  ,Be»tus  Gregoriuspp.  hanc  orationem 
composuit  et  omnibus  earn  dicentibus  contulit  ccc  dies  indulgentiae  Et  IX  Care- 
nas*.  Anf.:  Ave  verbum  incarnatum,  in  altari  consecratura.  —  10.  Fol.  47.  R. 


Digitized  by  VjOOQIC 


227 

.Reverendus  in  xto  pater  dom.  Bertrandus  s.  rom.  ecchsiae  presb.  Cardinalis 
composuit  infra  scriptas  tres  orationes*.  Anf. :  Adoro  te  corpus  et  sanguis.  — 
1 1 .  Fol.  50.  ,Sequitur  oratio  de  s.  Achacio  et  sociisf.  Anf. :  0  sanctissimi  mili- 
tes.  —  1 2.  Fol.  51  vo.  ,Oratio  valde  devota  de  Xm  martyrum'.  Anf. :  Saluete  glori- 
osissimi.  —  13.  Fol.  53.  ,Oratio  de  XIV auxiliatoribus  in  necessitate  invocanti- 
bus'  (!).  Anf. :  Conditor  et  redemptor  generis  humani.  —  14.  Fol.  54.  ,Oratio  de- 
vota de  s.  SebusUano'.  Anf. :  Salve  athletha  optime.  1st  vielmehr  ein  Hymnus 
auf  den  Heiligen. 

5.  Pp.  XV.  Jahrh.  88  Bll.  12mo. 

1.  Fol.  1.  R.  Jncipit  Ordo  pontificalis  ante  sacram  missam  dicendutf.  — 
2.  Fol.  9  vo.  Orationes  pulcherrimae  ad  s.  Communionem  —  nebst  vielen  and.  de 
Sanctis. 


jino 


6.  Pp.  XV.  Jahrh.  88  Bll.  12" 

J.  FormeWuch  aus  und  zu  der  Amtsmrksamkeit  des  Passauer  Bischofs 
Leonard  von  Laymingen  (1423—1451),  welcher  Name  in  dem  Codex  entweder 
durch  den  Anfangsbuchstaben  L.  angedeutet  oder  auch  ganz  ausgeschrieben 
wird.  Die  Formeln  sind  grosstentheils  in  lateinischer,  theilweise  in  deutscher 
Sprache  verfasst  und  liefern  reichliches  Material  liber  die  Aratsfiibrung  des 
gen.  Bischofs  und  die  Zustande  seiner  ausgebreiteten  Diocese.  Wir  lassen 
hier  die  bistorischen  derselben  in  kurzen  Regesten  folgen.  —  Fol.  3vo.  „Inve- 
stitura  prepositi."  Bischof  L.  investirt  den  als  Senior  und  praepositus  ecclesiae 
coilegiatae  s.  Joannis  Bapt.  erwahlteri  Wenceslaus  Behem.  —  Fol.  5.  „Investi- 
tura  Canonici".  Der  gen.  Biscbof  beauftragt  den  Nicolaus  senger,  canonicus 
eccl.  colleg.  s.  Joann.  bapt.  in  viscbermund,  dem  Valentin  Rueber,  bisberigem 
Pfarrer  in  veldung,  als  neu  erwabitem  Canonicus  fur  die  oberwahnte  Kirche 
die  Investitur  zu  ertbeilen.  — Fol.  6.  „Confessionalisu.  L.  ertheilt  der  Aebtissin 
Anna  in  Ardaco  0.  s.  Bened.  die  Erlaubniss,  fur  sicb  und  die  Mitschwestern 
einen  Beichtvater  aus  dem  Benedictiner-Stifte  „gescum"  (Garsten?)  zu  er- 
wahlen.— Fol.  7.  Eine  abnlicbe  Erlaubniss  wird  der  Priorin  Anna  ad  s.  Lau- 
rentium  wyen.  ord.  praed.  ertheilt.  — Fol.  8vo.  Propter  bomicidium  georii  Rus- 
doriFer  armigeri  sui,  de  quo  Wolfgangus  perger  Rector  etc.  culpa  impingitur, 
Ep.Leonardus  ecclesiam  praefati  Wollgangi  destitutam  regimine  alteri  regen- 
dam  tradit.— Fol.  10.  L.  erlaubt  dem  Udalrich  „cyczingeru  (eyczinger),  „mili- 
tari  suae  dioec.u,  in  der  von  ibm  errichteten  Burgkapelie  zu  Schertentall 
(SchrattenthalN.-Oe.)  „in  ara  portatili"  Messe  lesen  zu  lassen.  —  Foi.  10.  L.  er- 
nennt  den  Abt  Conrad  von  Altenburg  O.S.B.  zum  Hauskapellan.  —  Fol.  13vo. 
Bischof  L.  ratincirt  ein  Testament  des  Jakob  Lewbman,  Canonicus  bei  St.  Ste- 
phan  in  Wien  und  Pfarrer  in  Neuhoffen,  gemass  der  Erklarung  der  Zeugen : 
Nicolaus  Moser,  Canonicus  ebendas.,  Petrus,  Kirchenvorstand  in  Weikers- 
dorf,  und  Jakob  de  Velach,  Burger  in  Wien.  —  Fol.  15.  L.  theilt  alien  seinen 
Diocesanpriestern  ein  Scbreiben  des  Herzogs  Albert  von  Oesterreich  mit, 
betreifend  das  Besetzungsrecht  der  Pfarre  Hoflein.  — Fol.  16.  Ders.  entsendet 
den  Doctor  Johannes  gwarlich,  officialis  curiae  patav.,  zur  Schlichtung  eines 
Streites  in  Angelegenheit  der  Besetzung  der  Pfarre  Vocklabruck.  —  Fol.  17. 
L.  ertheilt  der  neu  errichteten  Kapelle  s.  Joannis  im  Nonnenkloster  St.  Jakob 
zu  Wien  besondere  Indulgenzen.  — Fol.  18.  Ders.  confirmirt  die  Privilegien 

15* 


Digitized  by  VjOOQIC 


228 

des  Benedictiner  -  Stiftes  St.  Peter  in  Salzburg.  —  Fol.  18  vo.  Derselbe  con- 
lirmirt  die  Rechte  und  Privilegien  der  Fleischhauer  der  Stadt  Passau  (in 
deutscher  Sprache).— Fol.  19  vo.  L.  bestatigt  die  von  seinen  Vorgangern  Otto 
(1254—1265)  und  Wernher  (Bernard  f  1313)  den  Gerbern  verliehenen  Privi- 
legien. —  Fol.  20vo.  Confirmatio  monasterii  in  Alderspach,  patav.  dioec.  —  Fol. 
21  vo.  Der  Bischof  bestatigt  einige  dem  Stifte  Melk  von  seinem  Vorganger 
Albrecht  (Albert)  verliehene  Freiheiten,  bez.  Giebigkeiten  an  Salz,  Mauth- 
freiheit  u.  a.  (in  deutscher  Sprache).  —  Fol.  22.  Connrmacio  concordiae  inter 
JUQ  Doctorem  Hartingum  ex  una  et  Christophorum  ac  Hadmarum  Mat- 
seber  —  consanguineos  armigeros  dioec.  patav.  —  ex  altera  parte.  Genannt 
werden  noch :  Paulus  Matseber,  pater  praedictorum ;  Christan  de  Salina,  ple- 
banus,  und  Rupertus  de  welcz.— Fol.26.  Schreiben  Hermanni  Ciliae  Sagoriae- 
que  civis,  Regni  Sclavoniae  Bani,  an  Bischof  L.  von  Passau,  eine  Pfarrbe- 
setzung  belangend.  — Fol.  29.  Schreiben  des  gen.  Bischofes  an  Nicolaus,  gew. 
Pralaten  des  August.  -  Chorherrnstiftes  ,,tirnstainu,  in  Angelegenheit  dessen 
Uebertrittes  in  ein  anderes  Stift  seines  Ordens.  — Fol.42vo.  L.  bestatigt  die 
Errichtung  der  Kapelle  ss.  Trinitatis  in  LLnz,  weiche  vordem  als  Juden- 
Synagoge  diente.  Das  Prasentationsrecht  solle  zunachst  dem  Stifter  und 
dessen  mannlichen  Nachkommen,  dann  dem  Nobilis  vir  Renipertus  de  balsse 
(Wallsee),  Baroni  dioec.  patav.,  und  dessen  mannlichen  Nachkommen,  nach 
deren  Erloschen  aber  dem  Landesfursten  zustehen.  —  Fol.  48.  Bischof  L. 
verleiht  gewisse  Indulgenzen  for  das  neuerrichtete  monasterium  Seonense, 
Ord.  s.  Bened.  Salcz.  dioec.  (Monum.  Boica  II.  158),  als  der  Begrabnissstatte 
„Nobilis  ac  Serenissimi  militis  grass,  de  laymig.  ministerialis  patris  nostri 
dilectissimi".  —  Fol.  52  vo.  L.  confirmirt  die  Messfundation  der  Herren  Hen- 
ricus  Sweykerus  und  Tuschi,  Ministerialium  suae  dioec.  in  castro  saldenaw, 
und  iibertragt  das  Prasentationsrecht  dem  Besitzer  des  gen.  Schlosses,-  Ge- 
orgius  Aychenperger,  miles  etc.,  cum  consensu  Ulrici,  plebani  in  Stayn.  — 
Fol.  53  vo.  Ders.  ertheilt  dem  Propste  Caspar  von  St.  Florian  die  Vollmacht, 
durch  dessen  Pfarradministratoren  von  den  bisch.  Reservatfallen  absolviren 
zu  lassen,  u.  z.  in  den  incorp.  Pfarren :  St.  Florian,  Hadigisperg  (Hagelsberg), 
Hoschirichen  (Hofkirchen),  ad  s.  Michaelem  und  Wochaw.  —  Fol.  54.  Der  Propst 
des  August. -Chorherrnstiftes  zu  Ranshoffen  (Monum.  Boica  III.  235),  Henricus, 
erhalt  die  Licenz  zur  Demolirung  und  Neuherstellung  der  Kirche  in  Neu- 
kirchen,  patav.  dioec.  —  Fol.  54  vo.  Bischof  L.  iibertragt  dem  Dekan  Matthias 
und  dem  Pfarrer  Conrad  von  Suben  die  Jurisdiction  liber  das  das.  stationirte 
Militar,  sowie  liber  die  Besatzung  von  Scherding.  —  Fol.  55.  Schreiben  des 
Gen.  an  den  Magister  Johannes  de  Dach,  officialatus  Wijenn.  commissarium, 
in  Angelegenheit  der  Resignation  des  magister  Henricus  sligk,  rector  eccles. 
paroch.  in  tulln  —  mit  dem  Auftrage,  den  Johannes  Niclasdorffer,  cubicularius 
papae,  mit  der  gen.  Pfarre  zu  betrauen.  —  Fol.  56.  Der  Bischof  L.  schreibt  an 
Elisabeth,  Konigin  von  Ungarn,  Herzogin  von  Oesterreich  u.  s.  w.,  in  An- 
gelegenheit der  freien  Wahl  eines  Beichtvaters,  dem  ganz  besondere  Voll- 
machten  zugestanden  werden.  —  2.  Fol.  56— 57vo.  „Nomina  abbatum",  d.  i.  eine 
Auizahlung  der  Kloster  der  Passauer  Diocese  und  deren  Vorstdnde,  u.  z.  werden 
angefahrt:  14  Benedictiner-,  8  Cistercienser-,  11  Augustiner-,  2  Pramon- 
stratenser-  und  3  Karthauser  -  Kloster.  —  3.  Fol.  58— 62  vo.  Tituli  Cardinar 
Hum,  Episcoporum  u.  A.  mit  Angabe  der  historischen  Namen  derselben  und 


Digitized  by  VjOOQIC 


229 

ihrer  Kirchen.  -  4.  Fol.  63— 67  vo.  Formeln  fur  Urkunden,  zumeist  weltliche 
Angelegenheiten  betreffend,  in  deutscher  Sprache.  Auch  hier  werden  ofters 
Eigennamen  angefuhrt.  Anf.:  Lehenschal'ts  -  Bestatigung  eines  chaufs.  — 
5.  Fol.  68.  Forma  indicHonum  Notariorum.  —  6.  FoL  68vo.  Incipiunt  miracula  Et 
primo  de  uno  Rustico  a  dyabolo  rapto.  Anf. :  Quodam  tempore  quidam  rusti- 
cus  surgens.  Ende:  De  luxurioso  sacerdote.  Diese  Mirakel  sind  aus  Cae- 
sarius  Heisterbacensis,  Hist,  memorabil.  Libri  XII,  entlehnt.  —  Die  riick- 
wartigen  Vorsteckbll.  enthalten  nebst  vielen  Federproben:  1.  Zwei  Notariats- 
Insignien,  in  deren  eines  der  Name  Mathias  May  geschrieben  ist;  2.  eine 
ziemlich  weitlaufige  Aufeeichnung  von  Personen-Namen  aus  dem  geistlichen 
und  Laien-Stande  der  Passauer  Diocese. 


jmo 


7.  Pp.  XV.  Jahrh.  231  BU.  12" 

PsaUerium,  Diurnale  et  Horae  b.  Virginia  Marioe  juxta  usum  Cisterciensium ; 
letztere  weichen  von  den  heutigen  ziemlich  ab.  Vorangeht  die  Cistercienser- 
Heiligen-Litanei  und  ein  vollstandiges  Calendarium,  worin  auch  die  Feste 
der  Landespatrone  Bohmens  und  des  hi.  Bernhard  vorkommen. 

8.  Pp.  XVI.  Jahrh.  183  BU.  12mo. 

Historianaturalis— eine  gedrangte  Beschreibung  der  einzelnen  Objecte 
der  drei  Naturreiche  in  lateinischer,  bohmischer  und  deutscher  Sprache.  Die 
Anordnung  ist  folgende:  I.  Thierreich.  a)  Vogel.  Gallo,  Kohaut,  han;  b)  In- 
secta  volatilia.  Biene;  c)  Fische.  Der  Haring;  d)  Muscheln  mit  dem  genus 
testaceorum  beginnend.  II.  Mineralreich :  cos,  gipsus,  spongiarum  marinarum 
lapiili  —  mit  folgender  Eintheilung:  a)  Lapides  vulgares;  b)  lapides  pretiosi; 
c)  lapides  medii  (qui  in  corporibus  animalium  procreantur).  III.  Den  weit 
grosseren  Theil  nimmt  das  Pilanzenreich  ein  mit  besonderer  Beriicksichti- 
gung  der  pharmaceutischen  Eigenschaiten  der  Pflanzen.  Am  Schlusse  werden 
sehr  viele  Formulae  et  regulae  medicinales  angeiiihrt.  Das  Pg.-Umschlag- 
blatt  enthalt  den  vollen  Wortlaut  der  literae  conservatoriae  promotoriaeque 
Nobilis  Philippi  Rokothowski  de  Rokothow  ex  Polonia  zum  Behufe  seiner 
Niederlassung  im  Prager-Gebiete,  ausgestellt  von  Felix  Mikolaijewski  judex 
und  Nicolaus  Byeliczki  subjudex  terrae  Sochaczowiens.  in  Polonia.  Datum 
in  Sochaczow  1544. 

9.  Pp.  XV.  Jahrh.  206  BU.  12™ 

1.  Fol.  1.  Aufzdhlung  alter  geistlichen  und  weltlichen  Standespersonen, 
zwischen  denen  ein  Brief  wechsel  staUhaben  kann ;  z.  B.  de  papa  ad  imperatorem.  — 
2.  Fol.  3vo.  Tractatm  de  Rhetorica.  Anf.:  Rhetorica  est  sciencia  docens  ma- 
teriam  inuenire.  Letztes  Kap. :  De  uiciis  in  epistola  fugiendis.  Am  Ende :  Ex- 
pliciunt  correctoria  magistri  Johannis  Beleth.  —  3.  Formulae  epistolarum.  Aus 
denselben  mogen  nur  die  interessanteren  und  mit  his  tori  sch  en  Namen  ver- 
sehenen  hier  Erwahnung  finden.  Fol.  27  vo.  Der  Abt  von  Aldersbach  Fr.  H. 
bittet  den  Abt  ca[mpililiorum]  urn  gastliche  Aumahme  des  Stirlsprofessen 
Fr.  Petrus  auf  Grund  der  Erlaubniss  des  Ordensvisitators,  Abtes  Otto  von 
Eberach ;  vorschiitzend  ein  en  grossen  Wetterschaden,  den  sein  Stifb  er  lit  ten, 
und  die  bedeutende  Schuldenlast,  mit  der  es  zu  kampien  habe.  Fol.  29  vo  ff. 
Mehrere  Schreiben  des  Abtes  Stephan  von  Lilienf eld  an  die  Bischofe  Albertus, 


Digitized  by  VjOOQIC 


230 

Joannes  und  Godefridus  von  Passau  in  Angelegenheit  von  Pfriinden  - Ver- 
leihungen  an  Stiftsangehorige  u.  A.  —  Fol.  34vo.  Abt  Christian  von  Lilien- 
feld  verpfiichtet  sich,  dem  Erzb.  Ernest  von  Prag  „ad  annum  futurum"  fur 
die  ihm  durch  dessen  Schatzmeister  Michael  geliehenen  24  11.  Gold,  welche 
seinem  „perutili  filio  Fr.  Petro"  als  Reiseauslagen  verabreicht  wurden,  gegen 
Vorzeigung  des  gegenwartigen  Schreibens  ein  „speciale  vas  de  vino  suou  zu 
geben.  —  Fol.  35.  Empfehiungsschreiben  des  Lilienfelder  Abtes  N.  fur  den 
Stiftsprofessen  Fr.  Petrus,  welchen  Kaiser  Karl,  Konig  von  Bohmen,  nach 
Rom  gesandt  hatte.  —  Fol.  37.  Epistola  gratificatoria  pro  oblatis  promotioni- 
bus  et  pro  mutuo  a  Henrico  Ruczinger  concesso  missa  plebano  in  Cellis 
b.  Mariae  Virg.  —  Fol.  45  vo.  Prior  Otto  von  Lilienield  iibersendet  dem  Ra- 
poto,  Capellanus  in  castro,  zwei  Missalien.  —  Fol.  48vo.  Fr.  Petrus  von  Lilien- 
ield wird  um  die  Borgschaft  eines  Buches,  in  welchem  „quadrans  et  Geometria 
et  alii  diversi  computus"  en  thai  ten  sind,  ersucht.  —  Fol.  50.  Der  Abt  von 
Lilienield  verheisst  dem  N.  Redler  und  seiner  Gattin  Agnes  die  geistige 
Giitergemeinschaft.  Datum  1321.  —  Fol.  51.  Consules  et  jurati  civitatis  glo- 
govie  super.:  Petrus  dictus  chal,  Chuneradus,  Petrus  Sifridi,  Johannes  cogno- 
mento  schiltchnecht,  haynricus  sartor,  petrus  dictus  provincialis  —  testantur 
legitimitatem  Fr.  Johannis,  Campilil.  professi.  Datum  in  glagovia  1340.  — 
Fol.  51  vo.  Prior  Nicolaus,  Subpr.  Ulrich  und  der  ganze  Convent  von  Lilien- 
ield erstatten  die  Todesanzeige  ihres  Abtes.  Datum  1378  Cai.  Jul.  —  Fol.53vo. 
Schreiben  des  Abtes  Stephan  von  Lilienield  an  den  Abt  von  Stans  (!),  be- 
treffend  die  bereitwillige  Aufnahme  seines  Stiftsprofessen  Fried  rich.  —  Fol. 
54.  Der  Abt  von  Heiligenkreuz  empn'ehlt  dem  Abte  Ulrich  von  Lilienield 
die  an  ihn  abgehenden  ,,1'amulos  patris  nostri  domini  de  Morimundu.  —  Fol. 
58.  Fr.  Stephanus  Abbas  Campil.  ad  priorem  in  Maurbach  in  causa  vineae 
Grueb.  —  Fol.  59.  Der  Abt  von  Lilienield  zeigt  dem  Provisor  studentium 
Boemiae  ad  s.  Bern,  die  Abberufung  seines  Professen,  des  scolaris  Fr.  Petrus, 
an,  die  bedrohende  materiel le  Lage  des  S titles  in  Folge  eines  grossen  Ele- 
mentarschadens  vorschiitzend.  —  Fol.  60vo.  Godefridus,  praepositus  ecclesiae 
patav.  sede  vacante,  contra  malefactores  et  spoliatores  Monasterii  CampiL  — 
Fol.  63.  Herzog  Rudolf  (II)  von  Oesterreich  befiehlt  dem  Abte  von  Malberg, 
den  Bernhard  von  Lilie  und  dessen  Sohn  David  mit  ihren  Giitern  in  Tauf- 
stein  zu  schutzen.  Dat.  St.  Polteu.  —  Fol.  66.  Fr.  Gerlacus,  Abbas  CampiL,  ad 
Dietmarum,  praepositum  mon.  s.  Yppoliti,  in  causa  susceptionis  novitii.  — 
Fol.  66  vo.  Konig  Friedrich  befiehlt  dem  Abte  von  Lilienield,  dem  Golf  von 
Schelmberg  zwei  Scheftel  Hafer  anweisen  zu  lassen.  Dat.  Neuenburg  im 
4.  Reg.  Jahre.  —  Fol.  67  vo.  Der  Lilienfelder  Novizenmeister  Nicolaus  ent- 
schuldigt  bei  dem  Pfarrer  von  Marienzell  sein  Fernbleiben.  —  Fol.  69vo.  Der 
Lilienfelder  Abt  beauftragt  den  Hofmeister  Dietmar  und  den  Kastner  Petrus 
in  Krems,  von  den  besser  situirten  Stiftsunterthanen  in  „Greuenpgu,  in 
„RedepTi"  und  Rasteldarf  50  Talente  einzusammeln.  —  Fol.  70.  Mehrere  Corre- 
spondenzen  zwischen  den  Klostern :  Lilienfeld,  HI.  Kreuz,  Neuberg,  Baum- 
gartenberg  —  Ordensangelegenheiten,  Visitationen  und  Abtswahlen  etc.  be- 
trefiend.  —  Fol.  78  vo.  Fridericus  dux  Austriae  et  Styriae  fideii  suo  Maniber- 
gario  in  causa  decimanun  Monasterii  Chetbicensis.  —  Fol.  79vo  It*.  Urkunden 
in  deutscher  Sprache,  ausgestellt  von  den  Lilienfelder  Aebten  Stephan  und 
Leupold,  sowie  von  inehreren  Laien,  als:  Heinrich.  Richter  zu  Strezing; 


Digitized  by  VjOOQIC 


231 

Hanns  und  Simon  Schwab ;  den  Juden  Hoflein  und  Offerlein  in  Erems ;  Sey- 
ixied,  perigmaister  czu  perichtolsdorf  (ddto  1340  am  St.  Andres  tag) ;  Hervisent 
auf  dem  Anger,  Burger  zu  Neuburg  (1871) ;  Simon  dem  chaligperger ;  Christan 
dem  grupel  von  Stretzing ;  Jorigen  Abte  zu  Lilienfeld  (1420) ;  Peter  an  der  Oed 
und  Margareth  seiner  Hausfrau;  Hans  Herrant  (1418);  Niklas  dem  chechk, 
Richter  zu  Tiirnitz  u.  A.  —  Fol.  96.  Fr.  Georgius,  Abt  von  Lilienfeld,  uber- 
schickt  einen  von  dem  Zwettler  Abte  empfohlenen  Hohenfurter  Professen  an 
den  Abt  von  Neuberg  Ord.  Cist.  Sale.  Dioec.  —  Fol.  96 vo.  N.  sendet  den  aus- 
geliehenen  3.  Theil  des  Speculum  historiarum  zuriick  und  bittet  urn  den  4*«n# 
Dat.  in  domo  nostra  troni  b.  V.  Marie  in  gerunks  in  octava  corp.  Christi.  — 
Fol.  97  ff.  Correspondenzen  zwischen  den  Stiften  Lilienfeld,  Raithfaslach], 
Ebrach,  Pelicz  (Pelisium  in  Ung.),  Salem,  Reun,  Kamentz.  —  Fol.  104.  Fr. 
Nicolaus  de  Lubschicz  a  professione  sua  absolvitur.  Datum  in  Kamentz 
1420.  —  Fol.  105  vo.  Abt  Ulrich  von  Wilhering  bittet  den  Abt  Sigismund  von 
Hohenfurt  um  gastliche  Aufnahme  des  Hohenfurter  Professen  Fr.  Nicolaus. 
Das  tiir  denselben  unmittelbar  darnach  folgende  Geleitsschreiben  hat  das 
Datum  etc.  46°  (i.  e.  1446).  —  Fol.  106  ff.  Unterschiedliche  Formeln;  darunter : 
Litera  obtenta  a  capitulo  generali  ad  diSpergendum  conventum  (betrifft  das 
Stilt  Tyronel).  —  Fol.  115  vo.  Abbas  Campil.  ad  episcopum  Salisburg,  pro 
sale.  —  Fol.  119vo.  Fr.  N.  fatetur,  quod  ven.  doctor  magister  hainricus  de  Hassia 
apud  se  conservationis  causa  100  fl.  deposuerit.  —  Fol.  126.  „Adtnonitio  pater- 
nalis".  Anf. :  Fridericus  Abbas  in  czwetla  priori  et  conventui  N.  —  Fol.  128. 
Fr.  Chunradus,  Abbas  in  pelis  ord.  Cist.,  vesprim.  dioec,  transmittit  suum 
prof.  Fr.  Hermannum  ad  monasterium  Campil.  Datum  1431.  —  Fol.  128  vo. 
Litera  ad  ordines  pro  fratribus  monachis :  Johanne,  Procopio,  Wenceslao  et 
Hascone  —  ohne  nahere  Angabe.  —  Fol.  129.  Abbas  Jacobus  mon.  ,Altesupe- 
rioris'  Ord.  Benedict,  dioec.  Ratispon.  annuntiat  obitum  fr.  Nicolai  senioris 
(III.  Jd.)  et  Johannis  abbatis  (III.  Non.  Dec).  —  Fol.  131  vo.  ,Litera  emissio- 
nis*.  Abt  Sigismund  von  Hohenfurt  bittet  den  Abt  von  Welehrad  um  gast- 
liche Aufnahme  seines  Stiftsprofessen  N.,  der  wegen  des  rauhen  Klimas  von 
Hohenfurt  an  seiner  Gesundheit  Schaden  erlitten,  dieselbe  aber  in  dem  mil- 
deren  von  Welehrad  wieder  zu  erlangen  hofft.  —  Fol.  133.  ,Forma  provisionis 
sacerdotum  saecularium'.  Abt  Sigismund  von  Hohenfurt  ertheilt  einem  Kle- 
riker  der  Passauer  Diocese  den  Tischtitel  und  Provision  zum  Behufe  des 
Empfanges  der  hoheren  Weihen.  Datum  in  Altovado  anno  1445  die  26.  Ja- 
nuarii.  —  Fol.  164.  Provisori  domus  s.  Bernardi  Monachus  in  causa  studiorum 
transmittitur,  „cui  si  se  leviter  gerat  vel  studio  minus  insistat,  virga  appli- 
cari  potest".  —  Fol.  204.  Ausfiihrlicher  Bericht  iiber  die  Reise  der  bohmischen 
Stande  -  Bevollmachtigten  nach  Rom  in  Angelegenheit  der  Bestatigung  und 
Consecration  des  Rokiczana  zum  Erzbischof  von  Prag;   der  Wortlaut  der 
beziiglichen  Verhandlungen  und  die  Antwort  des  Papstes.  (Naheres  hieriiber 
bei  Wetzer  und  Welte,  Kirchenlex.,  unter  den  Artikeln  „B6hm.  Bruder"  und 
„Hussiten"j.  -  Hiemit  findet  der  wichtige  Codex  seinen  Abschluss.  Das  ein- 
fache  Umschlagblatt  aus  Pg.  enthalt  auf  der  inneren  Seite  das  Fragment  einer 
Urkunde  des  XV.  Jahrh.,  einen  Prasentationsstreit  belangend.  Man  liest  darin 
die  Namen :  Pridem  sancti.ssimus  in  Cho  pater  et  Dom. . . .  patav.  dioec  . . . 
Johannes  herrnsperger . . .  mag.  fridericus . . .  eccles.  in  altenuelden.  Beachtens- 
werth  ist  auch  die  solide  Construction  des  Einbandriickens. 


Digitized  by  VjOOQIC 


232 

10.  Pp.  XV.  Jahrh.  87  BU.  12™. 

1 .  Fol.  1—73.  Compendium  Libri  usuum  et  definitionum  Ord.  Cisterc.  Anf. : 
Presens  opusculum  quasi  breue  compendium.  l.Kap.  De  adventu  dom.;  67. u. 
letztes :  De  negligentiis  sacramentorum.  Ende :  modus  supra  scriptus  de  san- 
guine domini  teneatur.  Et  sic  est  tinis  hujus.  Sequitur  Tabula  in  opus  prece- 
dens.  —  2.  Fol.  76.  Dies  jejuniorum  in  Ord.  Cist  Anf. :  In  vigilia  Ascens.  uti- 
mur  ouis.  Ende:  In  vig.  mathei  ap.  utimur  lacticiniis.  —  3.  Fol.  76 vo— 78 vo. 
Ritus  absolutions  solemnis,  prouti  XIV0.  Kal.  Oct.  juxta  consuetudinem  Ord. 
Cist,  haberi  solet.  Entspricht  ganz  dem  heutigen.  —  4.  Fol.  79—80.  Versus, 
notae  et  tabula  ad  inveniendas  incej)tiones  historiarum  cujuslibet  anni.  Anf.: 
Nomina  post  trina,  deus  est  historia  prima.  —  5.  Fol.  81— 87  vo.  Antiphonae  et 
Responsoria  officii  defunctorum  juxta  rit.  Cisterc.  Die  Vorlegbll.  haben  ein 
vollstandiges  Calendar,  in  welch  em  das  Fest  des  hi.  Bernhard  und  die  der 
bohm.  Landespatrone  vorkommen.  Beim  12.  Sept.  liest  man  die  Rubrik :  ,Hic 
celebretur  missa  de  spiritu  s.  per  ordinem*. 

11.  Pp.  XVI.  Jahrh.  113  BU.  8". 

1 .  Fol.  1—45  vo.  Proccssionate  sec.  tisum  Cisterc.  Am  Beginne  fehlt  ein 
Blatt.  Anf. :  portat  regem  glorie  (offic.  purif.  b.  V.  M.).  Fol.  46  ist  unbe- 
schrieben.  —  2.  Fol.  47—  113vo.  Antiphonak  Ord.  Cist.  Die  Schrift  wechselt 
ofters. 

12.  Pp.  XVI.  Jahrh.  152  BU.  8*°. 

1.  Fol.  1—1  vo.  Historia  de  s.  Floriano.  Anf. :  Tempore  Dyocleciani  s.  flo- 
rianus  princeps.  Ende :  miraculis  multipliciter  choruscat.  —  2.  Fol.  1—7.  Sermo 
in  verba:  „Estote  prudcntes  et  vigilate  in  oracionibusi{ .  Anf. :  procurator  diligens 
quod  vult  cicius  impctrat.  —  3.  Fol.  7  vo.  lAterae  commendatitiae  Ulrici  Abbatis 
Skalicensis  Ord.  Cist,  dioec.  Prag.  pro  quodam  Andrea  sacerdote  et  monacho 
ad  monasterium  Monialium  in  Schlierbach  misso.  Dat.  Skalitz  anno  etc. 
XX VP.  —  4.  Fol.  9— ltivo.  Sermones  trcs  de  s.Vito.  Der  erste  in  verba:  „Si  quis 
mihi  ministrat";  der  zweite  und  dritte  in  verba:  „Puer  eram  ingeniosus". — 
5.  Fol.  17.  ,Sermo  brevi*  dcJuvenibus  et  senioribus'.  Anf.:  Egressa  est  iniquitas. 
Dan.  13.  Qui  videbantur  regere  populum.  Ende :  11. Macch.  IX.  Orabat  scelestus 
dominum  etc.  —  6.  Fol.  18  vo— i'J.  Historia  de  decern  millibus  martyribus.  Anf.: 
Passio  et  tnemoria  decern  etc.  veneratur.  Ende:  pcrcepturi  praeinia  regni.  Die 
Bli.  19  vo— 22  sind  unbeschrieben.  —  7.  Fol.  22  vo.  Astronomische  Notiz  iiber 
die  Vert.heilung  der  einzelnen  Planeten  nach  den  Stunden  des  Tages  und  der 
Nacht  die  Woche  hindurch.  —  8.  Fol.  23.  Sermo  de  s.  Maria  Magdalena.  Anf.: 
Rogabat  Jesum  quidam  phariseus.  Per  mulierem  peccatricem.  Ende :  remit- 
tuntur  tibi  peccata  tua.  —  9.  Fol.  23vo.  Sententiae  ss.  Fatrum  de  poenitentia. 
Anf.:  S.  Aug.  Melius  est  amaritudo  in  faucibus.  —  10.  Fol.  25—133.  Sermones 
de  Sanctis  et  de  tempore  —  ohne  bestimmte  Anordnung.  Anf. :  De  s.  Magdalena. 
,Remittuntur  tibi:.  Veritas  est  ex  scriptura  per  sanctos  approbata.  Ende:  De 
s.  Elisabeth  Sermo  tricesimus  sextus.  Multe  tilie  congregauerunt.  Diuicias  de 
quibus  secundum  glossam.  In  diesen  Sermones  wird  der  hi.  Bernhard  haufig 
citirt  und  ihm  das  Pradicat  „S.  P.  N."  beigelegt,  woraus  zu  schliessen,  dass 
der  Verfasser  ein  Cistercienser  ist.  —  11.  Fol.  133  vo.  Historia  de  quodam  an- 
glico  in  terram  s.  proficiscente.  Anf. :  Quondam  anglicus  quidam  profectus  ad 


Digitized  by  VjOOQIC 


233 

terram  sanctam  per  quemdam  paganum.  Am  Ende:  Anno  domini  1518.— 
12.  Fol.  134— 152  vo.  Sermo  in  cena  domini.  Anf.:  Tristis  est  anima  mea.  Ca- 
rissimi  quia  de  more  et  laudabili  consuetudine.  Ende :  O  quot  hodie  similes 
proditori  Jude.  In  diesem  laDgen  Sermo  werden  oft  ganze  Sentenzen  und 
einzelne  Worte  deutsch  wiedergegeben.  —  Zu  verzeiohnen  ist  noch:  13.  Fol. 
89 vo.  Eine  Zauberformel,  deutsch.  Anf.:  Item  wildu  machen  das  eine  kain 
rueb  mag  haben.  Und  14.  Fol.  122  vo  eine  Aufzeichnung  des  Inhalts:  „Fr. 
Cristofforus  recepit  IIU  ouorum  hoc  credat  et  si  vult  comedere  ad  coquinam 
veniat". 

18.  Pp.  XIV.  Jahrh.  9  BU.  4to. 

1.  Fol.  1.  Sermo  de  spiritu  s.  Anf.:  In  presenti  namque  epistola  agitur. 
Ende:  fructum  uite  inde  percipiat.  —  2.  Fol. 4vo.  Sermo  de  Corpore  Christi.  Anf.  : 
rBeatus  est  qui  non  scandalizatus".  Verba  sunt  Matth.  de  huius  aduentus 
admiracione.  Ende :  hec  est  fides  catholica  etc.  Pomoz  m yly  pane  bozye.  — 
3.  Fol.  6.  ,VUa  s.  Margarethe'.  Anf.:  Margaretha  dicitur  a  quadam  gemma. 
Ende:  coronam  suscepit.  Ist  mank.  Folgt  die  Aufzeichnung:  ,Itein  pro  anima 
Michel ;  Item  pro  anima  sororis  Ircharin  et  pro  sacerdote  de  wyenna  et  pro 
VIII  gesvristret  puczeblin  et  sorore  ejus  et  pro  anima  unius  scolaris  georg 
de  fridwurchk'.  —  4.  Fol.  7vo— 8.  Kurze  homiletisclie  Fragmente.  —  5.  Fol.  8  bis 
9vo.  Homilia  in  ewangeiium  Luc.  XIV.  ,Cum  intraret  Jesus  in  domum{.  Anf.  : 
In  hoc  ewangelio  tria  notari  possunt.  Ende :  cuius  erunt  diuicias.  —  6.  Fol. 
9vo.  Fragmentum  homiliae  in  ewang.  Mt.  XXII.  ,Accesserunt  ad  iesum  phari- 
sei*.  Anf. :  In  hoc  ewangelio  monet  nos. 

14.  Pp.  XVI.  Jahrh.  100  BU.  8T°. 

Compositiones  medicinales,  d.  i.  Receptenbuch  —  mit  hautiger  Angabe  der 
Doctoren,  von  welchen,  sowie  auch  vieler  hoher  Patienten,  fur  welche  die 
Recepte  vorgeschrieben  wurden.  Die  ersteren  sind:  W.  (etwa  Wittenstein 
Karl),  Philagrius,  Caspar  Peucer,  Nicolaus,  Joh.  Hermannus,  Mesue,  Frid. 
Trachstet,  Cranaburgius,  Abrah.  Werner,  Gervas.  Marstelier,  alte  Schremmin, 
Galenus,  Augustin  Schurff,  Johann  Nef,  Johann  Strubius  Physicus,  Jacob 
Milichius,  Guarius,  Bertoldus,  Caspar  Plreuiidt,  Paul  Luther  und  Leucander. 
Als  Patienten  werden  genannt:  Wolfgang  Fiirst  von  Anhalt,  die  Gattin 
Hansens  Edlen  von  Lochau,  Albrecht  von  der  Rosenburg,  Barthol.  Vogel, 
Lukas  Cranach,  Katharina  von  Schlieben,  Graf  von  Solnitz,  Georg  Weinbehr, 
Christoph  Edler  von  Bouigkau  und  die  Gattin  Lucas  Cranachs.  Als  Umschlag 
dient  dem  Codex  das  stark  verblasste  Fragment  eines  homiletischen  Tractates 
aus  dem  18.  Jahrh. 

15.  Pp.  XV.  Jahrh.  262  BU.  8T°. 

1 .  Fol.  1— 61  vo.  Gebet,  gen.  die  „34  Miserere".  Anf. :  Selig  ist  die  sele  der 
disz  hernach  geschriben  gebeth.  Das  1.  „Miserereu  beg. :  Ich  ermane  dich  liber 
myniglicher  sueszer  here.  Das  letzte  endet  mank :  das  ich  yn  gedechtnusz 
deiner  hey-.  Die  folg.  4  BU.  sind  unbeschrieben.  —  2.  Fol.  66— 74  vo.  R.  ,Disze 
hernach  geschriben  gebett  Seindt  gote  wol  bekant  die  sprich  mit  deins  herczen 
begir.  Es  sind  18  Gebete.  Anf. :  Ich  valle  heutt  dem  heren  czu  fussen.  —  3.  Fol. 


Digitized  by 


Google 


234 

74vo— 75vo.  Zwei  Communion-Gebete.  Anf. :  Here  ich  gib  mich  schuldig.  —  4.  Fol. 
76— 78  vo.  Gebet  um  6  Gnadentage  vor  dem  Sterben.  Anf. :  An  dem  ersten  tage  daz 
ich  beraitt  werde  mit  als  lawter  beichte  und  starker  rewe.  Ende :  mit  deynem 
heylgen  rosen  varben  plute.  Amen.  —  5.  Fol.  79— 83  vo.  Katechetische  Abhand- 
lung  uber  die  zu  wissen  nothwendigen  Glaubenswahrheiten.  Anf. :  Vater  unser. 
Den  hailgen  pater  noster  ist  ain  ieder  cristenmensch.  —  6.  Fol.  83  vo— 102. 
Unterwcisungen  tiber  die  Pfiichten  der  Eltern,  der  Eheleute  und  der  Jungfrauen. 
Anf.:  Nu  ist  ain  frage  wie  die  frommen  gotvorchtigen  getrewen  vater.  Zwei- 
mal  ward  St.  Bernhard  citirt.  —  7.  Fol.  102—105.  Die  zwolf  Bathe  „dorumb  das 
wir  die  gebot  gotes  haitenu.  Anf. :  Die  erste  lere  und  rat  ist  armut  des  gaistes. 
Dei  czwelffte  rat  ist  parmherczigkeit.  —  8.  Fol.  105—108.  Die  sieben  TodsUnden; 
die  fiinf  Sinne;  die  drei  Krafte  der  Seele.  —  9.  Fol.  109-128 vo.  E.  ,Von  den 
gebotten  gotes  woromb  die  tafel  moysi  in  czwey  tail  geteilt  seind  Die  gebott 
und  verbott*.  Anf.:  Wer  das  wil  versteen  und  wissen.  Auch  hier  kommen 
Citate  aus  dem  hi.  Bernhard  vor.  —  10.  Fol.  129— 135  vo.  Communion-Gebete. 
Anf.  mank:  pffahenn  mit  czittern  mit  vorclit.  —  11.  Fol.  136.  ,Ein  offenbeichte'. 
Anf.:  O  drweltige  und  ain  val tiger  vater.  —  12.  136 vo— 144.  Gebete  fur  den 
Papst,  den  Konig  und  BiscJiof,  die  geistlichen  Leute,  Vater  und  Mutter,  die 
Stifter,  die  Seelen  im  Fegefeuer,  die  Feinde,  alle  glaubigen  Menschen,  Juden 
und  Ungliiubigen.  —  13.  Fol.  144  vo— 155.  K.  ,Hie  hernoch  hebt  sich  an  der 
liebplicfi  Sequence  von  der  hymmclkunigin  marie* '.  Anf. :  Got  grusze  dich  lauter 
stemen  glantz  Maria  bluender  genaden  chrantz.   Ende:  Mit  deinen  segen 
ymmer  mer.  lasz  mis  got  czu  dir  transire,  Amen.  —  14.  Fol.  155— 157  vo.  It. 
,Sequencz  von  dem  schmcrzen  marie  der  cdelkunigynne'.  Stabat  mater.  Anf.: 
Maria  muter  bey  dem  ehrewtcz  stimd  in  schmerzen,  Und  waynet  mit  gantczem 
herczen.  Ende :  Voi  der  haiszen  schlangenglut,  Wenn  dein  kint  urteil  tutt.  — 
15.  Fol.  157vo-159vo.  ,Von  wiser  liben  frawen'.  Anf.:  Gegruszet bistu tochter 
der  hayligen  drwaltigkait.  —  16.  Fol.  160— 160  vo.  Fiinf  Stucke,  die  der  schei- 
dende  Heiland  seinen  Jungern  hinterliess.  Anf.:  lr  sullt  dicke  an  mich  ge- 
dencken.       17.  Fol.  160  vo— 163  vo.  Sechszehn  Tugenden,  die  erforderlich  sind, 
um  auf  Erden  ein  Leben  nach  dem  Willen  Gottes  zu  fiihren.  Anf. :  Die  erste 
du  musztdich  allerlewth  undir  freuntschaft  erwegen.  -    18.  Fol.  164.  Unter- 
redung  eines  Menschen  mit  Gott  —  Fragen  des  Menschen  und  Antwort  Gottes.  — 
19.  Fol.  164—165.  Fiinf  Dinge  um  die  ein  Mcnsch  Gott  bitten  soil.  Das  erste,  das 
ich  dich  als  demutig  mache  als  ich.  —  20.  Fol.  165.   Vier  Dinge,  die  der  gute 
Mensch  in  seinem  Gemutlte  liaben  soil,  wenn  er  betet.  Anf. :  Das  erst,  das  er  soil 
steen  vor  unserm  hem  als  eyn  schuldiger.  —  21.  Fol.  166.  Sechs  Dinge,  die 
man  befolgen  muss,  um  ein  guter  Mensch  zu  werden.  Anf.:  Das  erste  ist,  an- 
dechtiges  gebeth.  —  22.  Fol.  1(18.  Drei  nothiccndige  Stucke,  um  alle  Bucher  und 
alle  Kunst  zu  erkennen.  Das  erste  das  du  mit  unfridsamen  lewten.  —  23.  Fol. 
168  vo.  R.  Wer  sich  mit  gote  verainen  wil  der  hebe  an  mit  dieszen  czwelff 
stucken.  Das  erste  ist :  Daz  er  sich  vor  alien  sunden  hute.  —  24.  Fol.  170— 171vo. 
Unterredung  Meister  EckharVsmit  Gott.  Anf:  Maister  eckhart  bekom  ain  schoner. 
nackender  bube.  —  25.  Fol.  172.  Bedingungen  des  Wachsthums  in  aUer  Tugend. 
Anf.:  Welch  mensch  sich  hutet  vor  clainen.  —  26.  Fol.  173.  ,Es leret ain frawe 
iren  bruder  er  suit  unserin  herren  funff  dinge  dancken'.  —  27.  Fol.  173  vo.  Ge- 
sprdch  unter  nfunf  Meislemu.  Anf. :  Es  saszen  funff  maister  bey  eynander  und 
sprach  der  erstte.  Ain  eyniges  seuffczen  von  eynigem  hertczen.  —  28.  Fol. 


Digitized  by  VjOOQIC 


235 

174vo.  Eine  M&llerin,  die  „gute  dinge  vil  erkantte",  beant\yortet  zweien  „hohe- 
maistern  von  prediger  ordenn"  mehrere  Fragen  uber  gottliche  Dinge.  Die 
1.  Frage.  Was  em  Engell  were.  —  29.  Fol.  177.  Kurze  geistliche  Sinnspruche. 
Anf. :  Welch  mensch  an  todsunden  ist,  Der  mensch  ist  gotes  als  voll  als  der 
tag  der  sunnen.  —  30.  Fol.  178  vo.  ,Disz  ist  ain  kurcz  unterweisunge  wie  der 
mensch  sein  leben  richten  sol,  das  er  wol  lebe  imd  sicher  sterbe*.  —  31.  Fol. 
184—208.  ,Von  der  liebgothabenden  frawen  Marten  magdalenen  die  liebhaberyn 
gotes1  —  ein  Gebet.  Anf. :  Ach  du  wirdige  untertenige  wolberaitte  dinerinne. 
Folgen  15  andere  Gebete  zu  ders.  Heiligen.  —  32.  Fol.  208-228vo.  R.  ,Hernoch 
volget  ain  wolvernunft'tige  underweisunge  genant  Spiegel  ainer  ieden  gutenn 
vernunffUgen  geumsennt'.  Anf. :  Daz  buchelein  heischet  der  spigel . . .  daraus  ain 
ieder .  .  .lernet  beten.  —33.  Fol.  228  vo.  ,Ermanunge  und  lesen  von  unsers 
herren  leydenn'.  Die  erste  manunge.  Her  Jesu  xpe  parmhercziger  vater.  — 
34.  Fol.  240  vo.  ,Die  siebn  hailgen  wort  unsers  hern*  —  nach  der  Zusammen- 
setzung  Beda's.  —  35.  Fol.  246  vo.  K.  ,Media  vita'  —  das  bekannte  Gebet.  Anf. : 
0  here  wir  seind  in  unsern  halben  tagen.  —  36.  Fol.  247  vo.  R.  ,Hie  hernoch 
hebt  sich  an  das  gebet  des  lieben  andechtigen  lerers  Sannt  Bernharts*  —  zu 
Ehren  des  Leidens  Christi.  Anf.:  O  bisz  gegruszet  iesu  ain  heyl  der  werlt.  — 
Auf  einem  der  riickwartigen  Vorsetzbll.  liesst  man  die  Notiz :  „Item  mein 
tochter  abeliania  ischt  geboren  worden  im  98.  Jor  (1598)  am  freittag  nach 
mitterf  aschtten" . 

16.  Pp.  XIV.  Jahrh.  117  Bll.  8vo. 

1.  Fol.  1—17.  Statuta  provincial™,  ab  Ernesto  primo  Pragensi  archiep. 
edita.  Anf. :  Rex  magnih'cus  qui  facit  mirabilia.  Ende :  lupus  oues  comedit  et 
pastor  nescit.  Expliciunt  statuta  provincialia  honorabilis  domini  Chwalonis 
plebanide  Wozycz.  —  2.  Fol.  17vo— 27.  Punctareligionis  christianae.  Anf. :  Religio 
munda.  Volens  religionem  intrare.  Ende:  in  quo  debet  maior  esse  discrecio. 
Hii  sunt  puncti  religionis  christiane  collecti  per  magistrum  Thomam  Iber- 
nicum  Anno  domini  316.  Der  Schreiber  dieses  nennt  sich  Hoftrecht  Jessku. 
Ueber  diesen  Tractat  und  dessen  Vert*,  s.  unten  MS.  Nr.  59.  —  3.  Fol.  27—40. 
R.  ,Incipit  libellus  qui  intitulatur  saluhris  medicina  animarum'.  Anf. :  In  prin- 
cipio  narracionis  nostre  illius  graciam  etc.  Inprimis  ergo  cuilibet  prelato  tria 
sunt  consideranda.  Ende:  premio  dignus  inueniar  uotis  omnibus  deprecor  et 
exoro.  Amen  myly  Jessku.  -  4.  Fol.  41— 59  vo.  R.  Jncipit  Iractalus  de  modo 
confitendi  Thome  de  Aquino'.  Anf.:  Quoniam  fundamentum  et  janua  virtutum. 
Der  Tractat  besteht  aus  27  Kapiteln,  deren  erstes  „de  pura  consciencia"  uber- 
schrieben  ist.  Ende :  saciabor  cum  apparuerit  gloria  tua.  (Derselbe  ist  auch 
unter  dem  Namen  des  hi.  Bonaventura  herausgegeben.  Opp.  Venet.  1756. 
XII). —  5.  Fol.  60—64.  Expottitio  super  ,Pater  noster'.  Anf. :  Ecce  karissimi  sin- 
gulis fere  diebus  clerus.  Ende:  coinitatur  feruor  intime  deuocionis  et  sic  est 
finis.  —  6.  Fol.  64vo— 70.  S.  Augustini  ,Speculum  mortis'.  Anf. :  Quoniam  karis- 
simi in  uita  huius  seculi  fugientis.  Ende:  uitam  oternam  possideas  quam 
tibi  etc.  —  7.  Fol.  70— 75  vo.  R.  ,Incipit  liber  Augustini  de  ecclesiasticis  dogmati- 
bus.  Alii  dicunt  quod  est  Gignasii' (!).  Anf.:  Credimus  unum  deum  esse.  Ende: 
similitudinem  in  moribus  invenire.  Folgt  das  Kapitel-Verzeichniss.  —  8.  Fol. 
77—85.  R.  yTractatus  Bernardi.  Quare  utnisti  ad  monasterium' .  Anf.:  Primo 
semper  debes  considerare  ad  quit.  Ende  des  Epilogs:  castus  in  omnibus. 


Digitized  by  VjOOQIC 


236 

Dieser  Tractat  findet  sich  unter  den  unterschobenen  Werken  des  hi.  Bern- 
hard,  wird  aber  mit  mehr  Recht  den  David  de  Augusta  unter  dem  Titei: 
„Formula  Novitiorum"  zugeschrieben.  (Migne,Patrol.Gur8U8comp.Tom.l84. 
col.  1189;  Bibliotheca  Patrum  edit.  Col.  XIII  und  Cod.  MS.  Nr.  CX  oben).  — 

9.  Fol.  85-87.  Regulae  v.  Benedicti  cap.  VII  de  XII  gradibus  humilitatis.  Anf. : 
Clamat  nobis  div.  scriptura.  Ende:  spiritui  s.  dignabitur  demonstrare.  — 

10.  Fol.  87-88.  Paraphrasis  in  verba  Eccli  XXIV.:  „In  omnibus  requiem  quae- 
siviu  etc.  Anf. :  Cur  autem  leccio  de  laude  sapiencie.  Ende :  nostra  similiter 
oracione  suffragan te.  —  11.  Fol.  88  vo— 97  vo.  Tractatus  de  interiori  domo  seu 
de  conscientia  aediticanda.  Anf. :  Consciencia  in  qua  perpetue  aniina  est  man- 
situra.  Ende :  hec  sepe  cogita  et  liberaberis.  (Auch  dieser  Tractat  findet  sich 
unter  den  unterschobenen  Werken  des  hi.  Bernhard  [Opp.  cit],  wird  aber 
auch  dem  Hugo  a  s.  Victore  zugeschrieben).  —  12.  Fol.  97  vo— 117.  IAbellus 
b.AugustinidefideadPetrum.  Anf.:  Epistoiara  filii (!) petre  tue  caritatis accepi. 
Ende:  hoc  quoque  ill!  deus  reuelauit.  -  Auf  einem  der  riickwartigen  Vor- 
steckbll.  liest  man  die  Aufzeichnung :  „Sanctus  Nicasius.  Hoc  nomen  visum, 
s.  Nicasius  reddet  tibi  visum,  Sancta  Otilia.  Nota.  Ubi  s.  Otilia  est  scripta  in 
comodo  uel  nomen  ejus  ibi  Mures  non  habitant  in  commodo  illo".  Die  zwei 
auf  den  Deckeln  angebrachten  Pergamentstreifen  enthalten  metrische  Frag- 
mente  eines  dialektischen  Tractates  aus  dem  XIV.  Jahrh. 

17.  Pp.  XV.  Jahrh.  120  Bll.  4to. 

Missale  secundum  mum  dioec.  Prog.  Die  Missa  de  s.  Bernardo  fehlt; 
sonst  ist  es  der  schoneu  darin  vorkominenden  Prosen  wegen  beachtenswerth. 
Erwahnung  verdient  der  Umstand,  dass  fur  die  Messen  s.  Osvaldi  und  s.  He- 
lenae  ganz  specielle  Indulgenzen  verzeichnet  werden.  Auf  dem  Ruckdeckel 
ist  der  Wortlaut  einer  Indulgenz  zu  lesen,  welche  dem  Gotteshause  in  Kien- 
berg  verliehen  wurde,  und  ein  Verzeichnis  der  Indulgenzen,  welche  von  den 
Papsten  Honorius,  Bonifacius,  Urbanus  und  Benedictus  dem  Cistercienser- 
Orden  gewahrt  wurden. 

18.  Pp.  XIV.  Jahrh.  163  Bll.  8vo. 

1.  Fol.  1— 17vo.  R.  flncipit  dyalogus  Cesarii  qui  quondam  in  Agripina 
coloniensi  decanus  fuit  postca  vero  monachus  in  heysterbach  ord.  Cisterc.  et  primo 
de  contricione  et  feruore'.  Anf. :  Venit  quidam  clericus  actu  trutannus.  Ende : 
a  pusillanimitate  spiritus  et  tern  pes  tate.  Explicit  dialogus  Cesarii  monachi 
heistr.  Scriptus  per  fratrem  Leonardum.  Casarius  von  Heisterbach  schrieb 
u.  A.  auch:  Illustrium  miraculorum  et  historiarum  memorabilium  Lib.  XII, 
welche  1591  zu  Koln  bei  Birckmann  erschienen;  unser  Tractat  ist  Lib.  I.  cap. 
Ill— XXXVIII  De  conversion e  entnommen.  Das  erwahnte  Werk  findet  sich 
in  der  Bibliotheca  veterum  scriptorum  Ord.  Cist.  Bernardi  Tissierii.  Vergl. 
Possevinus  I.  286;  Oudin  III.  81.  Der  Schreiber,  Fr.  Leonard,  war  zweifels- 
ohne  Hohenfurter  Profess  und  wird  c.  1460  als  Prior  des  Conventes  ver- 
zeichnet ;  von  seiner  Hand  sind  auch  die  zwei  folgenden  Tractate  geschrieben.— 
2.  Fol.  18—29.  R.  ,Incipit  tractatus  de  informacione  hominis.  Et  primo  de  imita- 
cione  Christi  et  contemptu  omnium  vanitatum(.  Anf.:  Qui  sequitur  me  non 
ambulat.  Ende:  Tan  turn  proficies  quantum  tibi  ipsi  vim  intuleris  etc.  Darnach: 
„Faciliter  contemnit  omnia  qui  se  semper  cogitat  moriturum".  HecJeronimus. 


Digitized  by  VjOOQIC 


237 

Takt  gest.  Dieser  Tractat  ist  die  wortgetreue  Wiedergabe  des  1.  Bucbes  „De 
imitatione  Christi".  —  3.  Fol.  29  vo— 38  vo.  R.  ,Incipit  Formula  Nouiciorum  seu 
primus  liber  profectuum  Reverendi  doctoris  ac  Cardinalis  Bonauentura  (!)  et 
primo  prologus*.  Anf. :  Desiderasti  a  me  carissime  ut  aliquid  scriberem.  Ende : 
paciens  et  castus  in  omnibus.  „Hec  iac  et  viues.  Qui  scripsit  scrip ta  ejus  manus 
sit  benedicta".  (Ueber  diesen  Tractat  und  dessen  wahren  Auctor,  David  de 
Augusta,  s.  Oudin,  Beilarmin,  Denis  II.  pars  I.  892  und  Cod.  MS.  Nr.  16).  Be- 
merkt  sei,  dass  mebrere  Kapitel  auch  in  bohmischer  Sprache  tiberschrieben 
sind;  so  z.  B.  De  incessu  — o  chodu;  de  sessione  —  o  sedieni;  de  jactantia  — o 
honossenie.  —  4.  Fol.  38  vo.  R.  S.  Ambrosius  de  norma  uiuendi.  Anf. :  Dilecte 
till  dilige  lacrimas.  Ende:  uiuendo  contemnas.  —  5.  Fol.  39.  R.  ,Collacio  Sanc- 
torum patrum  de  comendacione  virtutum1.  Anf. :  Dum  patres  in  heremo  conue- 
nissent  ad  b.  Macbarium.  Ende :  per  aurigam  precipitatur  ab  equis.  —  6.  Fol. 
39 vo— 41.  R.  ,Nota  breuiter  aliqua  de  proprietate'.  Anf. :  Scriptum  est  Math.  X" 
Non  est  discipulus  super  magistrum.  Hoc  dicitur  contra  ilios.  Ende :  Si  cecus 
cecum  etc.  Nach  Citaten  vieler  hh.  Vater  u.  A.  diirfte  es  ein  Sermo  capitularis 
gewesen  sein.  Am  Schlusse  liest  man  :  „Hudek  hug.  Slil  ten  kus.  Neochwaczug 
seu.  —  7.  Fol.  41  vo— 45.  R.  ,Dc  duobus  pueris  consimiHbus  Amico  et  Amelio,  ex 
gestis  eorum  ex  speculo  hystoriarum'  (cap.  CLXII— CLXVIII).  Anf.:  Tempo- 
ribus  pipini  regis  francorum.  Ende :  sub  preftato  desiderio  IIII0  Id.  Octobr.  Ist 
eine  historia  fabulosa  de  martyrio  der  Genannten.  —  8.  Fol.  45  vo-49.  R.  ,In- 
cipit  passio  Sancte  Apollonie  Virginia.  Anf. :  B.  Appolonia  unica  extitit  filia 
Eusebii.  (Die  Geschichte  des  Marterthums  dieser  Heiligen  hat  schon  Diony- 
sius  der  Grosse  von  Alexandrien  geschrieben,  dessen  Brief  dann  Eusebius  in 
seine  Hist.  eccl.  Lib.  VI.  c.  41  aufnahm).  —  9.  Fol.  50—61  vo.  Dialogue  inter 
Novitium  et  Monachum.  Anf. :  Novicius.  Agnosco  virtutem  oracionis.  (Dieser 
Dialog  ist  ein  Excerpt  aus  des  Caesarius  von  Heisterbach  Histor.  memor.  XII. 
S.  oben  1).  —  10.  Fol.  62— 66 vo.  Tractatus  depollutione  nocturna.  Anf.:  Dubi- 
tatum  est  apud  me  frequenter.  Ende :  in  deuocione  celebrantis  et  assistencium. 
Der  Verf.  ist  Joannes  Gerson.  —  1 1.  Fol.  67  vo— 71.  Jncipit  passio  b.  Erasmi 
mart.  Anf. :  In  antiochia  ciuitate  facta  est  persecucio.  Ende :  celos  penetran- 
tem  IV.  Nonas  Junii  Regnante  Domino  nostro  J.  Cho.  (Bolland.  II.  Jun.).  — 
12.  Fol.  71— 74  vo.  R.  ,Incipit  passio  b.  Barbara.  Anf.:  Tempore  impiissimi 
tiranni  maximiani.  Ende :  petita  maternaliter  consecuntur  prestante  domino. 
(Surius  IV.  Dec.  S.  123;.  —  13.  Fol.  75.  Passio  s.  Dorothee.  Kurzes  Fragment. 
Anf.:  Gloriosa  virgo  et  martir  Dorothea  ex  patre  Dorotheo.—  14.  Fol.  76. 
Narr alio  der  evelatione  passionis  Domini,  facta  b.  Anselmo.  Vgl.  MS.  Nr.  LXXXII. 
Fol.  76vo— 85vo  sind  unbeschrieben.  —  15.  Fol.  86—103.  R.  }Mirabile  opusculum 
sancti  vincencii  ordinis  predicatorum  de  fine  mundi1.  Anf. :  Ecce  positus  est  hie. 
Bona  gens  uolens  ad  presens.  Ende :  et  tunc  non  erit  dubitacio  ipsius  finis 
mundi.  ,Hic  prophecie  s.  Vincencii  ord.  pred.  de  fine  mundi  finis  extat  feliciter 
1477°  currente  natiuitatis  dominice  anno  die  vero  in  Vigilia  undecim  Milia  vir- 
ginum.  Sit  laus  deo{.  Dieses  opusculum  des  hi.  Vincentius  Ferrerius  war  an 
den  Papst  Benedict  XIII  gerichtet.  (Quetif  I.  766;  Labbe  II.  de  S.  E.  484).— 
16.  Fol.  105— 108 vo.  R.  Passio  s.  iMurencii.  Anf.:  Laurencius  martir  et  leuita 
genere  hyspanus.  Ende:  protinus  dolor  fugatur.  (Bolland.  ad  X.  Aug.;  Acta 
martyr,  von  Ruinart;Tillemont  Mem.  IV).—  17.  Fol.  109- 11 2.  Passio  s.BarthoUh 
maei.  Anf.:  Barthol.  veniens  ad  indiam.  Ende:  sanctorum  deportauit  triumphum. 


Digitized  by  VjOOQIC 


238 

hue  usque  Ambros.  —  18.  Fol.  113.  Vita  s.  Egydii—frngmentum.  Anf.:  Egi- 
dius  athenis  ex  regia  stirpe.  Ende :  ceruara  ceteris  fer.  Fol.  1 13  vo  ist  unbe- 
schrieben.  —  19.  Fol.  114.  Fragmentum  Sertnonis  de  aliquo  Sancto  („menu,  etwa 
Menard  us).  Anf.:  Qui  mihi  ministrat.  Consuetudo  est  quando  aliquis  prin- 
ceps.  —  20.  Fol.  115—121  vo.  Sermones  duo  in  eleclione  Abbatu.  Anf.  des  1.: 
,Quis  erit  electus*.  Sicut  in  diuinis  legiinus  scripturis  sine  celestis.  Anf.  des  2. : 
,Tu  doraine  qui  corda  nosti*.  protoparente  humani  generis.  Beide  sind  Muster 
oratorischer  Ausfiihrung.  —  21 .  Fol.  128-123  vo.  De  nominibus  s.  Katharine  et 
s.  Margarethae.  Anf. :  Kath.  dicitur  a  katha  quod  est  uniuersum  et  ruina.  — 
22.  Fol.  124— 126  vo.  Passio  b.  Margarithae.  Anf. :  In  diebus  iliis  transiebat  oli- 
brius  prefectus.  Ende :  Christum  adorate  in  una  trinitate  in  qua  uiuit.  Explicit 
passio  s.  Margarethe  tinita  feria  quinta.  —  23.  Fol.  127—128.  Ijegenda  de  s.  Doro- 
thea. Anf. :  Gloriosa  virgo  et  martir  dorothea  ex  patre.  Ende :  et  ipse  glorifi- 
catur  in  eis.  —  24.  Fol.  128.  Hymntis  de  s.  Dorothea.  Anf.:  Gratulemur  in  hoc 
festo  domino  corde.  —  25.  Fol.  128vo.  I^genda  ,de  assumption*  gloriose  Virginia. 
Anf.:  Assumpcio  virginis  Marie  qualiter  facta  sit  ex  quodam  libello  qui  Jo- 
hanni  ewangeliste  ascribitur  edocetur.  Ende:  canticis  sit  deducta.  —  26.  Fol. 
138— 134 vo.  Sertno  capitulans  de  3  votis,  habitus  in  f.  s.  Benedicti.  Anf.:  Ser- 
monem  breuissimum  proponam  in  isto  Conuentu  benedicto.  Wurde  nach  dera 
Contexte  vor  Cisterciensern  gehalten.  —  27.  Fol.  135.  Scrmo  de  annunciacione 
s.  marie.  Anf.:  Licet  omnium  sanctorum  debemus  venerari  testa.  Ende:  tiiium 
pro  nobis  interpelles.  Amen.  — 28.  Fol.  137vo— 143.  Apparitio  b.  Virginia  s.  An- 
selmo  facta.  Anf:  S.  Anselmus  longo  tempore  cum  lachrimis.  —  29.  Fol.  144 
bis  164  vo.  Odericus  de  diuersis  ritibus  et  conditionibus  huius  mundi.  Anf. :  Licet 
multa  et  varia  de  rit.  et  cond.  hui.  mundi  enarrentur.  Ende:  cuncti  barones 
accedunt  aocipi.  Handschrift  des  XVI.  Jahrh.  (Der  Verfasser  Odoricus  de 
Forojulio  schrieb:  De  mirabilibus  mundi  und  Itinerarium  xvi  annorum  per 
partes  sive  regiones  intidelium.  Man  tindet  selbe  nebst  des  Verfassers  Leben 
gedruckt  in  den  Acta  SS.  ed.  Bolland.  I.  ad  XIV.  Jan.  983  seqq.  und  in  Wad- 
dingi  Annal.  Minor.  III.  Neuestens  hat  die  Reise  in  das  hi.  Land,  Peregrina- 
tiones  medii  aevi  quatuor,  Laurent  herausgegeben).  —  Die  Vorlegbll.  enthalten 
zunachst  Brucbstiicke  von  Homilien ;  dann  Indulgentiae  ord.  Cisterciensi  a 
summis  pontificibus  concessae,  darunter  eine  von  Sixtus  IV  ,ad  supplicatio- 
nem  domini  Hymberti  abbatis  monasterii  Cist,  de  anno  1475*.  Ein  riickwarts 
vorgestecktes  Blattfragment  triigt  die  wiederholte  Aufzeichnung :  „Ego  fr. 
L  f  d  J  die  crisogoni  mart,  anno  domini  1520  sine  omni  causa  una  cum  priore 
cum  tratre  Johanne  Walkl"  (f  als  Hohenfurter  Profess  am  30.  Juni  1532). 

19.  Pp.  XV.  Jahrh.  191  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1—86.  Corpus  evangelicum,  d.  i.  Libri  quatuor  evangelistarum  mit 
vielen  Marginal-  und  Interlinear -No  ten,  haufig  auch  in  bohmischer  Sprache; 
nebstdem  werden  am  Rande  die  Parallelstellen  angefiihrt.  Am  Ende :  Et  sic 
est  finis  corporis  ewangelici.  Amen.  —  2.  Fol.  88—191  vo.  Sermones  super  evan- 
gelia  dominicalia.  Anf.:  Dicite  hlie  syon.  Quasi  diceret  deus  pater,  O  vos  pro- 
phete.  Der  letzte  beg.:  Abeuntes  pharisei  consilium  inierunt.  Multiplex  in 
presenti  ewang.  latet  utilitas.  Das  letzte  riickwartige  Vorsteckbl.  hat  die  Auf- 
zeichnung :  „Per  istos  sermones  s.  ewangelii  et  per  virtutem  verborum  Dei 
custodiat  dominus  parochiam  istam  cum  omnibus  fructibus  agrorum  etc". 


Digitized  by  VjOOQIC 


239 

SO.  Pp.  XV.  Jahrh.  95  BU.  4*. 

Missale  dioecesis  Pragensis,  wie  man  aus  den  vorkommenden  Messen 
derLandespatroneBohmens  schliessen  kann;  dieMesse  de  s.  Bernardo  koinmt 
nicht  vor.  Vor  dem  Canon  sieht  man  ein  Bild  des  Gekreuzigten  mit  Maria  und 
Johannes.  Den  Schluss  bilden  der  „Amor  s.  Joannis",  die  Missa  de  ss.  nomine 
Jesu,  mehrere  unbeschriebene  Bll.  und  endlich  die  verschiedenen  Gesangs- 
weisen  des  „Benedicamusu,  geschrieben  von  Johannes  geijr  Kaltenprunner, 
der  als  Prior  des  Stiftes  Hohenfurt  am  12.  Juli  1543  starb.  Bemerkenswerth 
sind  die  Melodien  des  Kyrie,  des  Gloria,  der  Prafationen,  des  Pater  noster 
und  Ite  missa  est. 

91.  Pp.  XV.  Jahrh.  162  Bll.  4to. 

Missale  Cisterciense  mit  mehreren  gold-  und  farbenverzierten  Initialen 
und  einem  gefalligen  Gemitlde  des  Gekreuzigten  vor  dem  „Canon  major"  auf 
Pg.  Fol.  154  vo.  „Benediccio  amoris  s.  Johannis  ap."  Ein  dem  Rtickdeckel  vor- 
gelegtes  Pgbl.  hat  Fragmente  zweier  Psalmen  des  XII.  Jahrh. 

99.  Pp.  XV.  Jahrh.  184  Bll.  4l°. 

1.  Fol.  1— 13  vo.  R.  Jncipit  Speculum  anime  compositum  Wyenne  per 
Rev.  Magistrum  Henricum  doctorem  s.  theologie  alme  universitatis  studii 
wyennensis*.  Anf. :  Anima  mea  noui  quod  curiosa  sis.  Ende:  earum  mirificam 
in  fin  ein  uitimum.  Amen.  Explicit  speculum  Anime  scriptum  per  fr.  Przybico- 
nem.  Der  Verfasser  ist  Henricus  de  Hassia  und  dieses  Werk  fiihrt  auch  den 
Titel:  „Soliloquium  animae".  (S.  Niiheres  bei  Aschbach,  Gesch.  d.  Wiener 
Universitat,  S.  366).  Der  Schreiber,  Fr.  Przybico,  war  Profess  und  Keller- 
meister  in  Hohenfurt:  er  gilt  als  einer  der  tteissigsten  und  sorgfaltigsten 
Schreiber  des  Stiftes.  Vgl.  MS.  Nr.  LXXIV,  42  und  80.  -  2.  Fol.  14.  Auctori- 
tates  variorum  scriptorum.  Anf.:  Theofilus  in  breuiloquio  diuersarum  arcium 
dicit.  Es  kommen  noch  vor:  Fulgentius  (Liber  de  vita  animae),  Hugo  de  s. 
Victore,  Bernardus,  Isidorus.  —  3.  Fol.  15  vo.  Nota  de  quadruplici  prudentia. 
Anf.:  Prima  que  liguratur  nobis  per  formicam.  —  4.  Fol.  17.  ,Notandum  quod 
in  s.  scriptural  IVdiebus  legimus  quos  cottidie  sollicite  debemus pertractare 
in  cordibus  nostris*.  Prima  dies  est  praeterita.  —  5.  Fol.  18.  Auctoritates  ss. 
Patrum.  Anf.:  Isidorus  in  libro  ditterenciarum.  Oontemplatiua  vita  est  va- 
cans.  —  6.  Fol.  20.  Notu  de  meditacione  s.  scripture  fructuosa  ex  sentencia  b. 
Arsenii  abbatis.  Anf.:  Quidam  de  fratribus  dixit  b.  Arsenio.  —  7.  Fol. 20vo.  R. 
,Incipit  tractatus  Senece  de  quatuor  virtutibus  cardinulibus1 .  Anf. :  Quatuor  vir- 
tutum  species  muitorum  sapientum.  Ende:  delicientem  puniet  ignaviam.  ,A  tu 
konecz.  Explicit  scriptum  per  Fr.  Przybiconem'.  Dieser  Tractat  gehort  unter 
die  untersohobenen  Werke  Seneca's.  —  8.  Fol.  26.  Sententiae  auctorum  de  writs 
materiis.  Anf.:  Interrogatus  philosophus  secundus  quid  est  nauis.  Genannt 
werden:  Aristoteles,  Augustinus.  Peregrinus  (in  speculo  virginum),  Cicero, 
Virgilius.  —  9.  Fol.  29—73.  Liber  proynosticorum  futuri  saeculi.  Die  Zuschrift 
lautet:  ,Sanctissimo  ac  pre  ceteris  farniliarissimo  mihi  domino  idalio  barcino- 
nensis  sedis  episcopo  julianus  cathedre  toletane  episcopus*.  Anf.:  Diem  ilium 
clara  redemptorum.  Ende:  de  nichilo  formatas  distribuit.  Explicit  liber  etc. 
(Bibl.  l^ax.  ss.  Patrum.  Lugd.  XII.  590).  —  10.  Fol.  73.  Tractatus  de  virtutibus 
vert  Religion.  Anf.:  Ad  hoc  studeat  quisque  bonus  religiosus  ut  habeat  oculos 


Digitized  by  VjOOQIC 


240 

stabiles.  Ende :  in  omni  loco  circuraspectus  et  consideratiuus.  Folgt  ein  Oitat 
aus  S.  Augustinus  de  operibus  MoDachorum.  —  11.  Fol.  74.  R.  Exhortacio  in 
capitulo  dominion  in  XL.  Anf. :  Karissimi  fratres  rogemus  omnipotentem  deum, 
Bezieht  sich  aut"  das  nach  der  Regel  des  hi.  Benedict  vorgeschriebene  pensum 
quadragesimale.  Der  Sermo  scheint  von  ein  em  Hohenfurter  Abt  gehalten 
worden  zu  sein.  —  12.  Fol.  74  vo— 75  vo.  Jncipit  preambulum  ad  interrogandum 
siue  ad  examinandum  Abbatem  sine  Priorem1.  Et  primo  queritur  qui  sunt  Sym- 
bols —  13.  Fol.  75  vo— 76  vo.  ,Nota  wide  bona  de  sacramento  et  communione  per 
fr.  David  hominera  illuminatum  a  spiritu  sancto*.  Anf. :  Desiderat  aliquis  ex- 
periri  utrum  sit  melius.  Ende:  pro  comissis  que  nobis  dominus  concedat. 
Amen.  —  14.  Fol.  77— 82  vo.  /lontemplationes  s.  Bernhardt  ex  diuersis  auctori- 
tatibus  sanctorum*.  Anf. :  O  quam  vehement!  complexu  complexisti  me.  Ende: 
o  infirmitas  roborans.  Expliciunt  contemplaciones  etc.  —  1 5.  Fol.  82  vo— 88. 
R.  Jncipit  tractatus  b.  bemhardi  de  quatuor  gradibus  spiritual™  exercicii1.  Anf. : 
Cum  die  quadam  corporali  manuum  labore  occupatus.  Ende:  quanto  a  primo 
grado  remocior.  Explicit  etc.  Gehort  zu  den  unterschobenen  Werken  des 
Heiligen  und  fuhrt  auch  die  Titel :  Scala  claustralium,  sive  Tractatus  de  modo 
orandi.  Unsere  Handschr.  stimmt  mit  dem  gedruckten  Werke  bei  Migne  1. 184 
nicht  ganz  uberein.  —  16.  Fol.  88—93.  Sermo  super  Mo  Eccli:  ,Senectus  venera- 
bilisest'.  Anf.:  Intencio  s.  spiritus  in  leccione  precedenti.  Ende:  mori  pocius 
preelegit.  ,Tak  Boh  day'.  —  17.  Fol.  93.  Nota  de  amove  dei.  Anf.:  Consideran- 
dum  nobis  est  quod  deus  debet  diligi.  Endet  mit  einem  Citat  aus  S.  Thomas 
de  Aq.  —  18.  Fol.  94— 104vo.  Tractatus  de  Sacramento  Euchanstiae.  Anf.:  Con- 
uenientibus  uobis.  Hie  redarguit  eos  apostolus.  Ende:  in  aduentu  suo  ordinare 
promittit.  Explicit  tractatus  etc.  Scriptus  per  fr.  Przybiconem  in  Altouado.  — 
19.  Fol.  105.  ,Ad  quid  opera  misericordie  in  mortali  peccato  existenti  valeantf.  Re- 
spondetur  ad  tria.  Am  Ende:  ,Hec  a  Magistro  Mauricio  sunt  dicta  et  pronun- 
ciata'.  —  20.  Ibid.  Nota  de  caritate.  Anf.:  Karitas  grece,  la  tine  dileccio.  — 
21.  Fol.  105vo.  Nota  de  mansuetudine.  Anf. :  Sunt  namque  nonnulli  ita  distracti. 
Am  Ende:  Hec  Gregorius  in  libro  XX.  Moral.  —  22.  Ibid.  ,Exposicio  hostie1  — 
metrisch.  Anf. :  Forma  rotunda  deum  designat  et  omnipotentem.  —  23.  Fol. 
106.  Auctoritates  de  s.  Eucharistia.  Anf. :  Thomas  de  Aq.  Eucharistia  est  sacra- 
mentum  caritatis.  Folgen  Citate  aus  Augustinus,  Ambrosius  und  Hugo.  — 
24.  Fol.  108 vo.  Tractatus  de penitencia.  Anf.:  Ad  penitenciam  nos  quatuor  in- 
citant.  —  25.  Fol.  109.  Quaeritur,  utrum  aliquis  in  hoc  presenti  potest  satisfacere 
pro  peccatis  comissis?  Anf.:  dico  quod  in  peccato  duo  considerantur.  Am 
Schlusse:  Hec  Bonaventura  et  s.  Thomas.  —  26.  Fol.  109.  Quaeritur,  utrum 
monachus potest  dare  eleemosinam  ?  Gleichfalls  nach  Bonaventura  und  s.  Thomas 
beantwortet.  —  27.  Ibid.  ^Deindiscretoferuore1.  Anf. :  Sequitur  de  ind.  feruore, 
de  quo  quatuor  mala  eueniunt.  —  28.  Fol.  109vo.  ,Collaeio  pu\cra>  de  Mandate 
in  cena  Domini.  Anf. :  Exemplura  enim  dedi  vobis.  Saluator  noster  fratres  ka- 
rissimi reliquit  nobis.  Ende:  bibit  sanguinem  domini  nostri  habebit  vitam 
eternam.  —  29.  Fol.  1 10—113  vo.  Tractatus  breves  mrii  argumenti  et  sententiae  di- 
versae  ss.  Patrum,  als :  Hugo  de  s.  Victore  in  expositione  Regulae  b.  Augustini.  — 
De  verbo  dei.  —  De  revelatione  turpitudinis  (Magister  Nicolaus  de  Lira.)  —  De 
patientia.  —  Gregorius,  Bernardus.  -  Seneca,  Alanus.  —  De  luxuria.  —  De  sene 
obstinato.  —  De  abstinentia.  —  De  juvene  Rectore.  —  De  remissione  peccati.  — 
Bernardus,  Richardus  a  s.  Victore,  Chrysostomus.  -  De  vero  amico.  —  De 


x 


Digitized  by  VjOOQIC 


241 

judicio  extremo  (Haymo).  —  Historia  de  Nabuchodonosore.  —  Haeresis  deffi- 
nitio.  —  30.  Fol.  114—1 18  vo.  Isidori  Tractatus  de  norma  vivendi.  Anf. :  Age  fili 
ut  oportet.  Ende :  ne  bonum  quod  cepisti  despicias.  ,Finis  Ysydori  de  norma 
viuendi  cuilibet  homini  utilis  ex  precepto  ewangelistarum1.  —  31.  Fol.  118vo 
bis  121  vo.  Auctoritates  ss.  Patrum.  Anf. :  Quatuor  sunt  quorum  essencia  est 
ubique.  —  32.  Fol.  122— 127vo.  Explicatio  locorum  quorundam  ex  Begula  s.  Bene- 
dicti.  Anf. :  Omni  sollicitudine  curam  gerat  abbas.  Attende  misericorditer  pa- 
trem  attende  ipsius  discrecionem.  Ende:  inquinabitur  ab  ea.  —  33.  Fol.  127vo 
bis  139 vo.  Auctoritates  ss. Patrum  de  vita  monastica.  Anf.:  Augustinus.  Ilium 
tantum  diem  in  religione  te  vixisse  computa.  —  34.  Fol.  139  vo.  Collatio  ad 
Religiosos.  Anf. :  Fili  accedens  ad  seruitutem  dei.  Reverendissimi  etc  plura 
sunt  quibus  consideratis  abstrahere  me  niterer  a  presenti  collacione.  Ende : 
qua  intencione  fiant.  —  35.  Fol.  139  vo— 142.  R.  :Collacio  ad  Religiosos  fratris 
Wenczeslai  quondam  plebani  in  kaplicz  ord.  premonstr.'  Anf. :  Omnia  honeste 
et  secundum  ordinem.  Viro  claustrali  duo  sunt  necessaria.  Ende :  in  ordinibus 
angelorum  prestante.  Amen.  Der  Gen.  war  Profess  des  Stiftes  Miihlhausen; 
der  Schreiber  ist  der  mehrerwiihnte  Fr.  Przibiko.  Es  folgt  das  ,Thema'  (exor- 
dium) ,super  ante  scriptara  collacionem1.  Anf. :  Fauorabilis  est  aliquorum  con- 
suetude —  36.  Fol.  143.  Versus  memoriales.  Anf. :  Ut  tibi  proficias  aliis  quoque 
munere  leto.  Ende:  Qui  studet  in  vitris  raro  solet  esse  peritus.  —  37. Fol. 
143 vo—  182vo.  R.  }lncipiunt  auctoritates  primi  phi<ricoruml.  Anf.:  Omnia  scire 
et  intelligere  contingit.  Ende :  Auctoritates  II.  elencorum.  facile  est  addere  et 
augere  reliquum.  —  38.  Fol.  183.  R.  ,Zte  Correptione  proximi'.  Anf. :  Notandum 
quodsialiquasuspicio.  Ende:  caritate  et  zelo  ordinato  facere.  —  39. Fol.  188vo. 
Tractatus  ,de  mrtutibus1.  Anf. :  Scire  debes  fili  quod  nequaquam  in  uita.  Ende : 
viriliter  illud  exerceat.  —  40.  Fol.  184.  Tractatus  ,de  Consiliis  Religiosorum'. 
,Filius  interrogat*.  Veilem  eciam  aliqua  scire  de  consiliis.  Ende :  vincere  pos- 
sunt  vicia  supra  dicta.  —  Das  l.Vorsteckbll.  hatCitate  aus  hh.Vatern  undVersus 
memoriales ;  das  2.  Fragmente  eines  dialektischen  Tractates  des  XIII.  Jahrh. 
auf  Pg. ;  das  8.  am  Einbanddeckel  angeklebte  Bruchstiicke  eines  Tractats  de 
effectibus  s.  communionis  in  bohmischer  Sprache.  Anf. :  Sestera  wyecz  gest 
gyz  sye  czlowyek  gma  przyprawyty  k  tyelu  bozyemu. 

23.  Pp.  1892.  179  Bll.  4to.  2  Coll. 

Breviarium  dioec.  Patav.  Beg.  mit  dem  officium  adventus.  A  diebus  anti- 
quis  nos  audiuimus.  Fol.  135  vo  liest  man :  „Explicit  liber  iste  per  manus  Jo- 
hannis  et  completus  est  in  die  Remigii  et  sociorum  ejus  anno  domini  1392". 
Die  Pg.-Vorlegbll.  haben  Bruchstiicke  eines  Breviers  mit  Neumen  des  XIII. 
Jahrh.,  einen  Hymnus  de  Conceptione  Mariae  V.,  eine  Antiphona  de  s.  Valen- 
tino und  mehrere  de  octava  s.  Andreae  Ap.  Auf  der  inneren  Seite  des  Ruck- 
deckels  steht  geschrieben:  ,Anno  domini  1388°.' 

24.  Pp.  1595.  295  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 285  vo.  R.  Incipit  Compendium  Ord.  Cist,  de  diuino  officio  qua- 
liter  diebus  et  annis  sit  agendum.  Am  Ende :  Liber  iste  ad  finem  deductus  per 
me  fr.  Sebastianum  Seytzen,  professum  Alderspacens.,  in  die  s.  Jeromini  presb. 
Anno  1595.  Laus  Deo  Virginique  Matri  et  s.  Bernardo.  —  2.  Fol.  286.  Einige 

Xeuia  Bernardiua  II.  Handtschriften  Verzeichuisse  II.  ]{j 


Digitized  by  VjOOQLC 


242 

rituelle  Bestimmungen  als  Fortsetzung  und  Erlauterung  des  Vorhergehen- 
den,  geschrieben  von  dem  Hohenfurter  Abt  Georg  Wendschuh.  —  3.  Fol.  295. 
Notata  de  missis  quotidianis;  de  signo  campanae  ad  Vesperas  tempore  quadra- 
gesimali;  Forma  Brevium  scribendorum  pro  defunctis  u.  A.  mit  der  Fertigung 
Aulae  regiae  1616,  1617,  1619.  Die  vorderen  Vorlegbll.  enthalten  einen  Index 
rerum  in  hoc  Ordinario  contentarum,  geschrieben  von  dem  obgen.  Gr.  Wend- 
schuh. Auf  dem  Vorderdeckel  liest  man  folgende  Aufoeichnung  von  der  Hand 
des  eben  Gen.:  „Anno  1611,  26.  Febr.  crudeliter  occisus  est  Matthaeus  Sar- 
torius,  Abbas  Sedlicensis,  a  rusticis  Bohemis.  Eodem  die  occisus  est  ejus 
Prior  Thobias  Maier.  Anno  eodem  Pragae  1611  in  Monasterio  Mariae  ad  Nives 
occisi  sunt  14  fratres  Ordinis  Minorum  ibidem  sepulti".  Von  einer  andern 
Hand :  nLiber  ex  Bibliotheca  Conventus  Monasterii  Sedlicensis",  und :  „Haec 
est  portio  fratris  nostri  proximo  defuncti.  Anima  ejus  requiescat  in  pace. 
Conventus  respondet.  Amen".  Auf  der  Aussenseite  desselben  Deckels  sind  die 
Buchstaben  F.  F.  P.  P.  A.  (Fr.  Farenschon  Paulus  prof.  Altov.)  und  die  Jahres- 
zahl  1596  eingepresst.  Bemerkenswerth  sind  die  Bestimmungen  der  General- 
Capiteldes  dst.-Ordens  vom  J.  1354  und  1454  uber  die  Feier  des  Festes  S.  Annae 
(Einlage  vor  Fol.  233). 

25.  Pp.  XV.  Jahrh.  158  BU.  8T°. 

ExhorUUumesdominicalesetfesiivales.  Am  Anf.  fehltein  Blatt;  die  Cursiv- 
schrifb  des  Codex  ist  so  unsicher,  dass  man  nur  das  Wenigste  im  Zusammen- 
hange  lesen  kann.  Haufig  findet  sich  zu  Beginne  der  Exhort,  die  Jahreszahl 
1419  und  ,in  basilica*.  Einigen  Aufschluss  iiber  den  Ursprung  des  Codex  gibt 
die  auf  Fol.  22  vo  angebrachte  Aufzeichnung  des  Inhalts:  „Dominica  omnis 
terra  praedicavit  minor.  Dominica  omnis  terra  II.  praedicavit  fr.  Jacobus.  In 
convers.  s.  Pauli  praedicavit  dom.  Stephanus.  Dom.  Adorate  praed.  fr.  Jacob.  — 
In  Erlaco  (Erlach  mit  einem  Benedictiner-Stifte)  exliortatus  fuit  fr.  Henricus. 
In  purificatione  cantavit  et  praedicavit  dom.  Johannes  par.  cur.  Erlaci.  —  Blasii 
cantavit  et  benedixit  idem  dom.  Joh.  —  Circumcisio  praedicavit  fr.  Jac.  —  Exurge 
praedicavit  dom.  Stephanus.  —  Mathiae  praedicavit  fr.  Henricus  credo  Soccum 
(i.  e.  Sermones  Socci,  des  Cisterciensers  aus  Heilsbronn^.  —  Esto  mihi  praed. 
6".  Ulricus  Spittzer  de  Chrems.  — In  die  Cinerum  cantavit  fr.  Jacobus  sed  non 
praedicavit.  —  Fer.  VI.  non  fuit  sermo.  —  Invocavit  praedic.  fr.  Henricus  de 
Jejunio.  —  Fer.  IV.  praed.  Idem  Ewm  ex  Jac."  —  Fol.  55  liest  man :  ,Stephanus 
hawg  ein  rechter  hiirsenprein'.  —  Fol.  156.  Ein  sog.  Wurmseyen,  deutsch.  Anf. : 
Wurm  im  fleisch  und  in  pain.  —  Fol.  158.  Ein  kurzes  deuteches  Gebet.  Anf. : 
Unser  her  Jes.  Chus  gottes  sun  verleich.  Darnach:  Gilbertus.  Ridiculosa  res 
est  speculator  cecus  etc.  —  Fol.  158 vo  liest  man  u.  A.:  „Wir  Zisco  ein  vol- 
pringer  des  werkes";  dann  „de  confessione".  Das  Umschlagbl.  aus  Pg.  enthalt 
das  Bruchstiick  der  Erzahlung  eines  Mirakels  aus  dem  IX.  Jahrh. 

26.  Pp.  XV.  Jahrh.  293  Bll.  8vo. 

Diurnale  sec.  usum  Cist.,  nach  den  Festen  der  Ordensheiligen  und  deren 
Litanei  zu  schliessen.  Mehrere  Initialen  sind  in  Farben  roh  ausgefuhrt.  Die 
vorgesetzten  Pgbll.  enthalten  Bruchstiicke  eines  astrologischen  Tractates  aus 
dem  XIV.  Jahrh. 


Digitized  by  VjOOQIC 


243 

27.  Pp.  XIV.  Jahrh.  Ill  Bll.  8™. 

Psalterium  davidicum  —  deutsch.  Anf.  mank  in  den  Worten  des  3.  Ps.: 
wider  mich.  Der  menig  spricht  czu  meiner  sele.  Nach  den  Psalmen  folgen  die 
Cantica  Benedicite  und  Benedictus,  das  Te  Deum  und  das  Symbolum  Athana- 
sianum.  Am  Ende :  Hie  hat  der  Salter  ein  ende  got  uns  sein  genade  sende. 
Amen.  —  Fol.  lllvo.  Meditatio  de  Crucifixo.  Anf.:  Der  churich  vom  himel- 
reich  . . .  stuend  an  dera  hi.  chrewer.  Ende :  vor  allem  vbel  sele  und  leib.  Auf 
einem  vorstehenden  Pgstiicke  des  Vorderdeckels  liest  man :  Eduard  Ott  1854 
(von  dem  der  Codex  wahrscheinlich  eingesehen  wurde). 

28.  Pp.  XV.  Jahrh.  212  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 6vo.  Homilia  super  illud  Matih.  XI.  „In  illo  tempore  cum  au- 
disset  Joannes"  —  deutsch.  Anf.:  Ir  auf  der  welten  unsers  lieben  herren.  — 
2.  Fol.  6vo— 10.  Formulae  variae:  concludendi  Sermones,  conciudendi  exor- 
dium, concludendi  promulgationes;  endlich  formulae  precationum  pro  vivis 
et  defunctis  finita  concione;  sRmmtlich  deutsch.  —  3.  Fol.  10.  ,Generalis  con- 
fessio  ad  populum'.  Anf. :  Hab  wir  nw  peten  umb  lembtig.  Am  Ende  liest  man 
den  Namen  „lucasu,  von  anderer  Hand.  —  4.  Fol.  11  vo.  Medicinische  Becepte 
zum  „Lobstyckl  wasser"  und  „lynden  bliit  wasser".  Aehnliche  folgen  auf 
Foil.  28  vo,  121  vo,  125  und  127.  —  5.  Fol.  12.  Formula  Confessionis  generate  — 
deutsch.  Anf.:  Ich  armer  schuldiger  sundiger  mensch  vergich.  —  6.  Fol.  19 
bis  20  vo.  Epistola  et  Ewangelium  Coenae  Domini  —  deutsch.  Anf. :  Bruder  so 
ir  zusammen  kumet  in  ains.  —  7.  Fol.  20 vo.  Sermo  in  coena  domini.  Anf.: 
,Accipite  et  comeditec.  Verba  sunt  saluatoris.  Ende :  mortem  domini  annun- 
ciabitis.  —  8.  Fol.  24.  Fragmentum  ex  passione  Domini  —  deutsch.  Anf. :  Dise 
predig  schreibt  san  Johannes.  Fuer  war  sage  ich  euche.  Der  knecht.  Ende: 
Stedt  auff  und  last  uns  hyn  gomod  gen.  —  9.  Fol.  27.  Sermo  in  Coena  domini. 
Anf.:  ,Desiderio  desideraui'.  Feria  IV.  id  est  hesterna  die  Judei  ex  eo  quod 
Christus  in  templo.  Ende:  ex  humilitate  lauando  eis  pedes.  —  10.  Fol.  81  vo 
bis  40 vo.  Sermo  in parasceve Domini.  Anf.:  Quis  dabit  capiti  meo.  donee  seruo 
suo  dominus  Jesus  appareat.  Ende  :  tu  es  benedicta  in  eternum  et  ultra.  Dieser 
Sermo  fiihrt  eigentlich  den  Titel :  Liber  de  passione  Christi  et  doloribus  et 
planctibus  Matris  ejus  und  wird  dem  hi.  Bernhard  zugeschrieben.  (Patrolog. 
Cursus  compl.  edit.  Migne,  182.  col.  1133.  Unsere  Handschr.  stimmt  mit  dem 
angetiihrten  Texte  nicht  ganz  iiberein).  Fol.  39  vo.  Aufzeichnung  iiber  den  in 
die  s.  Gregorii  erfolgten  Tod  des  (Hohenfurter)  Abtes  Thomas  III  (1506).  — 
1 1 .  Fol.  40— 76vo.  R.  ,Incipit  Ewangelium  nycodemi(.  Factum  est  in  anno  XVIII. 
imperii  tyberii.  Ende :  scripsit  ad  romara  tyberio  cesari.  —  12. Fol.  76  vo— 91  vo. 
yEpistola pylati  ad  tybcrium'.  Anf. :  Pontius  pylatus  imperatori  tiberio  salutem. 
Ende :  defunctus  est  apud  romam.  Regnante  etc.  Explicit  ewangelium  Nyco- 
demi  cum  aliis  narracionibus.  Per  me  fr.  melchior  Cheller  anno  domini  1470. 
Sit  laus  Jesu  Christo.  Amen.  Der  Schreiber  war  Hohenfurter  Profess.  — 
1 3.  Fol.  92—96.  jSermones  capxtularcs1 '.  Anf. :  Coronemus  nos  rosis.  Post  auram 
pluuialem  sequitur  serenitas.  Wurden  in  die  paschae  gehalten.  —  14.  Fol.  96vo. 
Sermo  in  dom.  I.  post  Pentec.  Anf. :  ,Estote  misericordes*.  Das  ist  das  heylig 
ewangelium,  dardurch  schol  wir  dreyer  lay  ding  merken.  Mit  Citaten  aus  s. 
Bernhard.  —  15.  Fol.  98  vo.  ,Ein  Exempel  von  eines  wircz  sun'.  Anf. :  Von  sant 

16* 


Digitized  by  VjOOQIC 


214 

bernhart  list  man,  als  er  was  auif  ein  zeit  vber  veld.  Aehnliche  Exempel 
folgen  auf  Foil.  105  vo,  119vo,  120,  128  vo,  125  vo  und  198-205  vo;  sie  sind  aus 
Caesarius  von  Heisterbach  entnommen.  —  16.  Fol.  100  vo.  Die  bet  Abhaltung 
von  Predigten  ublichen  und  stdbilen  Formeln.  Anf. :  Dominicis  diebus  super 
ewang.  primo  die.  Zumeist  in  1 7,  Foil.  101  vo,  106,  1 14,  126,  127  vo,  130  vo,  136 
bis  174  vo,  194  und  197.  Sermones  festivi  capitulates.  Auf  Fol.  163  vo:  „Laudetur 
lucas",  der  wohl  als  Schreiber  dieses  gelten  kann.  —  18.  Fol.  105.  Promulgatio 
indulgentiarum  cuidam  ecclesiae  concessarum  —  deutsch.  Anf. :  Aldy  mensclien  dy 
sich  herczue  habent  gesambt.  —  1 9.  Fol.  1 18vo.  Interpretatio  verborum,  deutsch ; 
z.  B.  obumbrare  vmbschatten.  —  20.  Fol.  124  vo.  Historia  de  s.  Udalrico.  Anf. : 
Udalricus  ex  nobili  alemanorum  genere.  —  21.  Fol.  175— 183  vo.  Cantilenae  in 
Nativitate  domini  —  mit  Gesangsnoten.  Anf.:  Quem  pastores  laudavere.  Dar- 
unter  auch  das  sog.  maccaronische  Lied :  „In  dulci  jubilo  singe  t  und  seytt 
fro".  (S.Oasopis  cesk.Mus.  1850,  S.228).  -  22.  Fol.  184-187.  R.  Jncipit  introi- 
tus patronorum  Bohemief.  Anf.:  Tristabitur  Justus  et  letabitur  impius  in  noui 
Bickhleff  solemnitate  qui  sepultus  extumulatus  et  combustus.  Es  ist  eine 
interessante  Parodie  auf  Hus  in  Form  eines  Messformulars.  Am  £nde:  ,Wolf- 
gangus  Schram  ex  Lanczhueth*  (Schreiber).  —  23.  Fol.  188—190.  ,Instructio  in 
arte  signandi*.  Anf. :  Si  quis  adhuc  artem  signandi  non  bene  nouit.  Ende :  Hinc 
crux  designat  tibi  pectoris  inferiorem.  Hec  fac  et  vivas.  —  24.  Fol.  190  vo. 
, Interpretationes  librorum  Aristotelis  et  singulorum  s.  BibHae*.  Anf. :  Predicamen- 
torum  aller  ding.  —  25.  Fol.  207— 212 vo.  Fabulae  Aesopicae.  Anf.:  Praeterea 
contra  cupidos  fingit  quod  Canis  flumen  transiens.  —  Die  Schrift  wechselt 
haufig. 

29.  Pp.  XIV.  Jahrh.  818  BU.  8T°. 

Breviarium  juxta  usutn  Cisterc.  Das  Officium  s.  Bernardi  kommt  vor. 
Auf  der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man  folgende  Namen :  It.  Niclas 
scl.  Odenreuter ;  It.  Steff  el  Wess  de  fridendorff  pro  patre  et  matre  ejus ;  It. 
Hansl  scil.  von  Hinttring ;  It.  Ulricus  pater  dom.  petri.  Die  Vorlegbll.  ent- 
halten  Bruchstiicke  von  Breviarien  des  XIII.  und  XIV.  Jahrh. 

30.  Pp.  XV.  Jahrh.  114  BU.  8T°. 

1.  Fol.  1— 88 vo.  Compendium  libri  usuum  et  definitionum.  Anf.:  Presens 
opusculum  quasi  breve  compendium.  Das  67.  und  letzte  Kapitel  ist  uber- 
schrieben :  De  negligentiis  quae  eveniunt  in  missa.  Folgt  eine  „tabulau.  — 
2.  Fol.  87—108.  ,Tabula  ostendens  qualiter  div.  officium  persolvatur  a  festo  s. 
Joannis  Bapt.  usque  ad  Circumcisionem*.  —  3.  Fol.  108  vo.  Notae  genealogicae 
et  historical  dher  Assur,  Semiramis,  Yontus,  Ninus  (Zoroaster).  —  4.  Fol.  110. 
Becepte  f&r  medicinische  Wcisser.  Die  Vorsetzbll.  enthalten  ein  vollstandiges 
Calendarium  Cisterc.  und  einen  Modus,  quo  dominicis  diebus  et  privatis  per 
to  turn  annum  missae  canuntur.  Die  Initialen  sind  abwechselnd  blau  und  roth, 
manchmal  etwas  verziert. 

31.  Pp.  XIV.  Jahrh.  175  BU.  8T°. 

1.  Fol.  1— 41  vo.  R.  yAccessus  ad  triginta  clausula^  praedicandi.  Das  Vor- 
wort  beginnt:  Istas  triginta  clansulas  breues  et  leues.  Anf. :  Prima  clausula. 


Digitized  by  VjOOQIC 


245_ 

Beati  uiundo  corde.  Ad  obtinendam  cordis  mundiciam  tria  necessaria.  Ende 
30.  claus.  In  omnibus  gracias  agite.  —  2.  Fol.  42—46.  R.  ,De  modo  correptionis 
frateme*.  Luc.  8.  Anf. :  Circa  correpcionem  f  rat  era  am  est  sciendum.  Ende : 
amicicia  ficta  reperitur.  Mit  einer  entsprechenden  „Collecta  ad  idem".  — 
3.  Fol.  46—47.  Citate  aus :  Magister  Henricus  de  Hassia,  s.  Bernardus  und 
s.  Augustinus.  —  4.  Fol.  47  vo.  ,Unum  notabile pulchrum' -  de  completorio  et 
Salve  regina.  Anf.:  Magister  Jordan  us  narravit.  —  5.  Fol.  48.  ,AUud  notabiW — 
de  fraterna  charitate.  Anf. :  Nota  quod  duo  debet  homo  religiosus  facere.  — 
6.  Fol.  49.  Nota  de  misericordia.  Anf. :  Considerate  fratres  karissimi  quam 
maius  est  jam  status  mundi.  Ende:  superiores  deridet.  —  7.  Fol.  50.  ,Ex- 
perienda  iuniperorum* .  Anf. :  Juniperi  grana  mane  sumpta  confortant  cere- 
brum. —  8.  Ibid.  jCognicio  eguorum'.  Lautet: 

„Auris  curta,  latus  longum,  pectusque  rotundum", 

„  Cervix  erecta,  nares  patule,  coma  densa", 

„Lumina  magna,  caput  parvum  clunesque  rotundi". 

„Regula  prefata  dat  equorum  noticiam  grata".  — 
9.  Fol.  50  vo.  ,Sex  signa  stulticie'.  Anf. :  Primo  cito  defici.  Daneben  am  Rande 
die  boswillige  Bemerkung:  „Johanni  vetter  conveniunt  omnia  haec  signa 
stulticiae ;  ergo  stultus  est,  ut  patet  intuentibus  eum".  — 10.  Fol.  50vo.  Kurze 
Citate  aus  Augustinus  und  „ Versus  memoriales".  —  11.  Fol.  51.  Exempla 
miraculosa.  Anf. :  Fuit  quedam  matrona  honesta.  —  12.  Fol.  52.  Nota,  de  Nati- 
uitate  doming.  Anf. :  Annuncio  vobis  gaudium.  Hinc  Wilhelmus  parysiensis. 
Ende:  lux  et  vita  conditor  mundi  etc.  41.  —  13.  Fol.  52 vo— 58  vo.  R.  ,Quid  sit 
Religio*.  Anf. :  Nota  quod  religio  nihil  aliud  est  quam  status  hominum  religi- 
osorum.  Ende:  spiritualibus  vinculis  religatus.  —  14.  Fol.  58vo— 60.  ,Quaestio, 
utrum  omnia  in  regulvt  posita  sint  pi'aecepta'.  Anf. :  Pro  quo  sciendum  quod 
b.  gregorius.  Ende:  hec  s.  Thomas  Aquin.  —  15.  Fol.  61—98.  Sermones  capitu- 
lares  eorumque prothemata.  Anf. :  Angustie  mihi  sunt  undique.  Karissimi  racione 
officii  predicacionis  mihi  iniuncti.  Am  Schluss  eines  Exordium  auf  Fol.  77 
liest  man:  „Domine  ne  longe  facias  auxilium  tuum  a  fr.  Erhardo";  dess- 
gleichen  Fol.  90 vo :  „spectat  ad  necessarium  usum  £r.  Erhardi  in  Tenbach".  — 
16.  Fol.  81.  Summarische  Berechnung  der  im  Stifte  Teinbach  (coll.  ib.  21  „Tein- 
bach"  ist  Tennenbach  zu  verstehen)  an  3  Altar  en  jahrlich  celebrirten  hl.Messen 
(1188);  an  3  Altaren  im  Nonnenkloster  1092.  ,Item  in  praedictis  quatuor  (!) 
claustris  a  monachis  et  monialibus  cantantur  psalteria  4.000.  Est  autem  mis- 
sarum,  quae  per  totum  ordinem  Cist,  in  domibus  Monachorum  et  monialium 
leguntur,  1,800.000  et  7.200  Missae  praeter  privatas  missas  et  psalteria,  quae 
omnia  sunt  inestimabilia4.  Folgen  Verse  iiber  gewisse  am  Feste  s.  Lucae 
1356  vorgekommene  Naturerscheinungen  (Erdbeben). —  17.  Fol.  94.  f Audi- 
torium monachal^.  Das  Vorwort  beginnt :  Tractatus  breuis  editus  a  magistro 
johanne  in  heysterbach,  quondam  abbate  ord.  Cist.  Handelt  de  audiendis  con- 
fessionibus.  Ende:  peccati  inquisiti  delectacionem  non  perpendat.  Explicit 
auditorium  monachale.  (Visch,  Bibl.  Cisterc,  erwahnt  den  Auctor  nicht).  — 
18.  Fol.  99— 100  vo.  R.  ,Incipiunt  consolatoria  pro  confttentibus* .  Es  sind  ein- 
schlagige,  schone  Citate  aus :  Augustinus,  Gregorius,  Bernardus,  Petrus  de 
Tharanda  und  Thomas  Aq.  Anf. :  S.  Aug.  vir  clarissimus  et  humanissimus 
confitentes  consolatur.  —  19.  FoL  100  vo.  Forma  absolutions  simplicium  con- 
fessorum.  Weicht  von  der  jetzt  iiblichen  ab.  —  20.  Fol.  100  vo.  R.  ,Incipit 


Digitized  by  VjOOQIC 


246 

Speculum  b.Bernardi  ubbatis  super  emendacionem  vite  homims  religiosi'.  Darnach 
die  Verse : 

„Aspice  claustralis  vim  vite  spiritualis". 

„Hec  via  regalis  quam  dat  tibi  formula  talis". 
Anf. :  Si  quis  inter  vos  emendacionis  vite  desiderio.  Ende :  assiduitas  tenendi 
capitulum  spirituale  superius  expressum  amen.  Der  Tractat  gehort  unter  die 
unterschobenen  Werke  des  hi.  Bemhard ;  sein  wahrer  Auctor  ist  Arnulfus, 
monachus  de  Boeriis.  (Migne,  Patrol.  Tom.  184.  col.  1175,  woselbst  es  den 
Titel  ,Speculum  Monachorum'  fuhrt.  —  B.  Tissier,  Bibl.  Patrum  Cist.  VI.  — 
Visch,  Bibl.  Cist,  sub  voce  Arnulfus  de  Lovania  p.  28).  —  21.  Fol.  103vo— 107. 
R.  ,Incipit  tractatus  ejusdem  de  moribus  et  honesta  vita'.  Die  Zuschrift  beginnt: 
Petis  a  me  karissime  frater,  quod  nunquam  et  nusquam  a  suo  prouisore 
audiui  aliquem  petiuisse.  Anf. :  Ut  ergo  ab  interiori  homine.  Ende :  gloria  mea 
in  domino,  amen.  Explicit  tractatus  formule  honeste  vite.  Frater  Erhardus 
costentz  de  vib'ngen  inTeinbach  professus  hunc  collegit  libellum.  Auch  dieser 
Tractat  wird  falschlich  dem  hi.  Bernhard  zugeschrieben ;  er  fuhrt  sonst  den 
Titel  jFormulahonestae  vitae'.  (Migne  1.  c.  col.  1167).  —  22.  Fol.  108-109.  Trac- 
tatus rhetorici fragmentum  (de  titulaturis) .  Anf. :  beatitudo  treraenda.  Die  nachst- 
folgende  Ueberschrift  lautet:  Ista  et  similia  sunt  adjectiua,  que  conueniunt 
prelatis.  Venerabilis  etc.  —  23.  Fol.  100—119.  R.  ,Incipit  Donatus  spiritualist. 
Anf. :  Partes  oracionis  que  sunt  octo  quippe  cognicio  substancie.  Ende :  ubi 
vera  sunt  gaudia.  Explicit  Donatus  sj).  Hie  fuit  fr.  Johannes  d.  e.  —  24.  Fol. 
120.  yNotabile  de  Sacerdotibus  memorie  commendanduni'.  Anf.:  Sacerdotes  ve- 
teris  legis  vinum  et  siceram.  —  25.  Fol.  121.  Opusfr.  bona  venture  Cardinalis 
de  eelebracione  Misse  ct  de  vita  saccrdotum  minus  caute  celebrantium.  Anf. :  Et 
primo  sit  intentionis  discussio.  —  26.  Fol.  122.  Auctoritates  ss.  Patrum  de  celt- 
bratione  missae  et  de  vita  saccrdotum.  Angefiihrt  werden:  Anselmus,  Gregorius, 
Augustinus,  Bernardus,  Hieronymus,  Beda,  s.  Sebastianus  (in  suo  sermone), 
Cyprianus  (in  I.  de  lapsis),  Helynandus.  —  27.  Fol.  125  vo.  Metra  varia,  als:  de 
cognacione  spiritualise  Crucitfxo,  de  duodecim  apostolis;  versus  memoriales; 
metra  missilia  exortativa  donorum.  —  28.  Fol.  127 vo.  Kffectus  aquae  benedictae. 
Anf. :  Aspergaris  aqua  a  qua  deuocio  nascitur.  —  29.  Ibidem.  ,Salutacio  deuota 
fidelium  animarum'.  Anf. :  Auete  omnes  Christi  ii deles  aninie.  Am  Ende :  Hanc 
oracionem  composuit  dom.  Innocentius  p]>.  Hi.  —  30.  Fol.  128.  fQuid  fieri 
debeat  circa  homines  cgrotantes,  ut  sine  timore  possent  mori'.  Anf. :  Respondet 
b.  Augustinus.  Quot  sex  debent  requiri  ab  eis.  —  31.  Fol.  128  vo.  .De  inter- 
rogandis  agonizanWnis'.  Anf.:  Secundum  b.  Anselmum  sic  debent  interrog. 
frater  letaris  quod  in  fide.  Ende :  non  videbit  mortem  eternam.  —  32.  Fol. 
129.  jConfessio  generalis  ad  b.  Virgin-cm'.  Anf. :  0  beatissima  et  gloriosissima 
virgo.  —  33.  Fol.  130.  Confessio  generalis peccatorum' .  Anf.:  Omnipotens  et  mi- 
sericors  deus.  —  34.  Fol.  131.  CoHcctae  de  ss.  Otilia  et  CatJuirina.  —  35.  Fol.  131vo. 
Expositio  breuis  super  Pater  noster.  Anf:  P.  n.  excelsus  in  creacione.  Ende:  a 
malo  presenti  preterit o  et  futuro.  —  36.  Fol.  132.  Miracula  quaedam.  Anf.: 
Legitur  de  quodani  episcopo.  —  37.  Fol.  133  vo— 137  vo.  Tractatus  breves  s.  Ber- 
nardi  und  zwar:  De  cogitatione  nostra,  quod  circa  septem  debet  versari.— 
De  septem  gradibus  obedientiae.  —  Mores  boni,  quinam  reputantur.  —  Docu- 
menta  veri  religiosi.  —  De  duodecim  abusionibus  claustri.  -  De  sex  virtutibus 
exercendis  ab  illis,   qui   volunt  spiritualiter  viuere.  —  Quae   servare  decet 


Digitized  by  VjOOQIC 


247 

quemlibet  religiosum.  —  Norma  quaedam  vitae  religiosae  (ex  Speculo  Mona- 
chorum).  Am  Ende :  ,Hec  Bernardus*.  —  38.  Fol.  187  vo.  JTota  de  vero  reli- 
g%080€.  Anf. :  Verus  religiosus  debet  esse  contentus  omni  extremitate.  AusHen- 
ricus  de  Firmaria.  —  39.  Fol.  138—143.  Tabula  monachorum.  Anf. :  Qui  transitis 
monachi  oranes  hue  venite.  Ende:  Et  a  malo  liberent  in  eternum.  Amen.  — 
40.  Fol.  143  vo— 147.  Instructio  artui  signandi.  Anf. :  Si  quis  adhuc  artem  sig. 
non  bene  nouit.  Ende:  tu  plurima  significabis.  Darnach:  Signa sequentia  sunt 
notata  per  ven.  et  honestum  religiosum  fr.  Leonem  Marcianum  (Marsicanum), 
monachum  et  decanum  monasterii  cassinensis.  Anf. :  Pro  signopanis  facunum 
circulum.  —  41.  Fol.  147  vo.  ,De  refutacionc  mulierum'.  Anf. :  Non  reputo  laudabi- 
lem  amorem  mulierum.  Ende :  Repeticio  semper  fiat  fallaces  sunt.  Es  sind  kurze 
Sentenzen  tiber  das  angefuhrte  Thema.  —  42.  Fol.  148.  Cantilena  de  indiscipli- 
natisscolaribus.  Anf. :  Olim  sustulerunt  scolares  magistrorum  libenter  verbera. — 

43.  Fol.  148  vo.  Canticum  sophisticum  alphabeticum  de  amore  mulierum  fallaci. 
Anf. :  A  Audite  cujus  sit  amor  generis  et  feruor  mulierum.  Altum  scolasticum 
sepe  facit  fantasticum.  Ende :  sanctam  trinitatem  semper  veneremur.  Amen.  — 

44.  Fol.  150.  De  choreis  et  fallaci  mulierum  ornatu.  Anf. :  Corizatrices  multa 
mala  faciunt.  Ende:  coronemus  nos  rosis.  —  45.  Fol.  153.  ,De  symonia*.  Anf. : 
S.  dominum  Chum  in  sacramento  altaris  vondit.  —  46.  Fol.  153  vo.  Hymni  et 
collectae  de  ss.  Hieronymo,  Barbara  et  b.  Virg.  Maria.  Anf. :  Aue  gemma  Mona- 
chorum. Der  letzte  ist  eigentlich  eine  kurze  Erklarung  des  Aue  Maria  und 
beg.:  Aue  rosa  sine  spinis.  47.  Fol.  155 vo.  ,Scquens  oracio  data  est  b.  Ber- 
nardo ab  angelo',  quicunque  dixerit  earn  deuote  ilia  die  non  morietur  etc.  Anf.: 
Aue  ancilla  s.  trinitatis.  —  48.  Fol.  156  vo— 168.  Vocabularium  latino-germa- 
nicum.  Anf. :  Abstractum  abgeczogen.  Ende:  Yronia  est  figura  ire  vel  hostilis 
derisio.  Die  folgenden  4  Bll.  sind  unbeschrieben.  —  49.  Fol.  173  vo— 174.  Ne- 
ccsmria  ante  et  post  sacrijicium  MUsae.  Anf. :  Primum  est  ut  conscienciam  tuam 
attencius  consideres.  Folgen  Citat.e  aus  Cancellarius  parisiensis  und  Nicolaus 
de  Lira.  — Das  Vorlegbl.  hat  zuniichst  einen  Index,  welcher  auf  dem  letzten  Bl. 
fortgesetzt  wird;  dann  Verse  de  fructibus  Sacramenti  Eucharistiae.  Auf  der 
inneren  Seite  des  Umschlages  liest  man :  ,Libellus  iste  pertinet  ad  usus  fr. 
Erhardi  costenczerde  vilingen  professi  in  porta  celi  alias  Spelunca*.  Darunter: 
,Fr.  Erharde  quare  venis  tarde'. 

32.  Pp.  1480.  B3  Bll.  8vo. 

1.  Fol.  1.  Accessus  ct  recessus  altaris.  Anf.:  Mentes  nostras  quesumus. 
Unter  den  Aiikleidungs-Gebeten  kommen  auchdie  „ad  chirothecas  et  ad  annu- 
lling vor.  —  2.  Fol.  13.  Orationea  de  Beata,  de  Crucifixo  et  de  pluribus  Sanctis 
(Margaretha,  Barb.,  Michaele,  Joanne  Bapt.  u.  A.) ;  darunter  mehrere  von  Papst 
Innocenz  IV  indulgenzierte  und  von  ihm  selbst  verfasste.  —  8.  Fol.  44.  fient- 
diccio  bona  que  est  de  mane  dicenda'.  Anf. :  Benedicat  me  Deus  pater. 

88.  Pp.  XV.  Jahrh.  285  Bll.  12mo. 

Diurnale  juxta  usum  (JiMerc.  mit  einem  vollstandigen  Calendarium,  in 
welchem  die  Feste  der  Cistercienser-Heiligen  und  der  Landespatrone  Bohmens 
vorkommen.  Auf  dem  letzten  Pg.-Blatto  liest  man  nebst  anderen  Federproben 
den  Namen  „Gallus". 


Digitized  by 


Google 


248__ 

34.  Pp.  XV.  Jahrh.  380  B1L  12rao. 

Diurnale  juxta  usum  Cisterc.  Die  Vorlegbll.  en  thai  ten:  Einige  Cantica; 
mehrere  Hymnen ;  eine  langere  Andacht  zu  Ehren  des Gekreuzigten,bestehend 
aus  14  Orationes,  zu  denen  das  Vorbereitungs-Gebet  an  die  hi.  Brigittagerichtet 
ist.  Anf. :  Sancta  Brigitta  amatrix  domini ;  endlich  ein  Calendar,  beginnend  mit 
dem  20.  Janner.  Am  Schlusse  desselben  liest  man:  Anno  domini  1475  in  die 
Thome.  Beim  14.  Marz  findet  sich  die  Aufzeichnung :  Hodierna  die  celebravi 
primitias  fr.  Lucas  anno  1507  und  auf  dem  letzten  Bl. :  „In  die  Scolastice  rubri- 
caui  istum  libelium  anno  domini  1509".  Auf  den  inneren  Seiten  der  Einband- 
deckel  sind  Bruchstiicke  von  Psalm  en  aul'Pg.  des  XIV.  Jahrh. 

85.  Pp.  XVII.  Jahrh.  79  BU.  16"'°. 

Lxbellus  asceticus.  Es  finden  sich  darin  :  Tractatus  de  necessitate  exerci- 
tiorum  spiritualium ;  de  Meditationum  partitione  per  totam  hebdomadam ;  de 
triplici  via  (purg.,  ilium,  et  unitiva)  sec.  b.  Dionysium;  endlich  ein  Exercitium 
matutinum,  diurnum  (sec.  12  boras)  und  vespertinum.  Auf  dem  letzten  BL 
steht  der  Name  Fr.  Anastasius  geschrieben. 

36.  Pp.  XV.  Jahrh.  97  BU.  4*. 

Missale  dioec.  Pragensis.  Die  Messe  de  s.  Bernardo  kommt  nicht  vor, 
wohl  aber  die  der  hh.  Benedict,  Procop  und  Udalrich.  Fol.  63  liest  man: 
„Gedenk  an  michi  f  w",  und  Fol.  95 :  „B.  L.  J.  H."  Die  farbigen  Initialen  sind 
kunstvoll  ausgefertigt.  Die  riickwartigen  Vorlegbll.  enthalten  Recepte  fur 
medicinische  Wasser. 

37.  Pp.  XVI.  Jahrh.  201  Bll.  8". 

1.  Fol.  1— 80  vo.  Regula  s.  Benedicti  Abbatis  —  deutsch.  —  2.  Fol.  87. 
tQuae$tio,  utrum  omnia,  quae  continentur  in  regula  s.  Ben.  sint  praecepta'.  Nach 
dem  hi.  Thomas  Aq.  beantwortet.  —  3.  Fol.  90.  Eocpositio  ejusd.  Begulae,  und 
zwar  nur  der  Capp.  I.  und  V.  —  4.  Fol.  94.  ,Ein  altes  Lobgesang,  Christe  qui 
lux.  vor  dem  Schlaf  zu  sprechen\  Anf. : 

,Christ  der  du  bist  das  licht  und  tag', 
,Die  Finsternuss  der  nacht  verjag'. 
Es  sind  8  vierzeilige  Strophen.  —  5.  Fol.  95.  ,Ein  andere  Befelung  zu  Gott  eh 
man  schlaf  en  geht(.  Anf. : 

,Ich  danckh  dir  mein  Herr  Jesu  Christ4, 
,Das  du  mein  schuz  gewessen  bist'. 
Folgen  zwei  deutsche  Gebete.  Die  ubrigen  Bll.  sind  unbeschrieben. 

38.  Pp.  XVI.  Jahrh.  380  Bll.  4to. 

Institutiones  Officii  Pastoralis,  pars  posterior,  in  qua  traduntur,  quae 
maxime  ad  ipsum  gregem  spectant.  Behandeln  die  10  Gebote  Gottes.  Anf.: 
Expedita  pastoralis  institutionis  parte  priori,  in  qua  pastor.  Am  Ende  des 
Tractates  de  II.  praecepto  liest  man:  Absolvit  R.  P.  Melchior  25.  Sept.  1592. 

39.  Pp.  XVI.  u.  XVII.  Jahrh.  145  Bll.  4to. 

Liber  hebraicus.  Nach  einem  dem  Buche  inliegenden  Zettel  vom  J.  1766 
enthalt  dasselbe  Folgendes:  1.  Fol.  1—61.  ,Sepher  af rones  i.  e.  liber  calculati- 
onuin;  continet  nempe  modum  conficiendi  Calendaria  judaica  et  ex  parte 


Digitized  by  VjOOQLC 


249 

Christiana;  addita  sunt  etiain  festa  fori  et  chori  a  Christianis  celebrari  solita. 
Scriptus  est  secundum  computura  Judaeorum  anno  a  mundo  condito  5292,  id 
est  secundum  computum  Christianorum  anno  Ghristi  1532  (cf.  Fol.  41vo)  et 
nihil  inali  continet.  Idem  liber  ut  michi  certo  constat  typis  datus  est  Rivae 
annoChristi  1561,  addito  authori.s  nomine  (quod  hie  in  MS.  deest),  scilicet  David 
Markaria'.  Nach  Jocher's  Gelehrten-Lex.  heisst  er  M arcana  Jacob,  ben  David, 
und  war  jiidischer  Medicus  und  Buchdrucker  zu  Trient.  Auf  dem  Vorlegbl. 
4iest  man  folgende  Notiz :  „Ist  ebendas  Exemplar,  da  von  Herr  Schudt  schreibt 
Lib.  VI.  c.  33.  p.  240  ft'.u  Da  ftihrt  der  gen.  Verfasser,  nachdera  er  mehrerer 
verkehrter,  den  Christen  feindiicherGebete  der  Frankfurter  und  anderer  Juden 
Erwahnunggethan,  folgende  fur  die  Geschichte  des  Ursprungs  unserer  Hand- 
schrift  sehr  interessante  Daten  an:  „Bei  welcher  Gelegenheit",  so  schreibt 
Schudt,  „ich  erinnern  muss,  dass  mir  nach  dem  grossen  Juden -Brande  anno 
1711  allhier  von  einem  Christen  ein  altes  MSCtum  Hebraicum  in  4°  mit  vielen 
Figuren  und  Tabellen  zu  Kauf  bracht  worden,  und  handelt  von  der  Kunst, 
wie  man  Kalender  machen  soil,  so  die  Juden  af rones  zu  nennen  ptiegen ;  es 
ist  gegen  Ende  auch  ein  Entwurf  eines  volligen  Christen -Kalenders  in  Ta- 
bellen vorgestellt".  (Mehreres  s.  in :  Jiidischer  Merkwiirdigkeiten  II.  Th.  von 
Joh.  Jak.  Schudt,  des  Gymnasii  Moeno-Francof.  Con-Rect.,  Frankfurt  und 
Leipzig  1744;  und  Wolhi  Bibliotheca  Hebr.  p.  608).  Der  hier  und  ausfuhrlicher 
bei  Schudt  gegebenen  Schilderung  entspreehend  hat  auch  ein  friiherer  Stifts- 
Bibliothekar  auf  einem  Papierstreifen,  welcher  auf  dem  ersten  Deckel  des 
Codex  angeklebt  ist,  folgende  Notiz  verzeichnet:  „Liber  rarissimus  ob  dete- 
standam  Judaeorum  malitiam  MSC.U  Als  fenierer  Bestandtheil  unseres  Codex 
wird  nach  der  oben  bezeichnoten  Zettel- Notiz  noch  angefiihrt:  2.  Fol.  61  bis 
145  vo.  jLiber,  qui  dicitur  debek  to/',  i.  e.  gluten  bonum,  ab  aliquo  sacerdote 
hebraeo  compositus.  Praefixa  est  eidem  praefatio,  seu  commendatio  Rabbini 
cujusdam  ascher  Purnitz.  Scriptus  est,  sicuti  in  hne  notatur  Anno  a  mundo 
condito  5391,  i.  e.  anno  Christi  1631.  Continet  Commentarium  in  pentateu- 
chum,  imo  magis  corauaentarium  in  commentationes  Rabbini  Salomonis  Jar- 
chi,  qui  supra  Pentateuchum  pridem  ante  nunc  commentationes  ediderat; 
caeterum  commentationes  hae  libro  hoc  complexae,  nee  eruditae,  nee  cohae- 
rentes,  sed  nugaces  prorsus  sunt,  nulliusque  etiam  apud  Judaeos  momenti". 
Auf  dem  Titelblatte  dieses  2.  Tractates  steht  geschrieben :  „  Was  dieses  Buch 
sei,  und  wieviel  es  koste  vide  Yip.  pag.  85  sqq."  Ein  am  Einbandriicken  ange- 
klebter  Zettel  enthielt  die  Aufschrift:  „Liber  hebraicus  rarus". 

40.  Pp.  XV.  Jahrh.  23  Bll.  4*. 

1.  Fol.  lvo— 6.  Instructio  cantus  choralis.  Anf.:  Christo  igitur  domino 
musicis  moduracionibus  (!)  psallere  volentibus.  Ende :  mutando  require.  Dar- 
nach:  ,pscheczku'.  —  2.  Fol.  7— 22  vo.  ,Petri  Fault  Vergerii  Justinopolitani  de 
moribus  liber  Unions1,  eigentlich:  de  moribus  ingenuis  ad  Ubertinum  Carrari- 
ensem.  Anf. :  Lectori.  Moribus  ingenuis  vitam  exornare  volenti.  Ende:  nisi  te 
ipsum  videri  (!)  defuisse.  Finis.  Folgt  eine  kurze  Biographie  des  Auctors.  (Fa- 
bricius  XX.  289 ;  II.  293).  —  3.  Fol.  22  vo.  ,Leonardi  Aretini,  Basilii paraphrase, 
ad  Colueium  Epistola'.  Anf. :  Ego  ubi  hunc  librum  Coluci.  Ende :  queso  quanta 
dignitas  sit.  (Ueber  den  Auctor  Leonardus  Brunus  Aretinus,  gest.  1444,  s. 


Digitized  by  VjOOQIC 


250 

Fabricius  II.  290).  Das  Umschlagblatfc  enthalt  Fragmente  eines  Breviers  auf 
Pg.  des  XIV.  Jahrh.  (Otitic,  de  ss.  Andrea  et  Clemente)  mit  Neumen. 

41.  Pp.  XV.  u.  XIV.  Jahrh.  36  Bll.  4l". 

1.  Fol.  l-14vo.  R.  ,Incipit  or  do  vul  consecranda  altaria  etc'  Anf. :  Paree 
doinine  parce  piissime.  —  2.  Fol.  15-30  vo.  Medela  animae  vulnerable  —  mank. 
Anf. :  in  quam  duobus  tamquam  inhrma  radice.  Das  nachstfolg.  Kap.  ist  iiber- 
schrieben :  „Quid  faciat  confessor  si  confitens  fuerit  obstinatus".  Ende :  Sep- 
tima.  Sed  libera  nos  a  malo.  —  Explicit  etc.  (Ueber  den  vorliegenden  Tractat 
s.  MS.  Nr.  16  und  Albin  Ozemy  Nr.  279.  Handschr.  des  XIV.  Jahrh.).  —  3.  Fol. 
30  vo.  De  cultu  latriac,  duliae  et  hyperdul.,  quid  .sit.  Anf. :  Latria  est  reuerencia 
et  seruitus  deo  exhibitus  (!>.  —  4.  Fol.  31—34  vo.  Hymni:  de  spiritu  8.  und  de  s. 
Maria  —  in  Gesangsnoten  des  XV.  Jahrh.  mit  Tenor  und  Contra  -  Tenor.  — 
5.  Fol.  35—36  vo.  Liber  Tobiae  —  cap.  13.  fgd.  Anf. :  elemosina  quam  thesauros. 
Ende:  omni  tempore  in  ueritate  et  in  tota  uir. 

42.  Pp.  XV.  Jahrh.  176  Bll.  8™. 

Cantwi  liturgici.  Unter  diesem  allgemeinen  Titel  umfasst  der  Codex  Fol- 
gendes.  1.  Fol.  a.  R.  ,Iste  libellus  est  comparatus  per  fr.  Przybiconem,  Mona- 
chum  et  saccrdotcm  professura  in  Mon.  Altov.  Ord.  Cist,  dioec.  Prag.  con- 
structum  (!)  et  fundaturn  (!)pcr  nobiles  ac  generosos  dominos  de  RosenbercHg 
et  est  scrip tus  et  notatus  totaliter  oonsuramaius.  In  anno  dom.  1410,  in  quo 
continetur  divcrsus  cantus  secundum  morem  secularem.  Et  nt  querentibus  in  eo 
prolixitas  querendi  nee  non  liinc  inde  utendi  auferatur  Ideo  querens  in  eo 
querat  secundum  tabu  lam  subscriptain  (a— d  vo)  secundum  compotum  et  omne 
quod  quesierit  facillime  inueniet'.  —  2.  Fol.  dvo.  Ilymnus  dc  assumptione  b. 
Virg.  Anf.:  Aseensus  regine.  —  3.  Fol.  c.  Cantus  ,dc  Hcsurrcctione1  —  Bocmice. 
Anf. :  Wstal  gest  buoh  zmrtwych  swu  moczy.  -  4.  Fol.  e  vo.  R.  tStara  pyesen 
a  dobro  ad  nyczto  gsu  odpussttcy'.  Anf. :  Gezu  krysste  styedry  knycze  s  uotezem 
duchem  geden  boze  tvvogc  styedrost  nasse  zbozye.  Der  Verfasser  ist  Johannes 
Hus.  —  5.  Fol.  f.  ,Cancio  in  Nativitatc  Chrusti  ad  primam  missam  ante  introitum 
cantetur*.  Anf.:  Hodie  Chus  nasci  voluit.  —  6.  Ibid.  Alius  cantus  (cum  notis 
musicis)  in  Nativitatc  domini.  Anf. :  Laus  domino  resonet  omni  cum  iubilo.  — 

7.  Fol.  f  vo.  Hymnus  dc  Jieata.  Anf.:  Salve  Regina  glorie  emundatrix  scorie.  — 

8.  Fol.  g.  Versus  dc  s.  Catharina.  Anf.:  Nunc  test u in  celebremus  laudesque 
decantemus.  —  9.  Ibidem.  ,Sequitur  Cancio  optima'.  Anf.:  Imperatrix  gloriosa 
plena  laudum  tytulis.  —  10.  Fol.  g.  Alia  cancio  dc  b.  Virginc.  Anf. :  Ad  honorem 
et  decorem  mat  lis  domini  jubilemus.  ■ —  11.  Fol.  gvo.  Cancio  dc  b.  Joanne 
Kwangelista.  Anf.:  Johannes  dei  gracia  speculum  eastitatis.  —  12.  Ibidem; 
,Sequitur  alia  cancio  dc  b.  Virginc1.  Anf.:  Quidam  Aplo  metro  salutando. — 
13.  Fol.  1.  Pracconium  paschak.  ,Exultct  jam  angelica'.  Ganz  in  Gesangs- 
noten.  —  14.  Fol.  10.  Cantus  ad  j^rocessi ones  in  praecipuis  anni  festivitatibus. 
Anf. :  In  die  resurrectionis.  —  15.  Fol.  40.  lAbcr  gencrationis  Jesu  C7w  —  secu- 
lariter.  Ganz  in  Gesangsnoten.  — 16.  Fol.  45.  Praefationes  missae  soknnes  — 
von  den  heutigen  abweichend.  —  17.  Fol.  51  vo.  Paternoster;  stimmt  mit  dem 
heutigen  der  Melodic  nach  ziemlich  uberein.  18.  Fol.  52  vo.  Die  Gesangs- 
weisen  des  Kyrie,  Gloria,  Credo,  Sanctus,  Gradualia,  Alleluja  cum  trophis  u.  a. 
Bemerkenswerth  ist  das  ,Kyrie  de  novo  sacerdote*  und  ein  ,Kyrie  festivals 


Digitized  by  VjOOQIC 


251 

secundum  ordinem  nostrum*  (Cist.).  —  19.  Fol.  59  vo.  ,Sequitur  Alleluja  de  s. 
Wenceslao  duceBohemorum'  nebst  Responsorium  ad  vesperas,  Antiphona  super 
Magnificat  und  Prosae  de  eodem.  —  20.  Fol.  101.  ,Sequuntur  antiphone  seu  can- 
Oca  de  b.  virginef.  Die  erste  beg. :  Tota  pulchra  es ;  dariiber  in  rother  Schrift : 
„secundum  nostrum  ordinem"  Es  folgt  dieselbe  „seculariter".  —  21.  Fol. 
108  vo.  Antiphona  de  8.  Sigismundo ;  Responsorium  de  s.  Margaretha  und  de  s. 
Magdalena;  Antiphonae  deBeata;  Responsorium  dededicatione  eccl.;  Canti- 
cum  de  b.  Virg. ;  Respons.  de  s.  Elisabeth :  „0  lampas  ecclesieu ;  Antiphona  de 
s.  Ludmilla:  „0  mater Bohemiae" ;  Respons.  in  nativ.  b.  Virg.  ad  primas  Vesp. : 
,,Stirps  Jesse  virgam  produxit" ;  Antiphona,  quae  in  Quadrag.  sabbatis  ad  com- 
pletorium  canitur:  ,,Media  vita  in  morte  sumus".  Am  Ende:  „Tak  buoh  daij", 
eine  haufig  wiederkehrende  Clausel  des  Schreibers  Fr.  Przibiko.  —  22.  Fol. 
121  vo.  Prosae  pro  summis  fextivitatibus.  Anf.:  De  nativ.  Dom. :  „ Grates  nunc 
omnes  reddamus".  Ende:  Stabat  mater.  Alle  in  Gesangsnoten.  —  23.  Fol.  144. 
Antiphona  ,Begina  coeli'  in  Gesangsnoten.  Darnach  der  Versikel:  ,Humiliate 
vos  ad  benedictionem',  wozu  am  Rande  dieRubrik  des  Inhalts  aufgezeichnet 
ist:  .Diaconus  cum  baculo  pastorali  vertens  se  ad  chorum  cantat  ad  bene- 
dictionem post  pr.  nr.{.  —  24.  Fol.  145—159.  Besponsoria  et  Versus  de  b.  Virgine, 
de  festis  Domini,  do  s.  Ursula,  de  s.  Nicolao.  Anf*.:  Ave  yerarchia  celestis  et 
pia  dei  monarchia.  Antiphona  ,Regina  coeli'  temp,  pasoh.  ,Sequitur  discantus 
super  Magnificat  in  summis  festivitatibus'.  Anf.:  Magnifieemus  dominum.  — 
25.  Fol.  159vo.  ,Canticum  bocmicale'.  Anf. :  Otep  myry  myet  moy  myly  myluget 
mye  swe  wssye  syly.  Ende :  gehoz  ty  hlcdass  przemnoho.  In  Gesangsnoten. 
(Erschien  zum  erstenmalo  im  Drurke  in:  Casopis  inusea  kralovstvi  eeskeho. 
1882.  Roenik  LV1.  str.  44.  Vgl.  auoh  ders.  Zeitschr.  Jahr.  1885.  S.  563  ff.,  wo 
sammtlicher  in  diesem  wichtigen  MS.  vorkommenden  bohm.  Lieder  Erwiih- 
nung  geschieht).  --  26.  Fol.  161  vo.  ,Caneio  boemice  de  NativiUde  Christi'.  Anf.: 
Stalat  sye  giest  wyoozdywna  pana  syna  porodyla.  Ende :  pro  bozye  narozenye. 
In  Gesangsnoten.  (Fejfalik,  Untersuchnngen  II.  319,  unci  K.  Konrad,  Dejiny 
posv.  zpevu  staroc.,  Pr.  1881,  str.  150;.  —  27.  Fol.  162.  ,Vcrsus  grammatical?*' . 
Anf.:  Prima  declinacio  casuuin  regulaeio.  Ende:  Ob  hoc  iube  domino  fieri  si- 
lencium  ut  in  tuo  nomine  letetur  cor  canencium.  —  28.  Fol.  162  vo.  ,Cancio  de 
8.  Dorothea  boemice'.  Anf.:  Dorotho  panno  czysta,  twnoy  hod  czty  czycrkew 
swata.  Ende:  wohl  k  tvvemu  choty  s  tebu  dogity.  ,Tak  boh  day'.  Mit  Gesangs- 
noten. (S.  Gebauer,  Listy  fil.  a  paed.  1877,  sir.  21*1-224;.  —  29.  Fol.  164.  ,In 
natiuitate  Christi  versiculns  ad  vesperas'.  Anf.  Tamquam  sponsus  dominus  pro- 
cedens  — sammt  Melodic.  —  30.  Fol.  164  vo— 169  vo.  Symbolum  Athanas.  (Credo) 
in  zwei  Melodien.  Anf.:  Patrem  omnipotentem.  —  31.  Fol.  169  vo.  ,Cancio  de 
corpore  Christi'.  Anf. :  Jesus  Christus  nostra  salus.  —  Cancio  de  Resurreccione. 
Anf.:  Samson  fortis.  —  Cancio  de  Ascensione  domini.  Anf.:  Constat  ethereis 
ihesu  sedilibus.  Folgen  noch  3  Lieder  de  resurrectione,  eines  in  Coena  domini, 
Versus  in  Parasceve  und  Sabbato  sancto,  sammtlich  mit  Melodien.  —  32.  Fol. 
172 vo.  fCancio  dcuola  de  b.  M.  Magdalena'.  Anf.:  Felici  peccatrici  Crist  ique 
amatrici.  —  33.  Fol.  173  vo.  ,Item  sequitur  alia  (cantio)  contra  omnes  status'. 
Anf. :  Ad  terrorem  omnium  surgam  locu turns.  Ende :  Sed  fetorem  sencict  pene 
gehennalis  siue  sit  episcopus  sine  cardinalis.  1st  gegen  die  Habsucht  und 
Simonie  derKleriker  gerichtet.  (Fejfalik,  Studien  zur  Gesch.  der  bohm.  Litera- 
tur.  Akadem.  Sitzungsber.  Wien  1861,  S.  155).  -  34.  Fol.  174.  ,Soquitur  cancio 


Digitized  by  VjOOQIC 


252 

contra  wiclefistas,  et  canitur  eadem  nota,  ut  cancio  ,ymber  nunc  celicus*  etc.  In 
diesem  nicht  uninteressanten  Liede  wird  der  Greuel  der  Wicleffitischen  Irr- 
lehre  in  grellen  Farben  geschildert  und  mit  Ernst  vor  derselben  gewamt. 
Anf. :  Omnes  attendite.  Ende :  Hoc  metrura  construxit  quidam  et  induxit,  ut 
pateat  omnibus  illud  decantantibus,  fidem  fluctuare.  —  35.  Fol.  174  vo.  ,Cancio 
de  Nativitate  Domini'.  Anf. :  Pangant  odas  pariter  pueri  hilariter.  —  36.  Fol.  176. 
,Sequitur  Benedicamus  ad  versus  de  s.  Joanne  Ap.  und  de  s.  Wenceslao*.  — 
37.  Fol.  176 vo.  ,Hymnus  de  b.  Virgine'.  Anf.:  Radice  nata  regia. — Auf  der 
inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man  zwei  bohm.  Lieder.  Das  1.  beg.: 
(D)obrze  rozumyem  tomu  kterak  moy  pan  ke  mnye  myeny.  Das  2. :  Tworcze 
myly  wtu  nadyegy  chcyt  ya  rad  ssobye  odtussyty.  Ende :  W  nezczastny  sye 
den  narodyl  ty  ssedy  wy  stary  muzyku.  Das  erste  ist  das  Lied  eines  von  seinem 
Herrn  iibel  bebandelten  Dieners;  das  zweite  ein  Klagelied  des  verkannten 
Dorfmusicus.  —  Auf  dem  riickwartigen  Holzdeckel  liest  man  den  Wortlaut 
eines  interessanten  Briefes  in  bdhmischer  Sprache,  betreffend  den  Einband 
eines  Buches.  Erwahnung  finden  darin :  ,pisaf  Augustin,  knez  Matej  a  Weczl'. 
Datum  in  Aitovado  et  scriptum  valde  festinanter. 

43.  Pp.  XVI.  Jahrh.  129  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1  -7.  Annalistisclie  Aufzeichnungen  aus  dem  Gtebiete  von  Salzburg 
aus  den  Jahren  1595—1.598.  Sieke  auch  die  beiden  Umschlagbll.  Selbe  betreffen 
zumeist  personliche,  lokale  und  politische  Verhaltnisse  ;  darunter  die  Ermor- 
dung  des  Eichstatter  Propste.s  Reichardus  im  J.  1594  und  den  Tod  des  Erz- 
bischofs  Paris  von  Salzburg  im  selben  Jabre.  —  2.  Fol.  10—31.  fVier  kurtze 
katholisdte  Leichpredigten'.  Anf. :  Den  Menschen  ist  gesetzt.  Es  gibts  die  Er- 
fahrung,  dass  den  Menschenkindern.  Am  Ende :  Superiorum  permissu.  — 
3.  Fol.  81  vo.  Homilie  auf  den  4.  Sonntag  nach  Ostern.  Text:  Vado  ad  eum.  Anf. : 
In  dieser  langen  Redt,  die  miser  Herr  gehalten.  —  4.  Fol.  34.  Leichenpredigt 
bei  der  Beerdigung  des  Bischofs  Urban  von  Passau  den  13.  Aug.  1598,  gehalten 
von  Michel  Sinsius,  Franziskaner-Ordenspriestor.  —  5.  Fol.  45  vo.  Jit  Ser- 
mones  in  oppido  Lauffen  a  me  habiti  sunt',  ist  eine  blosse  Inhalts-Angabe,  ent- 
nommen  dem  „Novus  Thesaurus".  —  6.  Fol.  55.  Rosz-Artzneu.  —  7.  Fol.  56. 
Aufzdhlung  von  Personlichkciten  aus  dem  evangeiischen  Herren-  und  Ritter- 
stande  Ober-Oesterreichs.  Die  Bll.  59  vo— 96  vo,  sowie  auch  mehrere  fruhere 
und  spatere  sind  unbeschrieben.  —  8.  Fol.  97.  Fragment  einer  deutschen  Predigt 
fur  das  Fest  der  Ersch.  des  Herrn.  —  9.  Fol.  98.  ,Folgende  Flecklilen  sein  in 
dem  Firstcnthumb  Bayrri,  summarisch.  —  10.  Fol.  99.  Reihenfolge  der  Bischofe 
und  Erzb.  von  Salzburg,  deren  kurze  Biographien  nebst  besonderer  Angabe 
ihrer  Todesart  und  des  Sterbejahres.  Vorangeschickt  ist  die  Vita  s.  Severini  von 
seinem  Schiiler  Eugippius  und  die  des  hi.  Maximus ;  dann  folgen  die  64  ersten 
Bischofe  vom  hi.  Ruprecht  an  bis  Paris  de  Lodron,  Italus  Comes.  —  11.  Fol. 
124  vo.  ,Ein  bewerter  Feuersegen'.  Anf.:  Unser  Herr  Jesus  Christus  gieng  fiber 
Landt,  Er  trueg  ain  prinenten  prandt.  —  12.  Fol.  126. ,  Variaepoenae  apud  Infe- 
ros; funebris  oratio ;  de  Magistratus  eccles.  officio ;  de  secularismagistr.  officio ; 
de  iaude  et  pena  magistratus'.  Unter  diesen  Titeln  werdenmehrere  einschlagige 
Citate  aus  der  hi.  Schritt  angeliihrt.  —  13.  Fol.  129.  Ein  kurzes  Ausgaben-Re- 
gister.  —  14.  Auf  dem  Riickdeckel  ist  eine  Aufzeichnung  fiber  den  grossen 
Hochwasser-Schaden  in  der  Umgebung  von  Salzburg  und  in  Rom  (1598). 


Digitized  by  VjOOQIC 


253 

44.  Pp.  XV.  Jahrh.  142  Bll.  4to. 

l.Fol.  1— 135.  R.  ,Incipiunt  Capitula  primi  libri  dyalogorum  b.  Gregorii 
pape  urbis  rome1.  Anf. :  Quodam  die  dum  nimis.  Ende :  deo  hostia  ipsi  fuerimus. 
Et  sic  est  finis.  Deo  gracias.  Expliciunt  libri  dyalogor.  etc.  per  manus  Nicolai 
de  Lincz.  Sit  laua  Deo  in  sempiternum.  —  2.  Fol.  135— 142vo.  Tractatus  de  con- 
fessione.  Anf.:  Sciens  nichilorainus noster  misericordissimus  pater.  Ende:  sicut 
in  domo  dei  parish's  laudabiliter  observatur.  —  Et  sic  est  finis. 

45.  Pp.  XV.  Jahrh.  13  Bll.  4to. 

Doctrinale  puerorum.  Anf.:  Scribere  clericulis  paro  doctrinale  nouellis. 
Ende :  Quod  dedit  i  sexto  formabit  cum  genitive  Der  Auctor  ist  Alexander 
de  Villa -Dei  Ord.  fratrum  Min.  (Trithem.  Catal.  scriptt.  ecci.  Fol.  87.  Uebri- 
gens  ist  dieses  Doctrinale  grosstentheils  der  „Regula  cleri"  des  Maximianus 
entnommen.  Jocher's  Gelehrt.-Lex.  sub  voc.  Maximianus). 

46.  Pp.  XIV.  Jahrh.  107  Bll.  4*.  2  Coll. 

1.  Fol.  1—101.  R.  ^Inci^it  Pertholdini  opus  de  tempore1.  Anf.:  ,Veniet  de- 
sideratus1.  Verba  hec  diriguntur  ad  patres  antiquos.  Der  letzte  Sermo :  De 
corpore  Chi.  Anf.:  ,Caro  mea  vere'.  Tria  sunt  genera  hominum  qui  sumunt 
cibum.  Ende :  et  illi  communicant  in  speciem  iude.  (Ueber  den  Auctor  wissen 
die  bekannteren  Literarhistoriker  nichts ;  in  Czerny's  Handsch.  der  Stittsbibl. 
St.  Florian  kommt  dasselbe  Werk  anonym  vor,  Nr.  351.  347).  —  2.  Fol.  101  vo 
bis  103  vo.  Historia  decern  millium  Martyrum.  Anf. :  O  pastor  eterne  et  martyr 
egregie.  Ende:  seruantibus  earn  deuote.  —  3.  Fol.  103 vo— 106 vo.  Historia  88. 
CyriUi  et  Meihudii.  Anf. :  Adest  dies  gloriosa  pontificum  beatorum.  Ende : 
relinquentes  suis  posteris  usque  in  hodiernum  diem  ad  laudem  etc.  Ein  darin 
vorkommender  Hymnus  de  iisdem  beginnt:  Gaude  Welehrad  et  tota  gens 
boemorum.  —  4.  Fol.  104  vo.  ,Benediccio  vini  in  f.  b.  Johannis  etc.1.  —  5.  Fol. 
107  vo  findet  sich  nebst  mehreren  Federproben  ein  kurzes  Ausgaben-Ver- 
zeichniss.  Anf. :  pro  uno  Carpone  X  4  ?  Vro  antiqua  Ceruisia  II  4  u.  s.  w.,  und 
„Anno  domini  etc  XXXVII0." 

47.  Pp.  XV.  Jahrh.  284  Bll.  4to. 

1.  Foi.  1.  R.  ,Lucii  Crispi  Salustii  Sen.  Bom.  de  conjuracione  Catheline 
historia  incipit1.  Ist  vollst&ndig  und  mit  der  neueren  Ausgabe  des  Sallustius 
von  Fabri  ubereinstimmend ;  das  Buch  hat  viele  Marginal-  und  Interlineal- 
Noten.  Schluss :  „Lepidus  Salustius  de  coniuracione  Catheline  clauditur  se- 
cunde.  per  venceslaum  de  Crumlow  Magni  potentum  (!)  dominorum  de  Rosen- 
berg prothonotarium,  finitus  in  convers.  s.  Pauli  1476".  Die  folg.  2  Bll.  sind 
leer.  —  2.  Fol.  88.  EpistolaValerii Maximi  ad  Rujinum,  dissuasionem  nuptiarum 
continens.  Anf. :  Loqui  prohibeor  et  tacere  non  possum.  Ende :  Sed  ne  horre- 
stem  scripsisse  videar  Vale.  —  ,Finit.  per  Samuelem  Kuoch  in  alma  universi- 
tate  lipczen.  anno  68°  in  die  georgii'.  Mit  vielen  erklarenden  Anmerkungen. — 
8.  Fol.  97  vo.  Liber  fortunae.  Anf. :  Quid  fortuna  foret  et  que  sit  mansio  paucis. 
Ende :  rapit  variatque  vices  fortune  voluntas.  ,Liber  fortune  finit.  68°*.  Ist  eine 
poetisch-metrische  Abhandlung.  —  4.  Fol.  101.  Epistolae  Aeneae  Sylvii.  Die  Zu- 
schrift  der  1.  lautet:  Illustrissimo  principi  Sigismundo  duci  Austrie  domino 


Digitized  by  VjOOQIC 


254 

suo  Eneas  Silvius  S.  p.  d.  Die  letzte  (61.):  Oracio  pii  pp.  in  occursu  Capitis  b. 
andree  apostoli.  —  Aut*  der  inneren  Seite  des  Vorderdeckels  liest  man  folgen- 
des  Distichon  : 

„  Author  constructe  domus,  en  me  legat  Amicis" 
„Grates  nunc  habeo  Vineesilae  piasu. 
Bezieht  sich  auf  den  Schreiber,  von  dem  es  audi  auf  dem  zweiten  Vorlegbl. 
heisst:  „Hec  est  propria  manus  D.  Vonceslai  de  rowne".  Derselbe  war  spater 
Kanzier  derHerren  von  Rosenberg  und  Besitzer  der  Giiter  Wettern  und Ruben 
(Rovna),  welch  letzteres  nunmehr  dem  Stifte  Hohenfurt  zugehort.  —  Das 
1.  Vorlegbl.  en  thalt  eine  in  bohm.  Sprache  abgefasste  Urkunde  auf  Pergament, 
deren  Inhalt  eine  Schuldbestatigung  des  Burggrafen  von  Maidstain  und  des 
OldHch  ze  dworce  purkrabe  na  wele  . . .  bildet  ddto.  Na  KrumlovS  14  ...  — 

48.  Pp.  XV.  Jahrh.  235  Bll.  8™. 

1.  Fol.  1.  Jncipit  tractatus  diaboli',  Anf. :  Ingressus  pharao  qui  signat 
dyabolum  cum  curribus.  Ende:  perducamur  ad  patriam  eterne  claritatis.  Ex- 
pliciunt  duo  Tractatus,  scil.  dei  et  dyaboli.  —  2.  Fol.  4.  Liber  de  doctrina  di- 
cendi  et  tacendi.  Anf. :  Quoniam  in  dicendo  multi  errant.  Ende :  eterna  gaudia 
nos  faciat  peruenire.  Amen.  Explicit  liber  etc.  ab  Albertano  Causidico  Brixi- 
ensi  de  hora  s.  Agathe  compositus  et  compilatus  Sub  anno  domini  1440  de 
mense  decembri.  Der  Verfasser,  Alb.  von  Brescia,  vertheidigte  seine  Vater- 
stadt  gegen  Kaiser  Friedrich  II,  wurde  aber  von  demselben  nach  deren  Ein- 
nahme  im  J.  1238  in's  Gefiingniss  geworfen,  wo  er  nebst  And.  auch  diesen 
Tractat  verfasste.  (Ders.  erschien  zuerst  im  Drucke  1491  zu  Leipzig.  Fabricius 
I.  39,  und  Muratorii  Antiqq.  med.  aev.  III.  919).  Er  ist  mit  der  iiblichen  Bitt- 
tbrmel  eingeleitet:  „In  inicio  medio  et  fine  mei  Tractatus  assit  gracia  s;  spiri- 
tus".  —  3.  Fol.  17.  Tractatus  brevi*  de  Corpore  Christi,  quomodo  digne  debet 
sumi  ad  salutem.  Dieser  Titel  ist  der  „tabulau  entnommen.  Anf:  Sicut  dicit 
Raimundus  hoc  sacramentum.  Ende:  dono  s.  vitam  eternam.  Quam  etc. — 
4.  Fol.  17  vo.  Historia  de  Secundo  j)hilosopho.  Anf. :  Sec.  fuit  philos.  hie  phiio- 
zophatus  est  omni  tempore  Silencium  conseruans.  Ende:  precepit (Adrianus) 
libros  ejus  sacre  Bibliothece  inseri.  fS.  Jocher's  Gelehrtenlex. ;  Thom.  Galaeus, 
Collect,  scriptt.  graec,  und  Fabricii  Bibl.  graeca).--  5.  Foi.  21vo.  Tractatus  de 
curru  dei.  Anf:  Quatuor  sunt  predicanda  ut  dicit  Greg.  Ende:  ad  gloriam 
sempiternam  quam  nobis  etc.  Amen  dicamus  ut  cum  Christo  maneamus.  — 
Explicit  tractatus  etc.  vFiniui  librum  sine  manibus  scripsi  ilium".  —  6.Fol.28. 
Postilla  super  Cantica.  Ant*. :  Ego  flos  campi  (c.  II).  Sicut  dictum  fuit  supra, 
Ende:  collum  ecclesie  quia  in  actu  .  .  .  Das  1.  Kap.  findet  sich  auf  Fol.  67: 
Osculetur  me.  Anf:  Nota  quod  tria  sunt  canticorum  genera,  scil.  dragma- 
ticum.  —  7.  Fol.  172.  R.  Jncipit  Speculum  humane  saluacionis  in  quo  patet 
salus  hominis  et  modus  reparacionis'.  Anf :  In  hoc  speculo  potest  homo  con- 
siderare  quam  ob  causam  creati.  Ende :  ad  illam  perpetuam  iocunditatem.  Ex- 
plicit tractatus  multum  utile  (!).  Sub  anno  1422.  Die  Abhandlung  ist  metrisch, 
ohne  Abbildungen.  fS.  Ebert,  Allg.  Bibl.  Lex.,  und  MS.  Nr.  97).  —  8.  Fol.  224. 
yProscripcio priuilegiata  quam  faciunt  A mbuxiutorex  sacri  Concilii  ipsis  Bohemis'. 
Anf :  In  nomine  dom.  Amen.  Nos  philibertus  .  .  Constanciensis  Episcopus. 
In  nomine  etc.  qui  est  amator  pacis  et  unitatis.  —  9.  Fol.  227.  Capitula  et  de- 
clarationes,  quae  inter  Concilium  Basiliense  et  generalem  congreg ationem  regni 


Digitized  by  VjOOQIC 


_255_ 

Bohemiae  Pragae  circa  festum  s.  Martini  1483  fuerunt  concordata  et  farmata  — 
die  sog.  Prager  Compactaten  und  deren  Fortsetzung  in  Brunn.  Anf. :  Nos 
Also  de  Risemberg  Gubernator  Meinhardus  de  nouadomo.  Schl. :  ,Anno  dom. 
1435  acta  sunt  hec  in  Brunna'.  (S.  Wetzer  und  Weite,  Kirchenlex.  sub  voc. 
Husiten).  —  Auf  den  Vorsteckbll.  lindet  man  zuniichst  das  Fragment  eines 
dialektischen  Tractates  auf  Pg.  XIII.  Jahrh.;  dann :  „Excepciones  ecclesiasti- 
carum  reyulurutn  partim  ex  epistolis  rom.  pontilicum  partim  ex  gestis  concili- 
orum  nonnullo  labore  in  unum  corpus  adunare  curaui."  Anf. :  A  fundamentis 
itaque  christiane  religionis.  Ende  mank:  sibi  necessarium  querere  debet. 
Endlich  liest  man  da:  „Domino  Nicolao  praedicatori  ecclesie  in  Crumpnow". 

49.  Pp.  XV.  Jahrh.  99  Bll.  Schmal-Fol. 

FormeU  und  Notizenbuch  des  Jlohenfurter  Priors  Joannes  Staicze  aus  dem 
J.  1414.  Aus  diesem  hochinteressanten  Codex  exoerpiren  wir  Einiges.  1.  Fol. 
lvo.  Litera  intercessoria  Joannis  dicti  Staicze  pro  quodam  apostata  rratrum 
Minorum;  es  ist  Vitus,  iilius  Prazakonis  aus  Krumau.  —  2.  Fol.  3  vo.  Epistola 
a  quodam  fratre  de  s.  Corona  missa  Priori  Altovadensi.  Betrifl't  u.  A.  auch  die 
Sendung  der  „Summulae  logicae  Petri  Hispani"  (.Joannes  XXI)  an  den  Hohen- 
furter  Professen  Sigismundus.  —  3.  Ibid.  Epistola  de  eodem  fratre  eidem  Priori. 
Darin  liest  man  unter  And.  die  Mittheilung,  „quod  fr.  Wigandus  (prof.  S.  Cor.) 
ad  praesens  non  est  in  monasterio  sed  in  dedicaoione  Chrzenouiensi".  — 
4.  Fol.  4vo.  Tractatus  de  Hhetorica.  Anf.:  Rh.  est  sciencia  venustis  adornata 
coloribus.  Vgl.  Cod.  MS.  Nr.  9.  —  5.  Fol.  12vo.  ,Seq.  epistola  blanda  et  pulchra 
ad  reuocandam  ouem  errore  apostasie  infectam'.  Der  Apostat  wird  Petrus  ge- 
nannt.  —  6.  Fol.  13  vo.  Litera  domini  Joannis  Prioris  AUov.,  in  qua  nuntiat 
Abbati  Hilar.,  D.  Jafcoboj,  decessurn  proprii  Abbatis.  Am  Ende  heisst  es: 
„Mittimus  vobis  Sigillum  domus  nostrae  sec.  formam  Ordinis".  Folgen  zwei 
Antwort-Schreiben  des  gen.  Wilberinger  Abtes  Jacobus.  —  7.  Fol.  14vo.  Pater 
Abbas  (Hilar.)  scribit  Priori  et  conventui  (AUov.)  vacante  domo  ne  inter  se  fra- 
ternam  caritatem  deserant.  —  8.  Fol.  15.  JAtera  excusatoria  quod  Abbas  non 
possit  venire  ad  Capitulum  generale  Orfl.  Cist.'.  Abt  Otto  IV  von  Hohenfurt 
schiitzt  hier  die  seinem  Stifte  tiiglich  drohende  Gefahr  eines  Ueberfalles  von 
Seite  der  Husiten  vor.  —  9.  Fol.  16.  , Litera  bona  bone  Blietorice  pro  conser- 
uanda  caritate  mutua  Magistri  Pauli  Stryczicz'.  —  10.  Fol.  16vo.  fLitera  felicis 
recordacionis  domini  Petri  Sacerdotis  domini  de  Jiosenberch  que  erat  missa  tit 
vicium  proprietatis  omnino  extirparetur,  quam  proprio  ore  dictauerat  et  pro- 
nuncciauerat'.  Dieses  Schreiben  Peter  II  von  Rosenberg,  Propstes  zu  Allen- 
Heiligen  in  der  Prager  Burg,  wurde  an  den  Abt  von  Hohenfurt  gerichtet.  — 

11.  Fol.  19.  ,Epistola  de  Soldano  ad  papam  Jiotnanorum'.  Anf.:  Baltazardan 
Hlustris  regis  Iilius  Soldanus  Babiloniorum  Assiriorum.  Datum  Babilonie.  — 

12.  Fol.  20.  Litera  in  causa  schismatis  contra  antipapam  exarata.  —  13.  Fol.  21. 
,Prophecia  Magistri  Thcodorici,  fratris  Ord.  Cist,  de  monte  s.  Bernardi  (V).  contra 
Wicletistas  sub  utraque  specie  sumentcs  ven.  iSacramcntum1.  —  14.  Fol.  21vo. 
Excerpta  tfieologica,  als:  Notabilia  de  Pisana;  nota  ex  Summa  Confessionum 
Joannis  praedicatoris  (vielleicht  Joannes  de  Vincentia);  Questio  de  significa- 
tione  divisionis  hostiae  u.  A.  —  1 5.  Fol.  26.  Litera  dom.  Petri  de  Rosenberg  (des 
oben  Gen.)  ddto.  in  Crumnaw  1380,  worin  die  Hohenfurter  zur  friedlichen 
Einigung  bei  der  Abtswahl  (Petrus  1380)  ermahnt  werden.  —  16.  Fol.  26  vo. 


Digitized  by  VjOOQIC 


256 

Litera  commissarii  apostolici  ad  archiep.  Prag.,  dom.  Conradum  respectu  decimae 
papalis  persoivendae  a  monasteriis  etc.  dioec.  Prag.  ddto.  1414  die  29.  Nov.  — 
17.  Fol.  27.  ,Sequitur  Rescriptio  et  tuitio  Monasterii  per  dom.  fundatorem  pro 
nuncetGubernatorem  praedicti  (Altov.V)  dominii  Monasterii  ad  hoc  dominium 
pertinentem  domiuo  archiepiscopo  ad  haec  verba*.  Datum  dominica  ante  nativ. 
Christi  1414.  —  18.  Fol.  28.  Litcrae  ss.  Constanciensis  Condlii  ad  proceres  Regni 
Boh.  Datum  Constancie  1415.  Indiccione  VIII.  die  vero  16.  Julii.  (Der  Brief 
findet  sich  in  den  Opera  Joannis  Huss,  Norimbergae  1715,  p.  102).  —  19.  Fol. 
30.  ,Responsio  Baronum  Regni  Bohemie  ad  Comtanciam'.  Datum  Prage  1415  die 
2.  Sept.  Op.  cit.  p.  98.  —  20.  Fol.  34.  ,Kpuitola  domini  Petri  (des  schon  Gen.)  ad 
dominant  Ankam  in  Curia  Romana  in  hospitali  deo  famulantem*.  Es  ist  das 
bohm.  Pilger-Hospital  in  Rom  gemeint,  welches  die  Brtider  Peter  und  Hein- 
rich  von  Rosenberg  gegriindet  haben.  (De  Waal,  Gesch.  desselben).  —  21.  Fol. 
36  vo.  Litera  Synodi  Constanc.  ad  generosum  dom.  Joannem  de  nova  domo  de 
dto.  Constanc.  VIII.  Kal.  Sept.  1415  apostolica  sede  vacante.  —  22.  Fol.  89. 
Schreiben  Konig  WenzellV  an  Abt  Otto  IV  von  Hohenfurt  wegen  des  Magisters 
Sdenko,  Notars  der  konigl.  Expensen  und  Prager  Canonicus,  dem  der  Konig 
die  Pfarre  Vodnan  verliehen  —  ddto.  Mendici  (Zebrak)  die  VI.  Nov.  1407.  (Bal- 
bin  Epitome  p.  415).  —  23.  Fol.  40.  ,Exhortatio  ad  Capitulum  Altovadense,  habita 
ab  Abbate'.  Geht  besonders  die  „Cantoresu  und  „Circatores"  an.  —  24.  Fol.  41. 
Recipe  ad  faciendum  rubeam  et  viridem  Ceram.  —  25.  Fol.  41  vo.  ,Epistola  procu- 
ratoris  Domini  Abbatis  S.  Coronae  in  Concilio  Constanciensi  directa  ad  Abbatem 
et  Conventum  de  s.  Corona  et  ad  Dom.  Przibislaum  Abb.  Altov.  de  electione 
summi  pontificis  Martini  V  —  in  vig.  s.  Nicoiai  1417'.  —  26.  Fol.  43.  ,Lttera  ad 
sacros  Ordines*  pro  fr.  A.  ad  presb.,  Jo.  et  Mel.  ad  dyaconat.  et  frid.  ad  subd., 
wahrscheinlich  die  Hohenfurter  Pro  lessen:  Andreas,  Joannes,  Melchior  und 
Fridericus.  —  27.  Fol.  43  vo.  JAtera  Abbatis  ad  Abbatem*.  Der  Schreiber  insi- 
nuirt  die  ihm  von  dem  Ordensgeneral  (!)  Joannes  von  Morimund  iibertragene 
Vollmacht  zur  Visitation  der  Stifte  Bohmens  und  Mahrens  und  ersucht  anti- 
cipando  um  schriftliche  Information  „de  statu  fratris  Nicoiai  Sstayner  si  patet 
similiter  de  fr.  Sigismundo  utrum  sint  in  monasteriis  castr.  in  Ordine  seu  Apo- 
stasia".  —  28.  Fol.  48  vo.  yLitera  directa  per  s.  Constanciense  Concilium  Serenis- 
simo  principi  D.  Sigismundo,  Rom.  Regi  et  Ungarie'.  —  29.  Fol.  51.  JMera 
Sigismundi  regis  ad  magistrum  ciuium,  nee  non  ad  consules  ac  totam  commu- 
nitatem  ciuitatis  brunnensis.  Datum  Constancie  3.  Sept.  Reg.  Ung.  31°.  Rom. 
vero  7°.  P.  de  A.  archiepiscopum  Collocen.  Joh.  de  Strigon.  praepositus  et 
Vicecancellarius4.  —  30.  Fol.  55 vo.  JJXera  provision^.  Anf. :  Nos  fr.  Johannes 
abbas,  Nicolaus  prior  s.  Coronae  Cist.  Ord.  dilecto  nobis  Georgio  acolitho  pa- 
tav.  dioecesis.  —  31.  Fol.  58.  Ein  Geburtsbrief  nebst  WohlverhaUungszeugniss 
(deutsch)  fur  „Christan  Chappel,  Jacoben  aus  dem  Rayiftnas  und  Dorothee 
seiner  hausfrawen  EeUcher  Sun",  ausgestellt  an  den  ,Amptmann  von  St.  Polten 
vom  Hohenfurter  Abte  Paul  am  Mittwoch  vor  Egydi  1458*.  —  32.  Fol.  61  vo. 
Tractatus  de  Confession*.  Anf.:  ,Utrum  ex  necessitate  teneamur  ad  confessionem 
peccatorum*.  —  83.  Fol.  72  vo.  Litera  ad  or  dines  pro  fratribus  Sixto  et  Joanne. 
Beide  waren  Hohenfurter  Professen  (s.  oben  MS.  Nr.  4).  —  34.  Fol.  73.  Con- 
signatio  census  paschalis  et  pentecost.  quoad  pecuniam,  ova  et  caseum.  Mit  An- 
gabe  der  Namen  sammtlicher  der  Stiftsherrschaft  Hohenfurt  unterstehenden 
Ortschaften  ;  c.  1500  verfasst.  (S.  das  alteste  Zinsbuch  des  Stittes  in  den  Fontes 


Digitized  by  VjOOQIC 


257 

rer.  austr.  t.  XXIII).  —  85.  Fol.  77  vo.  Zwei  Recepte  zur  Herstellung  von  ,In- 
caustum  super  pergamenum,  vel  etiam  papirum  durabile*.  Das  2.  ist  iiber- 
schrieben:  ,Magistri  procopii  In  caustum  optimum  ad  temperandum  lazu- 
rium'.  —  36.  Fol.  78.  Praesentatio  pro  ecclesia  parochiali  in  Borssow  (Hohen- 
furter Stiftspfarre).  Anf. :  Rev.  Dom.  Sbynkoni,  archiep.  Prag P.  A.  M.  A. 

ord.  C.  d.  p.  promptum  in  omnibus.  —  Datum  anno  domini  1401  die  ss.  decern 
milium  mart.  Die  Deutung  der  eben  verzeicbneten  Buchstaben  ist  schwer. 
Wenn  das  angegebene  Datum  nicht  so  fest  stande,  so  konnte  man  allenfalls 
lesen :  Przibislaus  (Petrus)  Abbas  Mon.  Alto  v.  ord.  Cist,  dioec.  Prag.;  urkunden- 
massig  aber  regierte  1401  Abt  Otto  IV.  In  diesem  Briefe  wird  ferner  ein  frei 
resignirter  Pfarrer  Nficolaus]  und  der  neu  prasentirte  Jo.  de  B.  (Joannes  de 
Budweis)  genannt:  endlich  ersieht  man  aus  demseiben,  dass  das  StiftHohen- 
furt  das  Patron atsrecbt  iiber  die  Kircbe  Payrescbau  („ad  undecim  millium 
virg.",  wie  es  im  Briefe  heisst)  wirklich  ausgeiibt  babe,  wie  aucb  die  Art  der 
Presentation  angegeben  ist.  —  37.  Fol.  79.  ^Litera'  (patens)  ,domini  Czenkonis 
Monialibus'.  Czenko  de  Wessels  dictus  deWarttenberk,  Vormund  und  Guber- 
nator  der  Waisen  des  Herrn  Ulrich  II  von  Rosenberg,  widerlegt  darin  gewisse 
Unwahrbeiten,  welcbe  den  Clarissen  und  den  Minoriten  in  Krumau  ange- 
dicbtet  wurden.  Datum  in  Crumlow  1416  die  s.  Nicolai.  Ders.  Brief  folgt  in 
bohmischer  Uebersetzung.  —  38.  Fol.  80vo.  Aufschreibung  iiber  die  Beilegung 
eines  Streites  zwischen  Abt  und  Convent  von  Hobenfurt  wegen  der  Fasten  - 
Pitanz  in  Gegenwart  des  vorgen.  Ulricb  II  von  Rosenberg  und  Genek's  von 
Wartenberg,  VI.  Fer.  nach  Maria  Himmelfahrt  1418.  Genannt  sind  noch: 
Wilhelmus  de  lopat  und  Andreas  Zakawecz.  —  39.  Fol.  81.  Bulla  Pit  pp.  II. 
missa  Georgio  de  Podebrad  1462,  den  Mag.  Rokyczana  betreffend.  —  40.  Fol. 
81  vo.  Catholicon  de  canibus  et  caniculis;  de  diabolo,  de  Sampsone,  de  David 
etc.  Aus  Isid.  Hispalensis  Lib.  Etimolog.  —  41.  Fol.  85.  Bemedium  contra  ca- 
ducum  morbum  et  contra  alias  infirmitates.  —  42.  Fol.  89.  Exhortatio  capitu- 
laris.  Anf. :  Karissimi  perpendatis  quilibet  ingressum  suum.  —  43.  Fol.  94 vo. 
,Litera  D.  Abbatis  de  Grediss  excusatoria' '.  Datum  Grediss  Monacborum  (Mun- 
chengratz).  Erwahnt  sind  nocb:  Joannes  Abbas  Cistercii  und  Matthaeus 
Claraevallis,  sowie  die  Nobiles  de  Wartenberg.  —  44.  Fol.  95.  ,Lttera  dom. 
Abbatis  Czedlicensis pulchra'  an  Abt  Pfzibyslaw  von  Hobenfurt,  betreffend  eine 
Abgabenleistung.  Genannt  wird  bier  noch  der  Hohenfurter  Profess  Thomas.  — 
45.  Fol.  95  vo.  IAtera  dom.  Abbatis  Cistercii  (Joannis)  ad  D.  Pfibyslaum,  abb. 
Altov.,  de  collectione  contributionum  ordinis.  Datum  Constanoie  die  penul- 
tima  mensis  Jun.  1417.  —  46.  Fol.  96.  Catholicon  de  sternutacione ;  de  ewan- 
gelio,  de  voce  „dominicus,  dominus  et  doninus";  de  dracone.  —  47.  Fol.  97vo. 
Litera  magistri  Martini  servitoris  Domini  de  Eosis  an  einen  Hohenfurter  Pro- 
fessen.  Enthalt  eine  Dankesbezeugung  fiir  den  Pitantiarius  und  dom.  Sigis- 
mundus  von  Hohenfurt.  —  48.  Auf  der  inneren  Seite  des  2.  Umschlagbl.  be- 
findet  sich  ein  kleines  lateinisch-bdhm.  Vocabularium  vom  J.  c.  1450.  Anf. :  Nota 
vocabula  et  primo  de  aqua.  Sentina-luze,  puteus-stwel,  lympha-wrchowystie. 
Ende :  capedo-pulecz,  lymax-hlemyszd. 

«0.  Pp.  XIV.  Jahrh.  123  Bll.  4l". 

1.  Fol.  1— 62  vo.  Summa  Bononiensis.  Anf.:  Aristoteies  scribit  in  (!)  de 
naturis  animalium  quod  monstra.  Der  Verfasser  wird  in  der  Vorrede  „Joannes 
Xenia  Beraardina  II.  Handachrlflen-Verzeichniuae  11.  17 


Digitized  by 


Google 


258 

Bonan  natus  in  Bononia"  genannt.  Darin  heisst  es  auch:  „Titulus  libri  talis, 
Incipit  brevis  introduccio  in  dictamine  et  artis  rethorice".  Am  Ende :  Explicit 
Summa  Bononiensis  bona  et  utilis  finita  per  manus  petri,  und:  Liber  finitus 
scriptori  detur  pro  penna  pulcra  merda.  Es  ist  eine  bedeutend  schlechte  Schrift 
mit  zahllosen  Abkiirzungen.  —  2.  Fol.  63— 123  vo.  Summa  de  arte  dictandi  a 
Ludolfo  Hildesemensis  ecclesiae  canonico  compilata.  DiesenTitel  erfahrt  man 
aus  den  Schlussworten  der  Vorrede,  welche  also  beg. :  Algazel  in  libro  de 
commendacione  scienciarum  dicit.  O  ineffabilis  Rethorice  pulchritudo. 

51.  Pp.  XV.  Jahrh.  66  Bll.  4to. 

1.  Fol.  I— 26vo.  R.  ,Incipit  prohemium  de  arte  moriendi4.  Anf. :  Cum  de 
presentis  exilii  miseria  mortis  transitus.  Ende :  Explicit  Tractatus  de  Arte 
moriendi  Magistri  Johannis  Gerssonis,  Cancellarii  Parisiensis.  —  2.  FoL  27  vo. 
,Pas8io  domini  nostri  iesu  criftti  secundum  Johannem.  —  3.  Fol.  32— 39  vo.  Ordo 
commendationis  animae  —  nach  Cistercienser  -  Gebrauch.  —  4.  Fol.  40.  Bulla 
Urbanipp.  VI  de  absolutione  personarum  Ord.  Cist,  in  articulo  mortis.  Folgt 
eine  ahnliche  des  Papstes  Sixtus  IV.  —  5.  Fol.  45  vo.  Bulla  cruciatae  Petri 
Anthonii  de  Fregeno  contra  Turcas  —  an  den  Abt  Thomas  von  Hohenrurt  und 
dessen  Conventualen :  Andreas  I,  Andreas  II,  Procopius,  Sigismundus,  Sixtus, 
Johannes  I,  Thomas,  Vincentius,  Jacobus,  Johannes  II,  Vitus,  Henricus,  Pau- 
lus,  Bartholomaeus,  Philippus,  Johannes  III,  Cristophorus,  Petrus,  Thomas 
Con  versus  —  gerichtet.  Datum  Crumloviae  1481  die  11.  Aprilis.  Folgt  die  For- 
mula absolutionis.  —  6.  Fol.  47  vo.  Bulla  cruciatae  Bartholomaei  de  Camerino, 
Commissarii  papalis  —  an  den  vorgen.  Abt  und  dessen  Conventualen,  unter 
welchen  zwei  neue:  Woligangus  und  Gregorius,  genannt  werden.  Datum  Alto- 
vadi  1484  die  28.  Martii.  Die  Bll.  50  vo— 64  ro  sind  unbeschrieben.  —  7.  Fol. 
64 vo.  Protestatio  moribundi.  Anf.:  Hee  protestaciones  moriencium  fuerunt 
reuelate  cuidam  religioso  per  s.  angelum.  Auf  dem  Riickdeckel  ist  ein  Holz- 
schnitt  angeklebt,  den  hi.  Matthaus  darstellend. 

52.  Pp.  XVI.  Jahrh.,  starker  Bd.  4*. 

Theologia  dogmatica.  Es  werden  behandelt  die  Tractatus  de  invocatione 
sanctorum,  de  VII  Sacramentis,  de  ecclesia  et  de  primatu.  Am  Ende :  Absoluit 
R.  P.  N.  Lambertus  Limonius,  Soc.  Jesu  sacerdos  et  sacrae  theologiae  pro- 
fessor, controversiarum  noster  magister  1598  und  1594.  Ist  dieselbe  Handschr. 
wie  oben  Nr.  88. 

58.  Pp.  XV.  Jahrh.  108  Bll.  4to. 

Vitae  veterum  patrum.  Das  Werk  beg.  mit  dem  Prologus  libri  secundi : 
Vere  mirandum  quis  dubitet.  Das  1.  der  207  Kapitel  dieses  2.  Buches  ist  uber- 
schrieben:  Interrogacio  quorumdam  fratrum  ad  senem  super  causa  absti- 
nencie.  Es  folgt  das  3.  Buch.  Ende :  ut  nee  palpebras  ocuiorum  mouere  potuis- 
sent.  „Fini8  adestoperismercedemposco  laboris"  und:  „Ellum  perbellum sub- 
honestat  honesta  tenellum". 

54.  Pp.  XV.  Jahrh.  236  BU.  8**. 

fSermones  capitulates  per  Mum  annum'.  Anf. :  De  adventu  domini.  „ Vie 
ejug  vie  pulcre".  Sacra  scriptura  raultis  suis  in  locis.  Der  letzte  handelt  de 


Digitized  by  VjOOQIC 


259 

corpore  Christi.  —  Fol.  191  ff.  sind  drei  Sermones  in  elcctione  Abbatis  und  in 
visitaUonibus  Ordinis  (Cist.).  Der  Schreiber  nennt  sich  Fol.  llvo:  „Nota  hie 
est  libellus  scriptus  per  manus  fratris  Viti,  professi  in  hylaria"  (Withering, 
f  16.  Jul.  1493).  Das  Vorlegbl.  enthalt:  Rationes,  quare  b.  Virgini  Mariae 
potius  in  Sabbato  honor  exhibeatur. 

55.  Pp.  XV.  Jahrh.  193  BU.  12mo. 

Diurnale  Cister  dense.  Die  Vorlegbll.  enthalten:  modus  commemora- 
tionum  per  annum,  tabula  pro  imponendis  historiis,  ein  voilstandiges  Calendar 
init  den  Festen  des  hi.  Bernhard  und  der  Landespatrone  Bohmens,  endlich  die 
Collectae  communes.  Auf  der  inneren  Seite  der  beiden  Einbanddeckel  sind 
Fragmente  eines  dialektischen  Tractats  auf  Pg.  XIV.  Jahrh.  zu  finden. 

56.  Pp.  XV.  Jahrh.  238  BU.  12mo. 

1.  Fol.  1— 155  vo.  Directorium  officii  divini.  Anf. :  Nota  laus  nocturn.  re- 
presentat  tempus  miserie.  Der  Tractat  umfasst  alle  Feste  und  Zeiten  des 
Jahres  und  schliesst  mit  der  Deutung  des  Officium  dedicationis.  Am  Ende : 
^Explicit  anno  1444  in  die  Mathei  Ap.  circa  horam  terciam.  Nomen  scriptoris 
si  tu  cognoscere  gliscis,  cus  ri  hein  verte  nomen  et  erit  tibi  apertum.  De  ro- 
tingen  natus,  qui  sit  sine  fine  beatus.  Et  premsz  cognomen,  deus  det  sibi  (!) 
vitam  eternam.  Amen".  Demnach  hiess  der  Schreiber  Heinricus  Premsz  de 
Rotingen.  —  2.  Fol.  157.  ,Liber  ordinarius  de  divino  officio  per  totum  annum,  com- 
pilatus  in  honorem  dei  sanctissimaeque  ejus  genitricis  Mariae  anno  domini 
1325,  quern  videlicet  librorum  Indicem  volumus  appellari'.  Anf.:  Inprimis 
sciendum  est  quod  adventus  domini.  Ende :  De  officio  mortuorum.  —  3.  Fol. 
198  vo.  ,De  Missa1  et  sacerdote  sacrificante.  Anf. :  Sacrarium  in  quo  sacra  repo- 
nuntur . . .  significat  b.  virginis  uterum.  Ende :  spoliat  se  indumentis  sacerdos 
dicendo  aliquas  oraciones  devotas.  —  4.  Fol.  236  vo.  Nota  de  sacerdote  non  cele- 
brante  Missam.  Anf. :  Priuat  ss.  trinitatem  gloria.  —  5.  Fol.  287  vo.  Formula  fa- 
ciendi  memoriam  vivorum  et  defunctorum.  —  Die  Vorlegbll.  enthalten  die  An- 
kleidungsgebete  des  Priesters  bei  der  hi.  Messe,  die  von  den  heutigen  ganz 
abweichen,  und  mehrere  Versus  memoriales  —  deutsch. 

57.  Pg.  XVI.  Jahrh.  301  BU.  12rao. 

Excerpta  divi  Augustini  ep.  in  septem  partibus.  Anf. :  Augustinus  contra 
faustum  heresiarcham  sic  dicit:  Populus  christianus  memoriam  martirum. 
Ende:  negligencia  sua  permiserint.  Amen.  Expliciunt  excerpta  etc.  cuilibet 
sacerdoti  multum  necessaria  per  curam  et  operam  sacerdotis  Augustini  (Net- 
worzicensis)  in  unum  opusculum  collecta,  tunc  temporis  in  Cetoraz  degentis 
anno  domini  1519  Sabbato  post  Andree.  Rescripta  vero  in  hec  folia  sunt  a 
Jacobo  Wlassimensio  sacerdote,  finita  anno  1521  fer.  IV.  post  incarn.  do- 
mini etc.  In  Cetoraz.  —  Die  zwei  Vorsteckbll.  erzahlen  die  Veranlassung  zu 
diesen  Excerpten.  Dem  Ganzen  ist  ein  alphabetischer  Index  beigefugt.  der 
39  BU.  umfasst. 

158.  Pp.  XV.  Jahrh.  39  BU.  4to. 

1.  Fol.  1.  Evangelium  Nicodemi.  Anf.:  Factum  est  in  anno  18.  imperii 
Tiberii.  Der  Text  der  Handschrifb  reicht  bis  zum  Ende  des  26.  Kapitels  dieses 

17* 


Digitized  by  VjOOQIC 


260 

apokryphen  Evangeliums  bei  Fabricius  und  weicht  von  jenem  oft  stark  ab.  — 
2.  Fol.  28.  Epistola  Pilati  ad  Tiberium  Imp.  Aiif. :  Pontius  Pilatus  etc.  Nuper 
accidit  et  quod  ipse  probaui.  —  3.  Fol.  29.  De  arbore,  de  qua  facta  est  crux 
sancta.  Anf. :  Narrat  que  dam  historia  grecorum  quod  Moyses.  Ende :  ad  au- 
diendum  nimis  ingrata.  —  4.  Fol.  32.  R.  ,De  Tiberio  imperatore  quomodo  sit 
conversusper  Veronicam  mulierem  et  faciem  Christi  est  curatus*.  Anf. :  Tempus 
quo  passus  est  J.  Ch.  celatum  erat.  Ende :  defunctus  est  in  palacio  suo  apud 
romam.  Die  Erzahlung  tragt  die  Aufschrift :  „De  punicione  Pilati  et  de  mu- 
liere  Veronissa".  (Fabricius,  Codex  apocryph.  N.  T.  p.  238). 

59.  Pp.  XIV.  Jahrh.  34  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  Statuta  Arnesti,  archiep.  Pragensis.  Anf.:  Rex  magnificus  qui 
facit  mirabilia.  Ende :  lupus  oues  comedit  et  pastor  nescit.  —  2.  Fol.  19. 
Summa  de  tribus  punctvi  essentialibus  religionis  christianae.  Anf. :  Religio  munda 
et  immaculata.  Volens  religionem  aliquam  intrare.  Gegen  Ende  des  Tractates 
auf  Fol.  30  heisst  es:  „Hii  sunt  puncti  etc.  coilecti  per  Magistrura  Thomam 
Ybernicum  anno  domini  1316° ;"  am  Schlusse  aber  liest  man:  „Datum  Prage 
anno  dom.  1349  die  12.  Nov.  archiepiscopatus  domini  nostri  Arnosti  decimo 
sexto".  —  3.  Fol.  30  vo.  Brevis  instructio  in  fide  catholica  —  bohmisch.  Anf.:  Ze 
bez  wiery  nizadny  nemoz  spasen  biti.  Ende :  nez  mistrow  a  zakonikow.  Am 
Rande  wird  diese  Abhandlung  als  Punkt  12  zu  dem  Vorhergehenden  hinzu- 
numerirt. 

60.  Pp.  XV.  Jahrh.  89  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1—21.  R.  Jncipit  tractatus  b.BernJiardi  abbatis  de  psalmo  XXVIII. 
post  Epyphaniam  legendus  ad  collationem*.  Anf.:  Afferte  domino  tilii.  Vobis 
dicitur  nouicii  attendide  (!)  si  esse  cupitis.  Ende :  sermonem  in  aspiracione 
voluntatis.  — , Explicit  tractatus  b.  B.  abbatis  autenticus  et  bonus  valde  super 
psalmum  Afferte  Qui  in  vigiiia  Epipbanie  domini  incipitur  legi  ad  collacionem 
fratrum  usque  ad  quadragesimam.  Post  quadragesimam  vero  legatur  trac- 
tatus sequens  sanctissimi  patris  nostri  bernhardi  super  ps.  Qui  habitat.  In 
quibus  omnibus  sacra  misteria  et  mire  doctrine  ad  religiosos  continentur. 
Der  wahre  Auctor  ist  Richardus  a  s.  Victore.  (Migne,  Patrol,  curs,  compl. 
t.  196.  col.  285,  woselbst  der  Tractat  den  Titel  fuhrt:  Annotatio  [mystica] 
super  ps.  28.  Bei  Trithemius,  Catal.  scriptt.  eccl.  S.  73,  fuhrt  er  den  Titel : 
Tractatus  de  instructione  Novitiorum).  —  2.  Fol.  21.  Verms  para enetici  de  no- 
mine s.  Bernardi.  Anf. :  Mira  loquor  sed  fide  digna  bemharde.  —  3.  Fol.  21  vo. 
Hymnus  de  s.  Bernardo.  Anf.:  O  redolens  nartle  pater  in  elite  sancte  Ber- 
narde.  —  4.  Fol.  22.  R.  ,Incipit  tractatus  b.  Bernhardi  abbatis  super  psalmum 
qui  habitat'.  Anf. :  Considero  laborem  vestrum  fratres.  Ende :  viderunt  oculi 
mei  salutare  tuum  Jesum.  — Explicit  etc.  —  5.  Fol.  80vo.  Charta  confirmations 
pacts  et  societatis  inter  Cistercienses  et  Praemonstratenses.  Anf.:  Igitur  ad  custo- 
diam  pacis.  Gefertigt  von :  Reinardus  Abbas  Cistercii ;  Bartholomaeus,  Abbas 
de  Firmitate ;  Bernardus,  abbas  Claraevall. ;  Hugo  Praemonstr.  Abbas ;  Laudu- 
nensis  Abbas;  Gerlandus,  Abbas  Floreffiens.:  Henricus,  Abbas  Juvariensis; 
Wicardus,  Abbas  Pontiniacens.  Actum  V.  Idus  Oct.  1142.  (Dieses  Instrument, 
veranlasst  durch  die  haufigen*  gegenseitigen  Uebertritte  der  Cistercienser 
und  Pramonstratenser,  s.  bei  Manrique,  Annal.  Cist.  I.  432.  N.  4,  und  Miraeus, 


Digitized  by  VjOOQIC 


261 

Chronicon  Praem.  ad  annum  1142).  -—  6.  Fol.  81—  89  vo.  Tractatus  de  conflicfu 
vitiorum  et  virtutum.  Anf. :  Apostolica  vox  clamat  per  orbem.  Ende:  uel  amicis 
uel  commilitonibus  places.  (Gehdrt  zu  den  unterschobenen  Werken  des  hi. 
Bernhard  und  findet  sich  in  der  Edit.  Venet.  VI.  Appendix). 

61.  Pp.  XV.  Jahrh.  67  BU.  4*. 

1.  Fol.  1  vo.— 5  vo.  R.  processus  domini  Petri  de  Ordine  Celestinorum  In- 
quisitoris  hereticorum' .  Anf.:  Ubi  es  natus,  Quis  pater  tuus.  Folgt  die  Ab- 
schworungsformel  der  Waldenser  Haresie  und  die  ,Forma  juramenti  expur- 
gation is'  —  beide  deutsch.  Erstere  beg. :  Ich  N.  Swer  ain  ayd  dem  allmechtigen 
got . . .  unserm  herren  dem  Bischoff  von  passaw.  —  2.  Fol.  5  vo— 64  vo.  Trac- 
tatus contra  articulos  sectae  Waldensium.  Anf. :  Cum  dormierint  homines  venit 
inimicus  eius.  Ende :  iurant  veritatem  et  illud  tu  dampnas.  —  Explicit  hoc  totum 
non  plus  hie  est  michi  notum.  —  3.  Fol.  65-67.  Medicinische  Recepte;  als :  Wer 
maws  wel  vertreiben.  Fur  zahen  wen.  Floch  zw  veriagen. 

62.  Pp.  XV.  Jahrh.  62  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1—41.  Epitome  institutorum  rei  militaris,  auctore  Vegetio  Renato 
(Flavio)  in  4  libris.  Anf. :  Antiquis  temporibus  mos  fuit  bonarum  arcium  studia. 
Ende:  imperatoris  officium  exhibetis  et  militibus.  —  Am  Ende  des  1.  Buches 
findet  sich  die  R. :  ,fHauii  renati  vegeoii  viri  illustris  epithoma  de  dilectu  atque 
exercitacione  tironum  digesta  per  titulos  liber  primus  Explicit.  Incipit  liber 
secundus  fiavii  de  commentariis  traiani  et  adriani  nee  non  et  frontini  augusti*. 
(Ueber  Vegetius  s.  Jocher,  Gelehrten-Lexikon).  —  2.  Fol.  41—47.  R.  ,Epistola 
Jeronimi  Consolatoria  ad  paulam  de  dormicione  ble'iillee.  Anf. :  Quis  dabit  capiti 
meo  aquam.  Ende:  loquentem  cum  sorore  cum  matre.  Amen.  —  3.  Fol.  47  bis 
49  vo.  R.  yjeronimus  ad  Tyrasium  de  mortcfilic'  (Epistola  Hieron.).  Anf. :  Bene- 
dicts et  dilectissimo  parenti  Tyrasio.  Ende :  non  cesses  amare.  —  4.  Fol.  49vo 
bis  51.  R.  fHieronymus  de  honorandis  parentibus.  C .XXV.  Anf. :  Parentum  mo- 
nitis  subiugans  tilios  omnipotens  deus.  Ende:  corona  angelorum  coronari. 
Amen.  —  5.  Fol.  51  vo— 56.  R.  ,Sermo  b.  Augustini  de  assumpHonc,  ex  homiliario 
de  Sanctis'.  Anf. :  Festiuitas  dei  genitricis  marie  dormicionis  toto  (!)  orbi  vene- 
rabilis.  Ende :  propiciatrix  semper  nobis  esto  aput  filium  etc.  —  6.  Fol.  56—62. 
Expositio  super  ,Pater  noster*.  Anf. :  Pater  thoiuas  de  aquino  non  dominus  quia 
amari  appetit.  Ende:  oracio  potissime  ex  mente  et  affectu  dicenda  est. 

68.  Pp.  XV.  Jahrh.  188  Bll.  4l\ 

1.  Fol.  1— 76 vo.  R.  jlncipit  Isidorus  de  summo  bono'.  Anf.:  Summum 
bonum  Deus  est.  Am  Ende  ist  ein  Register  und  die  Anmerkung:  „Et  sic  com- 
pletum  est  Registrum  super  Isidoro  de  summo  bono  cum  toto  opere  suo".  — 
2.  Fol.  77—83  vo.  Tractatus  ,de  Norma  viuendi'.  Anf. :  Age  fill  ut  oportet,  age  ut 
decet.  Ende :  ne  bonum  quod  accepisti  despicias.  amen.  Der  Verfasser  ist  Isi- 
dorus.  Viele  Worte  werden  bohmisch  wiedergegeben.  —  3.  Fol.  83  vo— 84  vo. 
Tractatus  de  instructione  vitac  spirilualis.  Anf. :  Audi  fill  praecepta  mea.  Ende : 
et  circumda  gutturi  tuo.  —  Folgen  Citate  aus  dem  Lib.  Sap.  und  Ezechiel.  — 
4.  Fol.  85— 165  vo.  R.  ,lncipiunt  Auctoritates  plurime  que  sunt  in  ecclesia  pragensi 
in  tabulis  conscripte  et  hie  in  octo  Sexternis*reposite4.  Anf. :  Desperacio  dicit 
que  et  qualia  comisisti.  Ende :  qui  minus  dolet  minus  ei  remittitur.  Darnach: 


Digitized  by  VjOOQLC 


262 

„In  libro  isto  multa  continentur.  Primo  de  viciis  et  virtutibus  et  do  multis 
aliis  circumstanciis  et  de  generacione  et  aduentu  antichristi,  de  diuersitate 
infernorum  et  de  penis  infernalibus  et  purgatorii,  de  Creacione  adam  et  Ewe, 
de  VII  Sacramentis  et  aliis".  Bud  buohu  chwala ;  und :  Qui  hunc  librum  sepius 
legerit  ex  eo  multa  vtilia  adiscere  potuerit.  —  5.  Fol.  166.  Nota  de  quadruplici 
sensu  scripturae.  Scil.  hystoriacus  allegoricus.  —  6.  Fol.  167—170.  Quaestiones 
catecheticae.  Anf. :  Homo  quare  dicitur  Responde  homo  dictus  est  a  humo. 
Ende :  ubi  Christus  natus  est  in  Bethlehem.  —  7.  Fol.  171—188  vo.  ,Liber  aureus 
de  tribulacione'.  Anf. :  Da  nobis  domine  auxilium.  Cum  anime  tribulate  et  temp- 
tate.  Ende :  quam  repromisit  deus  diligentibus  se.  Explicit  etc.  Das  vordere 
Vorlegbl.  bringt  „Nowiny  z  Siawneho  Sboru  obeczneho  z  Miesta  Constancieu. 

64.  Pp.  XV.  Jahrh.  298  Bll.  4l°. 

1.  Fol.  1—283  vo.  Novum  t&stamentum  Jesu  Christi  —  mit  Angabe  der  Pa- 
rallelstellen  und  vielen  Randglossen.  Am  Ende  mehrerer  Biicher  kehrt  die 
Namensfertigung  eines  spateren  Besitzers  dieses  Codex  immer  wieder :  ,An- 
dreas  Zigarthe  Sylesius  G logovien sis  Maj oris  anno  domini  1575*.  Hautig  finden 
sich  auch  einzelne  Verse  in  bdhmischer  Uebersetzung  vor,  sowie  der  Hilferut' 
des  frommen  Schreibers:  ,Pomoz  sw.  Pawle'. —  2.  Fol.  283vo— 298.  R.  ,Incipit 
ordo  gestorum  Christi.  Amen'.  Anf.:  In  principio  erat  verbum.  Ende:  Sunt  et 
alia  multa  que  fecit  iesus  etc.  Explicit  ordo  gestorum  Christi. 

OS.  Pp.  XV.  Jahrh.  18  Bll.  8vo. 

Oesterreichischcs  )Lanndsrecldt .  Ant. :  Das  sind  die  Recht  nach  gewonhait 
des  lanndes  bei  Herczog  Lewpolten  von  Osterreich.  Ende :  sol  der  Richter 
die  Schrann  tun  wo  er  wil.  (Diese  werth voile  Handschrift  ist  bereits  durch 
den  Chorherrn  Fr.  Kurz  von  St.  Florian  in  don  „Jahrbuchern  der  Literatur", 
Band  39,  Anzeigeblatt  S.  13,  verotientlicht  worden;  ausfiihrlich  besprochen 
wird  sie  in  HasenohrPs  „Landesrechte  von  Oesterreich  im  13.  und  14.  Jahrh.a). 
Naheres  hat  ein  spaterer  Besitzer  dariiber  verzeichnet,  der  auf  dem  Umschlag- 
blatte  schreibt:  „Mich  bedunkt,  dass  Buech  traktier  zweierlei  civiliaund  cri- 
minalia  und  die  sein  unter  einander  vermengt.  Dem  Teutsch  Sprach  nach  is 
es  alt  aber  (zu)  Leopoldi  Zeiten  kann  es  nit  geschrieben  sein  worden.  Dann 
die  Teutsch  sprach  erst  Rudolti  tempore  zu  schreiben  angefangen  worden. 
Herzog  Leupolten  Lantsrecht  wird  gedacht  in  einein  alten  Gedicht  Lucidarius 
genant.  Vide  sub  Lantrichter".  Derselbe  Schreiber  notirt  am  Schlusse  Fol- 
gendes :  „de  placito  in  Mutarn  in  Uteris  Leupoldi  ducis.  Monast.  Paumgarten- 
berg.  A.  1209.  Constat  enim,  et  in  placito  nostro  Mutarn,  ex  sentencia  perqui- 
situm  atque  inuentum  est,  omnes  cysterciensis  ordinis  monachos  tale  ius  ex 
antiquo  habere,  ut  nee  ipsi  nee  ipsorum  predia  ulli  aduocato  quicquam  soluere 
debeant".  Interessant  ist  das  auf  dem  riickwartigen  Umschlagblatte  notirte 
Verzeichniss  von  gewissen  Pretiosen  des  „seber  vn  sand  Michel  und  sein 
hawsfraun". 

66.  Pp.  XIV.  u.  XV.  Jahrh.  119  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1—101  vo.  R.  ,Incipiunt  Moralitates  excerpte  de  libris  Moralium  b. 
Gregorii  pape  P.  Anf. :  Perscrutandum  est  subtilius  cur  b.  Job  tot  flagella, 
Ende:  ex  deuocione  militemus.  —  2.  Fol.  102.  R.  ,Tractatus  de  tribus  generibus 


Digitized  by  VjOOQIC 


263 

ob8tinatoruml.  Anf. :  Inter  abusiones  seculi  huius  sola  maior  est  senis  obsti- 
nacio.  Ende :  se  ipsum  palpans.  —  3.  Fol.  102vo.  R.  Tractatus  ,de  tribus  gcneribus 
religiosorum*.  Anf. :  primi  boni  secundi  meliores.  Ende :  quia  spiritu  non  vult 
ambulare.  —  4.  Fol.  104  vo— 119  vo.  Sermones  de  tempore,  de  Sanctis  et  de  diversis. 
Anf. :  De  adventu  domini.  ,Manifeste  veniet*.  Persona  magna  et  spectabilis. 
Der  letzte :  de  perversis  praelatis.  ,Memor  esto  congregacionis  tue*.  —  Ein 
Vorlegbl.  am  Anfange  hat  2  Sermones;  der  1.  beg.:  ,Una  dies  facta  est*.  Gre- 
gorius  dies  est  vita;  der  2.  ,Tronus  eius  sicut  sol*.  Verba  ista  possunt  esse 
dei  patris. 

67.  Pp.  XIV.  Jahrh.  113  BU.  Fol.  2  Coll.  (S.  Cod.  66). 

l.Fol.  120— 132.R.  Tractatus  bonus  decorpore  Christi.  Anf.:  ,Caro  meavere1. 
Causa  institucionis  est  cibus  hominis.  Mit  mehreren  Sermones  de  eodem.  — 

2.  Fol.  132—133.  Libellus,de  VHdictis*.  Anf. :  Dominica  die  egrediatur  anima.  — 

3.  Fol.  133—229.  Sermones  de  tempore,  de  Sanctis  et  de  diversis.  Anf. :  De  circum- 
cisione  domini.  Postquam  consumati  sunt.  Ita  scribitur  in  ewangelio  hodierno. 
Der  letzte :  De  auibus.  Anf.:  Nota  de  ambus  quia  in  eis  considerantur  IV  lau- 
dabilia.  —  4.  Fol.  229— 230  vo.  ,Auctoritates  sanctorum1.  Anf.:  Legi  et  relegi  et 
nusquam  inueni  Chum  nimis  justum.  Augustinus.  —  Das  vorgesteckte  Re- 
gister gibt  auch  die  Tractate  des  vorhergehenden  Codex  an,  der  gleichsam  als 
1.  Band  zu  diesem  2.  gilt,  wie  denn  auch  die  Foliirung  in  beiden  fortlauft. 

68.  Pp.  XV.  Jahrh.  214  BU.  Fol. 

1.  Fol.  1—54.  Horologium  sapientiae.  Der  Prolog  beg. :  ,Sentite  de  domino 
in  bonitate'.  Der  Verfasser  —  ein  Dominikaner  —  sagt  darin,  dass  er  sein  Werk 
dem  Magister  Hugo  ord.  Praed.  zur  Einsicht  zugeschickt  habe,  und  nennt  es 
ein  „  colloquium  inter  sapienciam  etBdiscipulum".  Nach  dem  Prolog  kommt  das 
Kapitel-Verzeichniss.  Die  Abhandlung  beg. :  ,Hanc  amaui  et  exquisiui*.  Erat 
quidam  iuuenis  deuotus.  Ende:  sapiencia  benedicat  et  custodiat  corda  et  cor- 
pora nostra.  Amen.  —  ,Finito  libro  sit  laus  et  gloria  Christo.  Explicit  horo- 
logium sap.  per  manus  laurencii  de  Slackenwerd  sub  anno  1405  fer.  III.  post 
dominicam  Palmarum*.  —  2.  Fol.  54.  Opusculum  de  interpretacione  nominis  Ma- 
riae.  Anf. :  ,Nomen  virginis  Maria'.  Quia  nomen  bonum  melius.  Ende :  elacione 
intumuit.  Nach  dem  beigegebenen  Inhalts-Verzeichnisse  enthalt  das  Werk 
drei  Theile,  unsere  Handsch.  hat  aber  nur  27  Kapitel  des  1.  Theiles.  —  3.  Fol. 
64.  Libellus  de  conflictu  vitiorum  et  virtutum.  Anf. :  ,Qui  vicerit  faciam  eum. 
Magnam  misericordiam  facit  qui  erranti  viam  ostendit*.  Ende :  dyabolus  ab 
homine  repellitur.  Et  sic  est  finis  etc.  —  4.  Fol.  82.  Tractatus  super  f  Missus  est?. 
Anf. :  Quatuor  michi  timorem  et  tremorem  faciunt.  Ende :  in  hora  mortis  no- 
stra acquirat  saluatorem.  Amen.  Explicit  etc.  fratris  Augustini  de  Anchona 
ord.  fratrum  heremitarum  s.  Augustini.  Das  beigegebene  Register  tragt  den 
Titel :  ,Isti  sunt  tituli  dubitacionum  tractatus  super  Aue  Maria'.  —  5.  Fol.  118. 
E pis  tola  Joannis  de  Miza,  canonici  Pragensis,  ad  Helmoldum  Glendenstade 
de  Zoltwedel  s.  theol.  baccalorio  (!).  Anf. :  Venerabili  viro.  —  6.  Fol.  120.  Liber 
de  bono  ordine  moriendi.  Das  Vorwort  beg. :  Nudus  egressus  sum.  Der  Tractat : 
Summe  bonus  et  justissimus  remunerator.  Ende :  quod  nobis  prestare  digne- 
tur.  Anni  dom.  1407  quinta  feria  qua  cantatur  ,Salus  populi'  finitus  est  liber 
iste  de  bono  ordine  moriendi.  Anna  hr. 


Digitized  by  VjOOQIC 


264 

69.  Pp.  XV.  Jahrh.  200  BL1.  Fol. 

1.  Fol.  1.  Liber  tropologiae  super  Evangelia  dominicalia  per  circulum  anni 
Magistri  Philippi  de  Navarra  finitus  anno  1400  die  sabbato  ante  Judica.  Der 
Prolog  beg.:  Quam  jocunde  videbit  eternum  dei  tabernaculum.  Der  1.  Sermo 
dom.  I.  Adv. :  ,Cum  appropinquasset  Jesus'.  Erudit  nos  sapiencia  Patris  in 
accessu  suo.  Der  letzte  dom.  XXIV.  p.  Pent. :  ,Cum  subleuasset  oculos  Jesus4. 
1st  ganz  dasseibe  Werk,  wie  oben  MS.  Nr.  XXXIX.  —  2.  Fol.  80.  Sermo  in  die 
palmarum.  Anf. :  Discipuli  cum  domino  appropinquantes.  Ende:  ipse  ergo  bene- 
dictus  qui  venit.  Die  folg.  3  Bll.  sind  unbeschrieben.  —  3.  Fol.  85.  tLiber  de 
naturis  animalium,  collectus  ex  libro  Isidori  et  Alberti  magni  et  aristotelis1. 
Die  Zuschrift  beg. :  Desiderii  tui  karissime  peticionibus  satisfacere  cupiens. 
Ende:  De  natura  mergi.  —  Fol.  109  liest  man  folgende  Kapitel-Ueberschriil : 
,Incipit  hugonis  tractatus  de  diuersis  coloribus  ac  naturis  columbarum'.  Es  ist 
Hugo  de  s.  Victore  gemeint,  der  auch  de  nat.  animalium  schrieb.  —  Fol.  110. 
,Explicit  liber  de  auibus.  Incipiunt  dicta  Joannis  Crisostotni  de  naturalibus  et 
primo  de  leone*.  —  4.  Fol.  169.  Liber  Anselmi  de  similitudinibus.  Anf. :  Voluntas 
tripliciter  intelligitur.  Der  Tractat  ist  complet.  —  Das  1.  Vorsteckblatt  hat  ein 
Register  zum  Ganzen;  die  drei  folgg.  einen  juridischen  Traotat  mit  dem  R. : 
,Incipiunt  Inhibiciones  Sacramenti  omnibus  hereticis  et  Scismaticis'. 

70.  Pp.  XIV.  Jahrh.  174  Bll.  Fol. 

1.  Fol.  1.  Vita  b.  Virginis  Mariae.  Es  sind  Sermones  fur  die  neun  Haupt- 
feste  Mariens,  wie  sich  der  Verfasser  ira  Vorworte  ausdriickt.  In  den  Ueber- 
schriften  werden  ofters  angefuhrt:  ,Bemardus  super  Missus';  ,Gorran  Nic. 
super  Missus'  und  ,super  Exurgens',  auch  ,super  Intrauit'.  Anf.:  ,Concipies  in 
utero\  Karissimi  quid  valet  coneipere.  Ende :  De  Conceptione.  —  2.  Fol.  167. 
Miracula  Mariae.  Anf. :  Miraculum  de  institucione  ut  dies  natiuitatis  Marie 
celebretur.  Auf  der  Etiquette  des  (neuenj  Einbandriickens  steht  die  Zahl  1380. 

71.  Pp.  XV.  Jahrh.  250  Bll.  Fol. 

1.  Fol.  1.  Postilla  in  Evangelia  per  annum.  Anf.:  Aduentum  domini  reco- 
lentes  scientes  eum  venisse.  Am  Ende :  Explicit  postilla  magistri  Nicolai  de 
Kmunden  anno  domini  1413.  -  2.  Fol.  HOvo.  R.  ,Speculum  peccatoris  b.  Augu- 
stini  episcopi{.  Anf.:  Utinam  sa},erent.  Karissimi  in  via  huius  fugitiui  mundi 
sumus.  Ende:  ad  quam  nos  perducat.  —  3.  Fol.  112  vo.  ,Sermo  b.  Bernhardt  in 
die  Cinerum'.  Anf.:  ,Faciem  tuam  laua'.  In  hodierno  ewangelio  karissimi  b. 
pater  noster  Bernhardus.  Wie  man  schon  aus  diesen  Worten  ersieht,  ist  der 
hi.  Bernhard  der  Verfasser  dieses  nicht:  vielmehr  wurde  der  betreifende 
Sermo  des  Heiligen  von  einem  unbekannteu  Cistercienser  zu  einer  Kapitel- 
Rede  umgearbeitet.  —  4.  Fol.  120.  Sermones  de  tempore.  Anf. :  ,Ecce  rex  tuus 
venit4.  Si  aliquem  amicum.  Ende :  De  dedicacione.  ,Sanctilicaui  domum*.  Ex- 
pliciunt  ,flores  Apostolorum'  anno  domini  1413.  —  Folgt  eine  ,Nota  de  15  signis 
que  euenient  in  fine  mundi{.  Anf. :  Prima  die  eriget  se  mare. 

78.  Pp.  XV.  Jahrh.  109  Bll.  Fol.  2  Coll. 

Sermones  in  Evangelia  per  annum.  Anf.:  ,Vespere  autem  sabbati1.  Post- 
quam  ewangelista  descripsit  passionem.  Ende:  laudabitur  sine  cessacione. 
Darnach :  ,0  wie  fro  ich  waz  do  ich  schrib'.  Deo  gracias.  Finitus  est  iste  liber 


Digitized  by  VjOOQIC 


265 

in  crastino  Dorothee  virg.  et  mart,  anno  domini  1455.  Der  Verfasser  dieses  und 
des  folgenden  ist  Hugo  de  Prato  fiorido,  ein  beliebter  Prediger  aus  dem  Do- 
minicaner-Orden.  (Quetifl.  551).  Die  Schrift  ist  sehr  sorgfaltig;  der  Schreiber 
nennt  sich  in  dem  nachfolgenden  Codex,  der  als  Fortsetzung  dieses  zu  be- 
trachten  ist,  Johannes  Prunaer. 

78.  Pp.  XV.  Jahrh.  298  Bll.  Fol.  2  Coll. 

1.  Fol.  1—226.  R.  ,Incipit  pars  estivalis  rev.  magistri  Hugonis  de  prato  super 
ewangelxis  et  epistolis1.  Anf. :  ,Maria  Magdalena  et  Maria  Jacobi4.  in  verbis  vero 
propositis  duo  inueniuntur.  Ende :  Serm.  de  ep.  dom.  XXV.  post  Pent.  ,Ecce 
dies  venient'.  Quia  in  sequenti  dominica  aduentum  filii.  Am  Ende  dess.  liest 
man:  ,Scriptum  per  me  Johannem  prunar  Anno  domini  1457  in  die  s.  Galli 
mens.  Sept.  —  Hie  iacet  inclusa  predicatorum  fiorida  musa.  Hie  compilator 
pratensium  est  exaltator'.  Mit  einem  alphabetischen  Sach  -  Register,  super 
parte  estiuali  et  yemaii.  —  2.  Fol.  233  vo— 238.  R.  ,Secuntur  Sermones  de  bono 
pastore*.  Anf. :  Ego  sum  pastor  bonus.  Notandum  Caiadrius  ut  Jacobus  et  ysi- 
derus  est  auis  tota  alba.  Ende:  portans  crucem  suam.  Das  folg.  Bl.  ist  leer.  — 
3.  Fol.  240—277.  R.  Jncipit  Summula  rudium  de  septem  Sacramentis  ecclesie*.  Der 
Prolog  beg. :  Quia  varia  dicta  sanctorum  et  contrarie  opiniones.  Cap.  I.  De 
summa  trinitate.  Am  Ende  des  Ganzen :  Et  sic  est  finis  huius  opusculi  scilicet 
sumraule  rudium.  In  der  Vorrede  nennt  der  unbekannte  Verfasser  alle  Quellen, 
aus  denen  er  geschopft:  Augustinus  et  Gregorius,  Thomas  de  Aq.,  Albertus 
M.,  Petrus  de  Tarantasio  Ord.  Praed.,  Innocentius  pp.  V,  Hostiensis  Cardinalis 
Summa,  Joannes  Friburgensis.  —  4.  Fol.  277  vo— 286  vo.  R.  ,Incipit  tractatus  de 
arte  moriendi  salubriter1 .  Anf. :  Cum  de  presentis  exilii  miseria  mortis  transitus. 
Am  Ende :  Explicit  tr.  de  arte  moriendi  magistri  Nicolai  Dincklspuhl.  (S.  Scriptt. 
Univers.  Vienn.  I.  86,  und  Fabr.  Bibl.  med.  et  inf.  latinit.).  Folgt  eine  kurze 
flnterpretatio  dulcissimi  nominis  Jesus1'.  Anf.  *.  Jocunditas  merencium.  —  5.  Fol. 
287— 298  vo.  R.  ,Incipit  Commune  Sanctorum  Jordan?.  Anf.:  ,Manete  in  dilec- 
cione  mea'.  In  verbo  proposito  hortatur  dominus  discipulos.  Ende:  Sermo  in 
dedicatione.  Quia  hodie  agitur  de  dedicacione  huius  ecclesie.  Der  Verfasser  ist 
Jordanus  Saxo  (Teutonicus.  Henschenius  Acta  SS.  II.  720;  Quetifl.  93).  Die 
Vorlegbll.  haben  Fragmente  der  Ofticien  ss.  Sebastiani  et  Agnetis  auf  Pg. 
XII.  Jahrh.  mit  Neumen. 

74.  Pp.  XVI.  Jahrh.  starker  Bd.  Fol. 

1.  Ausjsug  der  OesterreichiscJien  Landes-Chronik.  Auf. :  Es  was  gesessen  in 
dem  Land.  —  (Ueber  diese,  zutn  grossen  Theile  fabelhafte  Chronik  s.  Hier. 
Pez,  Scriptt.  rer.  Austr.  I.  1043  ft'.,  woselbst  als  ihr  Auctor  Matthaeus  [oder 
Gregorius]  Hagen  bezeichnet  wild.  Ihr  Ursprung  fallt  in  die  Mitte  des  XIV. 
Jahrhdtes.).  Die  ad  marginem  angebrachten  Wappen  der  Landesherzoge  sind 
in  frischen  Farben  schon  ausgefiihrt.  Die  Chronik  reicht  bis  zum  J.  1398.  — 
2.  Croniken  des  Landes  Quarentttn,  jetz  Karndten  genannt.  Anf. :  Es  ist  dem 
Adei  loblich.  Selbe  beg.  mit  dem  Karnthner-Herzog  Samo  764  und  ist  fort- 
gefuhrt  bis  1269.  Auf  dem  Vorderdeckel  liest  man  den  Namen  des  fruheren 
Besitzers:  ,Herr  Andre  von  Mechnitz  zu  Limberg  1573',  und  auf  dem  1.  Vor- 
steckblatte  die  Buchstaben  V.  H. 


Digitized  by  VjOOQIC 


75.  Pp.  XV.  Jahrh.  116  Bll.  Fol. 

1 .  Fol.  1.  Lucianus.  Dieser  Titel  findet  sich  in  dem  R:  ,Iste  libellus  est 
domiiii  Andree  de  Chwalssyn  et  denotatur  lucianus4.  Es  ist  ein  Vocabularium 
latinum.  Der  Prolog  beg. :  Cum  juxta  sapientis  assercionem  bonorum  laborum 
gloriosus.  Das  Opusculura  beg. :  A  est  litera  sicut  dicit  Isidorus.  Ende :  Zoni- 
mentum  zich  zona  pellicea.  —  2.  Fol.  80.  Apologeticus  quadripartite.  Anf. :  Se- 
cundum Aristotelis  sentenciam  in  probleumatibus  suis.  Das  1.  Cap. :  Proficere 
in  bono  semper  debemus.  Das  letzte:  De  luxuria  quod  sit  vitanda.  Dieses 
Werk  enthalt  nach  dem  Vorworte  „informativa  juventutis  per  figuras  mo- 
rales" und  wird  dem  Cyrillus  Alexandrinus  zugeschrieben ;  es  findet  sich 
jedoch  bei  Migne  nicht.  (S.  Fabricius,  Bibl.  graeca  VIII.  589,  und  Czerny,  Die 
Handschr.  der  Stiftsbibl.  St.  Florian  XI.  100.  S.45.  Es  wurde  von  dem  Jesuiten 
Corderus  1630  zu  Wien  herausgegeben).  Am  Ende  des  Tractates  liest  man : 
,0  maria  pia  sis  mecum  semper  in  via'.  Ueber  den  Schreiber  Andreas  de 
Chwalssyn  s.  obcn  MS.  Nr.  XVII.  —  3.  Fol.  114.  Commentaries  in  loca  s.  scri- 
pturae.  Anf.:  in  ewangelio  Exiit  edictum  i.  man  datum  et  deriuatur  a  voce 
edico  —  is.  Am  Schluss  findet  man  eine  ,Tabula  ad  cognoscendum  numerum 
hebdoraadarum  nativitatem  domini  et  corporis'.  Das  Vorsteckbl.  am  Anfange 
verzeichnet  einen  Erlass  des  Prager  Erzbischofes  Wolframus  an  alle  Piarrer 
u.  A.  seiner  Diocese  vom  J.  1898,  betreffend  die  Osterbeicht;  dariiber  ,Lau- 
demus  veteres  sed  nostris  utamur  annis'.  Folgen  Versus  aus  Lucanus  und 
Versus  de  sacramentis  in  verba  „Bocu  (non  itera)  und  „epum". 

76.  Pp.  XIV.  Jahrh.  144  Bll.  Fol. 

Postilla super  librum  PmUcrii.  Anf.  des  Prologs:  ,Propheta  magnus  sur- 
rexit  in  nobis'.  Quamvis  liber  psahnorum  apud  hebreos.  Am  Schlusse:  ,Laus 
tibi  Cbriste  quoniam  explicit  liber  iste.  Finis  psalterii,  Explicit  postilla  super 
lib.  psalt.  edita  a  fr.  Nicolao  de  Lyra  de  ord.  fratrum  minorum,  s.  theol.  doctore. 
Anno  dom.  1326  per  manum  etc.'  Da  der  gen.  Verfasser  (nach  Jocher's  Gel. 
Lex.)  an  diesen  postiliae  perpetuae  in  biblia  universa  vom  J.  1298  bis  1830  ge- 
arbeitet  hat,  so  diirfte  die  obige  Jahreszahl  sich  vielmehr  auf  die  Zeit  der  Ab- 
fassung  als  auf  die  der  Abschrift  beziehen,  wiewohl  die  Handschr.  ganz  den 
Charakter  des  XIV.  Jahrh.  tragt. 

77.  Pp.  XIV.  Jahrh.  151  Bll.  Fol. 

Biblia  s.  N.  T.  Die  Biicher  reihen  sich  folgendermassen  an  einander : 
Die  4  Evang.,  die  Briefe  Pauli,  Apostelgesch.,  ep.  cath.  b.  Jacobi,  2  ep.  s.  Petri, 
ep.  can.  I.  Jo.  bis  cpt.  III.  v.  4 ;  endlich  Apocalypsis.  Die  vielen  Initialen  des 
gut  und  rein  erhaltenen  Codex  sind  mit  Gold  und  frischen  Farben  reich  und 
schon  verziert.  Sonst  finden  sich  viele  Marginal-  und  Interlineal-Noten  exe- 
getischen  Inhaltes  und  mehrere  Dankesbezeugungen  in  bohmischer  Mundart 
vor.  Die  Bibel  war  Eigenthum  des  Augustiner-Chorherrenstiftes  Forbes 
(Borovany),  woher  sie  in  den  Besitz  des  letzten  Rosenbergers  Peter  Wok 
(1609)  iiberging. 

78.  Pp.  XIV.  Jahrh.  178  Bll.  Fol. 

Homiliae  et  sermones  ss.  Patrum  super  ewangelia  et  Epistolas  dominicarum 
post  Pentecost.  Anf.:  ,Homo  quidam  erat  diues\  Omelia  b.  Gregorii  pp.  In 


Digitized  by  VjOOQIC 


267 

verbis  sacri  eloquii.  Ende :  Dom.  XX TV.  Sermo  b.  Aug.  de  inimicis.  Bogo  vos 
fratres  ut  non  moleste  accipiatis.  Am  Schluss:  Explicit  quarta  pars  Omeliarii 
finita  1398 ;  und  der  Vers : 

,Nobile  vincendi  genus  summa  paciencia  vincit. 

Vincit  qui  patitur  si  vis  vincere  disce  pati'. 
Ein  friiherer  Besitzer  wird  auf  dem  Vorsteckbl.  genannt :  ,Iste  liber  est  do- 
mini  Andree  dicti  Gremsar  plebani  in  Stropnicz'. 

79.  Pp.  XV.  Jahrh.  192  Bll.  Fol. 

1 .  Fol.  1 .  Tractatus  de  septan  vitiis  et  septem  virtutibus.  Anf:  Misit  rex  Saul 
apparitores.  Am  Ende :  Explicit  tractatus  etc.  ubi  semper  unum  vicium  se- 
quitur  una  virtus  usque  ad  fin  em.  —  2.  Fol.  2G.  Tractatus  de  dieta  salutis,  sive 
de  vita  salutis.  Anf:  Prima  dieta  est  penitencia  —  decima  et  ultima  dieta  est  de 
penis  inferni  et  de  gloria  paradisi.  Beide  Tractate  werden  Fol.  187  dem  hi. 
Thomas  de  Aq.  zugeschrieben :  , Explicit*,  heisst  es  das.,  ,liber  de  dyeta  salutis 
siue  Tractatus  b.  Thome  de  Aq.  Ord.  fratruin  Praed.  et  tract,  de  vicii.s  et  virt. 
Et  finitus  est  anno  dom.  14 16  die  sabbato  intra  ootavam  s.  martini  ep.  Et  sic 
est  totum  infunde  et  da  iuihi  potunv.  Indess  wird  bei  Quetif  nur  der  erste 
unter  die  unterschobenen  Werke  des  Heiligen  gezahlt,  der  zwoite  aber  das. 
gar  nicht  erwahnt.  An  den  Raudern  dieses  2.  Tractates  sieht  man  rohe  Feder- 
zeichnungen  von  Hausern,  Kirchen  u.  dgl.  —  3.  Fol.  187  vo.  Formula  abjura- 
tionis  haeresis—  bohmisch.  Anf.:  Ja  N.  seznaw  prawu  wyeru  .  . .  przed  wamy 
dustoyny  knyeze  gyene  (Jene)  opate  klasstera  opatowskeho  zakona  sw.  bene- 
dikta.  Betriift  die  Irrlehre  von  Hus  und  Wiclef.  —  4.  Fol.  188.  Formula  a&- 
solvendi  excommunicatum.  Anf.:  Primo  excomm.  tiectat  genua.  —  5. Fol.  188vo. 
De  ordinacione  Misse.  Anf. :  Per  Glementem  papain  ipse  b.  petrus  ornameuta 
altaris  . . .  ordinauit.  —  6.  Fol.  190vo.  De  ordinacione  officii  ecclesie.  Anf. :  Post- 
quam  Constantinus  qui  monarchiam  tenebat.  Ende :  Insuper  Gregorius  VII.  etc. 
Die  Voriegbll.  enthalten  eine  Tabula  zu  1  und  2. 

SO.  Pp.  XV.  Jahrh.  256  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1.  Summa  Sacramentorum.  Anf.:  De  sacramentis  dicturi  videam 
in  principio.  Das  letzte  (10f».)  Kap. :  Quod  laici  decimas  retinere  non  possunt 
sine  gravi  peccato.  Am  Schlusse :  ,Hiccine  tinitur  opus  hoc  quod  fertile  scitur', 
und  ,Intellectus  in  fronte.  Memoria  in  cerebro  etc.  Christus  in  fide'.  —  2.  Fol. 
182.  R.  ,Excerpta  de  libra  Pisani*.  Anf. :  De  communione.  Communicare  id  est. 
Ende :  Utrum  adulatio  sit  peccatum.  Der  Verfasser  ist  Bartholomaeus  von 
Pisa.  —  3.  Fol.  209.  Tractatus  de  peccato  et  de  poenitentia.  Anf.:  Peccatum  primo 
committitur.  Auch  diese  scheinen  Excerpte  aus  der  Summa  Pisani  zu  sein. 
Am  Ende : 

Laus  tibi  Christe  completus  est  liber  iste. 

Finito  libro  sit  laus  et  gloria  Christo, 

Ob  cujus  amorem  complevi  hunc  laborem. 
Scriptoris  ob  meritum  detur  pure  oracionis  suflragium.  Iste  libellus  est  Mon. 
s.  Marie  in  Altov.  Anno  domini  1411.  Gomparatus  per  fr.  Johannem  dictum 
Staicze  tunc  temporis  existentem  in  Officio  prioratus  et  per  iratrem  Przybi- 
conem  scriptus,  pariter  in  praedicto  monasterio  professos.  —  4.  Fol.  220  vo. 
Quaestiones  de  confectione  Corporis  Christi  et  de  frequenti  Missae  celebratione,  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


268 

5.  Foi.  221.  Traetatus  de  statu  perfectorum.  Anf. :  Sciendum  quod  st.  perf.  con- 
sists in  dei  contemplacione.  Ende :  mutet  illud  utiliori  dono.  Hec  Bernhar- 
dus  —  6.  Fol.  222  vo— 252.  Dialogus  inter  patron  etfilium  de  statu  incipientium. 
Anf.:  Filius  interrogat.  Desidero  scire  quoraodo  deus  loquitur  angelis.  Ende: 
incipiencium  aiiquaiiter  legentibus  paten'at.  Folgen  Fol.  252  vo— 255  ahnliche 
Dialogi,  als :  Utrum  maiigni  spiritus  occultas  cogitationes  cordis  possint  in- 
telligere.  De  discretione  qualiter  quis  in  sue  carnis  affiictione  discretionem 
habere  debeat  (Vgl.  MS.  No.  CXLIV.  Malogranatum).  —  7.  Fol.  255  vo-256. 
Paraphrasus  in  Job.  c.  30.  Anf. :  Beatus  Job  ut  ostendat  cuius  fortitudinis  fu- 
erit.  Ende :  persistere  eciam  inter  malos  possunt.  „Nehnyeway  sye  at  sye  ko- 
nopye  urodye".  (Ueber  den  tieissigen  Schreiber  s.  MSS.  No.  22.  42). 

81.  Pp.  XIV.  Jahrh.  139  Bll.  4". 

Vita  s.  Hieronymi  —  deutsch.  Die  Widmung  beg. :  Der  durchleuchtigen 
furstinnen  und  vrawen  Elizabeth  Markgraefinnen  czu  merhern.  Embeute  Ich 
Johannes  bissolf  czu  Oloraucz.  Am  Ende :  „Finitus  est  liber  iste  anno  domini 
1392  ante  festum  Margarethe  virg.  gloriose  in  quo  continetur  vita  s.  Hiero- 
nymi". (Der  Verfasser,  Bisohof  Johann  von  Neumark,  starb  1380).  Gleich  am 
Anfange  und  auch  Foi.  75  vo  tindet  man  farben-  und  goldverzierte  Initialen 
mit  eingemalten  Mcnschenkopfen.  Auf  einem  der  riickwartigen  Vorlegbiatter 
liest  man  einen  altdeutschen  Hymnus  in  Reimen  von  der  Himmelfahrt  Mariens. 
Anf:  Got  der  ist  milt  und  guet  er  ist  sefteleyth  gimut.  Ende:  da  cham  das 
himelische  her  mit  aner  guitan  par  und  fuerden  unser  liebe  vrawn  vier  das 
him  el  dar. 

88.  Pp.  XV.  Jahrh.  122  Bll.  4l°. 

Vita  Jesu  Christi  et  b.  Virg.  Mariae  —  deutsch.  Selbe  ist  nach  der  hi. 
Schrift  und  Legende  iin  Dialekte  recht  popular  und  frei  bearbeitet.  Anf.:  Hie 
hort  nu  von  anna  und  Joachim  iren  man.  Jeronimus  schreibt.  —  Fol.  116.  Ge- 
schichte  ,der  zwelif  potten1.  -  Fol.  1 16vo.  Geschichte  von  der  Zerstorung  und 
dem  Wiederaufbau  Jerusalems.  Anf. :  Dor  puechmaister  Josepus  hat  uns  ge- 
schriben  das  dy  Jerusalemysch  stat.  Die  beigebundenen  Bll.  enthalten  medi- 
cinisdie  Recepte  und  den  Namen  der  spateren  Besitzerin :  ,Das  Puech  hat  der 
pichlerin  ursel  gelernt  154T. 


Pp.  XV.  Jahrh.  46  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1  vo— 5.  Sermo  in  ekctione  Martini  pp.  V,  gehalten  am  8.  Nov. 
1417  von  Jacobus,  Episcopus  Laudensis.  Anf. :  Tam  ruinam  universalem  opor- 
tunitas  relouandi  occurrens.  (S.  Hermann  v.  d.  Hardt,  IV.  Rer.  concilii  Const, 
p.  1462).  —  2.  Fol.  6vo— 12.  ,Kpistola  Magistri  Henrici  de  Hassia  ad  dominutn 
Colomannum  praepoaitum  Neuenburgensem  de  cursu  ecclesiae  juxta  vaticinium 
s.  Hildegardis  ad  honorem  summae  trinitatis,  b.  Virg.  et  omnium  angelorum 
et  praecipue  b.  Vincentii  et  ad  honorem  et  nom.  venerabiiium  patrum  Epi- 
scopi  et  Capituli  ven.  Bon.  et  ad  utilitatem  universalis  Studii,  et  ad  honorem 
rom.  eccl.  et  ven.  praesulis  lnnocentii  quarti1.  So  das  R.  am  Ende.  Anf.:  Hec 
sancta  virgo  ab  infancia  visiones  solita  habere.  Ende:  in  fortissima  via  recti- 
tudinis  persistet.  Amen.  Day  to  boh.  —  3.  Fol.  12  vo— 14.  R.  ,Copia  Mere  directe 
Magistro  de  palecz  per  Magistrum  Cristannum'.  Anf. :  Magister  Reuerende  si 


Digitized  by  VjOOQIC 


269 

pro  nunc  aliqualiter  sumus  discordes.  Betrifft  die  Besetzung  der  Kirche  in 
,Gurzim'  durch  ,Petrum  quondam  Mag.  Stanislai  famulum'.  Dann  folgt  die 
Responsio  ad  idem  de  dto.  Constancie  fer.  III.  proxima  post  festum  s.  lucie 
1417.  Am  Rande  Magister  Sftephanus]  de  palecz.  —  4.  Fol.  14.  R.  Jsta  infra 
scripta  fuerunt  opposita  hussoni  per  Reuerendum  Mag.  Mauricium  Rwaczkam 
contra  simoniam  eiusdem  hussonis'.  Anf. :  Mag.  Reu.  postquam  predicacione 
tua  legem  dei  doces.  -  Fol.  14vo  beg.:  ,Et  ego  Magister  Hassko  dico  tibi  Huss. 
quod  modicum  legisti'.  —  5.  Fol.  15—17.  R.  ,Sermo  episcopi  Laudensis  in  con- 
dempnacione  Johannis  Huss  in  Constanc*.  Anf. :  Ut  mee  mentis  conceptum  elo- 
quium  tarn  sacratissimo  coetui.  Endet  mit  einer  Exhortatio  ad  regem  Hunga- 
rian. —  6.  Fol.  17—21.  R.  ,Sequitur  Sermo  Ijaudensis  Episcopi  in  condempnacione 
Magistri  Jeronimi  depraga  constancie  pronuncciatus1.  In  verba:  ,Exprobravit 
incredulitatem  eorum'.  —  7.  Fol.  21—27.  ,Sermo  Laudensis  Ep.  sequitur'.  Han- 
delt  de  s.  Thoma  Canterburensi.  Anf. :  ,Bonus  pastor  animam*.  Ofticium  pa- 
storis  debitum.  —  8.  Fol.  27vo—  31  vo.  Nomina  eleclorum  Bom.  Summi  pontificv* 
in  Constanciensi  Concilia  (1417).  Capitula  juranda  per  electores  et  custodes 
conclavis.  Modus  electionis  Pontificis  a  principio  usque  finem.  (Vgl.  Hardt  IV. 
1479.  1465.  1461).  9.  Fol.  32-33  vo.  R.  ,/)ecretum  s.  Constanciensis  Concilii  ad 
Regem  Wenceslaum Boemie qualiter  se  habeat  ad  extirpandam  haeresim.Joannis 
Wicleft'et  Huss  in  terra  sua'.  (Ueber  diese  bekannten  24  Art.  s.  Hardt  IV. 
1514).  —  10.  Fol.  33  vo.  ,Articuli,  qui  lecti  sunt  ex  mandato  regis  Wenceslai  Boh. 
in  pretorio  Pragensi  presentibus  doctoribus  etc.  in  vig.  s.  Alexii  1412*.  Anf.: 
Primo  qui  aliter  sentit  de  Sacramentis.  Ende:  7°  nullus  clamet  contra  predi- 
catorem  et  contra  bullas.  —  11 .  Fol.  34.  Nota  de  obligatione  soloendi  decimas. 
Anf.:  Primo  ne  voluntati  dei  contradicas.  Ende:  que  sunt  cesaris  cesari. — 
12.  Fol.  34  vo— 40  vo.  R.  ,Sermo  Mag.  Mawicii  in  Constancia  coram  sacro  s.  Si- 
nodo  pronuncciatus*.  Anf.:  ,Multa  habeo  vobis  dicere'.  Originatiue  et  in  officio 
Misse  transsumptiue.  —  13.  Fol.  40vo— 43vo.  R.  ,Statuta  pape  Martini  qninti'  — 
ddto.  Constanc.  X.  Cal.  Maii  1418.  (Hardt  IV.  1533).  -  14.  Fol.  43vo-44.  R. 
,Sequitur  ordo  et  processus  qualiter  sit  examinatus  et  cretnatus  Johannes  Huss  in 
Constanc.  s.  Concilio*.  Acta  sunt  anno  domini  1415.  (Die  ausfuhrlichen  Acten 
hieriiber  s.  bei  Hardt  IV.  389).  —  1 5.  Fol.  44vo.  Jsti  erant  electi  qui  regebant  s.  8. 
Concilium  Constanciense' '.  —  16.  Fol.  45— 45 vo.  R.  ,Commendacio  heremiper  dom. 
Johannem  archiep.  s.  pragensis  ecclesie'.  Betrifft  die  Begrundung  der  Eremi- 
tage  in  Heuraffel  (Cavea  b.  Pauli)  durch  die  Briider  Peter  und  Johann  von 
Rosenberg.  Nebst  dem  Wortlaute  der  Literae  patentes  der  beiden  Gen.  an  den 
Erzbischof.  Datum  ,1304  die  penultima  Septembris'  frichtig  1384).  —  17.  Fol. 
46.  R.  Nouitates  de  Constanc.  cum  Juramento  Regis  zigismundo  (!)  ss.  in  Cho  patri 
Martino  pp.  V.  facto'.  Datum  Constancie  in  die  convers.  s.  Pauli  1418.  - 
1 8.  Fol.  46.  Epistola  cuiusdam  doctoris  ad  Boemos  e  Constancia  directa  de  felici 
successu  concilii.  Anf. :  Pan  Buoh  z  svveho  milosrdenstwie  tak  raczii  Czierkwe. 
Datum  Sabbato  ante  Letare  anno  1415.  —  1 9.  Fol.  46vo.  Expositio  super  ,Pater 
nosttr1.  Anf. :  P.  n.  excelsus  in  creacione.  —  20.  Ibid.  Dicta  s.  Thomae  Aq.  super 
IV.  Sent.  dist.  13.  de  Euchuristia.  Anf. :  Corpus  Christi  quod  ostenditur  in  altari. 

84.  Pp.  XV.  Jahrh.  166  Bll.  4l". 

1.  Fol.  1. , Clemens  de  cottidiana predicacione  s.petrie.  Idem  ,de  ritu  misse' 
und  ,Extra  de  poenitentia  et  remissione'.  Es  ist  Clemens  Romanus.  papa.  — 


Digitized  by  VjOOQIC 


270_ 

2.  Fol.  3—16.  jTractatus  magistri  Henrici  de  Hassia  de  poenitentia  et  confessione'. 
Anf. :  ,Tibi  dabo  claues'.  Verbum  hoc  cuilibet  dicitur  confessori.  Am  Ende : 
Explicit  tr.  mag.  henrici  de  hayssa.  —  3.  Fol.  16  vo— 25  vo.  R.  ,Sequitur  trac- 
tatus  optimus  et  sanctus  b.  Bernhardt  abbatis  de  consciencia  et  confession? :.  Anf. : 
Consciencia  in  qua  anima  perpetue  est  mansura.  Ende:  hec  sepe  cogita  et 
liberaberis.  Amen.  —  4.  Fol.  26—42.  Tractates  de  peccatis  —  anepigraph.  Anf.  : 
,Si  dixerimus  quia  peccatum  non  habemus'.  Cum  nee  infans  unius  diei.  Ende : 
vindicta  graui  sic  est  mortaie.  Amen.  —  5.  Fol.  42  vo— 49.  R.  ,Utile  metricum 
confessionale'.  Anf.:  Causa,  pena,  monens,  actus  personaque  lesa.  Ende:  Hiis 
causis  facta  eonfessio  vult  iterari.  Explicit  hoc  utile  etc.  Fol.  50  ist  unbe- 
schrieben.  —  6.  Fol.  51—61.  R.  ,Exhortaciones  b.  Hieronymi  de  norma  viuendi'. 
Anf.:  Hortor  vos  karissimi  mei.  Ende:  jam  viuificor  cum  patre  etc.  Amen.  — 
7.  Fol.  61  vo— 71  vo.  R.  tTractatus.  s.  Augustini  ad  sororem  de  vita  Christiana'. 
Anf.:  Ego  Aug.  peccator  primus  et  ultimus.  Ende:  conferamus  absentes. 
Amen.  —  8.  Fol.  71  vo— 74  vo.  R.  ,Incipit  tractatulus  b.  Bernhardt  de  contempla- 
done  diuersarum  Auctoritatum'.  Anf. :  O  quam  vehementi  amplexu  amplexatus. 
Ende:  et  ideo  crebrius  inuocatur.  —  9.  Fol.  75— 84 vo.  R.  ,Tractatus  b.  Augu- 
stini de  vera  et  falsa  penitencia'.  Anf. :  Quantum  sit  appetenda  gracia  peni- 
tencie.  Ende:  in  odorem  suauitatis.  Amen.  —  10.  Fol.85— 93vo.  R.  }Alius  trac- 
tatulus Augustini  de  penitencia' '.  Anf:  Quam  sit  utiUs  et  necessaria  penitencie 
medicina.  Ende :  dimitte  incertum  et  tene  certum.  —  11.  Fol.  93  vo— 97  vo.  R. 
,Augustinus  de  disciplina  Christiana'.  Anf. :  Locutus  est  ad  nos  sermo  dei.  Ende : 
conuersi  ad  dominum  qui  sine  etc.  —  1 2.  Fol.  97vo— 100.  R.  ,Incipit  Augustini 
tractatulus  de  contemptu  mundi'.  Anf. :  Audite  fratres  karissimi  salutiferam. 
Ende:  reddamus  gracias  Jesu  Cho.  —  13.  Fol.  100 vo— 106 vo.  R.  ,Bernardus 
de  domo  consciencia.  Anf.:  Domus  hec  in  qua  habitamus.  Ende:  velud  ebria 
per  diuersa  distrahitur.  Foil.  107—109  sind  leer.  —  14.  Fol.  1 10-118 vo.  R. 
,Tractatus  de  sciencia  moriendi'.  Anf. :  Cum  omnes  homines  naturaliter  scire 
desiderant.  O  summa  et  eterna  sapiencia  cum  in  te.  Ende :  felicitatis  eterne 
peruenias.  Es  ist  ein  Dialog  zwischen  „Sapientiau  et  „discipulusu.  Die  folg. 
2  Bli.  sind  unbeschrieben. —  15.  Fol.  121—182.  Sermones  de  diuersis ;  als:  De 
conditionibus  regni  coelestis.  De  officialibus  ecclesiae.  De  diligendo  Deo.  De 
falsa  poenitentia.  De  duodecim  statibus  hominum.  De  utilitate  passionis.  — 

16.  Fol.  183.  Augustinus  de  fide  ad  Petrum  diaconum.  Anf.:  Epistolam  fili 
petre  tue  caritatis  accepi.  Ende :  hec  quoque  ill!  deus  reuelauit.  Explicit.  — 

17.  Fol.  145 vo— 149.  B.  Augustini  ep.  definitio  ecclesiasticorum  dogmatum.  Anf.: 
Omousion  gr.  i.  coessentialis.  Ende :  similitudinem  in  moribus  inuenire.  Ex- 
plicit etc.  —  1 8.  Fol.  149  vo— 158  vo.  Tractatus  de  purgatorio.  Anf:  De  purga- 
torio  ve  quod  est  ante  iudicium  et  pro  quibus  culpis  agitur.  Die  folg.  8  Bll. 
sind  unbeschrieben.  —  19.  Fol.  157.  Tractatus  exegeticus  de  visione  Isaie  pro- 
fetae.  Anf.:  Visio  ysaie  profete  hie  accedendum  est  ad  formam  tractatus. 
Schliesst  unvollendet:  materia  praecepta  in  tra.  Ist  von  einer  zweiten  Hand 
geschrieben.  —  20.  Fol.  158.  ,Incipit  liber  b.  Augustini'.  Es  sind  zwei  Sermones 
des  Heiligen.  Anf.:  Nemo  dicat  fratres  quod  temporibus  nostris  martirum 
tentamina  esse  non  possunt.  Handelt  „de  martyrio  spirituali".  Der  2. :  Audite 
salutiferam  patris  nostri  doctrinam.  Handelt  vom  Himmel.  -  21.  Fol.  161. 
Jncipit  liber  b.  Augustini  de  b.  latrone*.  Anf. :  Deus  erat  in  Christo  mundum 
reconcilians.  Ende:  deus  a  nobis  multum  diligendus  est.  —  22.  Fol.  163. 


Digitized  by  VjOOQIC 


271 

Statuta  provincialia  Arnesti  archiepiscopi  Pragensis.  Anf. :  Uniuersis  presentem 
paginam.  Ende  unvoUstandig :  grammatice  vigent.  —  Die  Vorsetzblatter  ent- 
halten  ein  vollstandiges  Register,  in  welchem  auch  die  fehlenden  Kapitel  der 
Statuta  Ernesti,  sowie  ein  ebenfalls  fehlender  Tractat,  betitelt:  „Summulade 
tribus  punctis  essentialibus  christianae  religionis",  angefiihrt  werden.  Nach 
dem  Register  liest  man :  ,Et  sic  est  finis  huius  registri  registratum  per  dom. 
Johannem  de  Rosenberg  pro  tunc  vicarium  in  wessels.  Anno  domini  1458. 
Anno  precedent!  h.  e.  a.  57  It.  4.  anno  dementis  obiit  illustrissimus  princeps 
et  Rex  ladislaus  prage  deus  scit  quomodo.  Item  anno  1458  in  die  Mathie  ap. 
fuerunt  maxima  tonitrua  et  coruscaciones1. 

85.  Pp.  XV.  Jahrh.  18  Bll.  4*. 

Glossae  de  tempore  —  anepigraph.  Anf. :  Dom.  I.  Adv.  ,Abiciamus  ergo 
opera1.  In  aduentu  magni  regis.  Ende:  De  virgine.  ,0  quam  pulcra  es*.  Con- 
sueuit  homo  mirari.  Die  Handscbrift  ist  dieselbe,  wie  im  MS.  Nr.  79  (aus  dem 
J.  1416)  und  Nr.  86. 

86.  Pp.  XV.  Jahrh.  20  Bll.  4to. 

Glossa  super  ,Pater  noster1.  Anf. :  Per  totum  anni  circulum  predicatur 
verbum  s.  scripture.  Ende :  Ille  absque  dubio  has  septem  peticiones  conse- 
quetur  a  domino  etc.  ^Explicit  Glosa  et  plurimorum  sanctorum  sunt  dicta  super 
pater  noster  totum4. 

87.  Pp.  XV.  Jahrh.  22  Bll.  4to. 

1.  Fol.  1— 17 vo.  R.  Jncipit  aurea  Bulla  CarolilV.  Anf.:  Omnipotens 
eterne  deus  (es  ist  die  petitio  pro  rege) ;  folgen  die  ,Rubrice  per  ordinem'.  Die 

eigentliche  Bulle  beg. :  Karolus  IV sub  anno  1361.  Ende :  De  benediccioni- 

bus  archiepisc.  in  presencia  imperatoris.  Am  Ende :  Explicit  aurea  bulla.  — 
2.  Fol.  17vo— 22.  R.  Jnfra  scripte  leges  promulgate  sunt  in  curia  Metensi  per  ka- 
rolum  IV.  Rom.  Imperatorem  et  Boemie  regem  Augustum  Anno  domini  1356 
assistentibus  sibi  omnibus  sacri  Imperii  Electoribus  dominis  Theodorico  Epi- 
scopo  Albanensi  s.  rom.  eccl.  Cardinali  ac  karolo  regis  francie  primogenito  in 
die  Natiuitatis  Christ!'.  Anf. :  Si  quis  cum  principibus  militibus.  Ende :  in  lin- 
gwis  ipsis  valeant  erudiri.  Finito  libro  sit  laus  et  gloria  cristo.  —  3.  Fol.  22vo. 
Liest  man :  ,Ego  frater  zigissmundus  monachus  in  altouado  ibidem  professns  et 
acolitus  ligaga*  (!)  istum  librum  per  manus  et  per  pedes  etc.  domino  domino 
staiczkoni.  Sit  laus  gloria  Christo.  amen'.  Ersterer  ist  etwa  Sigismund  Pirchan, 
der  nachmalige  Abt ;  letzterer  der  Stiftsprior  Johannes  Staicze  von  Hohen- 
furt.  —  4.  Ibid.  Novitates  de  Constanc  per  Woytiechonem  Notarium  et  Cano- 
nicum  Tinensem  anno  domini  1418  dominica  letare  aportate  (!)  et  per  alios 
ratificate.  Darunter  liest  man  nochmals :  ,Ego  fr.  Sigismundus*. 

88.  Pp.  XVI.  Jahrh.  starker  Bd.  4to. 

Notae  eocegeticae  in  fere  omnes  V.  T.  Libros  a  manu  et  ingenio  Philippi  Me- 
lanchtonis  sedule  exaratae.  Die  besagten  Anmerkungen  fullen  die  Rander  eines 
„Bibliorum  opus  integrum.  In  inclyta  Germaniae  Basilea  anno  1522  impress." 
Sie  sind  in  iateinischer  Sprache  verfasst,  haufig  auch  mit  griechischen  und 


Digitized  by  VjOOQIC 


272 

bebraischen  Citaten  untermengt.  Ausser  den  Marginalnoten  finden  sich  noch 
14  ganz  beschriebene  Einlegblatter  vor.  Diese  sogen.  Melanchton'sche  Bibel 
wurde  von  dem  Abte  Quirin  Mickl  im  J.  1760  um  20  fi.  angekauft;  der  dama- 
lige  Vorstand  der  Stiftsbibliothek,  P.  Quirin  Geyer  von  Ehrenberg,  hat  die 
Echtheit  der  Melancbton'scben  Schriftziige  in  einer  beigefugten  Notiz  nach- 
gewiesen. 

89.  Pp.  XVI.  Jahrh.  80  Bll.  4«°. 

Ordo  divini  officii  sec.  ritum  Cisterc.  Anf. :  Praesens  opusculum  quamuis 
breue  Compendium.  Cap.  I.  Quomodo  vel  quando  adventus  Domini  celebratur. 
Das  letzte :  De  negligentiis  in  Missa.  Folgt  eine  Tabula  de  legendis  historiis 
per  annum  und  eine  Nota  de  solemni  Tricenario.  Gleich  am  Anfange  liest  man 
den  Namen  des  Schreibers :  Fr.  P.  Simon  M.  Ursinus  (Baer)  anno  1532 ;  er  war 
Hohenfurter  Profess. 

90.  Pp.  XIV.  Jahrh.  21G  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 9vo.  Opusculum  s.  Augustini  de  caritate  et  aliis  virtutibus.  Anf.: 
Tue  non  immemor  peticionis  o  carissiraa  mater.  Ende:  veniam  infra  paucos 
dies  potuit  promereri.  Kxplicit  li  bell  us  s.  Augustini  quem  composuit  ad  peti- 
cionem  sue  matris.  ~  2.  Fol.  9-28  vo.  Auctoritates  ss.  Patrum  et  variiflores  ex 
s.  scriptura.  Es  folgen  ahnliuhe  auf  Foil. :  33-45  vo :  64-73  vo ;  157-158 ;  164  bis 
166;  185-192.  Auf  Fol.  67  vo  finden  sich  die  Jahreszahlen  1396  und  1397  ver- 
zeichnet.  —  3.  Fol.  28 vo—  30.  ,Sermo  in  Parasceve'.  Anf.:  Hodie  mater  sancta 
Ecclesia  est  in  maxima  tristicia.  Ende:  in  cruce  existent!  insultauit.  Enthalt 
eine  schone  Erklarung  der  an  diesem  Tage  gebrauchlicben  Ceremonien.  — 
4.  Fol.  31—33.  ,Sermo  b.  Augustini  de penitencia' .  Anf. :  Sepe  aduertimus  dilectis- 
simi  fratres  nonnullos  ex  nobis  communionem  eecl.  declinare.  Ende:  intra  in 
gaudium  domini  tui.  —  5.  Fol. 46—57.  ,Incipiunt  Sermones  inexequiis  tnortuorum'. 
Anf.:  Credo  u  id  ere  bona.  Ende:  Ite  ergo  maledicti  etc.  Expliciunt  sermones 
pro  animabus  defunct  is.  —  6.  Fol.  60— 63  vo.  Tractatus  ,de  diuinis  noris*.  Anf. : 
Quamvis  omni  tempore  teneamur  laudare  dominum.  Ende :  bonus  sol,  qui  illu- 
minat  totum  mundum.  Nocb  kommt  bier  vor:  ,De  boris  domine  nostre;  de 
parentibus  Christi  et  b.  virginis :  de  tempore  septuagesime ;  de  officio  lamenta- 
cionum'.  —  7.  Fol.  74— 79  vo.  ,Forma  confession^  (ein  sog.  Beichtspiegel  nebst 
den  Absolutionsgebeten).  Anf. :  Dicit  apostolus  Jacobus.  Conh'temini.  —  8.  Fol. 
80—102.  ,Incipit  Speculum  ecclesie  super  officio  misse'.  Anf. :  Queritur  quid  signi- 
h'cent  ilia,  que  requiruntur  ad  celebracionem  misse.  1.  De  indumentis.  Ende: 
Questiones  et  soluciones  circa  poricula  que  possunt  occurrere  in  Celebrando. 
(Vgl.  Honorii  Augustod.  Sacramentarium  bei  Pez  t,  II).  —  9.  Fol.  102.  fTestOr 
mentum  Christi1.  Anf. :  Auctor  ipse  pietatis  in  cruce  pendens. —  10.  Fol.  102vo 
bis  103  vo.  Liber  denaturu  animnlium.  Anf. :  Cum  a  rege  altissimo  fuissent  ani- 
malia.  Ende:  debemus  interficere  et  amouere.  —  11.  Fol.  104—121.  R.  ,Incipit 
quedam  visio,  quam  vidit  Tugdalus  ybernensisf.  Anf.:  Anno  1148  visa  fuit  bee 
visio,  qui  est  annus  secundus  Conradi  regis.  Ende :  in  bumilitate  et  sanctitate 
posset  imitari.  (Ueber  Tundalus  s.  Fabricius  1.  19.  p.  277).  —  12.  Fol.  123  bis 
144.  f Sermones  de  diver sisf.  Anf. :  Ammonet  nos  dominus,  ut  bone  arbores 
simus.  Der  letzte  beg.:  Tria  sunt  que  in  misericordie  opere  optanda  sunt  a 


Digitized  by  VjOOQIC 


273 

christiano,  —  13.  Fol.  144—148.  R.  ,Quomodo  homo  exerceat  se  adamandum  deum', 
Anf.:  Quia  cor  con  tempi  an  tis  non  cessat.  Ende:  Soli  Deo  amoris  vinculo 
coniungor.  —  14.Fol.  148vo— 150  vo.  R.  Jncipit  exposiciomisse'.  Anf. :  Gregorius, 
Nisi  spiritus  assit  cordi  audientis  ociosus  est.  In  missa  meretur  homo  accipere 
octo  dona.  Ende :  qui  desiderant  ab  hiis  peccatis  liberari.  —  1 5.  Fol.  151— 156vo. 
Dialogus  angeli  et  hominis  de  ingratitudine.  Anf. :  Aduersum  se  hominem  ingra- 
titudinis  uicio  laborantem.  Ende:  Homo .  Post  cuius  descessum  etc.  —  16.  Fol. 
157.  Paraphrasis  in  ,Pater  noster'.  Anf. :  P.  n.  excelsus  in  creacione.  Ende :  a 
malo  preterito,  presenti  et  future  Amen.  —  17.  Fol.  158—164.  Expositio  ora- 
tionis  dominicae.  Anf. :  Or.  dom.  precellit  alias  omnes  oraciones  in  tribus.  Nach 
s.  Thomas.  —  18.  Fol.  166— 170  vo.  Orationes  in  confessione  et  post  s.  Communi- 
onem.—  19.  Fol.  171—173.  Tria  Brevia,  und  zwar:  a)  Breve  Bonifacii  pp.  IX, 
worin  derselbe  fur  die  Anhorung  der  ersten  Pontifical -Messe  des  Patriarchen 
von  Antiochien  Wen[ceslausJ  gewisse  Indulgenzen  verleiht.  , Datum  Rome 
IV.  Idus  Maii  pontiticatus  nostri  anno  octauo'.  —  b)  Breve  des  gen.  Pdtriarchen, 
in  welchem  derselbe  den  Wohlthiitern  der  Kapelle  ,ss.  Sigismundi  et  Jodoci 
(capella  leprosorum)  extra  muros  Interbuk  Brandenburgensis  dioec'  Indul- 
genzen verleiht.  , Datum  Rome  in  hospicio  habitacionis  nostre  sito  ap.  s.  Bla- 
sium  Anno  1397*.  —  c)  Breve  Bonifacii  IX,  nach  welchem  der  Papst  auf  Bitten 
des  bohm.  Konigs  Wenzel  das  Metropolitan-Kapitel  auf  dem  Wysehrad  als 
nullius  dioecesis  und  vollkommen  exempt  von  der  Jurisdiction  anderer  Bi- 
schofe  erklart.  ,Datum  Rome  VIII.  Idus  April,  pontif.  nostri  anno  octauo'.  — 
20.  Fol.  174— 177  vo.  Forma  processus  causarum  in  Curia  Romana.  Anf.:  Post- 
quam  per  cursorem  domini  nostri  pape  obtenta  commissio.  —  21.  Fol.  178. 
Stationes  ecclesiarum  Romanarum.  Anf. :  In  capite  Jeiunii  fer.  IV.  ad  s.  Saby- 
nam.  —  22.  Fol.  179.  ,Festa  romanae  Curiae  per  ven.  viros  dominos  literarum 
contradictar.  et  s.  palacii  apostolici  eorum  Auditor,  servanda*.  Anf. :  A  festo 
circumcisionis  domini  usque  ad  Epiph.  Es  sind  die  sog.  Norma- Tage  gemeint, 
welche  hier  aufgezahlt  werden.  Am  Ende:  ,Magister  leonardus  provincialis 
ord.  s.  heremitarum  magister  s.  theologie'.  —  23.  Fol.  180  vo.  ,Fonnaplene  in- 
dulgencie*.  Anf. :  Primo  dicas  de  profundis.  —  24.  Fol.  181  vo.  7Incipiunt  octo 
species  turpitudinis*  conjugum.  Anf. :  Prima  est  coitus  indebitus.  —  25.  Fol.  183. 
Expositio  super  Pater  noster.  Anf. :  Formam  orandi  bonam  et  utilem  tradidit 
dominus.  —  26.  Fol.  193.  ,Incipit  ordo  agendorum  et  dicendorum  a  sacerdote  in 
Missa  privata  et  ferial i  juxta  consuetudinem  romane  Curie'.  Indutus  planeta. 
Wird  Foil.  202-208  fortgesotzt.  —  27.  Fol.  194.  ,De  reverencia  Sacramentorum'. 
Anf. :  Precipitur  in  uirtute  dom.  nostri  J.  Chi  et  in  uirtute  obediencie  ut  honor 
maximus.  —  28.  Fol.  201.  ,Atramentum  in  forma  Nicolai  Wiskoczil',  und  ,Item 
a  quodam  Angelo  Tyburtino'.  Am  Ende:  ,Hec  circa  pontem  castri  Angeli 
Rome'.  —  29.  Fol.  209.  ,Pater  noster  metrice'.  Anf:  Die  ubi  tunc  esses.  Ende: 
malo  defendat  ab  omni.  —  30.  Fol.  209  vo.  Credo  de  Apostolis  et  Prophetis.  — 
31.  Fol.  211  vo.  Uymnus  ,de  cella  Monachorum*.  Anf.:  Dulcorem  cell  a  tribuit 
docet  ad  sacra  bella.  —  32.  Fol.  212  vo.  Benedictiones  variae.  E.  g.  Armorum 
militis  nouelli;  ad  ensem  dandum ;  ad  benedicendum  principem  palatinum  vel 
comitem ;  Pere  et  baculi.  —  33.  Fol.  214  vo— 216  vo.  Hymni  de  s.  Katharina,  de 
s.  Veronica  et  de  b.  Virg.  Maria.  —  Das  Vorlegbl.  am  Anfange  enthalt  das 
Fragment  eines  Tractate  de  ss.  Trinitate.  TTnten  liest  man :  ,Libellus  Johannis 
presbiteri  de  loprzeticz4. 

Xenla  Bernardina  IT.  Handflchriften-VerzcichniHse  If.  jy 


Digitized  by  VjOOQIC 


274 

91.  Pp.  XV.  Janrh.  127  Bll.  4to. 

Missale  dioecesis  Pragensis.  Das  Fest  des  hi  Bernhard  fehlt,  die  Feate 
der  Landespatrone  Bohmens  kommen  vor.  Die  G-ebete  des  Canon  weichen 
von  den  heutigen  vielfach  ab. 

92.  Pp.  XV.  Jahrh.  265  Bll.  8T°. 

1.  Fol.  1— 187 vo.  Sermones  de  tempore,  de  Sanctis  und  de  diversis.  Ant'.: 
Veniet  desideratus.  Quia  adest  tempus  a  Sanctis  patribus  diu  expectatum. 
Der  letzte :  De  passione  domini.  Hoc  sentite  in  vobis.  Darunter  findet  sich : 
Fol.  50.  Anselmus  in  Parasceve.  Anf. :  Respice  in  faciem  Christi.  —  Fol.  57 : 
,Planctus  s.  Anselmi  in  parasceue*.  Anf. :  Sanctus  Ans.  longo  tempore.  — 
Mehrere  Sermones  de  ss.  Benedicto  et  Bernardo  mit  dem  Pradicate  S.  P.  N